Metacognitieve Training (MCT)
The use of the pictures in this module has been kindly permitted by artists and copyright holders, respectively. For details (artist, title), please refer to the end of this presentation.
MCT 1 B – Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis
© Moritz, Woodward, de Boer, Vermeer, Wekking & Lemmers-Jansen (4|21)
www.uke.de/mct
Attributie: Iets aan jezelf of een ander toeschrijven
Attributie = het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis. Leg je de verantwoordelijkheid bij jezelf, anderen of de omstandigheden?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 2
Attributie: Iets aan jezelf of een ander toeschrijven
Attributie = het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis. Leg je de verantwoordelijkheid bij jezelf, anderen of de omstandigheden?
We zien vaak over het hoofd dat een gebeurtenis verschillende oorzaken kan hebben.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 3
Attributie: Iets aan jezelf of een ander toeschrijven
Attributie = het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis. Leg je de verantwoordelijkheid bij jezelf, anderen of de omstandigheden?
We zien vaak over het hoofd dat een gebeurtenis verschillende oorzaken kan hebben.
Welke oorzaken kunnen hebben bijgedragen aan de volgende situatie?
Een vriendin heeft je niet gebeld op jouw verjaardag.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 4
Waarom heeft jouw vriendin je niet gebeld?
Verklaringen
Mogelijke verklaringen voor dit gedrag
???
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 5
Waarom heeft jouw vriendin je niet gebeld?
Verklaringen
Mogelijke verklaringen voor dit gedrag
Ik ben niet belangrijk voor haar, iemand anders zou ze niet vergeten te bellen.
Ze is een zeer chaotische vrouw die zelfs in staat is haar eigen verjaardag te vergeten.
Ze moet een belangrijk examen halen en heeft geen tijd voor andere dingen.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 6
Waarom heeft jouw vriendin je niet gebeld?
Verklaringen
Mogelijke verklaringen voor dit gedrag
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 7
... jezelf Ik ben niet belangrijk genoeg.
... anderen Ze is chaotisch
... omstandigheden Ze heeft een belangrijk examen en geen tijd
Iets aan jezelf of aan anderen toeschrijven
Zoals je ziet kunnen gebeurtenissen veel verschillende oorzaken hebben.
In de meeste gevallen spelen meerdere factoren tegelijk een rol.
Toch hebben mensen vaak de neiging om eenzijdig te verklaren (bv. alleen anderen de schuld geven of juist alleen zichzelf).
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 8
Oefening 1
“Je verlaat de instelling bijna helemaal hersteld.”
Verklaringen ... jezelf
... anderen
... omstandigheden of toeval
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 9
Emergency room
Je verlaat de instelling bijna helemaal hersteld.
Verklaringen betrekking hebbend op ... jezelf:
Het herstelproces was succesvol omdat ik erg gemotiveerd was.
Ik heb aangedrongen op de toepassing van bepaalde behandelingen, deze hebben een grote rol gespeeld bij het succes van de behandeling.
Ik denk dat ik ook zonder therapie en medicijnen zou zijn hersteld.
Het herstel heb ik te danken aan mijn uitstekende genen.
... anderen:
Het medische personeel in deze instelling is zeer bekwaam.
Zonder de steun van mijn familie was het niet zo’n groot succes geworden ... omstandigheden of toeval:
Ik had geluk dat het personeel niet zo druk was als anders.
Het herstel is veroorzaakt door het gebruik van de medicijnen.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 10
Emergency room
Je verlaat de instelling bijna helemaal hersteld.
Verklaringen betrekking hebbend op ... jezelf:
Het herstelproces was succesvol omdat ik erg gemotiveerd was.
Ik heb aangedrongen op de toepassing van bepaalde behandelingen, deze hebben een grote rol gespeeld bij het succes van de behandeling.
Ik denk dat ik ook zonder therapie en medicijnen zou zijn hersteld.
Het herstel heb ik te danken aan mijn uitstekende genen.
... anderen:
Het medische personeel in deze instelling is zeer bekwaam.
Zonder de steun van mijn familie was het niet zo’n groot succes geworden ... omstandigheden of toeval:
Ik had geluk dat het personeel niet zo druk was als anders.
Het herstel is veroorzaakt door het gebruik van de medicijnen.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 11
Emergency room
Je verlaat de instelling bijna helemaal hersteld.
Verklaringen betrekking hebbend op ... jezelf:
Het herstelproces was succesvol omdat ik erg gemotiveerd was.
Ik heb aangedrongen op de toepassing van bepaalde behandelingen, deze hebben een grote rol gespeeld bij het succes van de behandeling.
Ik denk dat ik ook zonder therapie en medicijnen zou zijn hersteld.
Het herstel heb ik te danken aan mijn uitstekende genen.
... anderen:
Het medische personeel in deze instelling is zeer bekwaam.
Zonder de steun van mijn familie was het niet zo’n groot succes geworden ... omstandigheden of toeval:
Ik had geluk dat het personeel niet zo druk was als anders.
