Aanbevelingen

In deze paragraaf worden voor de gemeente Rotterdam een aantal aandachtspunten geformuleerd hoe om te gaan met publiek- (semi)private investeringsfondsen. De gemeente Rotterdam beschikt op het gebied van risicomanagement, sturing, verantwoording en inspelen op potentiele investeringen momenteel niet over een eenduidige aanpak. Hierdoor worden publiek- (semi)private investeringsfondsen op verschillende wijzen toegepast. Een aanbeveling aan de gemeente Rotterdam is om te onderzoeken op welke wijze investeringsfondsen zo eenduidig mogelijk ingezet kunnen worden. Een vraag die hierbij gesteld kan worden is of een holdingfonds een goed alternatief is om nieuwe en lopende fondsparticipaties samen te brengen. Op deze wijze kan een model ontwikkeld

worden om aan de hand van structuren en standaardisering een professioneel gemeentelijk fondsbeleid te hanteren. Om dit te kunnen realiseren dienen vanuit de politiek duidelijke beleidskaders geschreven te worden waarin vermeld wordt vanuit welk perspectief en afwegingen gestuurd wordt binnen toekomstige financiële instrumenten. Dit is momenteel te vaag waardoor geen overeenstemming is tussen de verschillende zelfstandige investeringsfondsen. De gemeente Rotterdam moet zich goed afvragen waar ze heen wilt met investeringsfondsen en dit ook politiek verankeren. Daarom moet zorgvuldig onderzocht worden op welke wijze de gemeente Rotterdam het fondseninstrumentarium wilt inzetten in de nabije toekomst. De gemeente Rotterdam dient het begrip publiek belang en de te bereiken doelstellingen scherp te definiëren om een wildgroei aan fondsen te voorkomen. Deze moeten zowel aansluiten bij de publieke realiteit als bij de werkingsmechanismen van de markt. Hierbij wordt sterk aangeraden niet alleen onderzoek te doen naar zelfstandig opererende fondsen maar ook naar het eventueel toepassen van een holdingfonds binnen de gemeente Rotterdam. Een interessante vraag voor een vervolgonderzoek is of een holdingfonds ook voor de gemeente Rotterdam wenselijk is en op welke wijze deze kan worden ingezet.

Door het inschakelen van professioneel fondsmanagement zorgt de gemeente Rotterdam ervoor dat een investeringsfonds professioneel en marktconform wordt gemanaged. De gemeente Rotterdam wilt private partijen het vertrouwen geven en laten zien dat de politieke bestuurlijke realiteit geen onmiddellijke impact heeft op de investeringen. De gemeente Rotterdam wilt hiermee overkomen als een stabiele en betrouwbare investeringspartner. Voor het bereiken van een optimaal resultaat van het investeringsfonds moet een fondsmanager bewust gekozen worden op basis van expertise en staat van dienst. Daarnaast moet gezorgd worden dat je als gemeente voldoende invloed hebt op het fondsmanagement. Het gevaar is dat de macht van een fondsmanager te groot wordt. Er dient duidelijk verantwoord te worden waarom er voor een specifiek project of initiatief gekozen wordt. De gemeente Rotterdam moet waken dat je als gemeente niet enkel de investeringsrisico’s wegneemt. Een aandachtspunt bij zelfstandige investeringsfondsen is dat moet worden opgelet dat grote winsten niet alleen naar private investeerders gaan. De gemeente Rotterdam neemt risico’s weg in de opstartfase van innovatieve projecten en bedrijven en verkoopt de aandelen vervolgens aan particulieren. De gemeente Rotterdam moet ervoor zorgen dat zij niet degene zijn die de risico’s wegnemen en vervolgens in andere sectoren geld wordt verdient aan het wegnemen van risico’s door overheidsgeld. Een aanbeveling is om als gemeente Rotterdam eisen te stellen bij een vervolginvestering zodat hier voordelen uit gehaald kunnen worden.

