OVERHEIDSINTERVENTIE 1

(1)

OVERHEIDSINTERVENTIE 1

Overheidsingrijpen bij een markt van volkomen concurrentie:

Producentenheffing als vast bedrag per product

Economie Integraal vwo (Hans Vermeulen) 1

6.3 Heffingen en

subsidies

(2)

Een korte herhaling:

Marktmodel:

Q

_v

= -2p + 100 Q

_a

= 2P - 20

Evenwichtsprijs

Consumentensurplus

Producentensurplus

VOLKOMEN CONCURRENTIE

hoeveelheid × 1.000

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v

evenwichtspunt Q_a

P C

6.3 Heffingen en

subsidies

(3)

Gebruik van een product afremmen (sigaretten,

benzine, alcohol) met behulp van accijnzen.

Producenten moeten dan een vast bedrag per product aan de overheid afdragen.

Hierdoor stijgen voor de

producent de kosten én dus ook zijn leveringsbereidheid.

BELASTING ALS VAST BEDRAG PER PRODUCT

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v

Q_a

6.3 Heffingen en

subsidies

(4)

STEL DAT DE OVERHEID EEN ACCIJNS VAN

€10 PER PRODUCT INVOERT.

VOORHEEN WAREN BEDRIJVEN PAS BEREID OM VANAF €10 DIT PRODUCT TE LEVEREN.

NU WILLEN ZE MINIMAAL €20 ONTVANGEN

(10 VOOR HENZELF / 10 VOOR DE OVERHEID)

VOORHEEN WAREN BEDRIJVEN BEREID OM 20.000 PRODUCTEN TE LEVEREN VOOR EEN PRIJS VAN €20.

NU WILLEN ZE DAAR MINIMAAL €30 VOOR ONTVANGEN.

EN DAT GELDT VOOR ALLE PUNTEN OP DE AANBODLIJN!

BELASTING ALS VAST BEDRAG PER PRODUCT

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

Q’_a

6.3 Heffingen en

subsidies

(5)

De heffing was €10 per product Oude evenwichtsprijs: €30

Door de heffing schuift de

aanbodlijn (leveringsbereidheid)

€10 naar boven.

Nieuwe evenwichtsprijs: €35

De consumenten betalen dus €5 méér dan voorheen (terwijl de heffing €10 was)

De producenten houden €25 over (want zij moeten €10 aan de

overheid betalen)

Producenten weten €5 van de €10 (50%) af te wentelen op de

consumentEconomie Integraal vwo (Hans Vermeulen)

5

GRAFISCH AFLEZEN GEVOLGEN

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

Q’_a

oude evenwicht nieuwe evenwicht

prijs

opbr. prod

6.3 Heffingen en subsidies

Blauwe driehoek =

Harbergerdriehoek en staat voor het welvaartsverlies

(6)

Door de heffing:

• Het consumentensuplus Neemt af

• Het producentensuplus Neemt af

• De overheid ontvangt belasting (en zal daarmee welvaart

creëren)

• Verliezen we een stukje welvaart

(harberger-driehoek)

Economie Integraal vwo (Hans Vermeulen)

6

GRAFISCH AFLEZEN GEVOLGEN - 2

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

Q’_a

C P O

6.3 Heffingen en

subsidies

(7)

Marktmodel:

Qv = -2P + 100 Qa = 2P - 20

Door de heffing moet de aanbodlijn 10 naar boven.

Elke waarde van p in de

aanbodfunctie moet dus met 10 worden verhoogd i.V.M. De leveringsbereidheid.

Dan moeten we dus eerst

weten hoeveel p nú is bij elke aangeboden hoeveelheid!

HEFFING VAST BEDRAG - WISKUNDIG

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

Q’_a

+ 10

6.3 Heffingen en

subsidies

(8)

Marktmodel:

Q_v = -2P + 100 Q_a = 2P – 20

Dan moeten we dus eerst weten hoe de prijsafzetfunctie luidt hoeveelheid!

