VRIJBEID EN DEMOCIATIE
VRIJDAG 10 DEC. 1948 No. 37
T
'
MADAMISSIMA GEVLOGEN KVvA~-1 I
(Pag. 6\ I
~~---~~
WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Democratie en l(iesrecht
OrtPga y Ga>;,set, de Spaanse wijsgeer, heeft in zijn bdangw,.kkend boelc "La Rebelion de las masas" 2 - waarvan onllc1' de titel "De Opstand der Horden" bij H. P. Leopold's Uit- gevers :Maatschappij een Nederlanse bewerking is verschenen - yele behartigenswaardige ge- dachten ncergPschreven. Een daarvan is dezP:
"Het !wil dc·r democratieën, hoP zij ook ingf'·
richt en hoever zij ook gevorderd zijn, hangt s.f van een onaanzienl~jk klein onderdeel, de wijZ!' vart de verkiezingen. Rome was in het begin van elP eerste eeuw voor Christus almachtig, rijl:
en had geen vijanden. 'l'och stond het op di!
rand van de ondC'l'g'<!ng, omdat het volhardd•~
bij zUn dwaaR lcicsstdsel. Een kiesstelsel hl dwaas, als het verkeerd is." Het behoeft duR g·een vcrwondering te wekken, dat vooruitzien·
de politici hun aamlacht in het b\jzondcr aan het kiesstelsel wijden en zo hëeft onze fractie-voor·
zitter in de Tweede Kamer, Mr. Oud, bij d<' algemene beschouwing-en over de .Rijksbegrotin;,:
voor het jaar 194~ hierover uitvoerig gespro- ken. Hij zeide: Met de ·voorbereiding ener al- g·ehele Grondwetsherziening Iran nu niet lan:;·
meer worden gewacht en het zal zaak zijn dan ook het kiesstelsel aan een nauwgezet onder- zoek te onderwerpen. Wiskundig is het huidige stelsel volmaakt. Hd. i>> een gl'tn>U\'\W foto van d0 mPning van Jwt voll' op een bepaald ogen·
lli1ik. Maar ontkend ltau niet worden, dat het oude ldesstelsel veel meer in staat stelde tot het geven van een positief antwoord op aetuel~
vragen van de dag. De directe invloed van de kiezers was toen groter en hetzelfde geldt voor dP belangstelling van de burgerij in het alge- meen voor l1et werk van het parlement.
H'·tzdfd': O'HJe;·v>np behan<lddt• dP voorzit- ter v:.m he-t l.;:oninldijk Ncderlandseh Land·
bouw-Comité, onz" geestvcrwant H. D. Louwes.
in zijn openingsrede tpr algemene· vergadering.
Het desbetreffend<' gedeelte zijner l'C<lr' laten w\.i hier ter ovenlenking volgen:
"Nu lijkt onz(' democratie 7.0 opjwrvlill<l,ig beschouwd nog wd tamelijk g·ezon<l, maar ik ben er stellig van overtuigd, dat wij hier toel1 moeten zeggen: We<' de gerustr·n in ons demo- cratisch Sion. Trouw gaat ons volk ter stem- bus en zendt via zijn candidatcnlijsten zijn ver- tegenwoordigers naar het Parlement. Zijn ver- tegenwoordigers'? Neen, het ldest een, de meest(' kiezers, vrij onbekende groep mannen en vrou- wen op een lijst, maar de band met de ver- tegenwoordiger is los en .ineidentcd. Ons stelsel van evenredige vertt'genwoordiging mag uit een oogpunt van ven;landelijke volmaaktheid he' neusje van d<· zalm zijn, het is de !.lood va.1 elke levende democratie op d<' duur. Speciaal het platteland mof"L zich ernstig afvragen, <'!' het met dit stel:;el nog lang<'r genoegen l(an ""
mag nemen.
Een der grot(· fouten van ons huidig kies- stelsel is, dat de band tussen gekozene en kiezers veel te los is en dat de gekozene niet weet, wat hij vertegenwoordigt. In naam is dit het volk in zijn geheel, maar dat is een theorie zonde!' meer; hij moet zich lmnnen beperl<en en voor een bepaald deel van het volk een bijzondere verantwoordelijkheid dragen. Daarom zullen w.ij terug moeten naar ons oude <list'fictenstelsel, liefst weer de 100 van vóór 1918.
Dczt• districten waren te. overzien en zij bonden de vedegenwoordig-er naast zijn ver- antwoordelijkheiH voor het geheel, aan een be·
paald -gedf'<'lte. lli· 1dezers wisten, dat er onder de 100 één was, t.lic speciaal hun man wa.s, eu.
dat concentrecJ"<k de aandacht, hidJ deze leven- dig en schiep een g<•zonde wisselwerking. Nn zal men mij din·et tcgenwel·pen: dan zal U(·
VolkSV<'l"iegenwoordiging uit 100 locale groot- heden bestaan en de beste kt·achtcn zullen bui- ten het parlement blijven. Ik erken dit bezwaar zonder meer en er is m.i. een oplossing voor tP vinden. Van verschillende zijden, o.a. door ck Oud-Voorzitter d<'r 'Tweede Kamer, thans Mi·
nister van Schaik, is bij herhaling gewezen op de noodzaak het aantal leden der Tweede Kam<'r' uit. te breiden; dit is inderdaad noozakelijl;, want nu kweelet men overbelaste beroepspolitici, '\-Velnu, men zou kunnen bepale.n, dat elke partli in elk district twee candidaten moet stellen, di·~
beide óf wel óf niet verkozen worden. Aan de éne candidaat moet dan de eis gesteld worden, dat hij metterdaad in zijn district woont en df>
andere kan wonen, waar hij wil, kan dus een zgn. ,.kwaliteitszetel" bezetten. Zo krijgt men een Tweede Kamer met de nodige locale des·
kundigheid, kleur en aanhechtingsmogelijkheden van de belangstelling der ldezcrs aan "hun"
man en daarnaast de mogelijkheid de besten in den lande naar d<' Tweede Kamer af te vaardî · gen E-R hen, d!!ll.l" het W('rl< dan me<'r verdeeld kan worden en niet de gehele mens opeist, daar- voor ook bereid te vinden.
