In liberale geest

(1)

en

Donderdag 31 maart 1966 - No. 865

Schokkende verkiezingsuitslag

(Zie pag. 3)

Ten afsch.eid

In liberale geest

Zoals op de Algemene Vergadering op 11 maart in Amsterdam reeds werd meegedeeld staan grote veran- deringen op het punt zich te voltrek- ken ten aanzien van "Vrijheid en Democratie." Jarenlang hebben re-

dactie en drukkerij met de zeer beperkte middelen die hun aan finan- ciën en kolommen ter beschikking stonden, getracht om het orgaan zo goed mogelijk te presenteren en te doen lezen.

Klaarheid bo\'en alles. Deze be- wogen maand maart heeft ons geleerd, dat klaarheid, duidelijkheid in politieke verhoudingen een uiterste noodzaak is. De winnaar van deze verkiezingen, de f ractieleicler der Boeren- partij, heeft zijn succes er mede aan te danken, dat hij voor de "gewone man"

ingewikkelde zaken schijnbaar eenvou- dig maakt. Schijnbaar. \\'lant als men een groot deel van de werkelijkheid negeert, is het gemakkelijk alles guasi- begrijpelijk te maken. De moeilijkheid is echter, dat in onze moderne tl) cl de problemen zo ingewikkeld en technisch zijn geworden, dat diepgaande kennis en vernuft vereist zijn om ze duidelijk uiteen te zetten. Toch zal het zaak zijn voor de werkelijk democratische partijen, de problemen op heldere, eenvoudige wijze aan het "volk" voor te dragen. In het weekblad van de V.V.D.

behoeft men slechts de ·naam van de Minister van Staat prof. Oud te noe- men, om te bewijzen, dat dit zeer wel mogelijk is.

* *

Wie in liberale geest - dus ruim en zonder oogkleppen -- de werkelijkheid tracht te benaderen, moet oog hebben voor sommige verschijnse- len van deze tijd. Na een periode van aanzienlijke gezapigheid hebben velen in de organen der publiciteit -- pers, radio en TV - hun hart verpand aan de "lurde kritiek". Die kritiek wenst openheid. Zij erkent geen taboe' s. Maar Lij vergeet soms, dat zij, alles attake- rend, inboet aan geloofwaardigheid.

\\?ant lezer, hoorder en kijker hebben een wonder-juist ge\ oei om te onder- scheiden, of liefde voor openheid dan wel Lucht naar sensatie hoofdmorieven voor de harde hardheid zijn.

1\fr. H. van Riel heeft eens geschre- ven, dat praktisèhe staatkunde resul- tante van inzicht en omstandigheden is.

Schcr1)t men dus op vcrantwoorde wijze zijn critisch vernuft, dan moeten kennis en inzicht van hoofdzaken en omstcwdigheden \Oorafgcwnd aan het

"harde" oordeel zijn.

*

N^ietslechts voor deze verkieziugs- periode, nuar ook daarna zet!

gdden, dat "vrijheid in gebondenheid''

een der kernpunten van liberale staatkunde is. Mr. E. H. Toxopeus heeft hierover in de verkiezingskrant van de V.V.D. 1966 behartigenswaardige dingen gezegd. Dat trouwens teugelloze vrijheid in een normaal staats- en stads- verband onduldbaar is, ook dit heeft deze tumultueuze lentemaand opnieuw aangetoond.

* *

Liberaal" is volgens het klassieke

" spra;tkgebruik "dat wat 'n vrij man waardig is". Dit axioma is 111et be- perkt tot de Nyderlandse gedachrenwe- reld. Reden te meer, om een actieve medewerking te verlenen aan de Libe- rale Internationale, die naar een breder ontplooiing der liberale gedachte streeft.

"Liberalisme" is voor ons boven alles een geesteshouding. Hij, die denkt en handelt in liberale geest, wenst een grote mate van V'èrdraagzaamheid. Hij weet, dat ook in de eigen partij vrijheid van mening en vrijheid van me- ningsuiting hoge goederen zijn. \Xfel vraagt hij zich af, of het werkeliJk liberaal is, voor elk wissewasje publie- kelijk a<lndacht te vragen. \Xfie alles precies op zijn eigen manier behandeld wil zien, is er slechts op uit, zijn eigen

haan koning te doen kraaien. Dit kraaiend, krassend geluid Lal vooral bij de buren -.lees de andere politieke partijen- aandacht vinden. En het zal meestal niet het teken zijn voor het opgaan van een nieuwe liberale zon.

Wie al zijn eigen, individuele wensen vervuld wil zien, is niet geschikt voor familre- of partijverband. ·Hrj hoort op een onbewoond eiland thuis. Waar- mede wij slechts willen onderstrepen, dat een ·zekere partij-discipline voor iedere partij, dus ook voor de V.V.D., noodzakelijk is.

*

Het zal de V.V.D. ten goede komen, wanneer jongeren en ouderen, meer behoudenden en meer progressieven, ervan doordrongen zijn,.

d~t zij elkaar in verdraagzaamheid ver- dragen moeten. Liberale geest vereist een ruim begrip voor het standpunt van de ander, ook in de eigen partij.

Zo geldt ook voor de V.V.D. de wijsheid van de oud-Romeinse historie- schrijver Sallustius: "Door eendracht komen kleine zaken tot bloei; door tweedracht gaan grote zaken ten gron- de".

L. M.

~adio-uitzending MAANDAG, 11 APRIL a.s.,

van 18.~0-18.30 uur, over de zender HILVERSUM I (402 m):

.,LUISTERT NAAR DE STEM VAN DE V.V.D."

I N Z E N D I N G K 0 P IJ

Vanaf heden gelieYc men kopij voor ons weekblad uitsluitend te zenden aan de heer

PH. C. LA CHAPELLE Jr.

Nieuwe Herengracht 898 te Amsterdam.

Een onlangs ingestelde beperkte steekproef-enquête heeft uitgewezen dat ondanks de beperkte mogelijk-' heden dit streven een redelijk goed resultaat heeft gehad. Slechts 9 pct.

van de ondervraagden gaf te ken- nen het blad nooit te lezen, terwijl 38 pct. tot de altijd- en regelmatige lezers bleek te behoren met tussen deze uitersten allerlei overgangsnu- anceringen.

