6 Conclusie en aanbevelingen
6.7 Aanbevelingen
De professionals van het sociaal gebiedsteam proberen zich, waar het gaat om het al dan niet uitwisselen en verwerken van gegevens, vast te houden aan wat zij weten vanuit de theorie van van Boven. Gezien het belang van privacywetgeving en de praktische gedachtegang van deze theorie is het raadzaam de kennis hierover uit te breiden. De theorie van van Boven is gebaseerd op het juridisch Zwitsers zakmes met hierin drie belangrijke stappen: subsidiariteit, proportionaliteit en doelmatigheid. Deze stappen zouden dieper uitgewerkt moeten worden op papier, zodat deze handvatten kunnen bieden in beslissingen omtrent gegevensuitwisseling en verwerking.
Omdat het duidelijk is dat het sociaal gebiedsteam de Blokken een team in ontwikkeling is en de professionals er zelf veel waarde aan hechten lijkt het een goede en voor de hand liggende stap om de focus te leggen op een goed en veilig systeem voor het documenteren van gegevens. Waar dit
voorheen nog in notulen werd gedaan, welke vervolgens via de mail uitgewisseld werden, is het van belang dat er een veilig systeem komt waar iedereen in kan werken. Een dergelijk systeem kan ook bijdragen aan het documenteren van argumenten in dilemma’s over gegevensuitwisseling en verwerking. Van Boven hamert er in haar theorie op dat een beslissing met daarbij behorende argumenten vastgelegd wordt. Zo kan één en ander te allen tijde worden uitgelegd.
Tot slot kan het uiteenzetten van de dilemma’s die wel worden ervaren helpen een uniforme werkwijze tot stand te laten komen. Wellicht kunnen de huidige bekende dillema’s langs de stappen van het juridisch Zwitsers zakmes gelegd worden en kunnen er afspraken over gemaakt worden.
Het sociaal gebiedsteam gaat nog veel ontwikkeling doormaken en heeft verschillende onderwerpen waarop zij haar aandacht wil gaan vestigen. Vanuit dit onderzoek is duidelijk geworden dat
Literatuurlijst
Andriessen, G. Jonge, de, E. Kloppenburg, R. (2014). Morele spanningsvelden in het ambulant sociaal
werk. Delft, Nederland: Eburon Uitgeverij B.V.
Bureau Management en Consulting (BMC). Sociale teams: nieuwe instituties of vliegwiel in verandering? Geraadpleegd op: 28 november 2016, van: https://www.bmc.nl/artikel-sociale-teams- nieuwe-instituties-of-vliegwiel-in-verandering/
CMO STAMM. Begrippenlijst voor de transities in het sociale domein. Geraadpleegd op: 28 november 2016, van: http://www.cmostamm.nl/wp-content/uploads/verslag-lezing-JvB.pdf
Divosa/Movisie. Factsheet: Werk en inkomen in sociale (wijk)teams. Geraadpleegd op 11 december 2016, van:
https://www.divosa.nl/sites/default/files/publicatie_bestanden/20141209_Factsheet_Werk_en_inkome n_in_sociale_wijkteams.pdf
Donkersgoed, E. van. (2009). Morele dilemma's in de sociaal juridische dienstverlening: de
professional is geen jukebox! Journal of Social Intervention: Theory and Practice, 18(2), pp. 43-60.
Gemeente Emmen. (2016, 31 maart). Privacy protocol en leertuin privacy gemeente Emmen
netwerken sociale domein. Geraadpleegd op 9 september 2016, van:
https://www.gemeenteraademmen.nl/nc/vergaderingen/document/document/41801/via/itemdocument: 15838.html
GGZ Nederland. (2013, juli). ToelichtingWet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst
(WGBO). Geraadpleegd op 3 maart 2017, van: https://ggzdocs.nl/documents/1464/bekijk.
Hammelburg, R., Lubbers, W. J., Nauta, N. (2014). Veranderende samenwerking in de zorg. Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.
Leenen, H. J. J., Gevers, J. K. M., Legemaate, J. (2007). Handboek gezondheidsrecht deel I. pag. 240. Den Haag, Nederland: Boom Juridische uitgevers.
Ministerie van Justitie. (2002). Handleiding bescherming persoonsgegevens. Geraadpleegd op 3 maart 2017, van: file:///C:/Users/Holterman/Downloads/handleiding-wet-bescherming-
persoonsgegevens%20(2).pdf
Plasterk, R.H.A. (2013). Kamerbrief aanpak decentralisaties. Geraadpleegd op 16 februari 2015 van: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-enpublicaties/
kamerstukken/2013/02/19/kamerbrief-aanpak-decentralisaties-opterrein- van-ondersteuning-participatie-en-jeugd.html
Plooij, F. (2011). Onderzoek doen. Een praktische inleiding in onderzoeksvaardigheden. Amsterdam, Nederland: Pearson Benelux BV.
