V IJHEID EN DEMOCRATIE

V IJHEID EN DEMOCRATIE

VRIJDAG 23 DEC. 1949 No.89

r

Pag. 3 .

. \_

---·~

WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE

- · J :1 ~' - • "'~ ~. - f ~ • ' " ' l~' •

- _i&

,.

I

Gedcchten bi i

KERSTMi~

Straks, Mei het volgend jaar, zullen na vele jaren de Passiespelen te Oberammergau weer worden her- vat. En onze .,Oberammergauner'' ...- zcals zij door hun eigen landslieden wel eens schertsend worden be- titeld ...- hopen, waarschijnlijk niet zonder reden, dat het een goed jaar voor hen zal worden met grote be- langstelling van de zijde der zich in Europa eliverte- rende touristen. Dan zullen in het nederige, wonderlijke Beierse bergdorpje de duizenden samenstromen, die het nog betalen kunnen, een hele zomer door, uit alle moge- lijke wcreldcentra, waar het onverbiddellijke leven raast.

en zij zullen zich zetten in de ruime toneelhal om zich te zien voltrekken, vlak voor hun ogen, het goddelijke drama van de Man van Smarten, die lijdt, sterft. weder- opstaat ...- voor hun zonden.

De gril van een vermoeid internationaal publiek, dat het altijd .nog iets ::egt .,to have had supper with Jes11s Christ''? Het antwoord op een nooit geheel gestorven verlangen naar devotie en mystiek? Wie zal het zeg- gen? Waarschijnlij ^I_< beide. Maar in elk geval· een unie- ke confrontatie van een .,moderne" wereld met een brok christelijke traditie, zoals die, veilig gebed in de kom der omringende bergen, in dit de eeuwen door sla- pende dorpje is blijven leven!

Maar als, óók straks, de Kerstklokken over heel een wereld, over fabrieken en kantoren, over steden en mensen, het oud verhaal luiden van een kind in een stal, buiten hetwelk geen heil is, van een stille nacht, wat herders en wat magiërs in een ver oud land, lang lang geleden, is dat dan geen unieke confrontatie, die ons voor de vraag stelt: zijn wij nog christenen te noe- men en zo ja in welke zin? Wij, dat zijn zij, die de nog slapende, ongedachte en ongedroomde energieën dezer aarde· tot leven wekken en een machtsdroom verwezen- lijken grootser dan een aardeling ooit droomde. Wij, dat zijn wij moderne mensen, die eigen lot in eigen hand willen nemen en blijkbaar kunnen ook: die in de chaos van voortbrenging en verdeling der aardse rijk- dommen orde scheppen; die onze selectie leiden en ziekte, lichamelijke en geestelijke, uitbannen. Wij, die een rijk van kracht en vreugde en licht willen stichten uit de duistere versnipperde krachten van hemel en aarde. Wat moeten wij aanvangen met een nacht over Bethlehem, met dolende herders en wonderlijke wijzen

~ _-~ ~^--­

- -

en een kind in een stal? Is dat een boodschap onzer waardig?

Een dezer dagen lazen wij bij een Engels bioloog van naam, dat de Mens alleen superieur was aan de Dinosaurus in zoverre hij met nog grotere snelheid zich ha.:1stte naar zijn totale ondergang.

Wat hiervan te denken? Wat te denken van de na- meloze angst, die thans als een nachtmerrie deze van kracht pulserende mensheid drukt? Is er dan "some- thing rotten" in onze staat? En waar is het lek?

Jn zijn roman "A Stranger in Paris" verhaalt So- mersct Maugham van een jong Engelsman van goeden huize, beschaafd. ontwikkeld en ook van goeden wille, die bij een Kerstbezoek aan Parijs een nachtmis bijwoont in een der kathedralen. De zin van de plech- tigheid ontgi:lat hem ten enenmale, maar toch wordt hij getroffen. Het is geen religieus sentiment. dat in hem gaat spreken, maar wel een gevoel voor een mys- terie, dat zijn \Vortelen had ver weg en diep in het verleden van het mensenras. Hij. de op dat ogenblik volkomen geïsoleerde, voelt zich opgenomen in een brede deining van gemeenschappelijkheid. Hier \vordt, zij het ook vaag en onzeker. aangeduid het gemis van de zogenaamde moderne mens. Hij verkeert innerlijk in een gruwbaar isolement. Hij is de grote eenzame ge- worden, die de romantische poëten graag wilden zijn.

