Versie 0.2. Kwaliteitsjaarverslag 2019 Langdurige Zorg

(1)

Versie 0.2

Kwaliteitsjaarverslag 2019

Langdurige Zorg

(2)

Kwaliteitsjaarverslag Langdurige Zorg 2019 versie 0.2 - 1 -

Inhoudsopgave

Inleiding ... 2

1. Persoonsgerichte zorg en ondersteuning ... 3

1.1 Omgevingszorg ... 3

1.2 Gewoontegetrouw ... 4

1.3 Ondersteuning in eigen regie ... 4

1.4 Complexe Zorg ... 5

2. Wonen en welzijn ... 6

2.1 Zingeving ... 6

2.2 Cliënttevredenheid ... 6

2.3 Vrijwilligers ... 8

3. Veiligheid ... 9

3.1 Medicatieveiligheid ... 9

3.2 Decubitus ... 9

3.3 Gemotiveerd gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen ... 10

3.4 Preventie van acute ziekenhuisopnames ... 11

4. Leren en verbeteren van kwaliteit ... 12

4.1 JCI ... 12

4.2 Planetree ... 12

4.3 Samen leren ... 12

4.4 Medewerkersraadpleging ... 14

5. Leiderschap, governance en management ... 15

5.1 Raad van Bestuur en Raad van Toezicht ... 15

5.2 Medezeggenschap ... 15

5.3 Leiderschapsprogramma Aan het roer! ... 16

5.4 Professioneel partnership ... 16

6. Personeelssamenstelling ... 17

6.1 Aard van de aanstellingen en kwalificatieniveaus ... 17

6.2 Ziekteverzuim ... 18

6.3 In-, door- en uitstroom ... 18

7. Gebruik van hulpbronnen ... 19

8. Gebruik van informatie ... 19

8.1 Benutten en optimaliseren van bestaande administratiesystemen ... 19

Deze definitieve conceptversie zal nog worden voorgelegd aan de Cliëntenraad Langdurige Zorg.

(3)

Inleiding

Dit kwaliteitsjaarverslag is een weergave van de reflectie van de regiegroep Kwaliteit & Veiligheid Langdurige Zorg, adviseurs Langdurige Zorg en P&O en een vertegenwoordiging van de

specialisten ouderengeneeskunde op:

- de activiteiten die in 2019 zijn ingezet binnen het domein Langdurige Zorg van Rivas Zorggroep op de kwaliteits- en veiligheidsthema’s en randvoorwaardelijke thema’s die genoemd worden in het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg en

- de bijdrage die zij hebben geleverd aan een verbetering van de kwaliteit van de verpleeghuiszorg en daarmee aan de kwaliteit van leven van onze cliënten.

Opmerkingen:

- Dit verslag is geen volledige weergave van het profiel, het besturingsmodel en de

bedrijfsvoering van Rivas Zorggroep, waar het domein Langdurige Zorg deel van uitmaakt.

Hiervoor wordt verwezen naar het Publieksjaarverslag 2019 van Rivas Zorggroep.

- In 2018 is het ‘Addendum bij kwaliteitskader verpleeghuiszorg voor langdurige zorg thuis met een Wlz-indicatie’ verschenen. Deze langdurige zorg thuis wordt conform de vereisten uit het addendum uitgevoerd door het domein Wijkverpleging van Rivas Zorggroep.

(4)

1. Persoonsgerichte zorg en ondersteuning

Persoonsgerichte zorg en ondersteuning gaan over de wijze waarop de cliënten van het domein Langdurige Zorg in alle levensdomeinen uitgangspunt zijn bij de zorg- en dienstverlening, met als doel om uiteindelijk de bijdrage aan de kwaliteit van leven van de cliënten zo optimaal mogelijk te laten zijn.

Het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg heeft vier thema’s bepaald die richtinggevend moeten zijn voor het verbeteren van deze kwaliteit van leven:

- compassie - uniek zijn - autonomie - zorgdoelen

Deze vier thema’s zijn vertaald naar een doelstelling voor het domein Langdurige Zorg voor de periode 2018-2020:

Om deze doelstelling te kunnen realiseren, is er in 2019 gewerkt aan de doorontwikkeling van de volgende programma’s:

- Omgevingszorg - Gewoontegetrouw

- Ondersteuning in eigen regie - Complexe Zorg

Onderstaand wordt van deze zorgprogramma’s geschetst wat in 2019 is gerealiseerd, of deze hebben bijgedragen aan het verbeteren van de kwaliteit van leven en welk vervolg hier in 2020 aan zal worden gegeven.

1.1 Omgevingszorg

Tussen 2010 en 2014 is op alle verpleeghuislocaties van Rivas kleinschalige verpleeghuiszorg voor mensen met dementie geïmplementeerd, waarbij de bewoners wonen en leven op een manier die de thuissituatie zo dicht mogelijk benadert. De woongroepen bestaan uit maximaal 8 bewoners, waarbij iedere bewoner zijn eigen kamer heeft en de gemeenschappelijke ruimten deelt met de overige bewoners van de woongroep.

Het onderdeel Omgevingszorg speelt binnen de kleinschalige zorg een belangrijke rol. Het doel van Omgevingszorg is om de omgeving voor mensen met dementie zodanig te verbeteren dat deze herkenbaar en voorspelbaar wordt en minder stress veroorzaakt. De focus ligt op een dementie-vriendelijke bouw en inrichting van binnen- en buitenruimten, een persoonsgericht ritme en structuur van de dag en persoonsgerichte communicatie.

Wij verlenen professionele zorg vanuit de échte vraag van de bewoner, welke zo thuis is als mogelijk.