Gezien de gebrekkige middelen die hun ten dienste stonden geeft dit wel een bijzonder accent aan de ver.:.

diensten van redactie en drukkerij.

Het had reeds veel eerder in de bedoeling gelegen dat de heer mr.

L. Meijer het hoofdredacteurschap van het blad zou neerleggen, maar op verzoek van het bestuur van de Stichting Vrijheid en Democratie heeft hij zich steeds weer opnieuw bereid getoond om de redactie nog enige tijd voort te zetten totdat in een passende opvolging kon worden voorzien.

Nu door de benoeming van de heer Ph. C. La Chapelle jr. dit het geval is zal de heer Meijer per 1 april zijn taak neerleggen.

Namens het Stichtingsbestuur wil ik hem hier, in de kolommen van het orgaan, dat hij met zo veel toe- wijding en deskundigheid heeft ge- leid, grote waardering en heel veel dank betuigen voor zijn vele werk waarmee hij de V.V.D. een grote dienst heeft bewezen!

Een zeker even hartelijk afscheids woord zijn wij verschuldigd aan de Drukkerij Onnes in Amersfoort! met name aan de heer Ir. B. H. Wolf en zijn medewerkers. Jarenlang werd het orgaan er tot volle tevre- denheid gedrukt. Ware het dan ook niet zo, dat een wenselijke concen- tratie van redactie en drukkerij in Amsterdam en een vergroting van omvang en financiële mogelijkheden hiertoe noopten, er zou voor een af- scheid van deze goede drukker-rela- tie geen reden zijn geweest.

Hel Stichtingsbestuur heeft grote waardering voor de toegewijde wijze waarop directie en medewerkers van de drukke!'ij steeds het blad hebben ~erzorgd en meermalen heel moeilijke jaren hebben helpen overbruggen. Heel veel dank hier voor!

.J A. F. ROELEl';, Vourzii.ier v.h. Stichtingsbestuur

(2)

Uit de partij

Den Bosch

verheugd over uitslag

Vorige week hield de afdeling 's-Herto- genbosch en omstreken een ledenvergadering.

De voorzitter wees met voldoening op de belangrijke vooruitgang in stemmen- tal voor onze partij in Brabant. Ook in 's-Hertogenbosch is een mooi resultaat geboekt. Van 1300 stemmen (3,7 pct) in 1962 via 1800 stemmen (4,9 pct) kwamen we nu op 2500 stemmen (6,4 pct.)

Mevrouw Schlemper - van Gijn werd

THE FUND

OF FUNDS, LIMITED

Aktieve-, beroepsmatig beheerde por- tefeuille van toonaangevende Ameri- kaanse Funds.

Fiskale faciliteiten.

Intrinsieke waarde per ultimo

1962 . . . . 1963 . . . . 1964 . . . • . . . • . . 1965 . . . . 1 966, maart 25 . . . .

$ 10,13

$ 12,44

$ 14,20

$ 18,06

$ 18,98

Voor volledige Informatie schrijven aan:

lnvestors Overseos Services1 Singel 160, Am- sterdam-C. Gaarne met vermelding 2433 VD

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Weekblad van de Volkspartij voor Vrt]heid en Democratie

TE Voorzitter Redactie-commissie: *5 -

mr. L. Meijer.

Redactie-secretaris: G. Stempher.

Adres: Gooiergracht 163, Laren rN:.H.l Telefoon t02953l 35 63 Administratie:

Postbus 43, Amersfoort. Tel. I 34 25.

Voor het zenden van advertentie- gelden u i t s I u i t e n d Postgiro no. 245103 ten name van de Pen·

ningmeester van de stichting .. Vrij- heid en Democratie" te Amersfoort Losse nummers 20 ct.

Voor advertenties wende men zich tot de administratie.

herkozen in de Staten. De vergadering besloot d.it heuglijke feit te accentueren door het zenden van een bloemenhulde.

D~ candldaLt!lliJSL voor de kumende raadsvergadering in Den Eosch werd vastgesteld. Op de eerste vier plaatsen staan:

J. Bruijn, zittt>nd raadslid; ir. J. L. van Oost; mevrouw E. Hoes - de Winter; J.

A. Helberg.

De vergadering sprak de verwachting uit dat nu twee zetels in de raad zullen worden behaald.

Kandidaten Haarlemmermeer

Deze dagen hield afd. Haarlemmer- meer een goed bezochte ledenvergadering

Na vele jaren de€1 uitgemaakt te heh- ben van het bestuur, trad de heer W.

den Hertog al als penningmeester. In zijn plaats werd verkozen de heer J. M.

Hoffman te Vijfhuizen.

De candidatenlijst voor de gemeenteraad werd als volgt vastgesteld:

1. C. Avis; 2. J. Th. Keisers; 3. J. K.

Alma; 4. mevr. P. J. Strolenberg-Stam;

5. F. J. A. Bruyn; 6 C M. Boswijk; 7.

C. V. Bronkhorst; 8. A. A. J. Strikker;

9 J. M. Hoffman; 10. mevr. W. Bijis- ma - de Zeeuw Hoofddorp. 11. H. J.

van Zijverden; 12. H. H. G. van Ever- dingen; 13. mr. W. A. Cocips; 14. L. Ent- hoven; 15. W. den Hertog; 16. M. Im- mink; 17. H. D. Nanninga; 18. mevr. S.

van Zijverden - van Reeuwijk; 19. C.

Slot; 20. drs. M. G. Spaans.

Nieuws uit Purmerend

De afdeling Purmerend wees voor de gemeenteraadsverkiezingen de volgende candidá ten aan:

1. Mr. J. Lieuwen; 2. K. G. Gerritsen;

3. J. Brugman; 4. J. Heila ... ; 5. G. K.

Oud; 6. T. R. E~k; 7 N G Klijzing;

8 K. Lensselink; 9. F. C. Reijers.

Oudewater kreeg meer leden

Tijdens de algemene ledenvergadering van de afd. Oudewater kon de secretaris in zijn jaarverslag gewag maken van een stijgend ledental.

