Overheidsinterventie 1
Overheidsingrijpen bij een markt van volkomen concurrentie:
producentenheffing als vast bedrag per
product
Een korte herhaling:
Marktmodel:
Q
v= -2P + 100 Q
a= 2P - 20
Evenwichtsprijs
Consumentensurplus
Producentensurplus
Volkomen concurrentie
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv
evenwichtspunt Qa
P
C
Gebruik van een product afremmen (sigaretten, benzine, alcohol) met behulp van accijnzen.
Producenten moeten
dan een vast bedrag per product aan de overheid afdragen.
Hierdoor stijgen voor de producent de kosten én dus ook zijn
leveringsbereidheid.
Belasting als vast bedrag p.prod.
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv
Qa
Stel dat de overheid een accijns van €10 per product invoert.
Voorheen waren bedrijven pas bereid om vanaf €10 dit product te leveren.
Nu willen ze minimaal €20
ontvangen (10 voor henzelf / 10 voor de overheid)
Voorheen waren bedrijven
bereid om 20.000 producten te leveren voor een prijs van €20.
Nu willen ze daar minimaal €30 voor ontvangen.
En dat geldt voor alle punten op de aanbodlijn!
Belasting als vast bedrag p.prod.
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
Q’a
De heffing was €10 per product
Oude evenwichtsprijs: €30
Door de heffing schuift de aanbodlijn (leveringsbereidheid) €10 naar boven.
Nieuwe evenwichtsprijs: €35 De consumenten betalen dus €5 méér dan voorheen
(terwijl de heffing €10 was)
De producenten houden €25 over (want zij moeten €10 aan de overheid betalen)
Producenten weten €5 van de €10 (50%) af te wentelen op de
consument
Grafisch aflezen gevolgen
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
Q’a
oude evenwicht nieuwe evenwicht
prijs
opbr. prod
Door de heffing:
het consumentensuplus neemt af
het producentensuplus neemt af
de overheid ontvangt belasting (en zal
daarmee welvaart creëren)
verliezen we een stukje welvaart
(Harberger-driehoek)
Grafisch aflezen gevolgen - 2
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
Q’a
C
P
O
Marktmodel:
Qv = -2P + 100 Qa = 2P - 20
Door de heffing moet de aanbodlijn 10 naar boven.
Elke waarde van P in de
aanbodfunctie moet dus met 10 worden verhoogd i.v.m. de leveringsbereidheid.
Dan moeten we dus eerst
weten hoeveel P nú is bij elke aangeboden hoeveelheid!
Heffing vast bedrag - wiskundig
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
Q’a
+ 10
+ 10
Marktmodel:
Qv = -2P + 100 Qa = 2P – 20
Dan moeten we dus eerst weten hoeveel P nú is bij elke aangeboden hoeveelheid!
Qa en P wisselen van plek in de formule
Qa = 2P – 20 -2P = -Q – 20 P = ½Q + 10
bij elke P komt nu 10 erbij (naar boven schuiven i.v.m. de leveringsbereidheid)
P = ½Q + 10 + 10
Qa en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken
P = ½Q + 20 -½Q = -P + 20 Q’a = 2P – 40
Heffing vast bedrag - wiskundig
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
Q’a
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Er komt een heffing van € 300 per stuk
Bereken:
De nieuwe aanbodfunctie
De oude en nieuwe evenwichtsprijs
Het afwentelingspercentage
Het verlies aan welvaart
(Harberger-driehoek)
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa Q’a
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Er komt een heffing van € 300 per stuk
De nieuwe aanbodfunctie
Qa en P wisselen van plek in de formule
Qa = ½P – 100 - ½P = -Q – 100 P = 2Q + 200
bij elke P komt nu 300 erbij (naar boven schuiven i.v.m. de leveringsbereidheid)
P = 2Q + 200 + 300
Qa en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken
P = 2Q + 500 -2Q = -P + 500 Q’a = ½P – 250
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa Q’a
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Q’a = ½P – 250 (incl. heffing van 300)
De evenwichtsprijzen
de oude evenwichtsprijs
Qa = Qv
½P – 100 = -¼P + 250
3/4P = 350 P = 466,67
de nieuwe evenwichtsprijs
Qa = Qv
½P – 250 = -¼P + 250
3/4P = 500 P = 666,67
466,67 666,67
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa Q’a
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Q’a = ½P – 250 (incl. heffing van 300)
Afwentelingspercentage
de oude evenwichtsprijs = 466,67 de nieuwe evenwichtsprijs = 666,67
consumenten betalen 200 méér (door de invoering van de heffing) de heffing bedraagt 300 per product
De consumenten betalen dus 66,67%
van de totale heffing (200/300).