Mijn inziens moet het platteland niet langct' genoegen nemen met ons huidig stelsel van evenredig·e vertegenwoordiging, al brengt h<'t
Bal en Benelux
Het feit, dat dom het comité VOO[ Belgisch-
Nederlands<~ en Luxemburgse samenw(•r·
king overgegaan is kunnen worden tot de op- richting van een Benelux-huis aan het Nas;,;au- plein in Den Haag, is op zichzelf een verheugend feit. Ook in onze kring zal stellig de instelling van een dergelijk Benelux-huis met waardering begroet worden. Zowel in België als in Nederland zitten in de comité's die zich inspannen om de Benelux-gedachte onder de bevolkingen te ver- breiden, vooraanstaande vrijzinnigen en bij de opening zagen wij dan ook de oud-ministers van Lidth de Jende en Hoste als het ware de Bel- gisch-Nederlandse samenwerking symboliserend, naast elkaar zitten. Een zaak die ons iets min- der enthousiast deed zijn, was wel de medede- ling, dat er in Den Haag een Benelux intekenbal .zou worden g·ehouclen,' terwijl Antwerpen de·
Benelux-jaarbeurs zou krijgen. Vlij zijn ons n.l.
niet bewust dat Nederland zo gekaatst hePft, dat het "de bal" moest verwachten en wij menen met goed<' reden tr' mogen stellen, <lat een Benc- .lux-jaarbeurs afwisselend in België, Nederland of Luxemburg- wordt g·eholH1en, en niet alleen in
AntwN·pen. -
Welke?
Woordel_l van een minister nemen w~j. ~ltijd ernsbg. Ool< de woorden van M1mster Lieftinclc. Alleen hebben wij ons laatst afge- vraagd, hoe die woorden in de praktijk zijn toe- gepast. Minister I..ie.ftinclc heeft n . .l bij de be- groting van Financiën in de Tweede Kamer ge- zegd, dat hij zich persoonlijlc op de hoogte heeft gesteld van de fooien van de Haagse tramcon- ducteurs. En wij stelden ons ineens minister Lieftinclt voor op E~en Haagse tram, beleefd tik·
kend tegen zij,n pet, om maar zo veel mogelijk 2'12 centstukken als fooien op te halen, netjes alle halten afroepend, oude dames helpend bij het in- en uitstappen. Hebt U minister Lieftinck niet herkend? Wilt U weten, op welke tram hij dienst heeft gedaan? Voor dit keer willen wij iets mede- delen uit t1t' stu1d;,•n. di•• vcrb·.mwr•lijlc ter yisie zijn gelegd: op de tramlün "l:Jegeettc".
OnS 00]( ('CU aanlal bP]\\1/U.I\lC Vl'I'l('t;CI1WO(Il\li;,:·.-·l·-
Uit eigen kring in dt• K<l nwrs. Mmn· d;·zc lwn- nen ook in plattelatHlsln·.ingen d<' d<'lllf"'"''t'•·:
.niPt rPddPn, omdat hHn tanl; L•· V<·!'l onhcpaal ,J
.is en Vt'J·vlouil. Het 7.<<1 tnodlij\( zijn in dc-zp tul.
VPrandt'l'ing te 1'onH~n. ·\vaut de bt>lang-stf·Hin,..;
der lciPZPl'S voo1· <kZ(' zaken is gel'ing en voor !1,•
politidu· part\jen hl\ift lH·l t'Cll 'avontuur, e•~n
sprong in ht•l duistc·l" en dam· hebhen alle parlij- apparaten etl -besturen een broertje aan dood.
Toch moPL ons dit (•r niet toe brengen bi.i rl•~
pakken neer te gaan zitten, want het gaat naar mijn stellige overtuiging om het zijn of niPt zijn onzet' democratie. Wij moeten dit lwstelijl' goe•l levend houden, maar dan moeten wij de vocH·- beeldige democratische gezindheid en verant- woordelijkheid van ons volk ook steunen <·n het een verkiezing en een vo1h:.svel'tegenwoot·c1i- ging bied(•n, waantan zijn bf'langstdling 7.i'''' lcan lwchten.
Als w~j niet een bptel'(: oplossing vinden, dan wij nu hebben, wordt het bij onze democratie·
steeds meer een zielloos functionneren en ?.al niemand er zich voor willen inzetten, wanr.ec:•·
de ure des gcvaars zal lwmen."
Op cén pur.L <.ha.afl hel lü:SJ..la.änl Lvuwc.::; o.J.our.
Niet alle partijapparaten en -besturen hebbeu een broertje dood aan verandering van kies- stelsel, getuige Oud's hierboven aangehaalcle rede in die' Tweede Kamer.
R.
A I. h"' .,
" 11; 1narsc zeren ~
Ee11 ieder, die het wel meent met het herstel van Europa, zal inzien, dat daarbij veel, zeer veel aandacht besteed moet worden aan het Duits(' probleem. Het feit, dat de na-oorlogse misère d<' schuld is van de oorlog, wellee Duits- land over de wereld heeft ontketend, is niet vol- doende, om vcrder Duitsland maar in zijn sop h·
laten gaar koken. Om niet in te zien, dat voor de jongeren, oolc in Duitsland, iets gedaan za I moeten worden, om hen uitzicht te geven om tf' komen tot een betere wereld, dan dk van ruïnes en honger, waarin zij opgroeien. Daarom dient het stl'Pvcn van democratische Duitse part~jen,
die tJ·achten het Duitse volk inzicht te geven in waarlijk democratisch denken, gesteund te wor- den. Het wordt echter moeilijk, zeel' moeilijh, als blijlü. clat ook de voonnannen van die dc•mo- cratiselw Duitse partijen nog zo veel van dh- oud<' Pruisische g-eest in zich blijken te hcbbl'B.