Voor de gemeenteraadsverkiezing werd de volgende lijst samengesteld:

1. A. L. Reparon, 2. R. E. Jansen; 3.

L. Blonk; 4. M. J. IJff; 5. L. A. v.d.

Steen, 6 Ir J B. Legemaate; 7 A. C.

de Jong Joh. zn .. 8. B. Plas.

r·_..O..,_n_.,.d,.Aie.._.rg-et,.Aie.._.k,..e"n .... d.._.e_w ... e.."..n""s"t,.AII ... id-t,.Aie..-w .... o,.Air ... d""e'"n -==-~

! voor Vrijheid en Democratie.

Naam: ··· ···

Adres: ··· ... ···

Woonplaats: .. ··· ···

Handtekening:

~ ... .

~~---~-~·

NAGEKOMEN GIFTEN VERKIEZINGSFONDS

Met grote dank vetmeld ik hierbij een bijdrage voor ons Verkiezingsfonds van de afdeling Eibergen ad f 75.-, alsmede de volgende giften van leden en geest- verwanten:

Ir. C. P. G. te G. f 15.-; B. E. V. te S. f 25.-; F. E. M. te 's-G. f 5.-; P. A. S.

te 's-G. f 100.-; L. Ph. S. te R. f 25.-; A. W. M. M. te R. f 10.-; Mej. A. W.

v. W. te 's-G. J 5.---'; J. G. J. V. v. W. te L. f 25.-; H. J. v. d. V. te R. f 2.50;

L. M. B. te D. f 10.-; J.C. v. Z. te A. f 25.--; Mevr. A. F. B.-W. teM. f 25.-;

N. Z. te 's-G. f 10.-; P.C. T. teL. f ^io.-;J. E. L. te H. f 5.-; H. A. A. te A.

f 20.-; Dts. E. T. R. te H. f 10.-; J. ^H.J. ^{te G.}f 15.-; Ir. P. W. J. K. te V.

f 10.-; P. B. te H. f 25.-; J. C. E. v. L. te S. f 50.-; Mr. R. v. d. V. te Z.

f 10.-.

4 april 5 april 6 april

14 april 15 april 18 april 18 april 18 april

19 april 21 april 22 april 22 april 22 april

25 april

29 april 29 april 2 mei 2 mei 2 me1 6 mei 6 mei 7 mei 7 mei

SIDNEY J. VAN DEN BERGH, Penningmeester.

SPREEKBEURTEN

periode 4 april tot en met 7 mei a.s.

Leeuwarden

Rozenburg (oprichtingsvergadering) Rotterdam

Gorredijk (St. C. Heerenveen) Puttershoek

Haarlem Zeist Leiden

Noordwijk (oprichtingsvergadering)

\X! inschoten (forum) Baarn

Sleen (V.V.D. + J.O.V.D.) Spijkenisse (J.O.V.D. + V.V.D.)

Amersfoort

(Prov.dag Vrouwen m de V.V.D.)

Zwolle Maassluis Papendrecht Weesp

Enkhuizen (J.O.V.D.) Berkenwoude

Maastricht K.C. Gelderland Utrecht (J.O.V.D.)

Mr. E. H. Toxopeus H. J. L. Vonhoff

Mevr. G. V. van Someren- Downet

Mr. H. van Riel Mr. W. J. Geertsema Mr. E. H. Toxopeus Mr. Dr. C. Berkhouwer Mevr. G. V. van Someren- Downer

Mr. W. J. Geertsema Dr. K. v. Dijk Mr. E. H. Toxopeus Dr. K. v. Dijk Mr. H. van Riel Ir. D. S .. Tuynman Mevr. Mr. E. Veder-Smit, Mevr. M. Sicman-

Hardeman Mr. E. H. Toxopeus M. Visser

Mr. E. H. Toxopeus Drs. Th. H. Joekes M. Visser

Mr. E. H. Toxopeus Mr. F. Portheïne Mr. E. H. Toxopeus Dr. K. v. Dijk

N.B. IN DEZE OPGAVE ZIJN NIET VERWERKT DIE SPREEKBEURTEN, WELKE DOOR ONZE KAMERLEDEN EN ANDERE SPREKERS BUITEN HET VERBAND VAN ONZE PARTIJ GEHOUDEN WORDEN.

(3)

SPREKEN

* * Een parlementariër behoort, zo-

* als de naam reeds aanduidt, te kunnen "spreken". Men wil nu, dat dit

"voor de vuist weg" geschieden zal.

De commissie voor de werkwijze van de Tweede Kame1· houdt nl. in meerder.ileid aan haar standpunt vast, dat "spreken" geen voorlezen van re- devoeringen mag zijn. Natuurlijk wil zij een uitzondering maken voor de behandeling van zeer technische aan- gelegenheden. Persoonlijk dunkt het ons, dat in hoofdzaak de commissie gelijk heeft. De debatten in de Ka- mer zullen er immers levendiger door worden. En de soms hinderlijke lees- dreun zal tot het verleden behoren.

Toch zal men de sprekers moeten toe- staan ter ondersteuning van 'J.un ge- hengen, aantekeningen te gebruiken.

Maar die zullen dan ook visueel uiterst kort moeten zijn.

Er zijn zelfs momenten in het Par- lement, waar het de hoogste wijsheid Is, "voor de vuist weg" te zwijgen.

GEGOOCHEL

* * Amper was de schrijver Fons

* (een broer van Toon) Hermans een half jaar geleden uit Amsterdam In Sittard teruggekeerd of de PvdA kwam hem vragen of hij een verkies- bare plaats op haar lijst voor de Pro- vinciale Staten wilde innemen. Ken- nelijk zagen de socialisten in deze schrijver, die nooit eerder in de poli- tiek actief wa,s geweest, een stemmen wervend paradepaard. Hermans kwam dan ook in zes kieskringen op de vierde en in twee kringen op de vijfde plaats te staan. Toen vorige week bleek dat de PvdA in Limburg zes Statenzetels had behaald, dacht de schrijver dat hij was gekozen. Groot was zijn verbazing toen hem werd gezegd dat dè kandidaten vier en vijf nog met de nummers zes en zeven moesten loten. Hermans achtte "dit ong·eoorloofde manipuleren met zetels een ondemocratische gang van zaken"

en bedankte als lid voor zijn partij.

