6. Conclusies en aanbevelingen
6.3 Aanbevelingen
Dit onderzoek vormt een basis voor toekomstig onderzoek. Het is een stap in de goede richting, maar vooral gezien de grote van de steekproef, wordt een kwantitatief onderzoek van harte aanbevolen. Het belangrijkste voor het MKB is dat je risicomanagement praktisch houdt, waardoor het gebruik van
ingewikkelde modellen dus ook waarschijnlijk niet bevorderlijk en/of zelfs overbodig is. Dit wordt bevestigd door de literatuur. Het is daarbij absoluut niet nodig dure, ingewikkelde methodieken te hanteren, want het management kent de risico’s zelf het best. Het kan wel verstandig zijn om een externe adviseur te laten komen. Deze kan het management helpen bij het nadenken, analyseren en kiezen van maatregelen.
Misschien is de opzet van risicomanagement wel helemaal niet nodig voor het MKB. Uiteraard moet er wel het een en ander vastgelegd worden, met name taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Aangezien er toch veel informeel en direct gebeurd in het MKB, zal hier niet veel op uitgedaan worden. Wanneer uit toekomstig onderzoek blijkt dat het wel verstandig is om in het MKB een model voor risicomanagement te gebruiken, dan heeft een apart model voor het MKB de voorkeur.
Afstudeerscriptie
Sanne Lentelink 62 Augustus 2010
Een mooie aanbeveling, voortkomend uit een interview: “De controller heeft de taak om de ondernemer af en toe af te remmen of in ieder geval om mee te denken daarin. Vanuit de accountancy opleiding krijg je te horen hoe je risico’s kunt afdekken, maar het mag je nooit remmen in het handelen. En zolang je geen kennis hebt van het handelen van een ondernemer, ben je ook niet in staat om te anticiperen op de risico’s. Je moet goed kruipen in de huid van de ondernemer” (Precisie Metaal).
Veel ondernemingen zijn verplicht bepaalde procedures vast te leggen, omdat ze ISO gecertificeerd zijn en/of hierdoor ook een ISO systeem hanteren. Dit geeft een bedrijf ook een bepaalde kwaliteitsstatus. Waarom dan niet ISO 31000 ook verplicht stellen? En dan uiteraard wel op een eenvoudige manier door te voeren voor het MKB.
Afstudeerscriptie
Sanne Lentelink 63 Augustus 2010
Literatuurlijst
Bakker, B. (2008). Risk management bij Reed Elsevier: De methode Van der Veer. De Accountant. Vol. 115: p. 36.
Ballou, B., Heitger, D.L. (2005). A Building-Block Approach for Implementing COSO’s Enterprise Risk Management – Integrated Framework. Management Accounting Quarterly. Vol.6: N.2.
Bearse, P.J. (1982). A study of entrepreneurship by region and SMSA size. Frontiers of Entrepreneurship Research. Wellesley, MA: Babson College: p. 78–112.
Beasley, M.S., Clune, R., Hermanson, D.R. (2005). Enterprise Risk Management: An empirical analysis of factors associated with the extent of Implementation. Journal of Accounting and Public Policy. Vol. 24: 521 – 531.
Boes, A.J. (2007). Risico-inventarisatie voor het MKB. De reflector. December.
Brockhaus, R.H. (2004), Family Business Succession: Suggestions for Future Research. Family Business Review, 17(2), June, 165-177.
Carland, J.W., Hoy, F., Boulton, W.R., Carland, J.A. (1984). Differentiating entrepreneurs
from small business owners: A conceptualization. Academy of Management Review. Vol. 9: 354–359. Carland, J.W., Carland, J.A., Aby, C.D. (1989). An assessment of the psychological determinants
of planning in small businesses. International Small Business Journal. Vol. 7(4): 23–34.
Churchill, N.C., Lewis, V.L. (1983). The five stages of small business growth. Harvard business review. May-june.
De Groot, J. (2007). Nieuwe COSO-leidraad voor kleinere ondernemingen: Praktische handvatten voor interne beheersing. De Accountant. Vol. 113: p. 34.
Deloitte (2009). Handboek Risicomanagement.
Drew, S.A., Kelley, P.C., Kendrick, T. (2006). CLASS: Five elements of corporate governance to manage strategic risk. Business Horizons. Vol. 49: 127 –138.