Op <>en bijeenkomst, waar dr. Aclenaucr tct·
geleg('nheicl van de gemeenteraadsverkiezingen ln Bel"l\jn het woord voerde, heeft hij, die als een der voormannen in \Vest-Duitsland van de Chris- ten-Demon·atisehe Partij geldt, een waarschu·
wing- doen horen, zowel aan het adres van En- geland en FrankrUk als aan het adres van (lt- Benelux Van de houding, welke deze landen tegenovet de Duitse problemen :.:ouden innemen.
hing het at, aan wellee zijde Duitsland in de toe·
komst zou ,,aufn1arsehieren".
Dat g<'eft reden tot zorg, tot ernstige over- weging, ot wel met Duitsers te praten valt. Als hun mentaliteit nog altijd zo is, dat zij blijkbaar niet kunnen lopen, maar alleen "opmarcheren'' dan helt men over tot het Franse standpunt, dat inderdaad de Roer niet aan Duitsers in de lei.•
ding kan worden teruggt"gcven.
In tl<' democratie moet men eerst leren lopen.
En dat lwnnen de Duitsers nog niet.
:vRIJHEID tJN DEMOCRA'I'IE 10 DECEJ\IBER 1948 - Pag. t
( _ _ P_A_R_L_E_M_E_N_T_A_I_R_E _ _ F_· _L_I_T_S_E_N _ _ .)
Particulier initiatief en rechtsherstel triomfeerden
iVanneer een wetsol!twetp ce11m.aal in IY)JCtlbare behanclel.ing is ac-
komen in dc 'Tcoeede Kamer, lwmi het niet nutk L'OOl\. dat het clebrw tenslofte moet wc;rden geschorst en het ;:mtwcrp (voorlojYig) van· do.
!lgcnda moet u;orden afgevoerd. Dat is ook zee1· ve·rklaarba.m·. In de ee1·ste plaats kan wo1·den aange1wmen, dat de Rege1·ing in het algemee;t cPeinig geneigd ::al ziJn ontwe1·pen in te dieneu!" waarvan de kans zeer nroot is. dat : rechtstreeks ilrQ!WII tegen rlc opca.l.tiugen ra.11. de Kamer- meerdeTheid. Die kans is bm:endien ook dato·om gering, wUl er m:er het algemee,L toch wel een zekere 1·elatie bestaat tussen de politieke samenstelli.ng van het Kabinet en die van de Kamermeerderheid. In cle tweede plaats worden er ti)dens en ten gevolge van de schTifte!.ijke voo1···
bereiding, waa.1·bij in bepaalde gevallen. zeLfs m. o n d e l in g voorover- leg wordt gehouden met cle ministe1·, dikwijls nog talr~jke wijzigingen en aanvullingen door de bewindsman aangebmcht, terwijl bovendien bij de openba1·e behandeling niet zelden nog betang1·ijke veranderingen bij amenclement worden tot gtand gebracht. Onlangs echter moest --•
door minister Spitzen - zulk een schorsing toch worden gevraagd en wel b~j de behandeling t.·an het wetsontwerp tot wijziging van de Telegmaf- en Telefoonwet, dat de exploitatie van de radio-distributie- centmles vom·goed wilde leggen in handen van de Staat (n.l. het Staats- bedrijf der ?.T.T.). Het hiaat in de begrotingsbehandeling stelt ons in staat, aan deze in t'ele op::ichten belangwekkende kwestie thans nog 'tmige nadeTe aandacht te wijden.
het optreden v i1 n d(! S1 ::w t. als ex- ploitant \'<m nuliodistributie·centrales niets moet hebben.
Alleen de P.v.d.A, en de Commu- nisten spraken zich vóór het ontwerp uit; alle anderen, ook de K.V.P., als wier woon\voenlcl' mr. Bnchg optrao, waren tegen. Dr. Gielen, die het door hem mede-ondertekende wetsontwerp thans als Kamerlid moeilijk kon af- vallen, behoorde (misschien met een enkel ander lid van deze fractie, maar dat is in ieder geval niet ge·
bleken) naar aangenomen kan wor·
den, tot de afwijkelingen in deze fractie, maar was, toen het debat be·
gon, ongemerkt verdwenen.
Onze V.V.D.-fractie achtte deze zaak - terecht -- belangrijk genoeg, er twee sprekers voor in het strijd·
perk te zenden. Het waren de heren Zegering Hadders en Ritmeester, die het ontwerp met een keur van argu- menten hebben bestreden.
De heer Zegerin? Hadders vatte het standpunt van zijn fractie aan het eind van zijn rede tenslotte aldus samen: Mijn politieke vrienden en ik zijn principiële voorstanders van het particuliere bedrijf. \Vaar de argu- menten, die in de stukken zijn aan- gevoerd, ons niet hebben kunnen overtuigen, dat het noodzakelijk is de radiodistributie-bedrijven te nationa- liseren, is er voor ons geen enkele reden om ons grondbeginsel te ver- laten. Te meer niet. waar het bedrijf;
\vnaxove1· het hier gaat, lJÜ'\ "~('ns l'f~n
monopolistisch karnld.er drnngt.
~PlTZEN
.... c•chorsen.
. wat \\'HS het geval? Op J:) De·
eembcr 1940 had de Duit se he?.e\ter de Vel'Ordening 232.1940 uit- gevaardigd. waarbU bepaald went dat de radiodis1rihut ie-eenttales per 1 .Januari lH~l werden genaast en overgingen in Pigendom van rle P.T.T.
Dat. ging in die tijd heel. gemakke- lijk. vooral wanneer. als in dit geval, het belang van eh:. oorlogvoering en van de nn1 iom,~il-socialistische pro- paganda zulks medebracht.
Aan de om·Iog zowel als aan de macht van hPt nationaal-soeialisme kwam tenslot t P Gorlrlank echter c•en !'inde en de vraag deed :t.id1 nu voor of de dom de bezetter geselHl- pen toestanrlc'n mcH'sten worden ge- handhaafd. Een \'raag, die de socia·
listische ministu· Vos uit het Kabi- net-Beel, \'OOI' Z'l\·er het de radio-dis- tributie betreft. blijkbaar 111eende be- vestigend te moeten fwant woorden.