Door haar vreemde gegoochel laat de PvdA nu zowel Fons Hermans als haar Limburgse kiezers ontgooc•ileld achter.

RECHT

* * De politierechter te Middelburg

* heeft vorige week (een llag na de verkiezingen) de 59-jarige land- bouwer en fruitkweker J. Kole uit Wemeldinge veroordeeld tot een boe- te van f 75. Deze heeft geweigerd aan de provinciale voedselcommissaris de gegevens over zijn bedrijf te ver- strekken, die nodig waren voor de landbouwtelling van het CBS. :tazend riep de heer Kole - kandidaat van de Boerenpartij voor de Provinciale Staten van Zeeland - ter zitting uit, dat hij ten onrechte werd veroordeeld. "De verkiezingsuitslag heeft bewezen, dat we gelijk hebben". De politierechter gaf de boerenleider echter de raad er dan eerst maar eens voor te zorgen dat er andere wetten komen. "Zolang deze wet er is, hebben we ons daaraan te houden", zo oordeelde :àij terecht. Ook de boeren van de Boerenpartij.

BRODDELWERK

* * De Volkskrant gaat hardnekkig

* door met haar politieke "voor- lichting". Werd onlangs de v.v.d. aangeduid als "Vereniging voor Vrijheid en Democratie", vorige week werd oud-staatssecreatris Keyzer hardnekkig aangekondigd als "staatssecretaris De Keyzer". Dat de verslaggever (de- zelfde als de vorige keer?) geen po- litiek benul heeft, moest kennelijk door de televisieredacteur in hetzelf- de nummer worden gecompenseerd door te spreken over "de joviale lach van de bluffer Toxopeus". Dat mag van ons. Br.oddelwerk mag ook, maar niet op het gebied van politieke voor- lichting.

---~

ALGEMEEN SECRET AR IAAT

V.V.D.

Koninginneg.racht 61 's-Gravenhage Telefoon ( 070 l 60 48 03

( 3 lijnen) Giro 67880

Analyse der verkiezingscijfers (I)

SCHOKKENDE VERKIEZINGSUITSLAG

DE Partij van de Arbeid heeft, na bij twee voorafgaande Kamer- verkiezingen reeds niet minder dan totaal zeven Kamerzetels te hebben verloren, thans bij de Statenverkie- zingen èen naar Nederlandse. verhoudingen waarlijk verpletterende neder laag geleden.

Haar landelijk zeteltal in de Pro·- vinciale Staten daalde met 37 zetels van 207 tot 170. De KVP daalde met 18 zetels van 217 tot 199. De ARP wist haar totale zeteltal te behou- -- den. De gezamenlijke regeringspartijen leden bij deze Statenverkiezin- gen dus een verlies van niet minder dan 55 zetels.

Winnaars waren de Boerenpartij, die thans in alle provincies lijsten had ingediend en daarop landelijk een percentage van 6,72 wist te be-.

reiken en de PSP, die haar percentage van 3,01 bij de Statenverkiezin- gen van 1962 zag oplopen tot 4,98 thans.

De CH Unie bereikt~;-; niet wat zij gehoopt en op grond van NIPO-on- derzoekingen al half verwacht had:

de VVD van de derde plaats te ver- drjjven. Maar haar percentage steeg landelijk toch van 8,45 in 1962 tot 9,33 thans, waarmee zij een kleine 50.000 stemmen verwijderd bleêf van de 10,2 pct. van de VVD.

Een gevaarlijk dichte nadering dus toch wel, die ons een spoorslag tot extra inspanning zal moeten zijn.

DE incidenten met de heer Gruy- ters in de laatste weken vóór de verkiezingen hadden ons noodlottig kunnen zijn, wanneer de duidelijke verklaringen van het dagelijks bestuur der partij en van onze fractie- voorzitter mr. Toxopeus de bij velen - zij het volkomen ten onrechte - gerezen twijfel aan onze hou- ding ten aanzien van het koning- schap van het Huis van Oranje en ten aanzien van de ordehandhaving tegeover de misselijke ordeversto- ringen in Amsterdam niet althans bij een aantal van hen op het laatste ogenblik nog had weggenomen.

Wij zijn -· laat ons dat openlijk -=rkennen - in de meest letterlijke zin aldus nog door het oog van de naald gekropen. De prachtige winst over de gehele linie in het katllO- lieke zuiden en de meer dan even- redige aanwas aan stemmen voor de VVD van jonge kiezers hebben ons gered. Het zal wel een unicum in onze parlementaire historie zijn, dat een partij, die vlak vóór de stembus in alle openbaarheid een tweespalt op een zo gevoelig punt kreeg uit te vechten, zich toch nog wist te handhaven. Het vormt 't be- wijs, hoe gunstig wij er zonder dit conflict zouden hebben voorgestaan.

Thans ging onze geheid aanwezige winstpositie door de aan de hand van de stembuscijfers duidelijk aan- wijsbare tijdelijke overgang van een aantal oudere kiezers naar de CHU- lijsten en door de uitwijk van een aantal andere, z.g. "protest"-kiezers naar Koekoeks Boerenlijsten verloren. Op die cijferanalyse komen wij in volgende artikelen gaarne nog terug.

Zo bleef onze positie vergeleken met die van 1962, praktisch gelijk (van 10.04'% naar 10,02 %), een resultaat waar we, gezien de nood- lottige gang van zaken der laatste weken vóór de verkiezingen, nog hoogst gelukkig mee mogen zijn.

ONZE taak voor de periode tot aan de Kamerverkiezingen van 1967 (of eerder bij Kamerontbinding!) is duidelijk. Op de verkiezings- avond kon men het voor radio en televisie uit het kamp van onze politieke tegenstanders reeds verne- men: de regeringspartijen mogen dan wel een formidabele klap hebben gekregen, maar de winst is niet gegaan naar de constructieve opposi-

tiepartijen. Er is dus geen alterna- tief en wij gaan rustig door!

Daarmee is onze taak duidelijk aangewezen: de kiezers van deze niet door hen bedoelde consequentie ter- dege te doordringen.