Het herstel is veroorzaakt door het gebruik van de medicijnen.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 12
Emergency room
Gevaar: eenzijdige verklaringen!
Verklaringen betrekking hebbend op ... jezelf:
Het herstelproces was succesvol omdat ik erg gemotiveerd was.
Ik heb aangedrongen op de toepassing van bepaalde behandelingen, deze hebben een grote rol gespeeld bij het succes van de behandeling.
Ik denk dat ik ook zonder therapie en medicijnen zou zijn hersteld.
Het herstel heb ik te danken aan mijn uitstekende genen.
... anderen:
Het medische personeel in deze instelling is zeer bekwaam.
Zonder de steun van mijn familie was het niet zo’n groot succes geworden ... omstandigheden of toeval:
Ik had geluk dat het personeel niet zo druk was als anders.
Het herstel is veroorzaakt door het gebruik van de medicijnen.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 13
Emergency room
Bedenk nu een evenwichtige verklaring
(denk aan jezelf, anderen en omstandigheden)
Je verlaat de instelling bijna helemaal hersteld.
??? “De steun van mijn familie, de doktoren en de medicijnen hebben bijgedragen aan mijn herstel. Ook kan ik het succesvolle herstel deels aan mezelf toeschrijven, omdat ik
gemotiveerd was en actief meewerkte aan het behandelproces.”
??? “Ik was gemotiveerd om te veranderen. Ik heb gevraagd of ik mee kon doen aan een groepstherapie onder leiding van goede behandelaren.”
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 14
Emergency room
Bedenk nu een evenwichtige verklaring
(denk aan jezelf, anderen en omstandigheden)
Je verlaat de instelling bijna helemaal hersteld.
“De steun van mijn familie, de doktoren en de medicijnen hebben bijgedragen aan mijn herstel. Ook kan ik het succesvolle herstel deels aan mezelf toeschrijven, omdat ik
gemotiveerd was en actief meewerkte aan het behandelproces.”
“Ik was gemotiveerd om te veranderen. Ik heb gevraagd of ik mee kon doen aan een groepstherapie onder leiding van goede behandelaren.”
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 15
Emergency room
Effecten van attributiestijl bij negatieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 16
Dat is slecht gedaan. Je bent gezakt voor het examen Engels.
Zelf Attributie
bv. “Ik had beter moeten leren.”
Nadeel: ??? verkleint je zelfvertrouwen
Voordeel: ??? men vindt het bewonderenswaardig en dapper als iemand verantwoordelijkheid neemt
Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “De leraar is een eikel en hij haat mij.”
Nadeel: het niet nemen van je verantwoordelijkheid wordt gezien als onbeleefd; het jezelf erg makkelijk maken
Voordeel: zelfvertrouwen komt niet in gevaar
Effecten van attributiestijl bij negatieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 17
Dat is slecht gedaan. Je bent gezakt voor het examen Engels.
Zelf Attributie
bv. “Ik had beter moeten leren.”
Nadeel: verkleint je zelfvertrouwen
Voordeel: ??? men vindt het bewonderenswaardig en dapper als iemand verantwoordelijkheid neemt
Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “De leraar is een eikel en hij haat mij.”
Nadeel: het niet nemen van je verantwoordelijkheid wordt gezien als onbeleefd; het jezelf erg makkelijk maken
Voordeel: zelfvertrouwen komt niet in gevaar
Effecten van attributiestijl bij negatieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 18
Dat is slecht gedaan. Je bent gezakt voor het examen Engels.
Zelf Attributie
bv. “Ik had beter moeten leren.”
Nadeel: verkleint je zelfvertrouwen
Voordeel: men vindt het bewonderenswaardig en dapper als iemand verantwoordelijkheid neemt Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “De leraar is een eikel en hij haat mij.”
Nadeel: het niet nemen van je verantwoordelijkheid wordt gezien als onbeleefd; het jezelf erg makkelijk maken
Voordeel: zelfvertrouwen komt niet in gevaar
Effecten van attributiestijl bij negatieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 19
Dat is slecht gedaan. Je bent gezakt voor het examen Engels.
Zelf Attributie
bv. “Ik had beter moeten leren.”
Nadeel: verkleint je zelfvertrouwen
Voordeel: men vindt het bewonderenswaardig en dapper als iemand verantwoordelijkheid neemt Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “De leraar is een eikel en hij haat mij.”
Nadeel: ??? het niet nemen van je
verantwoordelijkheid wordt gezien als onbeleefd; het jezelf erg makkelijk maken
Voordeel: ??? zelfvertrouwen komt niet in gevaar
Effecten van attributiestijl bij negatieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 20
Dat is slecht gedaan. Je bent gezakt voor het examen Engels.
Zelf Attributie
bv. “Ik had beter moeten leren.”
Nadeel: verkleint je zelfvertrouwen
Voordeel: men vindt het bewonderenswaardig en dapper als iemand verantwoordelijkheid neemt Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “De leraar is een eikel en hij haat mij.”
