Kennisinfrastructuur Langdurige
2
Paneldiscussie
‘OOK WIJ HEBBEN HET
FAMILIECONTACT HET MEEST GEMIST’
Gebrek aan contact, veranderend gedrag en regels voor bezoekers: een panel bespreekt de impact van een jaar corona op de verpleeghuiszorg.
Contact. Dat is wat de meer dan honderd aanwezigen vandaag volgens de Mentimeter het meest gemist hebben het afgelopen jaar. Lijfelijk contact.
Sociaal contact. Contact met vrienden.
De drie deelnemers aan het panel dat het minicongres vandaag opent delen die gedachte. “Het lijfelijk contact met m’n moeder mis ik”, vertelt Fon
Kistermann, die als mantelzorger aanwezig is. “Ze werd 90 in oktober en ik kon haar niet knuffelen. Dat doet pijn.”
Verpleegkundige Ellen Hermans werkt voor MeanderGroep Zuid-Limburg op een kleine woongroep van mensen met dementie. “Ook wij hebben het familiecontact het meest gemist. Normaal waren de lijnen kort, familie kwam hier graag over de vloer en iedereen was welkom. Wij en de bewoners hebben dat echt gemist.”
Veranderend gedrag
Veranderde het gedrag van cliënten eigenlijk? Bij de toehoorders zijn de reacties wisselend en verpleegkundige Hermans en mantelzorger Kistermann bevestigen dat beeld. “Het was een stuk rustiger op onze locatie en die rust sloeg op sommige bewoners over, maar creëerde juist verwarring bij
anderen”, zegt de verpleegkundige. “We konden lastig uitleggen wat er nou precies aan de hand was.” Kistermann: “Mijn moeder snapte niet waarom er niemand op bezoek kwam. Ze vereenzaamde. Sinds kort zit ze op een gesloten afdeling waar ze meer aandacht krijgt en nu bloeit ze gelukkig weer helemaal op.” In de chat zegt iemand: “Voornamelijk PG-cliënten die in quarantaine moesten vonden het wachten tot ze eindelijk weer naar buiten mochten wel moeilijk. Dat leidde tot frustratie en soms agressie.”
Meer tijd voor bewoners
Bram de Boer, die vanuit Maastricht University de ervaringen in de verpleeghuiszorg monitorde stelt vast dat medewerkers meer werkdruk ervoeren. “Aandacht geven aan bewoners kwam volledig bij medewerkers terecht, terwijl het door de krappere bezetting lastig was om die tijd te geven.”
“In het verpleeghuis van mijn moeder wilde het personeel graag meer tijd aan cliënten besteden, maar ze kwamen simpelweg tijd tekort”, zegt Kistermann.
Medewerkers moesten ook vaak het belang van de groep afwegen tegenover dat van individuele cliënten. Hermans vertelt dat er weinig confrontaties met families waren, doordat die continu op de hoogte werden gehouden van de regels. “De persoonlijke beschermingsmiddelen riepen soms wel wat
weerstand op, waardoor we af en toe wel politieagentje moesten spelen.” “Ik snap echt niet dat families hierover in discussie gingen”, zegt Kistermann. “Die medewerkers proberen jouw familie te beschermen. Ik vind dat ongelooflijk.”
Mijn moeder snapte niet waarom er niemand op bezoek kwam. Ze
vereenzaamde.
4
‘BEZOEK IS ONMISBAAR, ZIJ ZIJN EEN SCHAKEL TUSSEN
DE CLIËNT EN ONS’
Meer rust bij de ene groep, meer probleemgedrag bij de andere: onderzoek naar het welbevinden laat zien dat cliënten zeer verschillend reageerden op de
coronacrisis.
Niet meer van de kamer af mogen en niet meer naar buiten kunnen: het zijn twee coronamaatregelen die volgens behandelaars het afgelopen jaar voor extra probleemgedrag zorgden, vertelt onderzoeker Debby Gerritsen. Vanuit het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen deed zij in het
afgelopen jaar drie onderzoeken naar de ervaringen van medewerkers van zorgorganisatie.