Ook "De Telegraaf", die zijn voor- keur voor wat het blad zelf noem- de de "Kabinetten-De Quay-Zijlstra en Marijnen-Witteveen" nog eens met zoveel woorden uitsprak, zal moeten toegeven, dat het in de rea- liteit van heden bij elke Kamerver- kiezing en bij elke daarop volgende Kabinetsformatie gaat om de vraag: Moet het ee1~ Kabinet worden met de PvdA en zonder de VVD óf een Kabinet met de VVD en zonder de PvdA.

En dat het afwenden van de kans op een tweede Kabinet-Cals en de vervanging daarvan door een nieuw Kabinet, dat de lijn van "De Quay- Zijls.tra en Marijnen- Witteveen"

weder zal voortzetten, niet in het minst zal worden bepaald door de vraag of de Boerenpartij 3 of 6 of 10 zetels in de Kamer krijgt, maar door de positie, die de kiezers aan de VVD zullen toekennen.

Een verloren verkiezing in 1967 voor de VVD zou de ombuiging van het regeringsbeleid voor jaren teniet doen.

DE nieuwe nederlaag van de Par- tij van de Arbeid en - nog meer - . de winst voor de Boerenpartij, heeft

velen geschokt.

Men bedenke echter wel, dat ac- tie altijd reactie opwerkt.

Het is deze eenvoudige waarheid, deze wetmatigheid, ook in de poli- tiek, die de meeste commentatoren in hun ach's en wee's over de in zijn gevolgen inderdaad betreurens- waardige versterking van een partij, die eigenlijk nauwelijks een partij kan worden genoemd en geen enkele figuur telt die verantwoordelijkheid voor het staatsbestuur zou kunnen en willen drager1. over het hoofd hebben gezien.

De geestelijke stinkbommen van de "Zo is het"-programma's, die hun logisch complement vonden in de rookbommen tegen de prinselijke huwelijksstoet, hebben hun onver- mijdelijke en wetmatige tegenhan- ger gevonden in de incidentele protest.-vlucht van het vlottende deel der kiezers naar wat zij zagen als de "protest-partij" bij uitstek.

Misschien kan hier het gezegde:

wie wind zaait zal storm oogsten, nog beter in herinnering worden ge- bracht. De socialistische VARA heeft de wind gezaaid en de Partij van de Arbeid, die er door het slechte en impopulaire Kabinetsbe- . leid toch al uit2rst zwak voorstond,

he€ft de storm geoogst. Zo gaat dat nu eenmaal.

Een storm is in zijn gevolgen nu eenmaal een onbeheerst iets.

HET is de verblindheid van velen voor dit aspect van de zaak, die ons

31 MAART 1966 - PAGINA 3

beangstigt. Degenen die, onder de

·valse leuze van: "schoppen tegen · heilige huisjes" dit vulgaire televi- sieprogramma. dat zijn dieptepunt vond in de misselijke persoonlijke agitatie tegen de leden van ons Ko- ningshuis, in wezen hebben ge- steund of zelfs aangemoedigd, dragen een grote verantwoordelijkheid.

Zij zullen zich eindelijk eens van deze clan moeten losmaken.

Het doet ons genoegen, dat het Haagse liberale dagblad "Het Va- derland" darvoor begrip toonde, toen het de dag na de verkiezingen (donderdag 24 maart) in een hoofd- artikel uiting gaf aan "het sterke ge- voel", dat de heer Wigbold en de zijnen "een niet te verwaarlozen aan- deel hebben in de in wezel). negatieve keuze van zovele kiezers".

En het blad liet daarop volgen:

"De berucht geworden VARA- programma's zoals "Achter het nieuws", "Zo is het toevallig ook nog eens een !{eer" en de jongste uitzending van "Mies en Scène" van zaterdag irriteerden dermate door hun negatieve instelling, door hun spot en hoon, dat massa's kijkers niet beter weten te doen dan op die partij te stemmen, die ook nee zegt tegen ·de positieve waarden in ons volksbestel. En als de heer Wigbold dan zegt dat een vrije me- ningsuiting een verkiezingsneder- laag waard is, dan bewijst dat alleen maar dat hij zelf niet weet wat hij wel en niet kan ;,:eggen en doen voor een aandachtig luisterend mil- joenenpubliek Dat is beangstigend, ook voor de toekomst. Wij zijn be- nieuwd of het bestuur van de V ARA na de debacle van gisteren gaat ingrijpen om een einde te maken aan de opvoeding tot negativis- me, waarmee geen rechtgeaard Ne- derlander gediend is". ··-

Aldus "Het Vaderland".

DAT velen in Den Haag dat ook wel zo begrepen hebben, toont het ondanks de boven geschetste voor ons moeilijke omstandigheden goede succes dat onze Haagse lijst met mr. H. van Riel als lijsttrekker en mevrouw mr. M. N. W. Dettmeijer- Labberton en de heer Sidney J. van den Bergh als respectievelijk nummer twee en drie heeft geboekt.

Men heeft het reeds kunnen lezen: wanneer 't een gemeenteraads-' verkiezing met deze uitslag had ge- golden, zou onze Haagse raadsfrac- tie twee zetels hebben gewonnen en van zeven op negen zijn gekomen.

Een mooi resultaat, waarmee wij de heer Van Riel en zijn mede-kandidaten en de actieve Haagse afde- Ling van harte gelukwensen.-

Trouwens, ook de uitslagen in Am- sterdam en Rotterdam hebben wél aangetoond, hoeveel, ondanks tegen- slag met populaire lijsttrekkers als ook mevrouw Fortanier-de Wit en mevrouw Van Someren-Downer zijn, valt te bereiken.

Het geheel overziende moet gecon- stateerd worden, dat voor juichto- nen onzerzijds zeker geen plaats is, maar dat wel getuigd kan worden van een zekere voldoening, dat wij althans voor de bekende narighe- den van een verloren verkiezing zijn gespaard gebleven.

Dat is, voor de komende raads- verkiezingen, van eminent belang.