(5)

Kwaliteitsjaarverslag Langdurige Zorg 2019 versie 0.2 - 4 - In 2019 waren in het programma Omgevingszorg de volgende activiteiten opgenomen:

- in gebruik nemen van de toolkit Omgevingszorg;

- verbeteracties uitzetten n.a.v. het onderzoeksrapport dat in 2018 is opgesteld m.b.t. de wijze waarop de implementatie van het programma geborgd kan worden op de locaties;

Deze activiteiten zijn in 2019 afgerond en krijgen in 2020 een vervolg door middel van:

- werving van een adviseur zorgprogramma’s;

- updaten profiel trainers en coaches Omgevingszorg;

- opleiden coaches Omgevingszorg op locatie;

- organiseren van opfristrainingen op locaties;

- opzetten kerngroep op een aantal locaties om het werken vanuit Omgevingszorg te ondersteunen.

1.2 Gewoontegetrouw

In 2015 is als verdiepingsslag op de introductie van kleinschalige zorg en Omgevingszorg het programma Gewoontegetrouw gestart om de driehoek tussen de bewoners, diens naasten en medewerkers te versterken en als partners samen te werken. Met het programma

Gewoontegetrouw wordt beoogd het welzijn van bewoners met dementie nog verder te

bevorderen, door bewust te focussen op de leefwereld van de bewoner én diens naasten, waarbij gewoonten en rituelen van de bewoner echt leidend zijn in het dagelijks leven van de bewoner.

Binnen Gewoontegetrouw wordt zo nauw mogelijk samengewerkt met de naasten van de bewoner.

In 2019 waren in het programma Gewoontegetrouw de volgende activiteiten opgenomen:

- uitrol van de teamsessies naar de locaties Merlinge, Lingesteyn en de Wieken;

- werven trainer Gewoontegetrouw;

- inzetten tools Gewoontegetrouw (o.a. Moreel beraad, dilemmamethode).

Deze activiteiten krijgen in 2020 een vervolg:

- werving van een adviseur zorgprogramma’s;

- verdere uitrol teamsessies naar de locaties Steijndeld en Molenhoek;

- opzetten kerngroep op een aantal locaties om het werken vanuit Gewoontegetrouw te ondersteunen.

1.3 Ondersteuning in eigen regie

Aanleiding voor het project ‘Ondersteuning in eigen regie’ is de komst van appartementen voor somatische bewoners. Deze appartementen zijn gebouwd tijdens de nieuwbouw op de locaties Tiendwaert, Waerthove en Lingesteijn. Waar deze bewoners voorheen op een afdeling woonden en gezamenlijk een huiskamer deelden, wonen deze bewoners nu in hun eigen appartement. De bewoner heeft hierdoor een grotere eigen leefruimte gekregen en meer privacy. Ook zijn

zelfredzaamheid wordt groter door het wonen in een appartement. Zo zijn er bewoners die weer hun eigen afwasje doen of zelf koffie/thee zetten voor bezoek. De bewoner heeft meer eigen regie gekregen over zijn dagstructuur. De ‘huiskamer’ bepaalt niet meer de structuur van de dag, maar de bewoner kan zijn dagstructuur zelf indelen.

(6)

Kwaliteitsjaarverslag Langdurige Zorg 2019 versie 0.2 - 5 - In de loop der tijd is wel zichtbaar geworden dat zowel bewoners, naasten als medewerkers moeten wennen aan het ‘appartement wonen’. Merkbaar is dat een deel van de bewoners het lastig vindt om zelf de eigen dagstructuur te bepalen, waardoor zij, soms onbedoeld, te veel alleen op hun eigen appartement verblijven, dan wel eenzaamheid ervaren. Daarnaast vindt de medewerker het lastig om de omschakeling te maken van het verlenen van zorg op een afdeling naar het verlenen van appartementzorg.

In 2019 is gewerkt aan het verfijnen van de rolbeschrijving van het kernteam Ondersteuning in eigen regie en van de teamsessies qua inhoud en werkvorm. Vervolgens is hiermee een start gemaakt op locatie Lingesteyn.

Dit krijgt in 2020 een vervolg middels:

- het ontwikkelen van een leervorm voor Ondersteuning in eigen regie;

- het trainen van huidige en nieuwe medewerkers in het werken vanuit Ondersteuning in eigen regie;

- het scholen van medewerkers somatiek op Tiendwaert in gelijkwaardige gespreksvoering;

- het ontwikkelen van een plan van aanpak voor valincidenten op locatie Bannehof vanuit de visie achter Ondersteuning in eigen regie.

1.4 Complexe Zorg

Voor 2019 is op het gebied van complexe zorg de volgende doelstelling geformuleerd:

Deze doelstelling is voor 2019 vertaald naar de volgende acties:

- De incompany opleiding GVP¹ is gestart, zodat de kennis en systematieken vanuit deze opleiding ondersteunend kunnen zijn bij het verkrijgen van meer grip op complexe zorg.

- Er is verder ingezet op samenwerking en afstemming tussen behandelaren en

zorgmedewerkers op de locaties en op afstemming met de GOAC-verpleegkundigen en de GGZ om de overgang van cliënten van thuis naar het verpleeghuis rustiger en beter te laten verlopen.

- Het mobiel expertiseteam is opgezet, bestaande uit een verzorgende IG met een GVP- opleiding¹, een arts en een psycholoog. Het team kan ingeroepen worden bij complex gedrag of complexe situaties, waar een afdeling zelf geen grip meer op heeft. Op basis van de herziene richtlijn Probleemgedrag is een systematiek ontwikkeld en beschreven om in korte tijd de observaties, analyse en plan van aanpak te ontwikkelen.

Geconstateerd is dat we door deze acties beter in staat zijn om de juiste begeleiding en behandeling te bieden aan mensen met specifieke en complexe zorgvragen. In 2020 wordt ingezet op de verdere ontwikkeling van het mobiel expertiseteam en het starten van een nieuwe groep voor de incompany opleiding GVP.