Deze overl1evPling van particulier naar Staatsbedrijf kon hem immers niet anders dan sympathiek zijn en hi.i wist ook de handtekening van de toenmalige <H.K.) minister van On- derwijs, Kunsten en Wetenschappen, dr. Gielcn, als tweede ondertekenaar van het oJltw<·rp, hiervoor te krijgen.
Vóór het entwerp in openbare be- handeling kon komen, had minister Vos, door het aftreden yan het Kabi- net-Beel, echter het veld geruimd en kwam, in het Kabinet-Drees-Van Schaik, na een interimaat yan mr. v.
Sehaik, het Departement \'an Ver- keer en Waterstaat te staan onder mr. Spitzen, tot op dat ogenblik se- cretaris-generaal van datzelfde De-
partement Wij willen in het mid- den laten, welke overwegingen mi- nister Spitzen ertoe lJebben geleid, dit ontwerp, waarvan hij, aan de hand van het Voorlopig Verslag en de uit- latingen in de pers, kon weten, dat het een zeer kwade kans in de Kamer zou maken, toch te handhaven. Wij moeten zelfs toegeven, dat er, nu het ontwerp eenmaal zover was voor- bereid, wel iets voor te zeggen was, nu maar een beslis~ing van de Kamer uit te lokken. Dat zou dan tenminste zekerheid bieden, terwijl bij vooraf- gaande intrekking altijd nog van de andere :t.\jdc zou kunnen worden be- weerd, dal. het ontwerp nog wel eE'n meenlerlwid zou hebben kunnen ver- krijgen.
Welnu. zekerheid is dan thans in iceder geval verkregen. En wel de zekerheid, dat de meerderheid van de Kamer van een legaliseren van
•i: *
En hij voegde hier aan l'le: Dik- . .:A 'vUls wordt er, en naar mijn mening terecht, door onze Regering een beroep op het bedrijfsleven ge- daan en ik ben Cl' van oyertuigd, niet tevergeefs. Maar, mijnheer de Voor- zitter, wanneer onze Regering vraaet om steeds gmtere activiteit van .1et bedrijfsleven, moet zij dit bedrijfs- Jeven niet: veront l'USten met wets-
§MIIIIIIIIIUUIIIIIIIIIIIII!IIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllilllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllli
i § Deze burger i =
~ ê
1 is uw.ar een bu1·ge-r en in de versl:e veYte geen paTlementaTiër. -~
- Had hij (onder U en mij gezegd) wel gew-ild, maar nooit (met
! die evenredige ve1·tegenwoorcliging) kans voo1· gekregen. Wacht ~
~ U maar op het dist1·ictenstelsel en de opkomst van de schYUvers. §
~ op-weekloon! §§
~-=;., d MKaaPrKom(ddat kik
1 .dan no
1g geen .PaTlkement.an)·ë1· .ben, begrijp i''.: E="",.:_
= .e . . . . e · e111e pa1· emenw1re neepJeS ·met. =
= Dam·om begr{jp ik dat K.P.K. van mijn o1tde t;r-iend Gielen =
~ niet, waarvan op deze bladzijde in de.z:e pnrlem.entaire flitsen I
--~ 1tvordt gewaagcdl:. datelelie goed~ Gielen-van-mij verd~venen wa8 ;==
::;; oen er over 1.e uL w-orgamsa.tie van mm.isteT Sp1tzen we1·cl :""
- p~~~ ~
~ lVrmneer ik dit, als bttTger, en (nog) niet als pa1·lementa·riër iii§
ê zijnde. goed begrijp, clan was mi}n eigen Gielen vóór, maar dz ê
l_as __
; rest van z~jn fractie tegen, of: dan was de vmegere Gielen al;; ~=""=-==- := minister zijnde vóór en de huidige, een tikkeltje minde1· e:rcel- =
= lente, Gielen tegen en dus zon hij zowiezo een ;figuur hebben. l'iil.
~ geslagen of tegenover zijn fractie of tegenover de ademloos- i
5
_§ toeziende waereld, weshalve hij een K.P.K. te baat heeft geno. ~
ê_ men en er gewoonweg niet wàs, om, zijn gezicht te redden. ~ Nu vind ik (als burge1· zijnde) dat mijn eigen Gielen zowiezo IE
~ geen gezicht heeft, en dat e1· op dit gebied zowiezo niets te ~
I 1·edden viel, rnaar dat. heeft met hogere staatkunde niets te 1!
~ maken_; doch wat ik mij toch cûs (nog) niet-parlementariër e
IJ zîjncle, afvraag is: of zo'n Gielens K.P.K.tje veel zoden aan de I
~ prestige-dijk zet. Of zo'n goede Gielen-van-mij niet beg1·ijpt, dat ~ de ademloos-toeziende waereld 01Jperbest begrijpt waa1·om hi.i :o
§ plotseling verdwijnt. I
~ Ik vind zo'n K.P.K. niet bizonder Ol'e1·tttigend. ~
§ Noch bizonder principieel. ~-
~=======· Noch bizonder doelmatig. •
Maar dat zal wel l.iggen aan de o·mstCLndigheid dat ik (nog) geen parlementm·ië1· ben, doch doodgewoon
DEZE BURGER.
§ ~
!illiiiii!IHIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIHIIIIIII!IIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllNIIIIIIIIIUIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIII~
\'Oorstcllen als dc:t.e, woarbij men naar onze mening zonder rni::'' ilood~
:-.aak het onrecht van <k bezetter handhaaft, in plaats van "''n Ilohoor- lijk rechtsherstel te bevorrleren.
Minister Spitzen heeft het ontwerp zo goeri mogeliJk ,·erdedigrl, m:mr toen
GIELI•;N . , .. verdwijnen ...•
hij uit de replieken kon opnntl<en, dat de meerderheid van de Knmer niet overtuigd was en zich b 1 e e f verzet- ten, trok hij hieruit, zonrlrt· het op een stemming te laten aanl«>men, de enig juiste consequentie en verzocht hij, het ontwerp (voorlopig) van de agenda af te voeren. Hij vcrklaarde zich daarbij bereid, ter voorbereiding van een andere oplossing van dit vraagstuk in overleg te treden met de representanten van hen. die deze- andere oplossing voorstonden.