A. W. ABSPOEf.o

(4)

UNil':E::D DAIRY-

lVIEN

EXPORT VAN ZUIVELPRODUKTEN

PERSOONSDAM 18 ROTTERDAM HOLLAND

Twee Torens

N.V. LIJM- EN GELATINEFABRIEK TELEFOON 25242 - DELFT

Boele~s Scheepswerven en Maehinefahriek- N. V.

BOLNES (BIJ ROTTERDAM l

•

Reparatie en nieuwbouw

•

TELEFOON 195100 ROTTERDAM TELEGR. BOELE-BOLNES

SINDS 18liHI

in het hart

11an Amsterdam

COM...._.T.

INT . . . t~ZOI'UIINe

•

De:et'l\INOHIE

AOVIU~

,.AANCO U!VEAINt!l DOOR 6EI'IB&

NEDERLAND

MI!UBELIN

Vijzelstraat 115-119 - AMSTERDAM - Telefon 24 87 16

DAMMERS & VAN DER HElDE'S

Scheepvaart· en Handelsbedrijf N. V.

Reders, cargadoors, bevrachters, expe- diteurs, beëdigde makelaars voor het kopen, verkopen en bouwen van schepen.

"CALANDHUIS" • Wiltemskade 18 - Postbus 444 ROTTERDAM • 2

TELEGR. ADRES: ENERGETIC - CNew Boe Code) TELEFOON 11.93.00 <15 lijnen) · • 'TELEX 21127 (2 lijnen)

Voor Buig- en Zetwerk

op hydr. pers 1000 ton.

ZETLENGTE 7 m, dikte tot 32 mm

Constructiewerkplaatsen

W. HUIZER N.V.

Telefoon 01804-2657 - Groenewijk 10 CAPELLE A. D. IJSSEL

GESLOTEN ALUMINIUM CARROSSERIEËN

alle uitvoeringen te leveren in zeewater-bestendig aluminium. Het opbouwsysteem volgens de mo- dernste methodes, patent ALUSUISSE,. Zwitserland.

CABINES

op elk merk chassis, het zij normaal besturing of

* frontbesturing, volledige slaap- of semi-slaapcabines.

nationaal en

internationaal bekend! LAADBAKKEN

vraao prt'J' 's zowel open • met. boorden • als met huifconstructie.

;:, Uitvoering geheel volgens de voorschriften voor

en inlt'chtingen. T.I.R. Dekkleden worden in eigen bedrijf gemaakt.

~ .. ~~ PAUL&VANWEELDE·N.V.

~ CARROSSERIEFABRIEK

'" • 'S·GRAVENWEG J50· NIEUWERKERK AID IJSSEL• TEL, (01803) 2841 (3 LIJNEN)

N.V. W. A. H 0 E K's Machine- en Zuurstoffabriek

Postbus nr. 78 • Telefoon (010) 26 90 61 SCHIEDAM

Zuurstof, stikstof, gecomprimeerde lucht, zowel in gasvormige, als vloeibare toestand.

H.O. Compressoren voor land- en scheepsgebruik • Mijnluchtlocomotieven.

Apparate,;" voor autogene metaalbewerking.

Speciale apparaten voor hoge drukken.

rotatiedruk handels- en reclamedrukwerk periodieken

telefoon (01860) 22 50

drukkerij hoogwerf oud-beijerland

(5)

Woonruimtewet 194 7

De commissie-ad-hoc uit het Hoofdbestuur ter bestudering van de verordening ter uitvoering van art. 4 der woonruimtewet der gemeente Baarn en van het sinds 25 juni 1963 gewijzigde woonruimtebeleid der gemeente Zeist biedt U hieronder haar conclusies aa~.

I. Sinds de instelling der commissie op 30 janua1i 1965 is begin februari de verordening der gemeente Baarn door de Minister van Maatschappelijk Werk g3- schorst tot 1 januari 1966. De commissie acht het daarom overbodig de verordening te gaan toetsen op haar mérites -ra;n

juridiscll-techn~sche aard. Zij heeft zich derhalve gemeend te moeten beperken tot enkele beleidsvragen en politieke as- pecten die met de onderha.vige verordening samenhangen, uiteraard zonder daarbij naar volledigheid te streven.l)

Vooropgesteld zij, dat de Woonruimte- wet van 1947 a.an de Colleges van B. en W. der gemeenten de grootst denkbare vrijheid geeft in hun beleid ter verde- ling van woonruimte; in art. 4 der wet wordt als enige criterium de doelmatigheid geformuleerd, en verder laat de wet aan de gemeenteraad over hieromtrent nadere algemene regelen te stel- . len. Deze algemene regels zijn door de

gemeenten veelal , uitgewerkt volgens twee normen: voorrang bij het toewijzingsbeleid aan ingezetenen en onder 'hen voorrang nll!ar urgentie.

Het 2iijn de uitzonderingen op de eerste regel die vallik de grootste moeilijk- heden geven. In welke g.evallen moet en mag men aan niet-ingezetenen, die bo- vendien geen economische · binding aan de gemeente hebben, vergunning geven woonruimte in· de gemeente te betrekken? Vele gemeenten hanteren voor deze gevll!llen een interne richtlijn of be- slissen van ge<val tot geval. De gemeente Baarn heeft gemeend de rechtszekerheid te dienen door terzake algemene richtlijnen vast te stellen en openbaar te maken. Zij is er daarbij van uitgeg.aan (zoals de grote meerderheid der gemeenten tot dusverre pleegt te doen) dat niet- ingezetenen zoveel mogelijk uit de gemeente dienen te worden geweerd en dat uitzonderingen óp deze regel limita- tief omschreven en zo gering mogelijk in aant-al moeten -';n. De uitzonderingen

luideR aas volg•t: ·

a. het gaat om een vrijstaande woning die men in de vrije sector heeft laten bouwen;

b. het gaat om een woning met een huur- waarde boven f 250,- per maand;

c. het gaat om een incourante woning;

d. het gaat om een woning die men drie maanden lang niet heeft kunnen verkopen aan ingezetenen van Baarn tegen een prijs, bepaald door drie deskun- digen, waarvan een benoemd wordt door de gemeente Baarn, één door de eigenaa.r en één door de twee aldus be- noemden.