De schamele herders in Bethlehem waren niet zo ver~

laten. De wijzen daar gingen zekerder de weg van hun geluk. De donkere nacht was nog een weldaad.

Men kan dit alles poëzie, mythe noemen. Maar dan

<'Cll poëzie die ons in het bloed zit. Thorbecke heeft

eens gezegd: Het christendom is als de lucht, die wij inademen. Niet ongestraft verbreken wij willekeurig de band met eigen verleden. Natuurlijk leven wij in de Tijd en kan er een tijd komen, dat ons religieus hesef naar andere symbolen grijpt en een andere taal spreekt.

Niet daarop komt het aan. Maar alleen l~ierop: d.-Jt wij ook naar ons innerlijk verwijd en bevrijd worden door een leven uit de diepste bronnen van natuur en geest, zonder welker lafenis ook de machtigste verwor- Y.enheden van intellect en techniek pover moeten blij- ven eri wijzeiven .,ein trüber Gast" op deze aarde.

\V.

..

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 21 DECEMBER lM& - Pag. ~

itsen

TWEEDE I(AMER WERI(T IN *

IJLTEMPO

Verkeer, Waterstaat en Onderwijs in .debat

De T>~Jeede Kamer heeft in de afgelopen weken haar tempo, onder de zweep -van voorzitter Kortenhorst, voórtdurend opgevoerd, om dan in de week, die op het ogenblik dat wij dit schrijven nog als een onbeschreven bl.ad vóór ons .ligt, in dag- en avondvergaderin.gen tot een nimmer be- reikt hoog,tepunt te komen. Om het in de geest des tijds te zeggen: de Kamer staat op het punt haq_r __ eigen record te breken en een. nieuw, nauwelijks meer te overtreffen record te vestigen. In sportieve zin moge hier iets aantrekkelijk-opwindends • in zijn gelegen, wij willen het eerlijk bekennen,dat wij een wat kalmer'tempo toch wel zouden prefereren, ook en in; het bijzonder in het belang van een serieuse behandeling van

zakelijk onderhoud van waterwerken en wegen. Maar afgezien hiervan zijn de onderhoudskosten van de wegen met het toenemende zware verkeer zo gestegen, dat de lasten voor ingelanden practisch niet meer te dragen zijn. In . dit verband wees hij er hog eens op, dat de· polder- en waterschapswegen niet aangelegd zijn voor het tegenwoordige verkeer en dat dit ook zeker niet de taak is van de polders of de waterschap- pen. Deze wegen en bruggen waren bestemd voor het plaatselijk verkeer.

De Regering zal hier niet passief meer kunnen blijven en zal een sub- sidie voor dit extra onderhoud moe- ten geven.

hetgeen aan de Kamer is voorgelegd. Nochtans moeten wij toegeven, dat het 'i11 dit jaar moeilijk anders kan en dat wij dus ook in dit opzicht slechts op betere tijden voor de naaste toekomst mogen hopen.

Het tempo, waarvan wij boven gewaagden, is wel de ergste vijand van de parlementaire week- rubriek. HoQ moet de arme schrij-

·ver van zulk een rubriek, moe en afgetobd en met slaap in de ogen van drie opeenvolgende werknach- ten (want als het Kamerlid einde- lijk zijn legerstede kan opzoeken moet de journalist nog zijn samen- vattende commentaren gaan schrij- ven) met zul!;: een overladen week-' schotel voor zich, daarvan nog iets terecht brc·Lgc'n zonder zelfs de eigen woordvoerdci·s schromelijk tekort te doen? Het antwoord is duidelijk:

slechts een beroep op overmacht is hem gelaten.

Eerst n:a deze inleidende woorden durven wij het aan, vast te stellen, dat het ons .alleen reeds om de plaatsruimte niet mogelijk is, nog aandacht te verlenen aan de alles- zins waardevolle betogen, door de heren Den Hartag en Ritme~ster namens onze fractie bij de begrotin- gen van het Zuiderzeefonds en van , liet Staatsvissershavenbedrijf te

IJmuiden sd;ouden. Wij zullen ons hier moPtc-'1 b~·perken tot de begro- ting van VE•rl,eer en Waterstaat, die geheel en di<' van Onderwijs, welke gedeeltel\jk in de afgelopen week werden afg<·handeld. Ook met Justi- tie werd trouwens nog begonnen, waarbij m;·. Vonk als het juridisch geweten van onze V.V.D.-fractie op- trad.