Het was een belangrijke overwin- ning voor de voorstanders vrm het part.iculier init.io.tief, waarva.n wij ho- pen, dat zij in het nieuwe we.tsont-
\\·t·rp, dat nu zul nHl('ten \VoJdt~ll ge- maakt, ook vollrrlig zal wordPn ge- realiseerd.
Evenals bij het boven h".'Jli'Ok<'~~
wetsontwerp, speelden "olç biJ dt: behandeling van de begroting van Financiën kwesties van rechtsherstel een rol. Dat was o.a. het geval bij de in 1943 door de bezetter w:wnleloos verklaarde banl<biljctten V!lll f 500 en f 1000, door onze geestv<>rwant, de heer Ritmeester, ter sprake g••hracht.
Niet ieder heeft toen aan d~ <loor de bezetter gegeven order, dc:t.<' biljet- ten ter inwisseling aan te bieden, vol- daan, in het vertrouwen, dat rle Ne- derlandse Hegering deze n1aatregel t.z.t. toch ongedaan zou mnkPn. Dit is echter niet geschied. Sleehts is de mogelijkheid nog geopend, deze bil- jetten alsnog in te leveren en men zal, wil men nog kans op v••rgoeding hebben. aannemelijk moet en maken, dat men deze Liljetten reeds in 1943 in zijn bezit had. Het is duidelijk, dat di1 niet altijd gemakkelijk is a.an te 1 on en en het was goed, dat ook door de ]leer Ritmee~tcr ··~-- eens op zo groot mogelijke 1 egemoetkornendheid in deze is aangedrongen.
:>\1et grote kennis v:m znk<>n heeft onze geestverwant, die, vóór hij wet- houder van Leeuwarden (en later hurgemeest er van Den Helder) werd.
zelf in dienst van de fiscus i;; \Vcrk- za;m gev,;eest, bij deze begroting tal- rijke fiscale aangelegenheden behan- deld. Krachtige pleidooien heeft hij daarbij o.a. gevoerd voor de positie der ontvangers, ~ovicr werkzaamheden z.i. niet naar de juiste waarde wer·
den geschat. De centralisatie van de kantoren in Amsterdam, Rotterdam en 's Gravenhage, die destijds was in- gevoerd, was z. i. n~n grote misluk- king geworden. Ook de 162 tekena- ren van het kadaster, die voordien tot het middelbare personeel waren gerekend, maar nu gedeclasseerd zijn tot het lagere personeel, vonden in hem een warme pleitbezorger.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
· VRIJHEID EN DEMOCRATIE
WHKBLA1) VAN Dl: VOtKS?AP.TU tiOOR VRUHé.U'J Ei'« DEMOCi?AfU:
Voor7.itler Redactie-comm.: Drs. H. A. Korthals.
Redactie-secretaris : Mr. E. Elias
Adres : Victoria Hotel Amsterdam. Kamer 435.
Administratie: Postbus 43, A'foort, tel. 5267 Abonnementsprijs f 1.90 p. kwartaal, J 7.50 p. jaar.
Losse nummers 15 cent.
Voor het zenden van abonnements- en adverten- tie-gelden : Postgiro no. 245103. ten name van de Penningmeester van de Stichting .. Vrijheld en Democratie". te Amersfoort.
Voor advertenties wende n{en zich tut de adnünis- tratie of tot de hoofdvertegenwoordiger: L. Vlug, Geestbrugweg 69 Rijswijk <Z.-H.).
Nir. M.H. de Boer overleden
Maandag overleed onverwacht op 61-jarige leeftijd te Utrecht Mr. M. H. de Boer, die' van 1927 tot 1935 Wethouder van Onderwijs en van Jiinanciën in zijn woonplaats is gewec:>st.
De meesten onzer echter zullen hem meer in het bijzonder kennen als lid van het Hoofdbe- stuur, vice-voorzitter en later waarnemend voo~
zitter van de Liberale Staatspartij. Als zodamg·
heeft hij steeds zijn krachten gewijd aan de or- ganisatie van het liberale partijleven en nimmer was hem iets te veel, indien dit kon strekken tot verbreiding· van de liberale ge~achte in ons land.
Na de gevangenneming van Telders en Rut- gers was hij de ziel van het liberale verzet in de bezettingstijd. Hij maakte deel uit van het Politieke Convent, - de samenwerking tussen de politieke partijen - van het Nationaal Co- mité en na de bevrijding van de Nationale Ad- viescommissie.
Hij bezat ongelooflijke energie en werkkracht.
Afkomstig uit Tiel, het centrum van de Betuwe.
dat reeds in de personen van Tydeman, Rink, Dresselhuys en van Rappard zoveel liberale corypheeën had opgeleverd, ging zijn voorliefde in het bijzonder uit naar het recht. Voor hem behoorde de Staat in de eerste plaats te zijn rechtsstaat en C'llce inbreuk op de rechtsstaat was Jwm een doorn in het oog .. Meer jurist d3JJ politicus was hij naar zijn aard. Een geharnast strijder tegen willekeur en onrecht, maar, als zo vele strijders bezat hij een zacht gemoed en een wc•,,k hart. Wie hem meer van nabij geleend hebben. zullen dit kunnen getuig€\n.
Velen onzer verliPzen in hem een goede vriend, wiens nag·edachtenis in cle kring der liberalPn en ook daar buiten stet~ds in aangename herinne- ring zal blijven.
17 l''k '
Y eronge .y ~t.