1 Gespecialiseerd Verzorgende PG

Alle locaties zijn in staat om mensen met specifieke en complexe zorgvragen op de juiste momenten te begeleiden en te behandelen met passende deskundigheid én bewoners en familie erkennen deze deskundigheid.

(7)

2. Wonen en welzijn

Het thema Wonen en welzijn gaat over de wijze waarop het domein Langdurige Zorg in de zorg- en dienstverlening oog heeft voor optimale levenskwaliteit en welzijn van cliënten en hun

naaste(n) en het ondersteunen of begeleiden daarvan.

Het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg heeft vijf thema’s bepaald die richtinggevend moeten zijn voor het verbeteren van deze kwaliteit van leven en welzijn:

- zingeving

- zinvolle tijdsbesteding

- schoon en verzorgd lichaam plus verzorgde kleding - familieparticipatie en inzet vrijwilligers

- wooncomfort

De visie die het domein Langdurige Zorg op deze thema’s heeft, sluit nauw aan bij het thema Persoonsgerichte zorg en ondersteuning en de in hoofdstuk 1 geformuleerde doelstelling (‘zo thuis als mogelijk’) en komt daarin ook tot uiting.

2.1 Zingeving

In 2019 is het actieonderzoek ‘Aandacht voor zingeving en levensovertuiging’ gestart met als doel zingeving beter te integreren in de zorg door zingeving als dimensie van zorg te zien waarvoor alle zorgverleners medeverantwoordelijk zijn. Daarnaast is het doel om een helder profiel van geestelijke verzorging te ontwikkelen. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Universiteit voor Humanistiek en loopt door tot in 2021.

2.2 Cliënttevredenheid

Rivas Zorggroep hecht belang aan het meten van de cliënttevredenheid. Voor de Langdurige Zorg is een cliëntervaringsonderzoek ontwikkeld dat in samenspraak met de Cliëntenraad is ontwikkeld. Het onderzoek kan zowel op papier als digitaal (via www.rivas.nl/uwmening) worden ingevuld. Cliënten en/of hun naaste(n) worden twee keer per jaar (rondom de bespreking van het zorgleefplan) uitgenodigd mee te doen aan dit onderzoek.

Het cliëntervaringsonderzoek bestaat uit 3 delen:

- vragen op het gebied van Persoonsgerichte zorg en ondersteuning - vragen op het gebied van Wonen en welzijn

- aanbeveling door cliënten

Persoonsgerichte zorg en ondersteuning

De volgende thema’s op het gebied van Persoonsgerichte zorg en ondersteuning zijn in het cliëntervaringsonderzoek aan de orde zijn gekomen:

- nabijheid, vertrouwen, aandacht en begrip (gemiddelde score: 7,9) - uniek zijn en gezien zijn (gemiddelde score: 7,9)

- afspraken over en inspraak bij zorgdoelen (gemiddelde score: 7,9) - ontvangen informatie en voorlichting (gemiddelde score: 7,7)

Uit de opmerkingen die door cliënten bij het invullen van de vragen zijn gemaakt, komt het spanningsveld naar voren tussen de aandacht voor en vertrouwdheid met de cliënt enerzijds en de krapte op de arbeidsmarkt anderzijds. Dit onderwerp zal ook in 2020 nadrukkelijk aandacht krijgen.

(8)

Kwaliteitsjaarverslag Langdurige Zorg 2019 versie 0.2 - 7 - Wonen en welzijn

Op het gebied Wonen en welzijn zijn in 2019 de volgende thema’s gemonitord:

- aandacht en ondersteuning bij activiteiten (gemiddelde score: 7,4) - persoonlijke verzorging (gemiddelde score: 7,8)

- familieparticipatie (gemiddelde score: 7,7)

Omdat de uitkomsten van het cliënttevredenheidsonderzoek wisselende scores laten zien op de thema’s maaltijden en de schoonmaak van de woon- en verblijfsruimtes, zullen op basis van de feedback op locatieniveau verbeteracties worden uitgezet.

In 2019 is gestart met het project Optimaliseren voeding. Doel van dit project is om de cliënten in de Langdurige Zorg te voorzien van een gezonde, lekkere en veilige maaltijd, waarbij ook

aandacht wordt besteed aan het creëren van draagvlak en het organiseren van praktische kennisoverdracht. Dit heeft geleid tot meer kennis over voeding, maar ook tot gebruik van de juiste materialen. Er vinden workshops plaats en er worden door de koks centrale activiteiten georganiseerd om voeding, het belang en het plezier van mooie en lekkere voeding binnen het domein onder de aandacht te brengen.

De uitrol op de verschillende locaties zal doorlopen in 2020, waarbij aandacht is voor:

- eenduidigheid in bestellen en meer inzicht in het beschikbare voedingsbudget;

- het creëren van een gevarieerder aanbod door het samenstellen van menu’s voor de verschillende seizoenen;

- het uitbrengen van een periodiek voedingsmagazine voor medewerkers met recepten, informatie en ervaringsverhalen.

Aanbeveling door cliënten

Aan iedere cliënt (of diens naaste) wordt de vraag gesteld: ‘Zou u de locatie waar u/uw naaste verblijft, bij uw familie en vrienden aanbevelen?’ Cliënten kunnen deze vraag beantwoorden met een cijfer tussen 1 en 10. In 2019 gaf 47% van de ondervraagden de Langdurige Zorg een 9 of een 10. Dit komt neer op een NPS² van +38, wat boven het landelijk gemiddelde is (Actiz Benchmark 2016: NPS +36).

De actuele NPS wordt ieder kwartaal gepubliceerd op: https://www.rivas.nl/wonen-met- zorg/kwaliteit/clientervaringsonderzoek/.