Seinstra, van de Laar BV. (2015). Handreiking voor de vormgeving van een Uitvoeringsorganisatie sociaal domein. Geraadpleegd op 9 december 2016, van:
https://www.seinstravandelaar.nl/_data/Publicaties/10.%20Handreiking%20vorming%20uitvoeringsor ganisaties%20sociaal%20domein%20juni%202015.pdf
Sociaal gebiedsteam De Blokken. (2015). Van wantrouwen naar vertrouwen de blokken. Vereniging van Nederlandse Gemeenten. (2015). Samen werken aan een nieuw sociaal domein
Hoe werken gemeenten aan de decentralisaties werk, jeugd en zorg? Geraadpleegd op 3 maart 2015, van: https://www.platform31.nl/uploads/media_item/media_item/41/31/Samen-werken-aan-een- nieuw-sociaal-domein__KING_en_VNG_-1429268884.pdf
Wet BIG, (1993, 11 november). Geraadpleegd op o.a. 17 mei 2017, van: http://wetten.overheid.nl/BWBR0006251/2018-01-01/0
WGBO. (1994, 17 november). Geraadpleegd op o.a. 17 mei 2017, van: http://wetten.overheid.nl/BWBR0007021/2006-02-01/0
WMO 2015. (2014, 18 juli). Geraadpleegd op 16 februari 2015, van: http://wetten.overheid.nl/BWBR0035362/2018-01-01/0.
Wbp. (2000, 6 juli). Geraadpleegd op o.a. 17 mei 2017, van: http://wetten.overheid.nl/BWBR0011468/2017-07-01/0
Bijlage 1 Opzet interviews
Half gestructureerd interview dat is gehouden met vier van professionals die elk in hun eigen discipline deelnemen aan de bijeenkomsten van het kernteam van het Sociaal gebiedsteam.
1. Introductie
- Voorstellen: voorstellen van mijzelf, introductie over de opleiding SJD en afstudeerscriptie in opdracht van VNN. Uitleg van centrale begrippen uit het onderzoek: Wet Bescherming Persoonsgegevens, Wet op de Geneeskundige BehandelingsOvereenkomst, Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg, dilemma’s (moreel- en juridisch). - Gespreksdoel: In kaart brengen van het al dan niet ervaren van dilemma’s omtrent
gegevensuitwisseling tijdens casuïstiekbespreking binnen het sociaal team. - Geschatte duur: Maximaal 1 uur.
- Waardering deelname.
- Belang van informatie en anonieme verwerking van gegevens.
- Informatie verwerking: opnemen akkoord? Terugsturen informatie gewenst? 2. Inleiding
- Moederorganisatie en functie binnen moederorganisatie. 3. Inhoud
- In hoeverre komt jouw functie vanuit de moederorganisatie terug in de rol die je inneemt en de werkzaamheden die je uitvoert binnen het sociaal team?
- In hoeverre wissel je, vanuit jouw rol als professional binnen het Sociaal team, persoonsgegevens uit binnen het sociaal team?
- Wanneer er persoonsgegevens worden uitgewisseld, welke gegevens betreft dit? (Wbp centraal)
- In hoeverre worden er gegevens die vallen binnen de kaders van de geheimhoudingsplicht uit de WGBO of de Wet Big uitgewisseld tijdens de casuïstiekbespreking?
- Wat vind je van de wijze waarop nu met gegevensuitwisseling wordt omgegaan binnen het Sociaal team?
- Worden de gegevens die worden uitgewisseld geregistreerd en verwerkt? Op welke manier? Hoe doe je dat als professional persoonlijk (eigen aantekeningen)?
- Worden gegevens geautomatiseerd en verder gedeeld (met derden)?
- Kun je voorbeelden noemen van momenten waarop voor jou als professional dilemma’s ontstaan met betrekking tot gegevensuitwisseling?
- Welke belangenafwegingen worden hierin, al dan niet onbewust, gemaakt (ethische belangen – juridische belangen)?
- In hoeverre spelen belangen vanuit de moederorganisatie een rol?
- Wat zou jij persoonlijk nodig hebben om dilemma’s beter hanteerbaar te maken (handvatten binnen de samenwerking)?
Vraag Verpleegkundige Verslavingszorg Noord Nederland Thuisondersteuner Promense Care Ambulant begeleider De Trans Gezinscoach Leger des Heils
Rol in sociaal team - Inzet expertise vanuit
verslavingszorg.
- Onderhoud externe
contacten huisarts.
- Inzet expertise als
thuiszorg mederwerker.
- Inzet expertise vanuit
achtergrond als Z
verpleegkundige (zorg voor mensen met verstandelijke handicap).
- Expertise als gezinscoach en
jeugdhulpverlener vooral bij zorg mijdende mensen en multiproblem gezinnen.