Zoals in het panel ook al bleek nam bij sommige cliënten het probleemgedrag toe, terwijl het bij anderen juist afnam. Bij mensen zonder dementie leidde een afname van prikkels tot een toename van probleemgedrag en bij mensen met ernstige dementie was dat juist andersom. Bij mensen met apathie was er door minder prikkels juist meer probleemgedrag.
Daaruit bleek dat het positieve effect
6
Omgevingsprikkels
“We vroegen ook welke omgevingsprikkels we blijvend zouden moeten verminderen”, vertelt Gerritsen. “Een merendeel kiest dan voor leveranciers laten omlopen. Maar over het instellen van bezoektijden of geen bezoek meer ontvangen in de huiskamer zijn de reacties weer heel wisselend. Dat heeft dan toch erg te maken met de persoonlijke visie op zorg, denk ik.”
Gerritsen en haar collega’s interviewden medewerkers en naasten over het effect van de versoepelde maatregelen in mei. “Daaruit bleek dat het positieve effect ervan de hele verdere dag te merken was.” Wel was er wat verwarring bij mensen met dementie die sommige familieleden lang niet hadden gezien.
Een andere interessante uitkomst: “De naasten waren heel erg blij. Die
vonden het fijn dat ze hun mantelzorgrol weer konden oppakken; ze zagen dat echt als onderdeel van hun identiteit.”
Belangrijke schakel
Ewoud de Jong, specialist ouderengeneeskunde en verpleegkundige Vince Vissers werkten beiden op een speciaal ingerichte Covid19-afdeling van de Waalboog in Nijmegen en reageren op het onderzoek van Gerritsen. Vissers is ook erg blij dat er weer bezoek mag komen. “Dat bezoek is onmisbaar, zij zijn een schakel tussen de cliënt en ons en hebben een belangrijke rol.”
De Jong: “Tegelijkertijd was het op onze afdeling continu zoeken naar het bezoek dat je wil toelaten bij heel zieke mensen. Soms durfden mensen niet te komen. Bij elke cliënt was het maatwerk.”
ervan de hele verdere dag te merken was.
Luisterend oor
De specialist is er blij mee dat ze in zijn verpleeghuis zo snel een Covid-unit konden optuigen. “Daardoor konden we ons specialiseren. Wat ik ook goed vond was dat we ook al snel een ‘luisterend oor’-team voor medewerkers in het leven riepen. Dat hadden we misschien wel eerder moeten doen. Er zijn veel mensen overleden op onze afdeling, medewerkers konden daar bij dat team over praten, daar even bij stilstaan. Dat was waardevol.” In de chat komen er veel positieve reacties op dat speciale team. “Inderdaad aandacht voor medewerkers is heel belangrijk gebleken tijdens een corona-uitbraak”, zegt iemand.
Verpleegkundige Vissers was in opleiding toen de crisis begon. Zou hij met zijn praktijkervaring nu iets willen toevoegen aan de opleiding? “Er zou denk ik wel wat meer focus mogen komen op verpleegkundig redeneren, dan ben je toch wat beter voorbereid.”
Meer weten over het onderzoek van Gerritsen? Klik hier[1]. Of bekijk het bericht over haar promotie hier[2].
Bekijk de PowerPoint-presentatie van Debby Gerritsen.[3]
8
EXTRA WERKDRUK,
RAZENDSNELLE OPLEIDINGEN
Vorig jaar maart moesten medewerkers van de ene op de andere dag totaal anders gaan werken. Wat deed dat met hen? Een onderzoeker, verpleegkundige
en opleider delen hun kennis en ervaring.
“Destijds zijn er drie bewoners overleden, die werden meteen in een kist gelegd zonder dat familie hen nog een keer kon zien.” Het is een van de vele citaten van medewerkers die Ramona Backhaus van de Academische
Werkplaats Ouderenzorg Limburg vandaag deelt. Zij deed onderzoek naar de impact van corona op medewerkers. “Er gebeurde veel in korte tijd. Veel nieuwe regels, geen vrijwilligers meer, geen familiebezoek. En toen in mei de verpleeghuizen weer openden was er veel angst voor besmettingen en waren er incidenten met familieleden die zich niet wilden houden aan de
maatregelen.”