.. " *

De bf'groting van Verkef'r gaf onze géoc'stverwant, de heer Zt>gering Hadders, terecht aanlei- :iing er nog eens op te wijzen, met

!weveel spanning en ongeduld door

~clanghebbenden nu reeds zolang wordt gewacht op de wetsontwerpen betreffende het goederenvervoer langs de w;>g t•n te water. Wel kon spreker met instemming gewagen van hetgeen de miJlister over het begrip "coördinatie" had geschreven.

Inderdaad mag de coördinatie van het vervoer niet als een wondermid- del wordc•n gezien. Het vervoer is dynamisch van aard. Een opzette- lijk streven naar coördinatie leidt naar onze mening tot verstarring.

Maar zelfs wanneer er sprake is van coördinatie in de ruimste zin des woords, diPnt deze (en in zijn ant- woord beaamde de minister dit vol- komen) toch te worden voorafge- gaan door wettelijke. regelingen der bedrijfstakken afzonderlijk.

Grote bdangstelling toonde onze gecstvenvant voor de komende op- lossing van het , vraagstuk der sa- menstelling van de Commissie Ver-·

gunningen Personenvervoer El,n voor de richtlijnen, welke met betrekking

t<>t de Wet Autovervoer Personen zullen worden gegeven. Aandacht vroeg hij nogmaals voor de z.i. on- juiste houding tegenover aanvragen van touringcar-ondernemers bij in- ternationale voetbalwedstrijden hier te lande en voor een verscherpte controle op overtreding van ver- keersvoorschriften · en veiligheids- maatregelen. Het diep-treurige ge- val van de dronken chauffeur, die te Arnhem twee kinderen doodreed en daarvoor slechts 9 maanden ge- vangenisstraf kon krijgen en intrek- king van zijn rijbewijs voor de tijd van één jaar, toont de noodzaak van een spoedige invoering van de nieu- we Verkeerswet en een verscherping der strafbepalingen ten deze.

* * *

De Minister had opgemerkt, dat het feit, dat de spoorwegen, de Jandwegen en de waterwegen onder één en hetzelfde ministerie ressor- teren, de mogelijkheid van voldoen- de coördinatie der bétreffende plan- nen schept. Onze woordvoerder merkte daartegenover op, dat hierin óók een gevaar schuilt, n.l. dat de Staat de Staat (d.w.z. de spoorwe- gen) bevoordeelt. Een grote mate van objectiviteit is hier wel drin- gend gewenst.

Bij Waterstaat sprekende over polders en waterschappen wees spr.

er nog eens op, dat vele dier licha- men de laatste jaren in grote moei- lijkheden verkeren in verband met de geweldige stijging van het nood-

0

Uitvoerig sprak onze geestverwant ook nog over de slechte toestand van de Drentse kanalen, over de problemen van de Gelderse, de Oude en de Hollandse IJssel, over de tun- nel bij Velsen en de Friese brug bij Alkmaar.

* * *

O^ok de heer Cornelissen sprak nog kort bij dit begrotings- hoofdstuk. Hij boekte het succes, dat minister Spitzen de toezegging gaf alles in het werk te zullen stel- len, dat de gelden, voor 1949 voor het Amsterdam~Rijnka~aal beschik- baar gesteld, ook zouden worden verwerkt. Eveneens zegde minister Sptzen toe eens te zullen bekijken of het mogelijk zou zijn, voor de zo dringend noodzakelijke tunnelbouw bij Velsen een deel van de tegen- waarde der Marshall-leveringen te gebruiken. Inzake de vrije pontvaart over de Wester-Schelde schaarde onze geestverwant zich achter de motie-Van der Feltz (C.H.). Het slot van de uitgebreide debatten over deze kwestie was, dat er we 1 een zeker tarief zal komen, doch slechts voor het autovervoer en dan afgestemd op de geschatte rijkosten over een afstand als door de veer- ponten afgelegd. De overtocht voor voetgangers en fietsers zal dus vrij blijven, met dien verstande, dat een gedeelte zal worden gert'serveerd voor hen, die -- t•,gen betaling - van de "eerste klas" willen gebrui!{

maken.

heeft maar heel wetmg op zijn hart: juist in deze da- gen, juist nu het hart zo vol is.