- Nog geen regisseursschap
gehad, wel inbreng in casussen.
Uitwisseling gegevens Wbp
- Worden snel gedeeld.
- Voornamelijk met het
doel te kijken of cliënt bekend is.
- Geen eigen verwerking
persoonsgegevens.
- Altijd en snel.
- Checken wie cliënt
kent.
- Noteert de gegevens
van cliënt die nodig zijn.
- Doel wie of wat sluit het
best aan bij hulpvraag.
- Geen eigen verwerking
persoonsgegevens.
- Namen, adressen en
geboortedatum, checken of iemand bekend is bij één van de organisaties.
- Belang van het inbrengen,
doelgericht delen. Uitwisseling
gegevens WGBO en Wet BIG
- Behandel inhoudelijke
informatie wordt ook snel gedeeld.
- Nadenken over
verantwoording naar cliënt toe.
- Uitwisselen en delen
binnen het sociaal team op basis van
vertrouwen, minder snel met derden.
- Wordt gedeeld wanneer
het nodig is voor juiste hulp.
- Ook delen om te
sparren/overleggen in casus.
- Duidelijkheid naar cliënt en
samenwerkingspartners: Werkwijze uitleggen en beargumenteren.
- Openheid en transparantie.
- Meer doordacht. Duidelijker
doel.
Mening huidige wijze
gegevensuitwisseling
- Veel op basis van
vertrouwen in het kernteam.
- Niet altijd even scherp,
bijvoorbeeld wanneer derden aanschuiven.
- Kan er vaak niet
onderuit voor goede hulpverlening.
- Zal wel niet volgens
regels zijn, maar toch gewenst.
- Op basis van vertrouwen en
de goede bedoelingen van teamleden.
- Soms te makkelijk.
- Zo transparant mogelijk,
maar doel en relevantie soms onduidelijk.
- Delen en vertrouwen in team
vanzelfsprekend. Verwerking en delen gegevens - Notulen in Word bestand, gedeeld middels interne (beveiligde) mail van
- Notulen in Word. - Nog niet mee bekend. - Notulen van relevante
gegevens: gemaakte afspraken, concrete hulpvraag.
- Systeem mist.
- Soms eigen aantekening in
vorm van acties.
Dilemma’s - Aanschuiven van
derden bij
casuïstiekbespreking.
- Veiligheid van cliënt of
samenleving in het geding.
- Veiligheid kinderen in
gezinssituatie.
- Wanneer een cliënt
vertellen dat je gegevens deelt.
- Bij het aanschuiven van
derden.
- Aanschuiven van derden
moet een duidelijke meerwaarde hebben. Werkwijze omtrent privacy zou op basis van
vertrouwen net zo ingevuld moeten worden als binnen het kernteam.
- In geval van gewetensnood
informatie al dan niet delen met collega’s of
leidinggevende.
- Aanschuiven van derden.
Welk belang telt en telt het zwaarst? Wat gebeurd er met informatie en met welk doel?
- Dilemma in andere gevallen:
is het doel zwaar genoeg? Wegen belangen tegen elkaar op?
- Wetsovertreding door cliënt,
bespreekbaar maken?
Belangen Juridisch - Voorschriften vanuit de
Wet BIG.
- Voorschriften uit alle wetten
(wetsovertredingen). - Privacy van cliënt uit wet.
Belangen Moreel - Juiste hulpverlening
aan zorgmijders.
- Documenteren en
beargumenteren.
- Open zijn over delen
informatie. - Belang voor de samenwerking in hulpverlening. - Veiligheid cliënt, omgeving en hulpverlening. - Juiste hulpverlening
kunnen bieden, overleg nodig.
- Belangenverstrengeling
voor komen. Cliënt mag er geen hinder van krijgen.
- Doelgericht werken.
- Belang voor maatschappij.
- Plicht als hulpverlener of
als burger bij gevaar voor dreiging.
- Eigen belang, ergste geval
gevaar voor eigen leven.
- Belang van de cliënt en van
goed hulpverlenerschap.
- Keuzes onderbouwen.
- Gevaar voor cliënt en
anderen, cliënt tegen zichzelf beschermen. Belangen moederorganisatie - BIG geregistreerd werken, is werken volgens wet.
- Visie en missie werkgever,
hoe wil deze zich profileren.
- Herstelgericht werken:
Openheid en naast cliënt staan. Onderbouwen wat je doet.
Handvatten hanteerbaarheid
- Zwitsers zakmes
Jolanda van boven.
- A4 werkwijze
- Meer uitleg door
voorlichting.
- Werkwijze op papier,
uniformiteit.
- Beleid in de vorm van
richtlijnen om onzekerheid weg te nemen en
overwegingen te controleren.
- Privacy bescherming en
omgang met privacy zien als instrument.