Bezwaren

De grootste bezwaren zijn gerezen tegen het onderdeel d. Men voert daarte- gen o.m. aan (le) dat hier uitsluitend een financieel criterium wordt gehan- teerd en dat de gemeente daarnaast elke verdere zeggenschap, die de urgentie v&n toelating zou kunnen betreffen, uit handen geeft: (2e) dat de regeling tot on- juiste praktijken aanleiding kan geven en tenslotte (3e) dat de regeling in- direct prijsregelend werkt.2 )

De commissie acht deze bezwaren ge- deeltelijk gegrond.

Ad le. Uiteraard verliest de gemeente (zoal niet juridisch, dan toch) moreel het recht zich met d~ toewijzing te be- moeien zodra een woning, tegen taxatie prijs aa:ngeboden, geen ingezetene (of daarmee gelijk te stellen economisch ge- bondene) heeft kunnen trekken en dus door een niet-ingezetene wordt gekooht.

De commissie vraagt zich echter af, welk gemeentelijk be1ang ermee is gemoeid, een keuze te kunnen doen tussen twee niet-ingezetenen uit een andere gemeente.

Ad 2e. De commissie kan zich voorstellen, dat de verordening ertoe kan !ed.- den, dat de eigenaar . tegen geldelijke vergoeding een ingezetene van Baarn

weet te bewegen af te zien van de aan- koop tegen taxatieprijs teneinde van een niet-ingezetene een hogere prijs te be dingen. De commissie acht het echter onmogelijk door de redactie van een ver-·

ordening dergelijke praktijken te ver- hinderen, praktijken overigens waaraan de medewerking van een woningzoekende bewijst dat zijn urgentie niet hoog kan zijn. Zij meent dat, naarmate men een meer gedetailleerde regeling in het leven roept, meer mogelijkheden ge- zocht en gevonden zullen worden tot ontduiking.

Ad 3e. Dat de verordening prijsregelend werkt, moge op formele gronden worden bestreden, in haar werking is zij da't c~ngetwüjfeld wru. Deze pijsrege- lende werking heeft verschillende aspec- ten. Enerzijds betekent zij een benade- ling van de eigenaar-verkoper, omdat bij verkoop van de woning tegen taxatieprijs aan een . ingezetene hij niet de maximale prijs zal kunnen maken. In de taxatieprijs 2ial wel de economische waarde voldoende zuiver benaderd kunnen worden. De zgn. premie voor vrije oplevering is eohter een niet op objectie- ve gronden gebaseerde prijsverhogende factor die volgens verklaringen van taxateurs niet· is te schatten.

Evenmin is lltngs dé weg van taxatie te begroten welk extra bedrag een niet- ingezetene wil bieden, die zich gaarne binnen de gemeente waar de woning is gelegen wil vestigen en die daartoe meer voor de woning zal wmen betalen dan een ingezetene. Ook deze faotor bepaalt me_:e de waarde van het huis voor ·een eigenaar die Wil verkopen.

Excessen zijn in het streven tot beha- len van de maximale prijs ongetwijfeld voorgekomen. Men kan hier tegenover stellen, dat het uit een oogpunt van woonruimtebeleid indifferent is, of een bungalow van f 200.000.- in handen komt van een ingezetene of van een niet- ingezetene, daar beiden zich toch zonder hulp van de gemeente van woonruimte zullen voorzien. Een geheel ander aspect van de.ze prijsregelende werking is, dat een zekere afremming plaats vindt van de algemene prijsstijging, wel:ke kan samenhangen met een vrij toelatingsbeleid voor zeer dure woningen. Deze prijsstijging kan. n.l. doorwerken tot woningen in lagere prijsklassen zoa.Js midden- standswornngen e'l. betere arbeiderswo- ningen, zodat deze categmieën on•bereik- baar worden voor woningzoe•kenden met beperkte financiële mogelij~heden, met alle nadelen van dien voor hen, die door koop in hun woningbehoefte kunnen voorzien. en voor de bevordering van, het eigen woningbezit. Ten overvloede Z<ij opgemevkt, dat deze algemene prijsstijging natuurlijk primair wordt ver- oorzaakt door de sterke afremming van woningbouw in de z.g. vrije sector.

Gemeente Zeist n. Niet in een verordening vastgelegd is de gedragslijn der gemeente Zeist, welke aldaar sinds 25 juni 1963 wordt gevolgd, en welke blijkens een nota d.d.

20 juli 1965 van B. en W. aan de gemeenteraad luidt als volgt. Aan hen, die niet \'\i'OOnachtig il'l nooh economisch ge- bonden zijn aan de gemeente, wordt slechts dan vergunning verleend tot het betrekken . van een woning die hun eigendom is, indien zij een ruilobject ten gunste van een Zeister woningzoekend gezin kunnen aanbieden. Of dit "ruilobject" moet bestaan uit een koop- of huurwoning vel'meldt de nota niet,. en evenmin of aan elk willekeurig woningzoekend . gezin dit ruilobJect moe·t worden aangeboden. Uitzonderingen op deze regel worden slechts dan gemaakt indien "de weigering van de vergunning tot niet gerechtvaardigde hardheid zou leiden of de woning door indeling en grootte - mede gelet op de grootte van het omliggend terrein - moeilijk be- woonbaar is". De nota vermeldt voorts dat "in talrijke gevallen de vergunning voor duurdere koopwoningen kon worden verleend nadat een. ruilobject hier of e}ders aan een Zeister woningzoekend gezin was aangeboden".

De commissie acht het onmogelijk om zich uit de bovenstaap.de gegevens een duidelijk oordeel te vormen over de be- wuste gedragslijn van B. en W. van Zeist. De nota geeft slechts de boven ge- citeerde uiterst vage aanduidingen over de gang van zaken bij de eis tot be- schikbaarstelling van een "ruilobject", terwijl de nadere gegevens die het Colle- ge van Zeist aan de gemeenteraad heeft voorgelegd niet openbaar zijn gemaakt.