Het blijft nog steeds narommelen over dP regeringsrnaatregelen ter compensatie van de geleidelijke opheffing der subsidies op eerste levensbehoeften. Geen wonder! De eenzijdige bevoorrechting van het deel der bevolking, dat in loond.ienst werkzaam is of door de overheid bczoldigd, gepensioneerd dan wel ondersteund wordt en deswege in het genot van een bijslag is g<'Stc:>ld, heeft bij de duizenden, die in niet minder zorgvolle omstandigheden verkeren, be- grijpclijkerwijze kwaad bloed gezet. Bij de be- handeling van de begroting van Economische Zaken hebben verscheidene Kamerfracties het reeds voor de zich terecht verongelijkt voelende' middenstand opgenomen. De stem der duizenden demonstranten vond weerklank in het parlement en het is te hopen, dat de regering het niet zal laten bij de nogal magere reactie van Ministel' van den Brink. Weliswaar beperkte deze zich ·- terecht bij het economische aspect, n.l. de c1oorbt'r•·lwning van de hogere bedrijfslasten in de pr\izcn, welke alleen bij gebleken noodzaak kan worden toegestaan, maar de principiële kant hlN•f onaangeroerd. Het laat zich aanzien, dat dez(• b\j de behandeling van de begroting van Sociale Zaken aan de orde zal worden gesteld, want hoewel hier spra]{e is van kabinetspolitiel{
- Minister-President Drees liet dat bij de alge- mene beschouwingen al uitkomen --- kan Minis- ter Joekcs toch aan de tand worden gevoeld over het bindend besluit van het College van Rijksbemiddelaars, krachtens hetwell{ de loon- bijslag verplicht werd gesteld.
Er zijn echter nog duizenden, niet-georgani·
sccrdC' gedupeerden. waaronder bijvoorbeeld df' kleine renteniers, die er even slecht voorstaan, maar zich niet kunnen uiten.
Voor hen willen wij het pleit voeren en in ge·
volge ons beginsel op gelijk rf'l•.bt voor allen aan·
dringen.
Mr. Oud heeft inde1-tijd als een voorname taak van de overheid in de moderne maatschappij de zorg voor de ,.verdelende rechtvaardigheid" aan- gewezen. Welnu, naar ons gevoelen schiet zij daarin thans te lwrt.
Stnûsvogelpo li t.ielr?
n a t ([(• maalt'egl'lc'll tut bep('diillg van lwt dectriciteitsverbrnilc gedurende de spits- uren kort voor St. Nicolaas uit ({(, lucht lewamen
\"allf'n, tPrwijl algemeen op VN'l'l!irning van hei bestaande· regiem W<'nl gcrt"kencl. waN een on- aangenanw surprise, vooral voor ck winkeliers.
die zich een belangrijk midd<"i tot b<'vordering van de Vf•rlwop ten dek ontnomen zagPJl. De Di- recteur-GerH'raal van de Energievoorzic:>ning heeft laten blijken dat JlCt f'r in Decembe1· Ul"!9 waar- schijnlijk nog critickcr zal voorstaan. zodat nog ingT\jpf'I1(1cr beperkingen zeker niet uitgcsloten zijn. De voot-Ldurende achteruitgang van de ap·
paratuur der centrales baardL', naar mate de oorlog lang·c·r duunk. uiteraard zorg en was niet tegen te gaan. Na (](. bevrijding blc]{en de ver- nif'uwings- en uitbrc:>iclingsmogdijklwden zeer be- perkt: tt· weinig deviezen voor het bc•stellen van generatoren en verdere apparatuur, langp le\·e- t'ing-steTn1ijnen \veg-f'ns ÜC' sterk gcsh•gen vraag- op de inlfTnationale markt en Pen st~jgend dec·
trifieatietempo ovPr elf' gehele wereld. Bovendien een verrassend sné'lle stijging van het verbruik hier te lande (25 ~,;. tegen B<'lgië slechts 9), een tendens, diP zich als g·,·volg Yan cle industrialisa- tie blijft voo!'tzetten. Ook onz" bevolkingsaan- was en het toenPmend hui~llnlllkliilc verbruill spn•ken ec:>n woorcljP meP. ·
Was dat te voorzif'n? \V ij menen, dat dezP klemmende vraag bevcstigf'JHl moet \Vorden be- antwoord, want df'ze ontwikkding is rcPds vóór 1940 begonnen en door de verbruikspropag·anda de1· overheidsbedrijven aangemoedigd. AllPen de' gedwongen onderbreking van de aanpassing aan de gewijzigde omstanuiglwden is als overmacht aan te merken.
Aangezien voortgaande industl'iali.~atie een der fundamenten van de nationale economie is.
moet men dus constateren, dat de sleutelpositie, welke de Plectriciteitsvoorziening daarin inneemt.
onvoldoend<" bezet is, terwijl het zich laat aan- zien, dat dit nog geruime tijd zo zal blijve11.
Het gaat hier om een levensbelang van ons volk en Rtruisvogclpolitiek zou als steeds fataal kunnen blijken. Beperking van het minder ur·
gente verbruik tijdens de critieke pt'rioden moge niet doen vergeten. dat een bepaald ziektew'r- schijnsel ruinder belangr\j1c is dan doortastende genezing van de kwaal!
Gelu1tkig besluit
AaH Jwt eind<' van dt' vorige vc<'l'lt heeft (k regering bekendheid gegeven aan een voor ons economisch leven wel zeer gelukkig besluit.
n.l. aan het feit, dat zij bereid is prioriteit te verlenen aan de bo,uw van de grote machinehal van de JaarbNtrs aan h€·t terrein aan de Croese- laan. Met de bouw van deze nieuwe hal zijn weliswaar twee tot drie jaren gE-moeid, doch men hoor>t hel ef'rstc:> gedeelte voor de Voor- jaarsbeurs van 1951 gereed te hebben. Naar d<' voorzitter van de Raad van Be,o;tuur van de Jaarbeurs, dr. F. H. Feutener van Vlissingen.
heeft medegedeeld, ziet de regering· in, dat de .Jaarbeurs bij de bouw financieel zal moeten worden gesteund. Inmiddels is een regeling voor de financiering in voorbereiding. De uitbreiding·
waarvoor de materialen goeddeels gereed liggen, zal een bedrag van 9 millioen gulden vergen.