Respons

Ten opzichte van 2018 is de respons flink gestegen (2018: 198 ingevulde onderzoeken, 2019:

398 onderzoeken). Voor 2020 wordt ingezet op een verdere stijging van de respons op het cliëntervaringsonderzoek, om zo een nog representatiever beeld te kunnen krijgen en met de resultaten de cliënttevredenheid verder te kunnen verhogen.

2 Voor het berekenen van de NPS wordt het percentage cliënten dat een antwoord tussen 0 en 6 geeft, afgetrokken van het percentage cliënten dat een 9 of 10 geeft.

(9)

2.3 Vrijwilligers

De 1276 vrijwilligers waren ook in 2019 een belangrijk onderdeel van de organisatie van de zorg en hebben bijgedragen aan het optimaliseren van het welzijn en welbevinden van cliënten, o.a.

door het organiseren van of ondersteunen bij groepsactiviteiten en individuele activiteiten en het bieden van facilitaire ondersteuning.

Vanuit de implementatie van het in 2018 opnieuw vastgestelde vrijwilligersbeleid hebben de eigen regie van de cliënt en zijn behoeften, wensen en verwachtingen en de samenwerking en onderlinge betrokkenheid met cliënt, zorgmedewerkers en mantelzorg een grotere plek gekregen.

Ook is er meer aandacht gekomen voor het begeleiden en scholen van vrijwillgers.

(10)

3. Veiligheid

In het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg zijn vier thema’s en bijbehorende normen gedefinieerd die de basisveiligheid van de cliënten in het domein Langdurige Zorg garanderen:

1. medicatieveiligheid 2. decubituspreventie

3. gemotiveerd gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen 4. preventie van acute ziekenhuisopnamen

5. continentie

6. aandacht voor eten en drinken

Over 2019 zijn t.a.v. de eerste vier thema’s³ indicatoren aangeleverd aan het Zorginstituut Nederland. Deze zijn te raadplegen via www.zorginzicht.nl.

Onderstaand is weergegeven hoe het domein Langdurige Zorg op deze vier indicatoren scoort en op welke wijze het samen leren en verbeteren op deze thema’s wordt vormgegeven.

3.1 Medicatieveiligheid

Voor een veilig medicatieproces is een aantal randvoorwaarden cruciaal, waaronder het op teamniveau bespreken van medicatiefouten.

Op basis van de uitkomsten van de indicator kan geconcudeerd worden dat op alle locaties medicatiefouten worden besproken in het team, maar dat deze gesprekken nog niet standaard één keer per kwartaal plaatsvinden. In 2020 zal verdere aandacht worden besteed aan het optimaal inrichten van de VIM-commissies⁴ en lokale kwaliteitsteams zodat zij voldoende

informatie hebben over incidenten en bijna-incidenten en op basis daarvan gericht verbeteracties kunnen uitzetten.

3.2 Decubitus

Decubitus heeft een grote impact heeft op de kwaliteit van leven van de cliënt. Het is daarom belangrijk om aandacht te hebben voor het vóórkomen van decubitus en voor consultatie en reflectie met als doel het bewsutzijn en de kennis over de toestand van de huid te vergroten bij het zorgteam.

Op basis van de uitkomsten van de indicatoren kan geconcludeerd worden dat ten tijde van de uitvraag van deze indicator bij 28 cliënten (2,9%) sprake was van decubitus categorie 2 of hoger.

Op locaties vindt casuïstiekbespreking plaats tijdens bijvoorbeeld een artsenvisite of

multidisciplinair overleg (MDO). Daarnaast wordt de risicosignalering huidletsel bij iedere cliënt ingevuld binnen 2 weken nadat hij in zorg komt en dient deze minimaal 2 keer per jaar opnieuw te worden ingevuld voorafgaand aan de zorgleefplanbespreking. Bij een verhoogd risico worden vervolgstappen ondernomen. Door deze werkwijze te hanteren wordt het risico op decubitus beperkt.

3 Indicator 5 betreft een keuze-indicator. Voor meer informatie over indicator 6: zie hoofdstuk 2.1.

4 Veilig Incident Melden-commissie, waarin per locatie/team minder ernstige (medicatie-)incidenten worden besproken. De commissie heeft als doel het (locatie)management te ondersteunen bij het verbeteren van de kwaliteit en veiligheid van de zorg.

(11)

3.3 Gemotiveerd gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen

Over de maand november 2019 is geregistreerd bij hoeveel cliënten vrijheidsbeperkende / vrijheidsbevorderende maatregelen zijn toegepast:

- Bij 22,4% van de cliënten zijn een of meer mechanische interventies toegepast (bijvoorbeeld:

bedhekken omhoog, het gebruik van een extra laag bed, valmat, bedpak).

- Bij 36,7% van de cliënten waren een of meer elektronische interventies toegepast (bijvoorbeeld: het gebruik van een sensorbel/bewegingsmelder/optiscan, GPS of camerabewaking).

- Bij 46,2% van de cliënten zijn farmacologische interventies toegepast (het gebruik van psychofarmaca⁵ en het opdringen van medicatie)⁶.

Ten opzichte van 2018 zijn er nauwelijks verschillen zichtbaar in de percentages van de toegepaste interventies. Voor het kunnen sturen en (intern) benchmarken op het gebruik van deze interventies wordt een dashboard ontwikkeld.

Het onderwerp terugdringen van vrijheidsbeperking / het werken aan vrijheidsbevordering stond in 2019 hoog op de agenda van het domein Langdurige Zorg:

- De richtlijn probleemgedrag is meer geborgd binnen het domein Langdurige Zorg middels de gedragsvisite⁷ bij de gerontopsychiatrie en psychogeriatrie.

- Vrijheidsbeperkende maatregelen en en (het terugdringen van) psychofarmaca zijn vaste agendapunten bij de gedragsvisite.Ook tijdens de zorgleefplanbespreking van de bewoner, die minimaal ieder half jaar plaatsvindt, zijn vrijheidsbeperkende maatregelen een vast agendapunt.