Wanneer geld geïnvesteerd wordt in een sector die landelijk in meerdere regio’s aanwezig is, kan niet gegarandeerd worden dat een merendeel van alle investeringen in de Rotterdamse regio belanden. Daarom dient de gemeente Rotterdam investeringsfondsen op te richten om de afgebakende economische clusters te versterken. Er dient specifiek onderzocht te worden welke actoren kunnen worden aangetrokken om de regionale economie te versterken. Het wordt de gemeente Rotterdam aangeraden om te investeren in iets wat Rotterdams eigen is of in initiatieven die binnen de gemeente Rotterdam succesvol kunnen worden.

Zojuist is aangegeven dat de optie van een holdingfonds onderzocht dient te worden. Echter, een holdingfonds is niet altijd voldoende toereikend bij het stimuleren van het publieke belang. Een toereikend financieel instrument kan een investeringsplatform zijn dat opereert op verschillende overheidsniveaus. Als een ideaalbeeld wordt gezien dat geldstromen bij elkaar gebracht worden die voor verschillende momenten van de investering noodzakelijk zijn. Binnen dit platform kan de gemeente projecten en initiatieven ondersteunen door het verstrekken van een financiering of subsidie, maar ook het afdekken van de onrendabele top, verstrekken van een achtergestelde lening

of het ondersteunen van het eigen- en vreemd vermogen. Een aanbeveling is dat onderzocht moet worden of er een fonds/platform opgericht kan worden dat onder verschillende voorwaarden kan functioneren. Dit gaat een stap verder dan het toepassen van een holdingfonds, omdat je binnen een financieel instrument als gemeente voldoet aan de verschillende financieringsbehoeften van lokale en regionale partijen.

Naar aanleiding van dit onderzoek raad ik de gemeente Rotterdam aan om onderzoek te doen naar een investeringsplatform dat op verschillende overheidsniveaus opereert. Waarbij Wanneer een investeringsplatform ingezet wordt, dan kunnen lokale- en regionale partijen inspelen op door de gemeente vooraf geformuleerde maatschappelijke behoeften. Dit kan voor de gemeente Rotterdam betekenen dat de focus gelegd wordt op de economische clusters en dat men specifiek kijkt welke actoren en partijen aangetrokken kunnen worden om de regionale economie aan te sterken. Vanuit het oogpunt om als gemeente het publieke belang te dienen dien je als gemeente Rotterdam initiatieven als Innovation Quarter omarmen omdat dit soort investeringsfondsen een bijdrage leveren aan het publieke belang van de regio en Rotterdam. Het tonen van commitment als gemeente Rotterdam aan investeringsfondsen als ICF II, Biomedical en Swanbridge Capital is twijfelachtig. Mede omdat hier de vraag is of het publiek belang voldoende gewaarborgd wordt. De gemeente Rotterdam kan wel degelijk investeren omdat ze graag ziet dat een financiële hefboomwerking tot stand komt, maar in dit geval wordt eerder in een investeringsfonds gestapt om het financieel rendement te behalen dan om het publieke belang te dienen. In een eerdere evaluatie van het Biomedical fonds werd aangeven dat de belangen van het investeringsfonds niet in het verlengde lagen van de gemeente Rotterdam. Een gemeente dient dan ook helder te formuleren welke prioriteiten en belangen met publiek- (semi)private investeringsfondsen bereikt willen worden. Als aanbeveling wordt aangeraden om als gemeente daadwerkelijk te participeren indien voldoende input aan het publiek belang gegenereerd wordt. Afgeraden wordt om als gemeente in een investeringsfonds te stappen om een economische spin-off te stimuleren.

Tot slot is er het aandachtspunt dat overheidsbemoeienis op financieel vlak het risico met zich meebrengt dat het ongeoorloofde Staatssteun is. Investeringen die uit een fonds worden gedaan zijn uitsluitend bedoeld om ondersteuning te bieden aan partijen die niet via de reguliere kapitaalmarkt aan investeringen kunnen komen. Dit risico dient aan de voorkant van een investeringsfonds goed onderzocht en afgebakend te worden. De gemeente Rotterdam is al gepast op weg naar een goede stimulering van het publiek belang door middel van publiek- (semi)private investeringsfondsen, maar kan haar bijdrage nog versterken door bovenstaande aanbevelingen te gebruiken bij het toepassen van huidige en nieuwe investeringsfondsen.