De verruiming van de bezoekersregeling zorgde voor extra werkdruk. “Dat was arbeidsintensief”, zegt Backhaus. “Er was veel extra administratie en begeleiding van de bezoekers. Tegelijkertijd was er meer verzuim en kampten medewerkers met de psychische gevolgen van overlijden. Er was weinig ruimte voor ontspanning met de bewoners.”
Angst om te besmetten
Backhaus zag ook dat teams de periode heel verschillend ervoeren. Hoe meer
10
waar geen enkele infectie was: “Ik was vooral bang om infectie op te lopen en daarna bewoners te besmetten, ik heb me thuis opgesloten”, zei een van de ondervraagden. Iemand anders is juist positief over de intensieve
samenwerking die door deze crisis nodig was.
Bij een nieuwe vragenronde aan het begin van de tweede golf in oktober bleken de ervaringen ongeveer hetzelfde: er was veel verzuim, medewerkers waren bang voor besmettingen en er waren nog steeds discussies met families over de bezoekregels.
Bijspringende zorgassistenten
Verpleegkundige Ellen Hermans en Anouk Hanssen, opleidingsadviseur bij ROC Gilde Opleidingen blikken terug. Hermans: “Wij zagen de beelden uit Italië en vonden die best angstaanjagend, daarom kwamen we meteen in de actiestand. We keken of stafpersoneel en zorgassistenten konden bijspringen.”
Die volgden daarvoor een training bij Gilde Opleidingen. Hanssen: “In een dag gaven we deze groepen de handvatten voor ADL-taken, daarmee zouden ze dan snel in de praktijk vlieguren kunnen maken.”
In 1,5 maand werden er 600 mensen geschoold, ook buiten de regio. Ook ontwikkelde Gilde Opleidingen een online module. “Nu geven we nog steeds verkorte scholingen”, vertelt Hanssen. “En er wordt nog steeds gebruik van gemaakt.”
Meer interesse voor zorgopleiding
Hermans: “Het uitgangspunt was dat we deze mensen na de opleiding in geval van nood zouden kunnen inzetten. Nu zien we dat een aantal zorgassistenten toch verder in de opleiding wil, dus dat is een mooie bijkomstigheid.”
Ook Hanssen merkt een toegenomen interesse voor de zorgopleidingen.
Daarnaast leidt Gilde Opleidingen nu ook mensen op om in teststraten te
Wij zagen de beelden uit Italië en vonden die best angstaanjagend, daarom
kwamen we meteen in de actiestand.
kunnen werken en worden studenten ingezet voor vaccinaties.
Meer weten over de monitor verruiming bezoekregeling? Kijk hier.[4]
Bekijk de PowerPoint-presentatie[5] van Ramona Backhaus.
12
GELEERDE LESSEN CORONA:
EEN REISVERHAAL
Vilans heeft in kaart gebracht wat organisaties in de ouderen- en gehandicaptenzorg anders zijn gaan doen in coronatijd.
Hoe hebben zij gereflecteerd op deze veranderingen; wat hebben ze ervan geleerd en welke veranderingen houden ze vast en willen ze nooit meer loslaten? Onderzoekers verkenden het perspectief van een bestuurder of manager en dat van een zorgverlener.
Leren van crisis
De resultaten van de gesprekken zijn vervat in de vorm van een reisverhaal met een overzicht van de geleerde lessen, kansen en tips. De reis was noodgedwongen en onverwacht en een plan of routebeschrijving was vooraf niet aanwezig. De inzichten van deze organisaties kunnen je inspireren en laten zien hoe je kunt veranderen door een crisis – in dit geval corona – en wat je ervan kunt leren.
Bekijk reisverhaal[6].
Bekijk tips.[7]
14 14
Deze PDF is automatisch gegenereerd op: zoekhetuit.ccreader.nl[8]