Deze burge1· ziet zo dik- wijls bij zijn dagelijkse gang door de door-de- daagse wereld de eeuwig- heid in alle kleine dingen.

' ~

En hij heeft dat oude verhaal altijd goed onthouden:

van die kleine vogel die één maal in de duizend jaar zijn snaveltje kwam wetten aan de hoogste berg van de we- 1'eld en toen dáárdoor die berg helemaal afgesleten was.

was er één seconde van de eeuwigheid voorbij.

' 0

t

Het zijn de stilste da.gen van het jaar die nu komen

~aan . .Voor sommigen de droefgeestigste van het jaar, voor anderen die van het diepste geluk.

Maar voor iedere mens van goede wil, voo1· wie het Kerstmis is, of voor wie het alleen dagen van een vreem- de stilte zijn: dagen van vrede, van een g e d r o om de vrede nog slechts in een wereld vol spanning en onzeker- heid.

Deze burger heeft maar heel weinig te zeggen. Juist in deze dagen van het jaar is de stilte hem lief.

Dat vrede en vrijheid mogen komen op deze kleine aarde.

Dat er een welbehagen zal zUn in de harten van alle medeburgers van

DEZE BURGER.

Minister Rutten heeft de opge.

wektbeid en dè bonhommie van de echte Limburger. De Kamer weet dat wel te waarderen, maar de minister moet toch oppassen, zich niet met kwinkslagen teveel van al- lerlei zaken af te maken. Dat bracht onze woordvoerster bij 's ministers begroting, mevrouw Fortanier-de Wit, ertoe, de minister op een ge- geven ogenblik toe te voegen, dat zij een kwinkslag zeker kon waar- deren, maar dat zij het toch wel op prijs stelde, op een serieuse vraag een serieus antwoord te krijgen.

Onze strijdlustige geestverwante liet zich, terecht, ook niet door de heer Van der Goes van Naters (Arb.) bedillen, toen deze, terwijl mevr. Fortanier het meten met twee maten bij kwesties van scholenstich- ting resp. in de gemeente Heer bij Maastricht (Openbare School) en in Spaarndam (R.K. school) laakte, haat erop meende te moeten attent maken, dat' ook de heer Van Sleen (Arb.) daarover reeds gesproken had. Mevrouw Fortanier antwoord- de hierop kalm: "Dat yerhindert mij niet het standpunt van mijn fractie ten aanzien van deze principiële kwestie uiteen te zetten". Maar toen de heer Van der Goes zover ging, daarop nog weer te interrumperen:

"Het lijkt mij alleen jammer van de tijd", kreeg hij wel. zeel! verdiend toegebeten: "Houdt u zich nu maat•

aan het tqezicht op uw eigen par~ij­

genoten. Ik meen, dat ik hier mag uiteenzetten wat ik wil en da:t ik daar de heer Van der Goes van Na- tcrs geen toestemming voor b!'hoef te vragen".

In het dagelijks leven pleegt men in zo'n geval te zeggen: Die zit!

* * *

Uitvoerig ging mevr. Fortanier o.a. in op het vraagstuk van de onderwijsvernieuwing en pleitte daar-

bij voor meer stuwkracht in deze richting. Met waartlering kon zij er- van gewagen, dat thans op korte termijn een aantal belangrijke wets- ontwerpen of besluiten in uitzicht ztjn gesteld, waaronder een nieuwe V.H.M.O.-Wet, een wettelijke rege- ling van ·het kleuteronderwijs, een nieuw ontwerp Kweekschoolwet en een nieuw ontwerp Radiowet, terwijl de nieuwe algcnH•Jw maatregel van hestuur voor het lager onderwijs een dezer dagen g(•publiceerd zal worden.

Onze woordvoen;ter verzuimde ge- lukkig· ook niet, wederom te wijzen op het schamele aantal lesuren voor staatsinrichting en staathuishoud- lmnde op de H.B.S.-en, terwijl op de gymnasia het vak staatsinrichting zelfs in het geheel niet als zelfstan- dig vak bestaat en geïncorporeerd is in het gesehiedenisonderwijs.

Ook de nog altijd niet verkregen overeenstemming tussen de minister en de onderwijzersorganisaties over de technische herziening van het be- zoldigingsbesluit, het beurzenstelsel voor de leraarsopleiding en de ma- teriële positie van de leraren pas- seerdC'n de revue. Wat de personcels- J(westie bij het lager onderwijs be- treft noemde mevrouw Fortanicr het opmerkelijk, dat op dit gebied de onderwijzers in de loop der jaren over de gehele linie zijn achterge- steld bij de overige rijksambtenaren.