Belangrijk is wel in dit verband, dat na de uit·
voering van de bouwplannen, de Utrechtse Jaar- beurs de modernste en best geoutilleerde van alle beurzen zal zijn. Bovenstaande mededelingen geven ons inderdaad aanleiding tot nader com- mentaar. Reeds eerder wezen Wti in deze ru- briek op het wel zeer merkwaal·dige feit, dat de regering tot dusverre bleef zwijgen, voor zo ver het de dringende verzoeken van de Utrechtse Jaarbeurs betrof om goedkeuring van haar zo noodzakelijke uitbreidingsplannen. Reeels bij herhaling had de directeur van de Koninklijkf' Utrechtse Jaarbeurs, mr. Milius, in het open- baar op deze goedkeuring aangedrongen, waar- bij hij nimmer verzuimde te wijze.n op de natio- nale economische belangen die· bij een dergelijk<' uitbreiding zijn gemoeid. De regering bleef ech- ter zwijgen. Dit gaf mr. Milius tenslotte aanlei·
ding om ttidens de opening van dP laatste Jaar- beurs, zich in vrij scherpe woorden tot de rege- ring te nchten, waarbij hij nog eens de nadruk legde op haar onbegrijpeltïkc:> houding. Ongetwij·
feld zijn de belangen van onze Jaatbeurs als intermediair van onze exportactiviteit voor ons land, van een ongekend grote betel,enis. Daarbij komt nog, dat onze concurrenten in het buiten- land eveneens niet stil zitten, waardoor het ge.- vaar ontstond, dat onze Jaarbeurs als interna- tionale markt in het nadeel kwam te verkeren.
De jongste beslissing van de regering, om thans haar toestemming tot de uitbreidingsplannen te verlenen, noemen wij daarom een gelukkig be- sluit. Inderdaad komt deze belangrijke beslis- sing van de regering rijkelijk Iaat. Zij heeft in- middels zeer veel kostbare tijd ongebruikt voorbij laten gaan. Gedane zaken nemen echter geen keer. Daarom is het verstandiger onze blik op de toekomst te richten. Vrijdag j.l. was dus voor nnze Jaarbeurs een belangrijke dag, doch niet minder voor ons gehele economische leven, dat er slechts baat bij heeft, dat het ook in het bui- tenland een zo groot mogelijke b('kendhf'td krijgt,
Li(~htpztll t
I !I d1' ~<H1llwn· tijden di•· wij Uw n~ IJ<'lcven, lwbben wij nwr·r dan ooit lwhrwfl<O aan f'CU
lichtpuntje. Eén van ckz•• Jichtpnnt<·n werd d<'ZC\' dagen onldPkl door het CC'ntraal Bureau voor de Statistidt met yetrPkking- tot de' poductie·
index van dt· é\fe(lPrlandiJC industde. VolgC'n.~ ge·
noemd bureau is df• c1nor hem .'ian:engcstdd(•
produclic·iJHlex van onz<· incluHtri<· op basis J!l::l8 100 in Octobl'r j.l. gt•stegen tot <'en nieuw hoog- tepunt van 121 hti 23 ',~ arlwidsdag, tegen 116 bij 24 arbt'idsdagl'n in September UHS. VerhPU- gcnd is daarbij o.m. dat b.v. vuor metselstenen
c de index st<'Pg van !'16 tot 102, Ü'rw\il de pro- ductie-indPx voor alle soortc:>n denren opliep van 71 tot 90, hetg('en voor onZ<' bouwnijverheid een gunstig· V!'n;ch\jnsd is. Ook <lP activiteit van onze textielindustrie i~ gedurend<' October 'Neer verbeterd. In deZ!' tijd waarin tereebt zo V('('l nadruk wordt gel('gd op d" noodzalcdijl,lleh1 VH\1
d;o opvo.;ting dc:>r prmluctiviteit. :>:Un bovenstaan·
d.-· cUfPrs ze<·t· wdlwm. Zij vornwn indl;nl.J.ad
<·en lichtpunt en zij mogc·n, zowé'l voor de werk- Hell1Pl' als dP werltgevPr, een stirnulans zijn om op de i.ngf's•ag'<'ll wPg in VC'nnwl<l tempo vood.
h• g-aan.
Wij w<·zp:n et op dt'7.<' plaat;; f.C(•tb ('Prdcr op, dat iu sommig<' sectot'en van ons ccono•
m.iseh leven de' pr\jsvorming gc•lcidel\ik aan wonlt vrijg<'laten, hetgeen wU steeds noodzake•
1\jll: hehlwn gc•acht lPneind(• tot nwer gezonde V<'l·houdingen in lwt lwdrijfsl<>ven in cll- ruimste
?:in van het woord te geraken. Jn dit verband lmn Uw..ns W<'<'l' mPltling wordf'n gemaakt van eeu beschikking tot vrijlating van prijzen voor het personenvel'VOE'r te water. Dit betekent, dat voor hen, die zich bezighouden met het vervoet' van personen pe1· vaartuig-, hetzU als seizoen·
\•ervoer, hetzij als pf'rmanent Vl'rvoer. zoals beurtvaart en V<'c:>rdiensten, de b('staande prijs·
stop buiten werlrtng is getreden.
Een wdiswaar· kleim'. doch ongc•twijîeld cc:>n stap in tk go!'d(• riehting·.