= het afwentelingspercentage.
466,67 666,67
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa Q’a
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Q’a = ½P – 250 (incl. heffing van 300)
Welvaartsverlies,
de Harberger-driehoek
Opp. =
½ x Basis X Hoogte Basis = heffing = 300
Hoogte = ?
die kunnen we uitrekenen met de evenwichtshoeveelheden
Hoogte = 50(.000)
Welvaartsverlies =
½ x 300 X 50.000 = 7,5 mln.
466,67 666,67
83,33 133,33
Overheidsinterventie 2
Overheidsingrijpen bij een markt van volkomen concurrentie:
producentenheffing als percentage op de
prijs
Een korte herhaling:
Marktmodel:
Q
v= -2P + 100 Q
a= 2P - 20
Evenwichtsprijs
Consumentensurplus
Producentensurplus
Volkomen concurrentie
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv
evenwichtspunt Qa
P
C
Bijvoorbeeld BTW
(we nemen voor het gemak 20%)
.
Producenten moeten dan bovenop hun prijs 20% innen en aan de overheid afdragen.
Hierdoor stijgen voor de producent de kosten én dus ook zijn
leveringsbereidheid.
Heffing als percentage op prijs
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv
Qa
Stel dat de overheid een btw- tarief van 20% invoert.
Voorheen waren bedrijven pas
bereid om vanaf €10 dit product te leveren.
Nu willen ze minimaal €12 ontvangen (10 voor henzelf en (20% van 10 =) 2 voor de overheid)
Voorheen waren bedrijven bereid om 20.000 producten te leveren voor een prijs van €20.
Nu willen ze daar minimaal
(20 x 1,2 =) €24 voor ontvangen.
Elke prijs die zij zélf willen
ontvangen, wordt dus met 20%
verhoogd!
Belasting als vast bedrag p.prod.
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
Q’a
De heffing was 20% op de prijs
Oude evenwichtsprijs: €30
Door de heffing schuift de aanbodlijn (leveringsbereidheid) overal 20% naar boven.
Nieuwe evenwichtsprijs: ±
€32
De consumenten betalen dus
± €2 méér dan voorheen De producenten houden ±
€27 over
Voor de exacte getallen moeten we echter gaan rekenen!
Grafisch aflezen gevolgen
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
oude evenwicht nieuwe evenwicht
prijs opbr. prod
Q’a
Door de heffing:
het consumentensuplus neemt af
het producentensuplus neemt af
de overheid ontvangt belasting (en zal
daarmee welvaart creëren)
verliezen we een stukje welvaart
(Harberger-driehoek)
Grafisch aflezen gevolgen - 2
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
C P O
Q’a
Marktmodel:
Qv = -2P + 100 Qa = 2P - 20
Door de heffing moet de
aanbodlijn 20% naar boven.
Elke waarde van P in de
aanbodfunctie moet dus met 20% worden verhoogd i.v.m.
de leveringsbereidheid.
Dan moeten we dus eerst
weten hoeveel P nú is bij elke aangeboden hoeveelheid!