Droogsma, J. (2009). Risicomanagementsystemen in de praktijk – Kwaliteitsbepalende factoren, stand van zaken en ontwikkelpunten. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie. Vol. 7/8: 262 – 273. Du Floo, Y. (2009). ISO 31000 : De nieuwe norm voor Risk Management. NARIM.
EIM (2009). Kleinschalig Ondernemen 2009 – Structuur en Ontwikkeling van het Nederlandse MKB. Mei 2009. Emanuels, J.A., De Munnik, W. (2006). Enterprise Risk Management – Een risicobeheersingsysteem voor
organisaties. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie. Vol. 6: 294 – 299.
Emanuels, J.A., De Munnik, W.G. (2005). Enterprise Risk Management als Risicobeheersingssysteem – Een praktische uitwerking van het risicomanagementproces. MCA Tijdschrift voor Organisaties in Control. Vol. 6: 30 – 34.
Afstudeerscriptie
Sanne Lentelink 64 Augustus 2010
Fox, M., Nilakant, V., Hamilton, R. T. (1996), Managing Succession in Family-owned business. International Small Business Journal, 15 (1), 15-26.
Hortensius, D. (2009). ISO 31000: raamwerk voor integraal risicomanagement. Kwaliteit in bedrijf. Januari 2009: p. 14 – 18.
Klaassen, A. (2009). Risicorapportage struikelblok voor bestuurders bedrijven. De Accountant. November. Kotey, B. and G. Meredith, 1997, ‘Relationships among Owner/Manager Personal Values, Business Strategies,
and Enterprise Performance’, Journal of Small Business Management. Vol. 35(2): p. 37–64.
Maijoor, S.J. (1997). Corporate Governance, Internal control en het midden- en kleinbedrijf. Accountant-Adviseur. Nr. 1/2: p. 11 – 15.
Mallens, E (2009). Mondiale ISO-norm risicomanagement gepubliceerd. De accountant. November.
Masurel, E., Van Montfort, K. (2006). Life Cycle Characteristics of Small Professional Service Firms. Journal of Small Business Management. Vol. 44(3): p. 461 – 473.
McCahery, J.A., Vermeulen, E.P.M. (2006). Corporate Governance and Innovation – Venture capital, Joint ventures and Family Businesses. ECGI working paper. N 65.
McHugh, L., Wilson, A. (1987). High-risk strategies for small firms – Goldmine or Landmine? European Management Journal, Vol. 5 (1): p. 13-23.
Meijaard, J., Brand, M.J., Mosselman, M. (2002). Organizational Strategy, Structure and Performance in Dutch SMEs. Paper presented at the ICSB Conference June 2002 Puerto Rico, 1-14.
Michon, R. (2006). Basel II: goed voor middelgrote ondernemingen. Controllers Magazine. Oktober: p. 18 – 20. NIVRA (2009). Trends in Accountancy – Brancheverkenning 2009-2010.
O’Gorman, C., Bourke, S., Murray, J.A. (2005). The Nature of Managerial Work in Small Growth-Orientated Businesses. Small Business Economics. Vol. 25: 1 –16.
Perren L., Grant P. (2000). The evolution of management accounting routines in small businesses: a social construction perspective. Management Accounting Research. 11, 391-411.
Perry, S.C. (2001). The Relationship between Written Business Plans and the Failure of Small Businesses in the U.S.. Journal of Small Business Management, 39(3), 201-208.
PriceWaterhouseCoopers (2006). Risicomanagement – De Praktijk in Nederland. Pruijm, R. (2007). Waarom COSO? De Accountant. Vol. 113: p. 50.
Raghaven, R.S. (2005). Risk Management in SMEs. The Chartered Accountant. Oktober: p. 528 – 535.
Rijksuniversiteit Groningen, PwC, Nivra, Nyenrode (2009). Risicomanagement in tijden van crisis – en voor en na.
Simons, R. (1999). How risky is your company? Harvard Business Review. Vol. 77 (3): 85 – 94.
Stewart, W.H., Watson, W.E., Carland, J.C., Carland, J.W. (1998). A proclivity for entrepreneurship: A comparison of entrepreneurs, small business owners, and corporate managers. Journal of Business Venturing. Vol. 14 (2): p. 189-214.