Nadeel: het niet nemen van je verantwoordelijkheid wordt gezien als onbeleefd; het jezelf erg makkelijk maken
Voordeel: ??? zelfvertrouwen komt niet in gevaar
Effecten van attributiestijl bij negatieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 21
Dat is slecht gedaan. Je bent gezakt voor het examen Engels.
Zelf Attributie
bv. “Ik had beter moeten leren.”
Nadeel: verkleint je zelfvertrouwen
Voordeel: men vindt het bewonderenswaardig en dapper als iemand verantwoordelijkheid neemt Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “De leraar is een eikel en hij haat mij.”
Nadeel: het niet nemen van je verantwoordelijkheid wordt gezien als onbeleefd; het jezelf erg makkelijk maken
Voordeel: zelfvertrouwen komt niet in gevaar
Effecten van attributiestijl bij negatieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 22
Dat is slecht gedaan. Je bent gezakt voor het examen Engels.
Bedenk evenwichtige verklaringen (denk aan de invloed van jezelf, anderen en omstandigheden).
???
Effecten van attributiestijl bij negatieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 23
Dat is slecht gedaan. Je bent gezakt voor het examen Engels.
Bedenk evenwichtige verklaringen (denk aan de invloed van jezelf, anderen en omstandigheden).
“Ik ben niet gewend aan zo’n examen; mijn leraar is niet zo gemeen dat hij mij vanuit rancune een
onvoldoende geeft; de volgende keer zijn de vragen misschien iets makkelijker.”
Effecten van attributiestijl bij positieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 24
Zelf Attributie
bv. “Dit was een uitstekende individuele actie.”
Nadeel: ??? jezelf prijzen komt arrogant over Voordeel: ??? vergroot het zelfvertrouwen
Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “Iedereen had kunnen scoren vanaf daar.”
Nadeel: zelfvertrouwen wordt niet vergroot
Voordeel: je wordt gezien als bescheiden, en als een goede
“teamspeler”
Super! Door jouw goal
wonnen we!
Effecten van attributiestijl bij positieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 25
Zelf Attributie
bv. “Dit was een uitstekende individuele actie.”
Nadeel: jezelf prijzen komt arrogant over Voordeel: ??? vergroot het zelfvertrouwen
Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “Iedereen had kunnen scoren vanaf daar.”
Nadeel: zelfvertrouwen wordt niet vergroot
Voordeel: je wordt gezien als bescheiden, en als een goede
“teamspeler”
Super! Door jouw goal
wonnen we!
Effecten van attributiestijl bij positieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 26
Zelf Attributie
bv. “Dit was een uitstekende individuele actie.”
Nadeel: jezelf prijzen komt arrogant over Voordeel: vergroot het zelfvertrouwen
Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “Iedereen had kunnen scoren vanaf daar.”
Nadeel: zelfvertrouwen wordt niet vergroot
Voordeel: je wordt gezien als bescheiden, en als een goede
“teamspeler”
Super! Door jouw goal
wonnen we!
Effecten van attributiestijl bij positieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 27
Zelf Attributie
bv. “Dit was een uitstekende individuele actie.”
Nadeel: jezelf prijzen komt arrogant over Voordeel: vergroot het zelfvertrouwen
Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “Iedereen had kunnen scoren vanaf daar.”
Nadeel: ??? zelfvertrouwen wordt niet vergroot
Voordeel: ??? je wordt gezien als bescheiden, en als een goede “teamspeler”
Super! Door jouw goal
wonnen we!
Effecten van attributiestijl bij positieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 28
Zelf Attributie
bv. “Dit was een uitstekende individuele actie.”
Nadeel: jezelf prijzen komt arrogant over Voordeel: vergroot het zelfvertrouwen
Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “Iedereen had kunnen scoren vanaf daar.”
Nadeel: zelfvertrouwen wordt niet vergroot
Voordeel: ??? je wordt gezien als bescheiden, en als een goede “teamspeler”
Super! Door jouw goal
wonnen we!
Effecten van attributiestijl bij positieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 29
Zelf Attributie
bv. “Dit was een uitstekende individuele actie.”
Nadeel: jezelf prijzen komt arrogant over Voordeel: vergroot het zelfvertrouwen
Anderen/Omstandigheden Attributie
bv. “Iedereen had kunnen scoren vanaf daar.”
Nadeel: zelfvertrouwen wordt niet vergroot
Voordeel: je wordt gezien als bescheiden, en als een goede
“teamspeler”
Super! Door jouw goal
wonnen we!
Effecten van attributiestijl bij positieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 30
Super! Door jouw goal wonnen we!
Bedenk evenwichtige verklaringen (denk aan de invloed van jezelf, anderen, omstandigheden).
???
Effecten van attributiestijl bij positieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 31
Super! Door jouw goal wonnen we!
Bedenk evenwichtige verklaringen (denk aan de invloed van jezelf, anderen, omstandigheden).
“Ik ben goed in vorm op het moment en erg trots op mijzelf, maar de voorzet van Steve was ook fantastisch.