Spool.-
Zal het vreselijke spook tler werkloosheid, :zoals wij dat voor de oorlog maar al te' goed ltenden. wederom zijn kop opsteken? Het is niet zond('J' onrust, dat men zich de laatste t\jd deze vraag bij herhaling stelt, vooral nu in BPlgiö het aantal mensen dat zonder werk is, hij wijze van spn>ken, met de dag toeneemt. lu sommige Belgische kringcn koestert men zelfs de zeer sombae verwachtingen, dat hf't aantal Wf'rklozcn binnen nif't al te lang!• tijd weer zal zijn toegenomen tot ongeveer 300.000. Toegeg·e·
ven zij, dat de economische structuur van Belgi~
geheel andPrs is dan de onze en dat eveneens de economische' ontwikkeling bij onze Zuiderburen, vooral 11a dP twe('dc ·wereldoorlog, zich langs geheel andere wegnJ heeft voltrokk<-n als in ons land. Niettemin ligt het voor de hand, dat het- geen in België gebeurt, vden angstig de vraag doet stellen. hoc:> lwt weldra in Nederland met het probleem der werkloosheid zal zijn gesteleL In dit verband trok het onze aandacht, dat in het Voorlopig Verslag der 'l'wePdc• Kamer met betrekking tot de begroting van Sociale Zaken, uoor vck leden ook in ons land Pen toenemend<' werkloosl}('id werd g('eonstatcenl. Deze leden vroegen o.i. dan ook terecht aan de regering de nodige e\jfers te' vPrstrekken, die een inzicht kunnen versehaffen ovt'r dp huidige omvang hiervan. Wij 7.~i.n inmiddels benieuwcl met welke geg·evens het kabinet voor de dag 7.al komen.
Het werklom;heidsvraagstuk achten wij van een dermate groot bl'lang, dat het ons dringend noodzakelijk voorkomt thans re-eds aan dit pro•
bleem cl(' grootst mogelijkP aandaeht te schen•
ken. '.rhans bevinden wij ons nog in een stadium, dat deze kwaal met afdoende middt'len zal lmn~
nen worden bestreden. Voorkómen blijft tenslott<' nog altij<1 betr·r dan genezen.
.t'tleer dan 200
IJl hd afgelopen jaar zijn meer dan 200 Nederlandse militairen in Indonesië ge- sneuveld. Mepy· dan 200. Naast de eN·hiedige stütc ter herdenking van hen, die in dienst van het vaderland hun leven hebben gPgPven voor de handhaving van d<' orde en rust, welke onweer•
sprekelijk nwt dC' handhaving van hl't Nc:>der'•
landse gezag verbonden zijn, noopt dit getal toch ook tot een waarschuwing en tot Pen les voor allen, die betrokken zijn bij de tot standkoming van een betere verstandhouding tussen Nederland en de Republiek Djocja. De meer dan 200 gesneu- velden mogen een waarschuwing zijn om niet te lichtvaardig te geloven op beloften van repu•
blikeinse kant, maar een les inhouden om deug- delijke waarborgen te vragen voor de handha•
ving van overeenkomsten. Een les tevens, voot•
hen, die wel eens menen, dat door zachte mid·
delen betere resultaten bereikt kunnen worden.
DE' voorstanders van het tussentijds beëindigen van de politionele actie, de Schermerhorns, van Beuven Goedharts en soortgenoten mogen ge•
confronteerd worden met deze meer· dan 200 ge•
sneuvelden. En aan hen mag gevraagd worden om voortaan wat bt"seheidener in toon te zijn.
WRI.mEID EN DEMOCRATIE
=
=
. =
i
IIHIIIIIIIIIHIItllllllllllllllllllllltiiJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
I.V.
Machinefabriek
IJZER! STAAL- EN MET AALGIETERIJ
v.h. BAKKER &Co.
RIDDfRKERK
•
JIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIJ
BOLNES
Dieselmotoren
25-1100 P.K.
1
S.:XG~
HOFJUWELIER:
S GRAVFNHAGE >
HOOGSTRAAT .1.3 TELEFOON tl 1?.57
GESCHENKEN IN ALLE PRIJZEN
Gedenkraam van
Gebrandschilderd GLAS IN LOOD
voor Uw kantoor of woning.
Vraagt vrijblijvend schets en prijsopgave
Glaszaak
Koster 11\i. J?.
Binnen DamstPrdiep 13 Groningen
Fa. B. Cuperus Az.
Hessenweg 2 De Bilt
\'ervaardigt drulnwJJ'k op alle gebied.
- ~~~;.~~5;::::: I ( Adver~:e~lt blad
~1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111~ "-._...,... _ _ _ _ _ _ _ _ , . /
I"'"""""""""'"""""'"""'"""":~I::"""':":":"':":":':·:III:II:III:III:II:IIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIi
-- ~~ P I E--r 1-1 E I ~~ ~~
BOLNES en PAPENDRECHT
I
5 ~ DWARSHELLINGEN
I 115 Meter ~
§ ~=-
I Ë DROOGDOK _j I
~ 115 x 30 Meter ~
§ =
~!ilililllllfilllll!llllllllllllllllll.llllllllllil\!llllli\IHIIIIIIIIIIIIIIH!IIIIIIIHIIIIIIHIIII»>IIIIIIHtiiiiiiiNIIIHIIIIIIIHIHtlll»>lllllllllHHHIItllllllln»fl!tltiiiiiiiiUIU~
10 DECEMBER 19~8 - Pag. I
/~- :;oo fuû····
FABRICEREN WIJ VERVEN VOOR BOUWVAKKEN EN INDUSTRIE
JI(Ç~~~~&~
ZAANDAM • OPGERICHT 1643
llllllllllllllll!tllltllllllllllllllllttiiiiHIIHIIIIIIIHIIlliiiiHUIIIIIIIIIIIIIIItiiiiiiMJ
L. Smit & Zoon
KINDERDIJK
Baggermatenaal Zeesleepboten
Passagiersschepen Machines
Motoren I<.etels
1!1111111111111111111111111111111111111111111111!1111111111111111111111111111111111111111111111
1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
N. V. Nederlandsche • Caoutchouc· en c;uua- Perchafabriek
v.h. Bakker & Zn.
R i d d t> r 'k '~ •· k
• Technische rubberartikelen
\..--;;;;::====· 111111111111111111111111111111111111111111111111111110111111111 ..)
Scheepswerven en Machinefabriek
--- -~· ·-·-------
BOLNES
(~~----~-a_~_,_u_~---~---~~---· ______ :>
Geeft terstond de tekst door aan de Heer l. VlUG, Geestbrugweg 69, Rijswijk (Z.H.) - Telefoon 119225