- In werken en denken wordt er door de zorg anders gekeken naar en omgegaan met gedrag van de bewoners. Omgevingszorg en Gewoontegetrouw werken hebben een plaats in het handelen van de medewerkers gekregen (zie ook hoofdstuk 1). Er wordt gekeken naar de levensloop van de bewoner en hierdoor is bepaald gedrag beter te begrijpen. De zorg gaat bijvoorbeeld vaker buiten wandelen met een bewoner die dat gewend is en prettig vindt.

- In 2019 werd de implementatie van de Wet zorg en dwang (Wzd) voorbereid. Hiervoor is een stuurgroep en een projectgroep Wzd opgericht.

In 2020 zullen de volgende activiteiten plaatsvinden:

- doorontwikkeling van het beleid ten aanzien van camerabewaking op de locaties De Wieken en de Alblashof;

- implementatie van de Wet zorg en dwang en het scholen van medewerkers;

- optimalisatie gedragsvisites door op uitnodiging specifieke expertise aan te laten sluiten;

- onderzoek naar de toegevoegde waarde van gedragsvisites op somatische afdelingen.

5 Psychofarmaca zijn geneesmiddelen die worden ingezet bij de behandeling van psychiatrische aandoeningen en psychologische problemen. In de berekening van het percentage zijn de volgende groepen psychofarmaca meegerekend: antipsychotica, anxiolytica, hypnotica en sedetiva (inclusief slaapmedicatie), antidepressiva, psychostimulantia en nootropica.

6 Bij de berekening van het percentage is uitgegaan van daadwerkelijk toegediende psychofarmaca waarvoor digitaal is afgetekend in het cliëntdossier.

7 De gedragsvisite is een overlegvorm met specialist ouderengeneeskunde, psycholoog en zorgregisseur en eventueel aangevuld met locatieleider (op gerontopsychiatrie), ergotherapeut, logopedist of coach omgevingszorg.

(12)

3.4 Preventie van acute ziekenhuisopnames

Voor het zoveel als mogelijk voorkómen van acute ziekenhuisopnames is een doorlopend gesprek met cliënt en familie nodig over de door hen gewenste en medisch gezien mogelijke zorg, ook rondom het levenseinde én het vastleggen van de uitkomsten van deze gesprekken.

In 2019 was bij 94,6 % van de cliënten die in zorg waren, een of meer beleidsafspraken over het levenseinde vastgelegd in het cliëntdossier, wat het belang weergeeft dat Rivas aan deze afspraken hecht. Ook in 2020 zal dit onderwerp van gesprek blijven bij het in zorg nemen van nieuwe cliënten en tijdens de halfjaarlijkse zorgleefplanbespreking.

(13)

4. Leren en verbeteren van kwaliteit

Rivas Zorggroep heeft leren en ontwikkelen hoog in het vaandel staan. Dankzij actieve (internationale) deelname aan diverse netwerken probeert Rivas het lerend vermogen te vergroten. Op verschillende manieren worden de verschillende disciplines gestimuleerd zich te blijven ontwikkelen en te verdiepen in hun werk.

4.1 JCI

In november 2018 heeft het domein Langdurige Zorg het JCI-kwaliteitskeurmerk voor alle 17 woonlocaties opnieuw behaald. Rivas heeft gekozen voor het JCI kwaliteitssysteem omdat het de bewoner centraal stelt. Het toetst veiligheid niet alleen op papier maar ook in de dagelijkse

praktijk door interviews met bewoners en zorgverleners. Ook wordt gekeken naar gebouwen, apparatuur, medische- en andere dossiers en documentatie.

4.2 Planetree

Daarnaast vindt Rivas het belangrijk dat medewerkers werken volgens de principes van

Planetree. Alle woonlocaties van het domein Langdurige Zorg zijn in het bezit van het Planetree certificaat. Dit internationale certificaat wordt toegekend o.b.v. een uitgebreide objectieve

toetsing. Er vinden focusgroepgesprekken plaats met medewerkers, bewoners, familieleden, vrijwilligers en behandelaars. Tijdens de focusgroepgesprekken wordt de aanwezigen gevraagd hoe zij ervaren dat de 12 componenten van Planetree aanwezig zijn binnen de zorg die zij leveren of ontvangen. Daarnaast toetst Planetree of in de bedrijfsdocumenten van de organisatie de 12 componenten van Planetree duidelijk zichtbaar zijn. In 2020 staat de hercertificering van alle woonlocaties gepland.

Voor het borgen van de Planetree filosofie op de locaties vinden iedere 1,5 jaar opnieuw focusgroepgesprekken plaats. Tevens levert Rivas jaarlijks richting Planetree Nederland aan welke Planetree speerpunten voor het komende jaar centraal staan. De uitkomsten uit de focusgroepgesprekken zijn hierin leidend. Ook worden nieuwe medewerkers tijdens hun introductieprogramma geïnformeerd over de Planetree visie die binnen Rivas centraal staat en worden op de locaties met regelmaat scholingen/trainingen/bijeenkomsten georganiseerd die aansluiten bij de leerpunten van die locatie.

4.3 Samen leren

In 2019 is de kwaliteitsorganisatie binnen het domein Langdurige zorg verder geoptimaliseerd.

Hierbij was het vooral van belang om de lokale structuur verder neer te zetten.

Lokale portefeuillehouders Kwaliteit & Veiligheid

Binnen de locaties wordt gewerkt met lokale portefeuillehouders kwaliteit en veiligheid (K&V). De lokale portefeuillehouders K&V hebben kennis van zorgprocessen en hebben de rol gekregen om lokaal regie te voeren op de werkprocessen rondom de aandachtsvelden primair proces,

infectiepreventie en facilitaire zaken. Voor medicatieveiligheid zijn daarnaast speciale aandachtsvelders aangewezen.