De commissie heeft echter de indruk, dat B. en W. van Zeist bij het beleid van vergunningen (voor eigen woningen aan niet-ingezetenen of niet-economisch ge- bondenen) op grond van de Woonruim- tewet 1947 voorwaarden stellen, die ver- re de bevoegdheid tot het verdelen van woonruimte te buiten gaan.a)

Om hier te spreken van beschikbaar- stelling van een ruilobject acht de commissie onjuist, daar hier in feit-e van iemand die zich te Zeist wil vestigen wordt verlangd dat hij aan twee gezin- nen te Zeist woonruimte verschaft. B.

en W. van Zeist baseren zich overigens bij de verdediging van hun beleid op een circulaire van de Minister van Binnen- landse Zaken van 1949, waarbij zij geheel voorbijgaan aan de duidelijke strek- king tot liberalisering van het woonruimtebeleid welke zich zowel op gemeentelijk als op landelijk niveau af- tekent.

De commissie acht het wenselijk, dat de te Zeist gevolgde gedragslijn in rui- mere kring bekendheid krijgt en op haar doelmatigheid en ;..elfs rechtmatigheid wordt getoetst. Hierbij zij opgemerkt dat -- in het algemeen de rechter zich slechts bevoegd zal verklaren, wanneer sprake is van gebruik door B. en W. van een bevoegdheid voor een ander doel dan waarvoor de bevoegdheid aan B. en W.

is gegeven (détournement de pouvoir) of wanneer sprake is van onvoldoende belang·enafweging (abus de pouvoir of willekeur).

Algemene opmerkingen

III. Na in het bovenstaande het woonruimtebeleid in de gemeenten Baarn en Zeist aan enkele beschouwingen te hebben onderworpen, wil de comm1ss1e graag nog de volgende algemene opmerkingen maken. Zij gaat er van uit, dat

31 MAART 1966 PAGINA 1>

de afweging der belangen van ino·ezete- nen en· niet-ingezetenen, die va~ ver- kopers en kopers, die van financieel draagkrachtigen en minder draagkrachtigen, primair moet geschieden door de plaat-

~elijke autoriteiten met inachtneming van de plaatselijke situatie en overeen- komstig de plaatse politieke inzichten, zodat het moeilijk is hieromtrent meer dan <Jlgemeen gestelde richtlijnen te geven.

Zij wil gaarne wel enkele aanbeve- lingen doen voor een soepeler en dus beter gemeentelijk woonruimtebeleid, en wel de volgende:

A. Prikkelen van het eigen initiatief.

B. Bevordering van de doorstroming (als het ware verticaal, m.b.t. verschillende woningsoorten).

C. Bevordering van de mobiliteit (als het ware horizontaal m.b.t. verschillende gemeenten).

D. Intergemeentèlijke samenwerking A. Waar enigszins mogelijk, belone men het initiatief en de activiteit van een woningzoekende, door de door hem gevonden woonruimte ook aan hem toe te wijzen. In vele gevall.en kunnen b.v. zij, d1e een eenvoudige woning aankopen en zelf opknappen, zonder hulp der over- heid in hun woningbehoefte voorzien;

. men zij in dergelijke gevallen niet te perfectionistisch.

B. Het kan doelmatig beleid zijn, aan een wonmgzoekende die woonruimte vrijmaakt, voorrang te geven boven een ander die dit niet doet; hoe meer doorstroming tot stand komt, hoe meer wo- - ningzoekenden geholpen kunnen worden·

bij een opschuiving in b.v. drie faser{

kan de laatste de belangrijkste zijn.

Door tevens bij duurdere woningen •een

so~pel toewijzingsbeleid te volgen, bereikt men veelal dat goedkopere woningen leeg komen, op grond van het feit dat er in vele kringen een krachtig streven naar beter wonen bestaat.

C. De mobiliteit van de woningzoekenden wordt bij de huidige algemene gedragslijn van woningtoewijzing belem- merd door het vestigingsbeleid, zoals aangeduid onder I derde alinea, dat ten doel heeft zoveel mogelijk niet-ingezetenen uit de gemeente te weren. Men laat zoveel mogelijk elke gemeente voor haar eigen woningzoekenden zorgen. Vooral gemeenten, die om haar ligging, na- tuurschoon, voorzieningen op het gebied van· onderwijs en cultuur e.d., aantrek- kelijk zijn als woongemeente, zien zich genoodzaakt tot een dergelijk beleid.

Voorts zullen gemeenten, die vnl. door schaarste aan bouwterrein niet meer over veel uitbreidingmogelijkheden beschik- ken, selectief . te werk gaan bij het be- stemmen van terrein voor bouw in de z.g. vrije sector met vrije vestiging. Van deze beperkte toelatingsmogelijkheden zijn vooral zij de dupe, die geen eco- nomisché binding aan een bepaalde gemeente hebben, doch wier werkzaamhe- den zich uitstrekken over een streek;

rayon of provincie, zoals vertegenwoor- digers, inspecteurs, kunstenaars enz. In het bijzonder voor de jongeren en min- del· kapitaalkrachtigen onder hen is het zeer moeilijk een gemeente van vestiging te vinden en aldaar woonruimte te bemachtigen. Als gevolg daarvan ziet men dan min of meer geslaagde pogin- gen om met de gewenste gemeente een economische binding te creeëren.

, Twee nwgelijlrheden

De commissie ziet twee mogelijkheden om grotere mobiliteit tot stand te brengen en wel: Ie. het volgen van een soepel ruilbeleid; 2e. toepassing van het systeem van z.g. claims. Onder een soepeler ruilbeleid verstaat zij niet alleen de passieve en dan zo ruim mogelijke medewerking aan voorstellen tot woning- ruil door betrokkenen zelf gedaan, doch ook het verlenen van alle mogelijke faciliteiten en actieve medewerking aan de tot stand koming van een maximaal aantal woningruilen. Het claimsysteem kan worden omschreven als toelating van niet-ingezetenen uit gemeente A in gemeente B onder voorwaarde, dat gemeente A te zijner tijd een ingezetene uit

(Vervolg op pagina 6)

BODEGCM

SPIJKENISSE

Gebouwen van gewapend betonnen prefabs voor verschillende doeleinden.

Vloerplaten in normale afmetingen of pasplaten volgens opgegeven maten.

Broeibakken en alle onderdelen voor de tuinbouw.