 Q_a en p wisselen van plek in de formule Q_a = 2P – 20  -2p = -q – 20

p = ½q + 10

 Bij elke P komt nu 10 erbij (naar boven schuiven i.V.M. De leveringsbereidheid)

P = ½q + 10 + 10

 Q_a en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken

P = ½q + 20 -½Q = -p + 20 Q’_a = 2P – 40

HEFFING VAST BEDRAG - WISKUNDIG

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

Q’_a

6.3 Heffingen en subsidies

Welvaartsverlies = 0,5 x 10.000 x 10 =€

50.000

(9)

VERWERKINGSOPGAVE

9

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a Marktmodel in de uitgangssituatie:

Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100

Er komt een heffing van € 300 per stuk

Bereken:

 De nieuwe aanbodfunctie

 De oude en nieuwe evenwichtsprijs

 Het afwentelingspercentage

 Het verlies aan welvaart (harberger-driehoek)

6.3 Heffingen en

subsidies

(10)

VERWERKINGSOPGAVE

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a Q’_a

Marktmodel in de uitgangssituatie:

Q_v = -¼P + 250 Q_a = ½P – 100

Er komt een heffing van € 300 per stuk De nieuwe aanbodfunctie

 Q_a en P wisselen van plek in de formule Q_a = ½P – 100

- ½P = -Q – 100 P = 2Q + 200

 bij elke P komt nu 300 erbij (naar boven schuiven i.v.m. de leveringsbereidheid)

P = 2Q + 200 + 300

 Q_a en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken

P = 2Q + 500 -2Q = -P + 500 Q’_a = ½P – 250

6.3 Heffingen en

subsidies

(11)

VERWERKINGSOPGAVE

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a Q’_a

Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100

Q’a = ½P – 250 (incl. heffing van 300)

De evenwichtsprijzen

 de oude evenwichtsprijs

Qa = Qv

½P – 100 = -¼P + 250

3/4P = 350 P = 466,67

 de nieuwe evenwichtsprijs

Qa = Qv

½P – 250 = -¼P + 250

3/4P = 500 P = 666,67

466,67 666,67

6.3 Heffingen en

subsidies

(12)

VERWERKINGSOPGAVE

12

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a Q’_a

Q_v = -¼P + 250 Qa = ½P – 100

Q’a = ½P – 250 (incl. heffing van 300)

Afwentelingspercentage

de oude evenwichtsprijs = 466,67 de nieuwe evenwichtsprijs = 666,67

 consumenten betalen 200 méér (door de invoering van de heffing)

de heffing bedraagt 300 per product

De consumenten betalen dus 66,67%

van de totale heffing (²⁰⁰/₃₀₀x 100%).

= het afwentelingspercentage.

466,67 666,67

6.3 Heffingen en

subsidies

(13)

VERWERKINGSOPGAVE

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a Q’_a Marktmodel in de uitgangssituatie:

Q_v = -¼P + 250 Q_a = ½P – 100

Q’_a = ½P – 250 (incl. heffing van 300) Welvaartsverlies,

de Harberger-driehoek Opp. = ½ x Basis X Hoogte

Basis = heffing = 300 Hoogte = ?

die kunnen we uitrekenen met de evenwichtshoeveelheden

Hoogte = 50(.000) Welvaartsverlies =

½ x 300 X 50.000 = 7,5 mln.

466,67 666,67

83,33 133,33

6.3 Heffingen en

subsidies

(14)

OVERHEIDSINTERVENTIE 2

OVERHEIDSINGRIJPEN BIJ EEN MARKT VAN VOLKOMEN CONCURRENTIE:

PRODUCENTENHEFFING ALS PERCENTAGE OP DE PRIJS

6.3 Heffingen en

subsidies

(15)

Een korte herhaling:

Marktmodel:

Q

_v

= -2p + 100 Q

_a

= 2P - 20

Evenwichtsprijs

Consumentensurplus

Producentensurplus

VOLKOMEN CONCURRENTIE

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v

evenwichtspunt Q_a

P C

6.3 Heffingen en

subsidies

(16)

Bijvoorbeeld BTW

(we nemen voor het gemak 20%)

.