(14)

Kwaliteitsjaarverslag Langdurige Zorg 2019 versie 0.2 - 13 - Met de lokale portefeuillehouders K&V hebben de locatieleiders een vaste persoon op hun locatie die overzicht en inzicht houdt op de kwaliteitsthema’s en tegelijk is een ‘distributienetwerk’

gecreëerd waardoor informatie op kwaliteitsthema’s beter gedeeld kan worden met de locaties en input vanuit de locaties verwerkt kan worden in beleid en werkinstructies.

Deze structuur wordt in 2020 voortgezet en waar mogelijk geoptimaliseerd, waarbij ook de mogelijkheid zal worden onderzocht of medewerkers op elkaars locaties een ‘kijkje in de keuken’

kunnen nemen.

Interne audits

In 2019 is ingezet op het bepalen van het gewenste aantal tracers en dossierreviews per locatie en het verkorten van de vragenlijsten in het kader van het project ‘Ontregel de Zorg’.

Ook is doorlopend aandacht besteed aan belangrijke werkafspraken, kwaliteitsonderwerpen en JCI-standaarden. Dit is o.a. gedaan door het organiseren van een themaweek medicatie, maar ook door het uitvoeren van in totaal 1054 interne tracers en 611 dossierreviews door

medewerkers in hun eigen of een ander team en door diverse experts. Ook leden van de Raad van Bestuur en de directie lopen een of meerdere keren per jaar mee met een patiënttracer om zo gevoel te houden met het primaire proces op de werkvloer. Dit zal in 2020 worden

gecontinueerd.

Lerend Netwerk

Voor de Langdurige Zorg is een lerend netwerk opgericht samen met het Parkhuis (Dordrecht) en Swinhove Groep (Zwijndrecht). In 2019 hebben diverse bijeenkomsten plaatsgevonden met bestuurders en kwaliteitsadviseurs waarin o.a. elkaars jaarplannen zijn beoordeeld en uitwisseling van kennis en ervaring centraal hebben gestaan.

Ook heeft Rivas in 2019 een workshop valpreventie georganiseerd, waarbij medewerkers van de deelnemende organisaties uitgenodigd werden om aan te sluiten. Het werd als waardevol

ervaren om met verschillende collega’s ervaringen uit te wisselen en kennis te delen, wat o.a.

heeft geleid tot inspiratie voor een nieuwe werkwijze m.b.t. valrisicoscreening.

Daarnaast is Rivas is aangesloten bij het (inter)nationale Planetreenetwerk, het JCI-netwerk en het kwaliteitsnetwerk Drechtsteden waarin uitwisselingen op deze (kwaliteits)onderwerpen plaatsvindt.

(15)

4.4 Medewerkersraadpleging

Eind 2018 heeft een medewerkersonderzoek plaatsgevonden onder alle medewerkers van Rivas Zorggroep. In onderstaande afbeelding zijn de uitkomsten voor het domein Langdurige Zorg weergegeven⁸:

Figuur 1: Resultaten Medewerkersonderzoek Langdurige Zorg 2018 per thema

Als belangrijkste trotspunten zijn uit het onderzoek naar voren gekomen: de cliëntgerichtheid van de organisatie, de visie en doelen van Rivas en de ontwikkelmogelijkheden die medewerkers hebben.

Op basis van de uitkomsten van het onderzoek zal binnen het domein Langdurige Zorg, zowel op locatieniveau als domeinbreed, de komende jaren geïnvesteerd worden in o.a. het werkplezier van de medewerkers en het verbeteren van de interne communicatie.

Uit gesprekken is gebleken dat het ontbreken van een kwalitatieve planning en onderbouwing grote invloed heeft op het werkplezier van medewerkers. In 2019 is extra aandacht besteed aan het verbeteren van de kwaliteit van de planning en is per zorgsoort een personeelsstandaard ontwikkeld die eveneens bijdraagt aan deze kwaliteit. In 2020 zal nadrukkelijker geïnvesteerd worden in zorgprogramma’s voor medewerkers en verdere begeleiding van zorgteams door kwaliteitsverpleegkundigen.

8 De Rivasbrede score op deze onderwerpen is in de kleine cirkel rechts van de grote cirkel weergegeven.

(16)

5. Leiderschap, governance en management

Leiderschap, governance en management van het domein Langdurige Zorg zijn georganiseerd en ingericht op basis van de thema’s en bijbehorende uitgangspunten zoals genoemd in het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg.

In dit jaarverslag wordt geen weergave gegeven van het besturingsmodel van Rivas Zorggroep (zie hiervoor het Publieksjaarverslag 2019), wel wordt onderstaand een reflectie gegeven van een aantal ontwikkelingen die in 2019 op het thema Leiderschap, governance en management zijn ingezet.

Rivas Zorggroep streeft er enerzijds naar de kwaliteiten van de ketenorganisatie te benutten en anderzijds om de locaties onderdeel te laten zijn van de lokale gemeenschap (het dorp of de stad waar zij gevestigd zijn). Herkenbare kwaliteit en nabijheid is daarom op alle 17 woonlocaties van het domein Langdurige Zorg een belangrijke waarde.

5.1 Raad van Bestuur en Raad van Toezicht

Onderdeel van de Raad van Toezicht is de vaste commissie Kwaliteit en Veiligheid. De

commissie ondersteunt de Raad van Toezicht en dient als klankbord voor de Raad van Bestuur.

De commissie volgt de ontwikkelingen op het gebied van kwaliteit en veiligheid. Agenda- onderwerpen van de commissie zijn o.a.:

- kwaliteitsparagraaf van het businessplan en jaardocument van Rivas Zorggroep - voortgangs- en jaarrapportages op het gebied van kwaliteit en veiligheid

- rapportages cliënttevredenheid

5.2 Medezeggenschap

Medezeggenschap voor medewerkers is geregeld via de Ondernemingsraad (OR) en de Verpleegkundige Adviesraad Rivas (VAR).