Heffing in procenten - wiskundig
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
Q’a
Marktmodel:
Qv = -2P + 100 Qa = 2P – 20
Dan moeten we dus eerst weten hoeveel P nú is bij elke aangeboden hoeveelheid!
Qa en P wisselen van plek in de formule
Qa = 2P – 20 -2P = -Q – 20 P = ½Q + 10
bij elke P komt nu 20% erbij (naar boven schuiven i.v.m. de
leveringsbereidheid)
P = (½Q + 10) x 1,20 P = 0,6Q + 12
Qa en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken
P = 0,6Q + 12 -0,6Q = -P + 12 Q’a = 1,67P – 20
Heffing vast bedrag - wiskundig
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20 30 40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
Q’a
Marktmodel:
Qv = -2P + 100 Qa = 2P – 20 Q’a = 1,67P – 20
de oude evenwichtsprijs = 30
de nieuwe evenwichtsprijs = 32,73 consumenten betalen
32,73 inclusief 20% btw:
32,73 = 120% (cons.prijs)
32,73/120 = 1%
32,73/120 x 100 = 27,27 (prod.opbr) of: 32,73/120 x 20 = 5,45 (heffing)
De consumenten betalen dus 50,1%
van de totale heffing (ongeveer
2,73/5,45)
= het afwentelingspercentage.
Heffing vast bedrag - wiskundig
hoeveelheid × 1.000
prijs
10 20
30
40 50
20 40 60 80 100
Qv Qa
Q’a
32,73 27,27
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Invoerheffing van 40% per stuk
Bereken:
De nieuwe aanbodfunctie
De oude en nieuwe evenwichtsprijs
Het afwentelingspercentage
Het verlies aan welvaart
(Harberger-driehoek)
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa Q’a
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Er komt een heffing van 40% op de prijs
De nieuwe aanbodfunctie
Qa en P wisselen van plek in de formule
Qa = ½P – 100 - ½P = -Q – 100 P = 2Q + 200
bij elke P komt nu 40% erbij (naar boven schuiven i.v.m. de leveringsbereidheid)
P = (2Q + 200) x 1,40 P = 2,8Q + 280
Qa en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken
P = 2,8Q + 280 -2,8Q = -P + 280 Q’a = 5/14P – 100
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Q’a = 5/14P – 100 (incl. heffing)
De evenwichtsprijzen
de oude evenwichtsprijs
Qa = Qv
½P – 100 = -¼P + 250
3/4P = 350 P = 466,67
de nieuwe evenwichtsprijs
Qa = Qv
5/14P – 100 = -¼P + 250 0,61P = 350
P = 576,47
466,67 576,47
Q’a
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Q’a = 5/14P – 100 (incl. heffing)
Afwentelingspercentage
de oude evenwichtsprijs = 466,67 de nieuwe evenwichtsprijs = 576,47 consumenten betalen
576,47 inclusief 40% heffing:
576,47 = 140% (cons.prijs)
576,47/140 = 1%
576,47/140 x 100 = 411,76 (prod.opbr) of: 576,47/140 x 40 = 164,71 (heffing)
De consumenten betalen dus 66,67% van de totale heffing (ongeveer 110/165).
= het afwentelingspercentage.
466,67 576,47
Q’a
411,76
Verwerkingsopgave
hoeveelheid × 1.000
prijs
200 400 600 800 1000
50 100 150 200 250 Qv
Qa
Marktmodel in de uitgangssituatie:
Qv = -¼P + 250 Qa = ½P – 100
Q’a = 5/14P – 100 (incl. heffing)
Welvaartsverlies,
de Harberger-driehoek
Opp. =
½ x Basis X Hoogte Basis = heffing = 164,71 Hoogte = ?
die kunnen we uitrekenen met de evenwichtshoeveelheden
Hoogte = 27(.448)
Welvaartsverlies =
½ x 164,71 X 27.448 = 2,26 mln.
133,33 466,67
576,47
Q’a
411,76
105,89