Producenten moeten dan bovenop hun prijs 20% innen en aan de overheid afdragen.

Hierdoor stijgen voor de producent de kosten én dus ook zijn

leveringsbereidheid.

HEFFING ALS PERCENTAGE OP PRIJS

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v

Q_a

6.3 Heffingen en

subsidies

(17)

Stel dat de overheid een btw- tarief van 20% invoert.

Voorheen waren bedrijven pas bereid om vanaf €10 dit product te leveren.

Nu willen ze minimaal €12 ontvangen

(10 voor henzelf en

(20% van 10 =) 2 voor de overheid)

Voorheen waren bedrijven bereid om 20.000 producten te leveren voor een prijs van €20.

Nu willen ze daar minimaal

(20 x 1,2 =) €24 voor ontvangen.

Elke prijs die zij zélf willen

ontvangen, wordt dus met 20%

verhoogd!Economie Integraal vwo (Hans Vermeulen) 17

BELASTING ALS PERCENTAGE

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

Q’_a

6.3 Heffingen en

subsidies

(18)

DE HEFFING WAS 20% OP DE PRIJS

OUDE EVENWICHTSPRIJS: €30

DOOR DE HEFFING SCHUIFT DE AANBODLIJN (LEVERINGSBEREIDHEID) OVERAL 20% NAAR BOVEN.

NIEUWE EVENWICHTSPRIJS: ± €32 DE CONSUMENTEN BETALEN DUS

± €2 MÉÉR DAN VOORHEEN DE PRODUCENTEN HOUDEN ±

€27 OVER

VOOR DE EXACTE GETALLEN MOETEN WE ECHTER GAAN

REKENEN!Economie Integraal vwo (Hans Vermeulen) 18

GRAFISCH AFLEZEN GEVOLGEN

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

oude evenwicht nieuwe evenwicht

prijs opbr. prod

Q’_a

6.3 Heffingen en

subsidies

(19)

Door de heffing:

• Het consumentensuplus Neemt af

• Het producentensuplus Neemt af

• De overheid ontvangt

belasting (en zal daarmee welvaart creëren)

• Verliezen we een stukje welvaart

(harberger-driehoek)

GRAFISCH AFLEZEN GEVOLGEN - 2

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

C P O

Q’_a

6.3 Heffingen en

subsidies

(20)

Marktmodel:

Qv = -2P + 100 Qa = 2P - 20

Door de heffing moet de

aanbodlijn 20% naar boven.

Elke waarde van p in de

aanbodfunctie moet dus met 20%

worden verhoogd i.V.M. De leveringsbereidheid.

Dan moeten we dus eerst weten hoeveel p nú is bij elke

aangeboden hoeveelheid!

HEFFING IN PROCENTEN - WISKUNDIG

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

Q’_a

6.3 Heffingen en

subsidies

(21)

Marktmodel:

Q_v = -2P + 100 Q_a = 2P – 20

Dan moeten we dus eerst weten hoeveel p nú is bij elke aangeboden hoeveelheid!