Dat geldt o.a. voor de verplaatsings- kosten, het sma.rtegeld, de jubileum- gratificatie, de ziekteverlofregeling.

De minister had nu in zijn Memorie van Antwoord verklaard, dat ook hij van ll).ening is, dat er, wat dit be- treft, gelijkheid tussen de rijksamb- tenaren en de onderwijzers moet be- staan. Onze woordvoerster kon er dus met recht op aandringen, dat de minister ook alles in het werk zou stellen, om deze gelijkheid inderdaad een feit te doen worden. A.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

VliJBEID ER DEMOCRATIE

WfiKSLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR V."UJHS41.'J fN DEMOCRAf4!

Voor:r.itter Redactie-comm.: Drs. H. A. Korthaw . .ReáactJe-secretans: Mr. E. Elias

Adrer; · Victoria Hotel Amsterdam. Kamer 435.

Administratie: Postbus 43, A'fooPt, tel. 5267 Abonnementsprijs f 1.90 p. kwa.rtaat, f 7.M p. jaar.

Losse nm:1mers 15 cent.

Voor het zenden van abonnements- en adverten- tie-gelden : Postgiro no. 245103. ten name van de Penmugmeester van de Stichting .. Vrijheld en Democratie" te Amersfoort

Voor advertenties wende mèn zich tot dt' adminis- tratie of tot de hoofdvertegenwoordiger: L. Vlug, Geestbrugweg 69 Rijswijk !Z.-H.).

Verzoeke thans weer alle correspondentie te zendèn redactie-secretaris: mr. E.

Victoria-Hotel. Amsterdam.

copy en aan de

El i as, Het volgende nummer zal op 28 De- cember verschijnen.

De Souvereiniteits·

overdracht

Enkele opmerkingen naar aanleiding yan de aanvaarding door de Eerste Kamer

Nog geen twee weken na de uitspraak van de Tweede Kamer heeft d·e Eerste Kamel' haar oordeel gegeven over het· wet&onfwerp in- zake de souvereiniteitsoverdracht. Ook in dit college is geworsteld met de vra.ag van voor óf tegen. Wie in de gelegenheid geweest is in onZè senaat d~ onderscheidene sprekers der verschil- lende fracties aan het woord te, horen, kan dit alles veel beter begrijpen <lan zij, die met het leze:a 'van een krantenverslag moeten volstaan.

Zeker, de dagbladen hebben gepoogd zo goed tnogelijk weer te geven wat naar. vorèn was ge- .bracht, maar dat alles was zo zeer verkort, dat

men daaruit toch moeilijk precies kan begrijpelt wat heeft plaats gehad. En . al zou men het offi·

ciële verslag - de. Hand·elingen - lezen, zelfs dan zou men nog de voordracht en de intonatie der sprekers missen, die juist in zo subtiele kwes- ties als deze van zo overwegend belang zijn.

* * *

Van onze fractie in de Eerste Kamer hebben twee led·en het woord gevoerd. En wij willen wel zeggen: met grote bewogenheid ·het woord gevoerd. Wie de redevoeringen van prof.

Molenaar en mr. Wendelaar aanhoorde, kwam onder de indruk van de diepe ernst waarmede zij de zaak behandelden, een ernst, die uitdruk·

king was van de grote ianerlijke strijd, die ook zij hadden gestreden en tijdens de debatten nog streden. Waarbij kwam de diepe teleurstelling over de door het kabinet gevoerde politiek. Ze- ker, zowel prof. Molenaar als mr. Wendelaar zagen in, dat zij het aan de orde zijnde wets- ontwerp naar de inhoud moesten beoordelen, maar zij wensten toch oolc niet te handelen alsof de resultaten der Ronde Tafel Conferentie nu maar zo zonder meer uit de lucht waren komen vallen. Prof Molenaar, de fractie-leider, zeide zich "bitter teleurgesteld" te gevoelen, want dit kabinet, zo zeide hij, heeft "niet met onze in- zichten rekening gehouden". Met grote nadruk herinnerde prof. Molenaar er aan, dat in de Tweede Kamer door mr. Oud en in de Eerste Kamer door hemzelf de hoofdl~jnen waren aa:a- gegeven van het regeringsbeleid, zoals ons dat voor ogen had gestaan, maar, zo riep hij nog•

rnaals uit, "met onze visie is geen reltening ge- houden".