Bovendien is het vanuit die hoek makkelijk scoren.”
Effecten van attributiestijl bij positieve gebeurtenissen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 32
Super! Door jouw goal wonnen we!
Bedenk evenwichtige verklaringen (denk aan de invloed van jezelf, anderen, omstandigheden).
“Ik ben goed in vorm op het moment en erg trots op mijzelf, maar de voorzet van Steve was ook fantastisch.
Bovendien is het vanuit die hoek makkelijk scoren.”
Waarom doen we dit?
Uit onderzoek blijkt dat veel (maar niet alle!) mensen met een negatieve denkstijl:
geneigd zijn mislukkingen en negatieve gebeurtenissen aan zichzelf toe te schrijven
succes eerder toeschrijven aan gunstige omstandigheden en geluk dan aan zichzelf Dit kan leiden tot een gebrek aan zelfvertrouwen.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 33
Waarom doen we dit?
Uit onderzoek blijkt dat veel (maar niet alle!) mensen met een psychotische kwetsbaarheid:
geneigd zijn andere mensen mislukkingen en negatieve gebeurtenissen kwalijk te nemen
denken dat ze geen controle hebben over de gebeurtenissen in hun leven
Vooral de eerste attributiestijl kan leiden tot grote problemen met andere mensen.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 34
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 35
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. ???
Ik ben gezakt voor mijn examen.
Belangrijke documenten zijn zoek
geraakt in mijn flat.
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 36
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. Mijn vriend wil mij niet meer kennen
en schaamt zich voor me.
???
Ik ben gezakt voor mijn examen.
Belangrijke documenten zijn zoek
geraakt in mijn flat.
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 37
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. Mijn vriend wil mij niet meer kennen
en schaamt zich voor me.
Mijn vriend was in gedachten en zag mij niet.
Ik ben gezakt voor mijn examen.
Belangrijke documenten zijn zoek
geraakt in mijn flat.
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 38
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. Mijn vriend wil mij niet meer kennen
en schaamt zich voor me.
Mijn vriend was in gedachten en zag mij niet.
Ik ben gezakt voor mijn examen. ???
Belangrijke documenten zijn zoek
geraakt in mijn flat.
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 39
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. Mijn vriend wil mij niet meer kennen
en schaamt zich voor me.
Mijn vriend was in gedachten en zag mij niet.
Ik ben gezakt voor mijn examen. De examinator wil mijn carrière ruïneren.
???
Belangrijke documenten zijn zoek
geraakt in mijn flat.
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 40
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. Mijn vriend wil mij niet meer kennen
en schaamt zich voor me.
Mijn vriend was in gedachten en zag mij niet.
Ik ben gezakt voor mijn examen. De examinator wil mijn carrière ruïneren.
Misschien was de examinator streng, maar onvoldoende slaap of een
slechte nachtrust zijn ook mogelijke oorzaken.
Belangrijke documenten zijn zoek
geraakt in mijn flat.
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 41
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. Mijn vriend wil mij niet meer kennen
en schaamt zich voor me.
Mijn vriend was in gedachten en zag mij niet.
Ik ben gezakt voor mijn examen. De examinator wil mijn carrière ruïneren.
Misschien was de examinator streng, maar onvoldoende slaap of een
slechte nachtrust zijn ook mogelijke oorzaken.
Belangrijke documenten zijn zoek geraakt in mijn flat.
???
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 42
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. Mijn vriend wil mij niet meer kennen
en schaamt zich voor me.
Mijn vriend was in gedachten en zag mij niet.
Ik ben gezakt voor mijn examen. De examinator wil mijn carrière ruïneren.
Misschien was de examinator streng, maar onvoldoende slaap of een
slechte nachtrust zijn ook mogelijke oorzaken.
Belangrijke documenten zijn zoek geraakt in mijn flat.
Iemand heeft ingebroken in mijn flat en de documenten meegenomen om mij kwaad te doen.
???
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 43
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. Mijn vriend wil mij niet meer kennen
en schaamt zich voor me.
Mijn vriend was in gedachten en zag mij niet.
Ik ben gezakt voor mijn examen. De examinator wil mijn carrière ruïneren.
Misschien was de examinator streng, maar onvoldoende slaap of een
slechte nachtrust zijn ook mogelijke oorzaken.
Belangrijke documenten zijn zoek geraakt in mijn flat.
Iemand heeft ingebroken in mijn flat en de documenten meegenomen om mij kwaad te doen.
De documenten zijn per ongeluk op
een andere plek komen te liggen.
Hoe eenzijdige attributies bijdragen aan misinterpretatie tijdens een psychose
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 44
Gebeurtenis Verklaring tijdens een psychose Andere mogelijke verklaringen Een vriend groet mij niet. Mijn vriend wil mij niet meer kennen
en schaamt zich voor me.
Mijn vriend was in gedachten en zag mij niet.
Ik ben gezakt voor mijn examen. De examinator wil mijn carrière ruïneren.