Afstudeerscriptie
Sanne Lentelink 65 Augustus 2010
Street, C.T., Meister, D.B. (2004). Small Business Growth and Internal Transparency: The Role of Information Systems. MIS Quarterly. Vol. 28 (3): p. 473 – 506.
Towers Perrin (2008). Wereldwijd onderzoek Towers Perrin naar kansen en risico’s ondernemingen.
Van den Heuvel, R., Wondergem, B., Zweverink, J. (2005). Integratie van Risicomanagement leidt tot betere prestaties. Tijdschrift Controlling. Maart. Nr. 3: p. 38 – 41.
Van den Hout-Hooi, S., Roorda, G., Kamp, B. (2002). Branchecode: interne beheersing voor kleine ondernemingen. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie. Juli/Aug.: 367 – 374.
Van der Pijl, G.J., Nuijten, A.L.P (2001). Het gebruik van beheersmodellen. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie. November: p. 488 – 498.
Van Egeraat, F. (2009). Risicomanagement in het MKB: geen last, maar lust (en must). Themakatern nr. 12. Van Rietschoten, P. (December 2008). Zelfhulp bij risicobeheersing. De accountant. Vol. 115: p. 48.
Vinten, G. (1999). Corporate Communications in Small and Medium-Sized Enterprises. Industrial and Commercial Training. Vol. 31 (3): 112-119.
Wahlström. B., (1994). Models, modelling and modellers: an application to risk analysis. European journal of operations research.
Wang, H., Barney, J.B., Reuer, J.J. (2003). Stimulating firm-specific investment through risk management. Long Range Planning. Vol. 36(1): 49 – 59.
Wickert, A.., Herschel, R. (2001). Knowledge Management Issues for Smaller Businesses. Journal of Knowledge Management. Vol. 5(4): 329-337.
Wong, K.Y., Aspinwall, E. (2004), Characterizing knowledge management in the small business environment. Journal of Knowledge Management. Vol. 8(3): 44-61.
Boeken
Blom, R.J. (1997). Leidraad Midden- en Kleinbedrijf. Graydon Nederland.
Claes, P.F., Meerman, H.J.J.M. (1991). Risk Management – Inleiding tot het risicobeheerproces. Stenfert Kroese Uitgevers.
De Leeuw, A.C.J. (2003). Bedrijfskundige methodologie – Management van onderzoek. Uitgeverij Van Gorcum. Emans, B. (2003). Interviewen – Theorie, techniek en training. 4e druk. Noordhoff Uitgevers B.V.
Mintzberg, H., 1973, The Nature of Managerial Work. New York: Harper and Row
Risseeuw, P., Thurik, R. (2003). Handboek Ondernemers & Adviseurs: Management en Economie van het Midden- en Kleinbedrijf. Kluwer 1e druk.
Van der Wilde, J.P.I. (1987). Het Midden- en Kleinbedrijf. Wolters-Noordhoff.
Walker, P.L.., Shenkir, W.G., Barton, T.L. (2002). Enterprise Risk Management: Putting it all together. Institute of Internal Auditors Research Foundation, Altamonte Springs, FL.
Afstudeerscriptie
Sanne Lentelink 66 Augustus 2010
Overige informatie
De Nederlandse Corporate Governance Code – Code Tabaksblat.
Committee of Sponsoring Organizations (COSO) – Internal Control framework, 1992 COSO – Enterprise Risk Management framework, 2004
COSO – ICFR: Internal Control over Financial Reporting. Guidance for Smaller Public Companies. COSO – Internal Control — Integrated Framework, Guidance on Monitoring. Internal Control Systems.
Discussion document (2007)
www.coso.org
Basel II, (2004). International Convergence of Capital Measurement and capital standards: a revised framework. Bank for International Settlements.
Sarbanes-Oxley Act, SOX (2002). Public Law N. 107 – 204. ISO 31000 (www.iso.org)
www.nyenrode.nl www.accountant.nl
www.accountancynieuws.nl:
Accountancynieuws. Internationaal onderzoek Aon: forse toename Enterprise Risk Management. (2010). Accountancynieuws. Aon: Global risk management survey 2009
Afstudeerscriptie
Sanne Lentelink 67 Augustus 2010