* * *

W^ij zullen ook de door prof. Molenaar uit·

gesproken redevoering, die van een verbit- terde felheid getuigenis aflegde, in ons blad op- nemen, evenals het door mr. Wendelaar gespro- kene. Maar één punt willen wij nu al vast naar voren brengen. En dat is de kwestie van het vertrouwe:1.

In ons staatsbestel heeft het parlement zijn eigen verantwoordelijkheid en de regering heeft de hare. Het kabinet heeft echter het vertrou- wen van het narlcment nodig om voort te kun- nen gaan, maar anderzijds kan het parlement de regering alleen laten handelen als het op het woord cler regering kan vertrouwen.

Laten wij de kwestie van de Roode Tafel Con- ferentie nemen. De bespreki:J.gen daar zijn ge•

voerd door de regering. Dat kan niet and-ers.

Vóór die besprekingen heeft echter in de Tweede Kamer een uit•·oerig debat plaats gehad, waar·

lij mr. Oud namens de Tweede Kamerfractie

!S DECEMBER 1949 - Pag. I

KERSTMIS 1949

,,VREDE OP AARDE"

heeft uiteengezet wat oazerzijds van de regering werd verwacht.

De regering ontkent ook niet, dat ;,bepaalde politieke partijen, van wier steun zij afhankelijk is, voorbehouden hebben gemaakt". Maar niet- temin heeft zij "met de bedOelde voorbehouden :liet steeels zo volstrekt rekening'' kunnen hou- den! Ziet, daar zit nu de kneep. Wat voor schone argumenten de regering er nu voor aanvoert, dat z~j heeft moeten afwijken, zij beseft blijk- baar niet, dat het essentiële in deze zaak is, dat zij zich niet heeft gehouden aaa hetgeen in ge- meen overleg tussen kabinet en parlement was overeengekomen. Dat schokt het vertrouwen. Zo doenel doet het kabinet de basis van de parle- mentaire samenwerking verdwijnen. Als een par- lement - en dan waarlijk niet op bijkomstige puntea - moet vaststellen, dat een kabinet zich niet houdt aan hetgeen overeengekomen was, dan is dat een ernstige zaak.

" " "

Wij willen thans niet dieper hierin treden, omdat deze aangelegenheid een ander maal aan de orde zal moeten komen. Deze dagen en deze gelegenheid zijn niet de meest geschikte om verantwoordelijkheden uit het ver- leden vast te leggen. Overigens moet worden vastgesteld, dat het standpunt der anti-revo- lutionnairen in de senaat voor het overwegende deel is bepaald door de in het verleden gevoerde politiek. De woordvoerder van hun groep, prof.

Anema, een man, die steeds een originele kijk heeft op de zaken, zette uiteen, dat ondanks de bezwaren, die men tegen de resultaten der R.T.C. kan hebben, men toch tot aanvaarding zou moeten besluiten als men de zaak "zuiver utili·

tair" zou bezien. Maar, zo was z~jn betoog, dit product is gevolg van welbewuste beginselen, en wie dit ontwerp aanvaardt, aanvaardt daarmede ook die beginselen.

Hiermede zijn wij het niet eens. Al heeft men nog zulke bezwaren gehad tegen de in het verleden gevoerde politiek, dan kan men toch tot aanvaarding besluiten. Ja, men moet zulks zelfs doen als men meent, dat de consequenties van verwerping ernstiger zijn dan die van aan- vaarding. Bij ons leven zeer, zéér ernstige be- zwaren tegen hetgeen ter Ronde Tafel Confe- rentie is overeengekomen en wij zijn ook van

(Quartet in Cis Grote Scherts)

mening, dat het anders had gekund, maar wan- neer men van overtuiging is, dat verwerping tot een situatie zou leiden waardoor van een samengaan tussen Nederland en Indonesië niets meer zou kunnen komen, dan aanvaardt men. En dan stelt men zich op het standpunt, dat van Nederlandse zijde alles moet worden gedaan om de losse band die er nu is, steeds nauwer aan te halen en de Unie uit te bouwen. Dan moeten Wij zorgen, dat onzerzijds de overeen- komsten zo goed mogelijk worden nageleeîd, en dat wij onze goede krachten ter beschikking stellen van de volken in Indonesië. En zeker moeten wij alles doen om de goedwillende krachten te steunen, opdat de samenwerking zo deugdzaam mogelijk z\j.