Misschien was de examinator streng, maar onvoldoende slaap of een
slechte nachtrust zijn ook mogelijke oorzaken.
Belangrijke documenten zijn zoek geraakt in mijn flat.
Iemand heeft ingebroken in mijn flat en de documenten meegenomen om mij kwaad te doen.
De documenten zijn per ongeluk op een andere plek komen te liggen.
Heeft iemand een vergelijkbare situatie meegemaakt?
Attributiestijl
Leerdoel van de sessie van vandaag:
Denk na over verschillende oorzaken van gebeurtenissen.
Accepteer niet te snel maar één verklaring.
Bespreek de consequenties van een bepaalde attributiestijl.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 45
Attributiestijl
Leerdoel van de sessie van vandaag:
Denk na over verschillende oorzaken van gebeurtenissen.
Accepteer niet te snel maar één verklaring.
Bespreek de consequenties van een bepaalde attributiestijl.
Het is van belang om
… te proberen zo realistisch mogelijk te blijven in ons dagelijks leven
… niet meteen anderen iets kwalijk te nemen bij vervelende gebeurtenissen
… niet te snel onszelf de schuld te geven als er iets mis gaat
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 46
Een vriend praat over je achter je rug om.
Waarom praat jouw vriend achter je rug om over je?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 47
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Je bent uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek.
Waarom ben je uitgenodigd voor dit gesprek?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 48
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Een vriend van je is onaangenaam verrast door jouw spontane bezoek.
Waarom is jouw vriend onaangenaam verrast?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 49
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Andere mensen lachen terwijl jij praat.
Waarom moeten deze mensen lachen terwijl jij aan het woord bent?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 50
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Kom met eigen voorbeelden!
Wat kan een rol hebben gespeeld bij het ontstaan van deze situatie?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 51
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
“Een innerlijke stem vertelt je dat je niets waard bent.”
Redenen ... jezelf ... anderen
... omstandigheden
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 52
“Een innerlijke stem vertelt je dat je niets waard bent.”
Redenen ... jezelf:
“Jammer genoeg neem ik mezelf steeds van alles kwalijk.
Het lijkt wel alsof ik mijzelf haat.”
“Ik word gek.”
“Het lijkt alsof er iemand anders praat. Maar ik weet dat het mijn eigen gedachten zijn.”
... anderen:
“Iemand heeft iets in mijn hersenen geïmplanteerd.”
“Ik weet niet hoe dit kon gebeuren, maar iemand heeft de controle over mijn gedachten gekregen.”
... omstandigheden:
“Ik heb veel verplichtingen de laatste dagen. Dat leidt tot stress. Hierdoor maak ik alles intenser mee, inclusief mijn gedachten.”
“Mijn oren piepen van het luisteren naar hard rock.”
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 53
“Een innerlijke stem vertelt je dat je niets waard bent.”
Redenen ... jezelf:
“Jammer genoeg neem ik mezelf steeds van alles kwalijk.
Het lijkt wel alsof ik mijzelf haat.”
“Ik word gek.”
“Het lijkt alsof er iemand anders praat. Maar ik weet dat het mijn eigen gedachten zijn.”
... anderen:
“Iemand heeft iets in mijn hersenen geïmplanteerd.”
“Ik weet niet hoe dit kon gebeuren, maar iemand heeft de controle over mijn gedachten gekregen.”
... omstandigheden:
“Ik heb veel verplichtingen de laatste dagen. Dat leidt tot stress. Hierdoor maak ik alles intenser mee, inclusief mijn gedachten.”
“Mijn oren piepen van het luisteren naar hard rock.”
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 54
“Een innerlijke stem vertelt je dat je niets waard bent.”
Redenen ... jezelf:
“Jammer genoeg neem ik mezelf steeds van alles kwalijk.
Het lijkt wel alsof ik mijzelf haat.”
“Ik word gek.”
“Het lijkt alsof er iemand anders praat. Maar ik weet dat het mijn eigen gedachten zijn.”
... anderen:
“Iemand heeft iets in mijn hersenen geïmplanteerd.”
“Ik weet niet hoe dit kon gebeuren, maar iemand heeft de controle over mijn gedachten gekregen.”
... omstandigheden:
“Ik heb veel verplichtingen de laatste dagen. Dat leidt tot stress. Hierdoor maak ik alles intenser mee, inclusief mijn gedachten.”
“Mijn oren piepen van het luisteren naar hard rock.”
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 55
“Een innerlijke stem vertelt je dat je niets waard bent.”
Psychose: de innerlijke stem wordt toegeschreven aan andere personen of krachten
“Iemand heeft iets geïmplanteerd in mijn hersenen.”
“Ik weet niet hoe dit kon gebeuren maar iemand anders heeft controle over mijn gedachten.”
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 56
Het horen van stemmen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 57
Stemmen zijn van anderen afkomstig Zijn er andere verklaringen mogelijk?
“Ik hoor het heel duidelijk. Dit in tegenstelling tot mijn gedachten die geluidloos zijn.”