 Q_a en p wisselen van plek in de formule Q_a = 2P – 20  -2p = -q – 20

p = ½q + 10

 Bij elke P komt nu 20% erbij (naar boven schuiven i.V.M. De leveringsbereidheid) P = (½Q + 10) x 1,20

P = 0,6q + 12

 Q_a en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken P = 0,6q + 12

-0,6q = -p + 12 Q’_a = 1,67P – 20

21

HEFFING PERCENTAGE WISKUNDIG

prijs

10 20 30 40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

Q’_a

6.3 Heffingen en

subsidies

(22)

Marktmodel:

Q_v = -2P + 100 Q_a = 2P – 20 Q’_a = 1,67P – 20

De oude evenwichtsprijs = 30

De nieuwe evenwichtsprijs = 32,73 Consumenten betalen

32,73 inclusief 20% btw:

32,73 = 120% (cons.Prijs)

32,73/₁₂₀ = 1%

32,73/₁₂₀ x 100 = 27,27 (prod.Opbr) Of: ^32,73/₁₂₀ x 20 = 5,45 (heffing)

De consumenten betalen dus 50,1% van de totale heffing (ongeveer ^2,73/_5,45x

100%)

HEFFING PERCENTAGE - WISKUNDIG

prijs

10 20

30

40 50

20 40 60 80 100

Q_v Q_a

Q’_a

32,73

27,27

6.3 Heffingen en

subsidies

(23)

VERWERKINGSOPGAVE

Economie Integraal vwo (Hans Vermeulen) hoeveelheid × 1.00023

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a

Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100

Invoerheffing van 40% per stuk

Bereken:

 De nieuwe aanbodfunctie

 De oude en nieuwe evenwichtsprijs

 Het afwentelingspercentage

 Het verlies aan welvaart (harberger-driehoek)

6.3 Heffingen en

subsidies

(24)

VERWERKINGSOPGAVE

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a Q’_a

Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100

Er komt een heffing van 40% op de prijs

De nieuwe aanbodfunctie

 Qa en P wisselen van plek in de formule

Qa = ½P – 100 - ½P = -Q – 100 P = 2Q + 200

 bij elke P komt nu 40% erbij (naar boven schuiven i.v.m. de leveringsbereidheid)

P = (2Q + 200) x 1,40 P = 2,8Q + 280

 Qa en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken

P = 2,8Q + 280 -2,8Q = -P + 280 Q’a = ⁵/14P – 100

6.3 Heffingen en

subsidies

(25)

VERWERKINGSOPGAVE

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a

Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100

Q’a = ⁵/14P – 100 (incl. heffing)

De evenwichtsprijzen

 de oude evenwichtsprijs

Qa = Qv

½P – 100 = -¼P + 250

3/₄P = 350 P = 466,67

 de nieuwe evenwichtsprijs

Qa = Qv

5/₁₄P – 100 = -¼P + 250 0,61P = 350

P = 576,47

466,67 576,47

Q’_a

6.3 Heffingen en

subsidies

(26)

VERWERKINGSOPGAVE

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a

Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100

Q’_a = ⁵/₁₄P – 100 (incl. heffing)

Afwentelingspercentage

de oude evenwichtsprijs = 466,67 de nieuwe evenwichtsprijs = 576,47 consumenten betalen

576,47 inclusief 40% heffing:

576,47 = 140% (cons.prijs)

576,47/₁₄₀ = 1%

576,47/₁₄₀ x 100 = 411,76 (prod.opbr)

of: ^576,47/140 x 40 = 164,71 (heffing)

De consumenten betalen dus 66,67% van de totale heffing (ongeveer ¹¹⁰/₁₆₅ x 100%).

466,67 576,47

Q’_a

411,76

6.3 Heffingen en

subsidies

(27)

VERWERKINGSOPGAVE

prijs

200 400 600 800 1000

50 100 150 200 250 Q_v

Q_a Marktmodel in de uitgangssituatie:

Q_v = -¼P + 250 Q_a = ½P – 100

Q’_a = ⁵/₁₄P – 100 (incl. heffing) Welvaartsverlies,

de Harberger-driehoek Opp. = ½ x Basis X Hoogte

Basis = heffing = 164,71 Hoogte = ?

die kunnen we uitrekenen met de evenwichtshoeveelheden

Hoogte = 27(.448) Welvaartsverlies =

½ x 164,71 X 27.448 = 2,26 mln.

133,33 466,67

576,47

Q’_a

411,76

105,89