Medezeggenschap voor cliënten binnen de Langdurige Zorg is geregeld via de Cliëntenraad. De Cliëntenraad vertegenwoordigt de 17 locaties. In alle locaties zijn cliëntenoverleggen die de belangen van de bewoners van de locaties behartigen. Afgevaardigden van de

cliëntenoverleggen kunnen met elkaar in overleg treden in de vier clusterraden. Vanuit ieder cluster zijn twee leden lid van de Cliëntenraad Langdurige Zorg. In 2018 is deze structuur geëvalueerd door een externe adviseur. In 2019 is aan de slag gegaan met de geconstateerde (verbeter)punten door:

- het organiseren van scholing voor alle leden en locatieleiders;

- het trainen van de leden van de cliëntenoverleggen over de Wmcz en de werkwijze;

- het aanpassen van de richtlijnen voor een clusterraad;

- het verbeteren van de informatie-uitwisseling i.s.m. de afdeling Marketing & Communicatie;

- het opvullen van vacatures in de cliëntenoverleggen.

Alle medezeggenschapsorganen zijn nauw betrokken geweest bij de planvorming en evaluatie daarvan binnen het domein Langdurige Zorg. Zo zijn er (verzwaarde) adviezen uitgebracht over o.a. de kwaliteitsplannen voor 2019 en 2020, de aanstelling van nieuwe locatieleiders, het cliëntervaringsonderzoek en zijn diverse roosteraanpassingen op locaties ter instemming

voorgelegd aan de OR. Ook is de Cliëntenraad Langdurige Zorg geïnformeerd over de inhoud en voortgang van projecten en programma’s zoals genoemd in dit kwaliteitsjaarverslag.

(17)

5.3 Leiderschapsprogramma Aan het roer!

Vanuit de ambitie van Rivas ‘Medewerkers maken de zorg. Professionals kiezen voor Rivas’ is in april 2018 is het leiderschapsprogramma Aan het roer! van start gegaan, waaraan alle

locatieleiders van het domein Langdurige Zorg meedoen en waarin zij worden meegenomen in de visie die Rivas heeft op leiderschap:

Dit programma is gecontinueerd in 2019. In 2020 zal nagedacht worden welke opvolging het programma zal krijgen voor huidige en nieuwe leidinggevenden.

5.4 Professioneel partnership

In 2019 is het professioneel partnership met de specialisten ouderengeneeskunde verder vormgegeven:

- Er vindt periodiek overleg plaats tussen de Raad van Bestuur / directie en de Medische Staf Specialisten Ouderengeneeskunde (MSSO).

- Er vindt structureel overleg tussen de locatieleider en de specialist ouderengeneeskunde plaats waarin de stand van zaken rondom kwaliteit en veiligheid op de locatie wordt besproken aan de hand van een vaste agenda. Dit partnership zal in 2020 worden doorontwikkeld.

Leidinggevenden bij Rivas zijn leiders die, vanuit visie, Rivas-medewerkers coachen, faciliteren en weten te motiveren. Medewerkers krijgen meer autonomie

en verantwoordelijkheid in het uitoefenen van hun functie en nemen proactief regie op het werk. Vakmanschap en persoonlijk leiderschap staan centraal.

Zij worden hierin actief door de organisatie gefaciliteerd.

(18)

6. Personeelssamenstelling

In het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg is vastgelegd dat zorgorganisaties op organisatieniveau gegevens publiceren m.b.t. de personeelssamenstelling op de volgende onderwerpen:

- aard van de aanstellingen

- kwalificatieniveaus zorgverleners en vrijwilligers - ziekteverzuim

- in-, door- en uitstroom

Doel hiervan is landelijk informatie te verzamelen die geanalyseerd kan worden op trends en ontwikkelingen. De uitkomsten op deze indicatoren⁹ worden voor 1 november 2020 aangeleverd aan het Zorginstituut Nederland en zijn te raadplegen via www.zorginzicht.nl.

Onderstaand is kort weergegeven hoe de Langdurige Zorg van Rivas Zorggroep op deze indicatoren scoort, gevolgd door een reflectie op de uitkomsten van deze onderwerpen.

6.1 Aard van de aanstellingen en kwalificatieniveaus

- Er waren gemiddeld 1776 medewerkers werkzaam, verdeeld over 975,5 fte, wat neerkomt op een gemiddelde contractomvang van 0,55 fte¹⁰.

- 32,6% van de medewerkers had een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd.

- 5,1% van de personeelskosten bestond uit kosten voor inzet van uitzendkrachten/ personeel niet in loondienst (PNIL).

- Er waren 1276 vrijwilligers en 77 stagiairs actief in het domein Langdurige Zorg.

In onderstaande grafiek is de verdeling van het aantal fte’s in de Langdurige Zorg weergegeven:

Grafiek 1: Verdeling kwalificatieniveaus binnen het domein Langdurige Zorg (in fte)

9 Inclusief de ratio personeelskosten/opbrengsten

10 Hierbij zijn de personeelsleden niet meegerekend die wel gerelateerd zijn aan de cliëntgroep maar hiërarchisch onder een ander domein vallen (o.a. specialisten ouderengeneeskunde en paramedici en medewerkers niveau 5 en 6).

146,24

371,45 109,11

98,36 101,33

Verdeling kwalificatieniveaus Langdurige Zorg (fte)

Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4

Overig zorgpersoneel Leerlingen

(19)

Kwaliteitsjaarverslag Langdurige Zorg 2019 versie 0.2 - 18 - De precieze teamsamenstelling zal per locatie blijven verschillen en aan verandering

onderheving zijn, maar als basis voor de zorgverlening blijven de principes van omgevingszorg, gewoontegetrouw en eigen regie gelden. Hier zal ook in 2020 worden gestuurd.