Ongeveer 15-20% van de bevolking hoort stemmen van tijd tot tijd.
Intensieve gedachten zijn soms bijna hoorbaar (aanstekelijke muziekjes,
piekeren, het horen van de stem van een vriend terwijl je zijn email leest).
Het horen van stemmen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 58
Stemmen zijn van anderen afkomstig Zijn er andere verklaringen mogelijk?
“Ik hoor het heel duidelijk. Dit in tegenstelling tot mijn gedachten die geluidloos zijn.”
Ongeveer 15-20% van de bevolking hoort stemmen van tijd tot tijd.
Intensieve gedachten zijn soms bijna hoorbaar (aanstekelijke muziekjes,
piekeren, het horen van de stem van een vriend terwijl je zijn email leest).
Het horen van stemmen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 59
Stemmen zijn van anderen afkomstig Zijn er andere verklaringen mogelijk?
“Ik hoor het heel duidelijk. Dit in tegenstelling tot mijn gedachten die geluidloos zijn.”
Ongeveer 15-20% van de bevolking hoort stemmen van tijd tot tijd.
Intensieve gedachten zijn soms bijna hoorbaar (aanstekelijke muziekjes, piekeren, het horen van de stem van een vriend terwijl je zijn email leest).
“Ik heb geen controle over deze
gedachten. Wanneer ik probeer ze te onderdrukken, wordt het erger. Dit betekent dat iemand me naar beneden wil halen.”
Onze gedachten zijn niet volledig te controleren –anders zouden we ook geen inspiratie of gepieker hebben of niet kunnen brainstormen.
Als we onze gedachten proberen te onderdrukken, worden ze automatisch
sterker → Experiment: Denk niet aan het getal 8! – het zal je niet lukken.
Het horen van stemmen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 60
Stemmen zijn van anderen afkomstig Zijn er andere verklaringen mogelijk?
“Ik hoor het heel duidelijk. Dit in tegenstelling tot mijn gedachten die geluidloos zijn.”
Ongeveer 15-20% van de bevolking hoort stemmen van tijd tot tijd.
Intensieve gedachten zijn soms bijna hoorbaar (aanstekelijke muziekjes, piekeren, het horen van de stem van een vriend terwijl je zijn email leest).
“Ik heb geen controle over deze
gedachten. Wanneer ik probeer ze te onderdrukken, wordt het erger. Dit betekent dat iemand me naar beneden wil halen.”
Onze gedachten zijn niet volledig te controleren – anders zouden we ook geen inspiratie of gepieker hebben of niet kunnen brainstormen.
Als we onze gedachten proberen te onderdrukken, worden ze automatisch
sterker → Experiment: Denk niet aan het getal 8! – het zal je niet lukken.
Het horen van stemmen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 61
Stemmen zijn van anderen afkomstig Zijn er andere verklaringen mogelijk?
“Ik hoor het heel duidelijk. Dit in tegenstelling tot mijn gedachten die geluidloos zijn.”
Ongeveer 15-20% van de bevolking hoort stemmen van tijd tot tijd.
Intensieve gedachten zijn soms bijna hoorbaar (aanstekelijke muziekjes, piekeren, het horen van de stem van een vriend terwijl je zijn email leest).
“Ik heb geen controle over deze
gedachten. Wanneer ik probeer ze te onderdrukken, wordt het erger. Dit betekent dat iemand me naar beneden wil halen.”
Onze gedachten zijn niet volledig te controleren – anders zouden we ook geen inspiratie of gepieker hebben of niet kunnen brainstormen.
Als we onze gedachten proberen te onderdrukken, worden ze automatisch sterker → Experiment: Denk niet aan het getal 8! – het zal je niet lukken.
“Agressieve gedachten passen niet bij mij. Maar toch heb ik constant
kwaadaardige gedachten.”
Gedachten die tegengesteld zijn aan onze normale manier van denken komen veel voor. Gedachten ≠ actie: 20% van de bevolking heeft wel eens gedachten over het plegen van zelfmoord, maar doet het niet. Ook t.o.v.
mensen waarvan we houden voelen we soms agressie (bv. een moeder als
haar kind huilt).
Het horen van stemmen
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 62
Stemmen zijn van anderen afkomstig Zijn er andere verklaringen mogelijk?
“Ik hoor het heel duidelijk. Dit in tegenstelling tot mijn gedachten die geluidloos zijn.”
Ongeveer 15-20% van de bevolking hoort stemmen van tijd tot tijd.
Intensieve gedachten zijn soms bijna hoorbaar (aanstekelijke muziekjes, piekeren, het horen van de stem van een vriend terwijl je zijn email leest).
“Ik heb geen controle over deze
gedachten. Wanneer ik probeer ze te onderdrukken, wordt het erger. Dit betekent dat iemand me naar beneden wil halen.”
Onze gedachten zijn niet volledig te controleren – anders zouden we ook geen inspiratie of gepieker hebben of niet kunnen brainstormen.