De kosten voor personeel niet in loondienst zijn relatief hoog. Dit wordt o.a. veroorzaakt door de krapte op de arbeidsmarkt. In 2020 zal verder ingezet worden op:

- optimaliseren inzet medewerkers flexpool;

- inzet van medewerkers op meerdere locaties;

- de lancering van een arbeidsmarktcampagne waarin de voordelen van het werken bij Rivas gepromoot worden (werken in een klein team, een vast gezicht voor de cliënten

gecombineerd met de vele opleidings- en doorgroeimogelijkheden van Rivas als grote (keten)organisatie).

Daarnaast is er een tekort aan verzorgenden niveau 3 (verzorgenden IG). In 2019 is Rivas daarom een extra opleidingsgroep gestart. Ook in 2020 zal er extra aandacht zijn voor het inwerken van leerlingen op niveau 3 en 4 en het behouden van verpleegkundigen door hen klinische lessen te laten geven op de locaties. Dit wordt door de locaties zelf georganiseerd.

6.2 Ziekteverzuim

Het ziekteverzuimpercentage was 6,41%, met een gemiddelde meldingsfrequentie van 1,1.

Het ziekteverzuim, inclusief het langdurig verzuim, was in 2019 lager dan het branche gemiddelde van 6,92% (VVT).

In 2019 is ingezet op gezond roosteren en het creëren van een flexibele schil die ondersteunend kan zijn in geval van verzuim in een team. Dit betreft in eerste instantie een schil met

medewerkers op de kostenplaats van de locatie zelf en in tweede instantie een schil met medewerkers uit de Flexpool.

In 2020 zal worden ingezet op het verder laten dalen van het verzuim door het starten van een programma voor medewerkers.

6.3 In-, door- en uitstroom

Het instroompercentage bedroeg 40,15% en het uitstroompercentage 27,48%¹¹. Het relatief hoge in- en uitstroompercentage wordt veroorzaakt door de aanname van leerlingen, het hoge aantal tijdelijke arbeidsovereenkomsten t.b.v. het opvangen van vakantieverlof, de aanname van extra woonassistenten en zorgassistenten vanuit de kwaliteitsmiddelen en de aanname van

medewerkers op oriëntatiebanen.

In 2020 wordt verder ingezet op:

- opleiding van extra leerlingen/zij-instromers vanuit het (regionaal) arbeidsmarktprogramma;

- aanbieden en begeleiden van oriëntatiebanen;

- onderzoeken mogelijkheden generatiebeleid;

- motiveren van medewerkers; op basis van de uitkomsten van het medewerkersonderzoek 2018 wordt door iedere locatie minimaal 1 verbeteractie én 1 actie op het behoud van een trotspunt ingezet;

11 Over 2019 zijn geen gegevens beschikbaar t.a.v. doorstroom qua kwalificatieniveau.

(20)

7. Gebruik van hulpbronnen

Door effectief en efficiënt gebruik te maken van hulpbronnen, kunnen de best mogelijke

zorgresultaten en ervaringen worden behaald met de beschikbare financiën en middelen. Binnen het domein Langdurige Zorg is daar in 2019 als volgt aandacht aan gegeven:

- Geconstateerd is dat er meer richting gegeven moet worden aan innovatie en de inzet van e- Health. Hiervoor is in 2019 een Innovatieprogramma gestart dat in 2020 zal worden

voortgezet.

- In lokale netwerken heeft Rivas een nauwe samenwerking met huisartsen, sociale teams en andere zorgprofessionals.

8. Gebruik van informatie

Door actief gebruik te maken van alle bronnen voor informatie, kan de inzet van mensen en middelen en het leveren, monitoren, managen, samen leren en verbeteren van zorg worden ondersteund en kunnen ook cliënten en hun naasten daar gebruik van maken.

Bij het gebruik van informatie zijn volgens het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg de volgende thema’s van belang:

- verzamelen en delen van informatie met als doel samen leren en verbeteren (zie hiervoor hoofdstuk 2.1 en hoofdstuk 4.3)

- benutten en optimaliseren van bestaande administratiesystemen

Aan het vereiste van openbaarheid en transparantie wordt voldaan door dit kwaliteitsjaarverslag te publiceren op de website Rivas.nl.

8.1 Benutten en optimaliseren van bestaande administratiesystemen

Omdat Rivas Zorggroep een ketenorganisatie is, is gekozen voor een elektronisch cliëntdossier (HiX) dat in de gehele keten (ziekenhuiszorg, verpleeghuiszorg, wijkverpleging en geriatrische revalidatiezorg) kan worden gebruikt.

Mede in het kader van het landelijke actieplan ‘(Ont)Regel de zorg’, is in 2018 binnen het domein Langdurige Zorg gestart met het evalueren van het gebruik van HiX:

- wordt informatie op de juiste plek in HiX geregistreerd?

- worden dubbelingen in registraties zoveel mogelijk voorkomen?

- wordt de juiste informatie geregistreerd in HiX of wordt er teveel/onnodig geregistreerd?

Doel is om te komen tot enerzijds een efficiënte en volledige registratie van alle benodigde informatie en anderzijds tot vermindering van de administratieve lasten van zorgmedewerkers.

In 2019 heeft dit project een vervolg gekregen door middel van het organiseren van

schrapsessies en de opstart van een projectgroep ‘Snappen of Schrappen’. Ook is deelgenomen aan twee landelijke Schrap- en Snapsessies Regeldruk die door Vilans zijn georganiseerd. In het najaar van 2019 is gestart met het uitvoeren van een aantal nulmetingen. In 2020 zal een stagiair worden geworven om hier verder mee aan de slag te gaan.

Zie ook het artikel ‘Regels schrappen: Van moeten naar de bedoeling achterhalen’ op https://www.zorgvoorbeter.nl/nieuws/regeldruk-verminderen-rivas-zorggroep.