Als we onze gedachten proberen te onderdrukken, worden ze automatisch sterker → Experiment: Denk niet aan het getal 8! – het zal je niet lukken.
“Agressieve gedachten passen niet bij mij. Maar toch heb ik constant
kwaadaardige gedachten.”
Gedachten die tegengesteld zijn aan onze normale manier van denken komen veel voor. Gedachten ≠ actie: 20% van de bevolking heeft wel eens gedachten over het plegen van zelfmoord, maar doet het niet. Ook t.o.v.
mensen waarvan we houden voelen we soms agressie (bv. een moeder als
haar kind huilt).
Het horen van stemmen
De verklaring dat vreemde gedachten op afstand worden bestuurd heeft meer vragen dan antwoorden tot gevolg, bv.:
Hoe is het technisch mogelijk?
Wanneer en waar heeft de implantatie plaatsgevonden?
Waarom zou iemand jou kwaad willen doen? Wie heeft hiervoor de tijd en het geld?
Er zijn gemakkelijkere manieren om iemand kwaad te doen. Waarom zou iemand zo’n ingewikkelde methode kiezen? (die misschien zelfs onmogelijk is).
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 63
Een vriend gaf je een lift naar huis.
Waarom gaf jouw vriend je een lift?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 64
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Een vriend komt niet opdagen op een afspraak met je.
Waarom kwam jouw vriend niet opdagen?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 65
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Een vriend stuurde je geen verjaardagskaart.
Waarom stuurde jouw vriend je geen kaart?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 66
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Een auto rijdt al een half uur achter je.
Waarom rijdt deze auto al een half uur achter je?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 67
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
De bus die je wilde nemen vertrekt voor je neus.
Waarom heb je de bus net niet gehaald?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 68
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Een buurman nodigt je uit voor een drankje.
Waarom vraagt de buurman je om wat te gaan drinken?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 69
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Er zit al een tijdje een man voor jouw deur de krant te lezen.
Waarom leest de man de krant voor jouw deur?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 70
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Een vriend vindt dat je oneerlijk bent.
Waarom vindt jouw vriend dat je oneerlijk bent?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 71
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Een vriend vindt je slim.
Waarom denkt jouw vriend dat je slim bent?
Wat is de belangrijkste reden voor deze gebeurtenis?
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 72
Jezelf?
Anderen?
Omstandigheden?
Betekenis voor het dagelijks leven
Leerdoelen:
Houd rekening met het feit dat gebeurtenissen verschillende oorzaken kunnen hebben (jezelf/anderen/omstandigheden).
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 73
Betekenis voor het dagelijks leven
Leerdoelen:
Houd rekening met het feit dat gebeurtenissen verschillende oorzaken kunnen hebben (jezelf/anderen/omstandigheden).
Probeer zo realistisch mogelijk te zijn in het dagelijks leven: geef niet altijd alleen andere mensen of omstandigheden de schuld. Maar leg ook niet altijd alleen de schuld bij jezelf.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 74
Betekenis voor het dagelijks leven
Leerdoelen:
Houd rekening met het feit dat gebeurtenissen verschillende oorzaken kunnen hebben (jezelf/anderen/omstandigheden).
Probeer zo realistisch mogelijk te zijn in het dagelijks leven: geef niet altijd alleen andere mensen of omstandigheden de schuld. Maar leg ook niet altijd alleen de schuld bij jezelf.
Meestal spelen meerdere factoren een rol.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 75
Betekenis voor het dagelijks leven
Veel mensen met een psychotische kwetsbaarheid hebben de neiging complexe
gebeurtenissen te verklaren op basis van slechts één reden. Soms wordt alleen anderen wat kwalijk genomen.
Voorbeeld I: Adriaan krijgt een telefoontje. Een computerstem vraagt hem naar zijn koopgedrag.
Eigen gedachte: Mijn huisbaas bespioneert mij om mij uit huis te krijgen.
Alternatieve verklaring: Het telefoontje komt van een bedrijf voor marktonderzoek, dat hem op basis van toeval uitkoos. Adriaan heeft nooit een waarschuwing gehad van zijn huisbaas.
Er is geen reden voor deze gedachte, want Adriaan is een gewone man die zijn huur op tijd betaalt.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 76
Betekenis voor het dagelijks leven
Soms dragen mensen gedeeltelijk de verantwoordelijkheid, maar er moet ook rekening worden gehouden met andere belangrijke factoren.
Voorbeeld II: Marleen krijgt weer een psychose.
Eigen gedachte: Deze terugval werd veroorzaakt door herinneringen die omhoog kwamen toen ze haar ex tegen kwam op straat – ze ruzieden vaak tijdens hun huwelijk.
Bijkomende factoren: Dit kan mogelijk de oorzaak zijn, maar er zijn ook andere dingen die meespeelden: Marleen is gestopt met haar medicijnen; op haar werk heeft ze ruzie gehad waardoor ze bang werd haar baan te verliezen.
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 77
Bedankt voor je aandacht!
voor trainers:
Deel werkbladen uit. Introduceer onze app COGITO (gratis te downloaden).
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 78
www.uke.de/mct_app
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 79
Pictures used in this module are reproduced with indirect (creative commons license) or direct permission of the artists listed below, for which we would like to express our gratitude!
A full list can be obtained via www.uke.de/mct. If we have involuntarily breached copyright, please accept our apologies. In this case, we kindly ask creators for their permission to use their work under the “fair use” policy.
Die in diesem Modul verwendeten Bilder wurden mit der indirekten (creative commons Lizenz) oder direkten Zustimmung der untenstehenden Künstler reproduziert, wofür wir uns herzlich bedanken möchten! Eine vollständige Liste ist hinterlegt auf www.uke.de/mkt. Sollten wir unbeabsichtigt gegen das Urheberrecht verstoßen haben, so bitten wir dies vielmals zu entschuldigen und bitten nachträglich um die Verwendungserlaubnis.
Name Photographer/Artist Name Fotograf/Künstler/
Source/
Quelle
Picture Name/
Name des Bildes
CC = used with corresponding creative commons license; PP = used with personal permission of artist CC = genutzt unter creative commons Lizenz, PP = verwendet mit persönlicher Zustimmung des Künstlers
Description/Kurzbeschreibung
Benny-Kristin Fischer
- - - Produced for the MCT/Anfertigung für das MKT; ©
Arbeitsgruppe Neuropsychologie
Various motives: pupil, ice hockey player/ Verschiedene Motive:
Schüler, Eishockeyspieler
Bdunnette flickr DSCF0486 CC A friend is talking behind your back (wispering)/Freundin hat hinter
Ihrem Rücken geredet (flüstern)
rileyroxx flickr Job Interview #2 CC You are invited for a job interview (man dressed in grey shirt +
tie)/Vorstellungsgespräch (Mann in schwarzem Hemd u. Krawatte)
bre pettis flickr This is what the webcam sees
through a peephole CC
A friend is unpleasantly surprised by your spontaneous visit (man in a spyhole)/Eine Freundin ist von ihrem Besuch unangenehm überrascht (Mann im Spion)
yanec flickr laughter workshop CC Other people laugh while you are talking (celebration)/Andere
fangen an zu lachen, während Sie reden (Feier)
Heidi Wittwer fotocommunity schreiende Hand PP Screaming hand/Schreiende Hand
zen flickr zen driving home - day 14 CC A friend gives you a lift home (man in the car)/
Ein Freund hat sie nach Hause gefahren (Mann im Auto)
Jswieringa Flickr Quarter Past three CC A friend did not show up for a meeting with you (clock)/Ein Freund
versetzt sie (Wanduhr)
Rocketjim54 Flickr mail box CC Postcard (mailbox)/Postkarte (Briefkasten)
Metacognitieve Training 1 - Attributiestijl - Het toeschrijven van een oorzaak aan een gebeurtenis 80
Pictures used in this module are reproduced with indirect (creative commons license) or direct permission of the artists listed below, for which we would like to express our gratitude!
A full list can be obtained via www.uke.de/mct. If we have involuntarily breached copyright, please accept our apologies. In this case, we kindly ask creators for their permission to use their work under the “fair use” policy.
Die in diesem Modul verwendeten Bilder wurden mit der indirekten (creative commons Lizenz) oder direkten Zustimmung der untenstehenden Künstler reproduziert, wofür wir uns herzlich bedanken möchten! Eine vollständige Liste ist hinterlegt auf www.uke.de/mkt. Sollten wir unbeabsichtigt gegen das Urheberrecht verstoßen haben, so bitten wir dies vielmals zu entschuldigen und bitten nachträglich um die Verwendungserlaubnis.
Name Photographer/Artist Name Fotograf/Künstler/
Source/
Quelle
Picture Name/
Name des Bildes
CC = used with corresponding creative commons license; PP = used with personal permission of artist CC = genutzt unter creative commons Lizenz, PP = verwendet mit persönlicher Zustimmung des Künstlers
Description/Kurzbeschreibung
Rocketjim54 Flickr mail box CC Postcard (mailbox)/Postkarte (Briefkasten)
trekguy flickr rear view side mirror CC
A car has been driving behind you for some time (rearview mirror of the car)/Ein Wagen fährt längere Zeit hinter ihnen her
(Rückspiegel e. Autos)
The Jamoker flickr Missed The Bus CC Bus passing by/Der Bus fährt weg
*MarS flickr wine II CC A neighbour invited you for a drink (Glass of white wine)/Nachbar
hat sie auf ein Gläschen eingeladen (Glas m. Weiswein)
heater flickr Commute (reading gang signs) CC Reading the newspaper/Zeitungsleser
Katrin Ze. fotocommunity enttäuscht CC A friend thinks you are unfair/Ein Freund findet sie unfair (in der
Ecke kauernde Frau)
judge mental flickr The Fluoride uncertainty
Theory CC A friend thinks you are smart (Albert Einstein)/ Ein Freund findet sie
klug (Einstein)