* * *

W^ij moesten dit artikel ~ in. verband met het tijdstip. van behandeling in de Eerste Kamer -- een uur voor het ter perse gaan van dit blad schrijven. Wij kunnen daarom niet uit- voerig treden in hetgeen in de Eerste Kamer is geschied. Wij zullen daarop nog terugkomen.

Wel willen wij thans zeggen er ons over te verheugen, dat alle leden van de Eerste en T1Neede Kamerfractie, zelfstandig oordelend, tot dezelfde conclusie zijn gekomen. Wij weten, dat in een weekblad de waarlijk niet verheffende sug- gestie is gedaan, als zouden de leden van de fracties van C.H.U. en V.V.D. hebben zitten ki,il,en of het misschien mogelijk was, dat een enkeling zou tegenstemmen, terwille van kiezers- gewin, zonder dat 'nochtans aanvaarding in ge.

vaar zou komen.

Het feit, dat onze 11 parlementsleden allen hun stem op dezelfde wijze hebben uitgebracht, weerspreekt dit verhaal, wat onze mensen be·

treft, wel heel duidelijk.

Maar het zegt meer. Het betekent, dat hier 11 mensen van oordeel waren, dat zij vóór moesten stemmen. Het is juist, zoals prof. Mo- lenaar het in zijn repliek zeide: bij verwerping storten wij ons in het avontuur. Er zijn ernstige bezwaren tegen aanvaarding geweest, maar ge- geven de situatie zoals die was, moesten wij vast stellen, dat aanvaarding betere mogelijkheden bood dan verwerping. En dan is men voor zUn geweten geboden vóór te zijn.

\'IUmEID EN DEMOCRATIE

Verwachting

Wij zijn nu middenin de z.g.n.

adventstijd, de vier weken voor Kerstmis. De weken waarin wij uitzien naar wat op komst is, naar de geboorte van Christus. - Als ik kom in een van de Haagse zieken- huizen, dan branden daar, in de hall, de twee kaarsen om uit te drukken, dat wij nu zijn gekomen in de twee- de adventsweek.

Dit alles drukt op symbolische wijze uit, dat in ons hart iets leeft van verlangen naar het Ande.·e, .. et volstrekt Andere. - In tegenstel- ling met het sombet•e, nevelige licht van de December-dagen, zien we uit naar het licht van Kerstmis. In te- genstelling met de kale, dorre bo- men in de natuur, naar de groene kerstboom. - En, in tegenstelling met de gewone mens verwachten wij Hem, die in de Kerstnacht op deze wereld kwam. Is Hij niet in elk op- zicht het tegengestelde van wat wij beschouwen als de gewone mens?

De gewone mens wil het leven be- houden tot elke prijs maar Hij wekt ons op om het leven te verliezen om der Gerechtigheid wil. ·

Terwijl de alledaagse mens zoekt naar veiligheid en rust, prijst Hij za~

lig hen die vervolgd worden om Zij- nentwil.

De gewone mens leeft voor ver- gankelijke en betrekkelijke waar- den, maar Hij wijst daar boven uit naar het Volstrekte, het Koninkrijk Gods, dat in Hem zelf verpersoon- lijkt voor ons staat.

Nu spreekt Advent ervan, dat dit Andere in ons leven en in onze we- reld wil geboren worden. Dit wordt ons voorgehouden als de zin en be- doeling van ons leven. Het is zoals de dichter Verwey het heeft uitge- drukt in een van zijn gedichten:

Als mij de mensen van mijn tijd verlaten, Wien heb ik dan?

Hij, die nadert door de brede toekomst-straten, De nog ongeboren man.

In ons allen nadert de nog onge- boren man, de \Vare Mens. Wij al-

;nmnnlmnmnnmmnnnnlltltllllnnnmmmiiii!Hiillllllllll!lllllllll

= =

~

B 0 L

i

I

I

I

ä ^§

25-1400 P.K.

~

N.V. Machinefabriek

Bolnes"

i"""'"''"'~"':,~:l:ll::,::::~:,:,:,:::lllllllllllll

Een pelgr,iln

Vergeelde plooien in den looien dooi der wolken en overal. een doodstil voorgevoel van sneeuwen:

late genade dalende uit doorleden eeuwen over dit zeegehucht,

waar van voormalige nederlagen en ontvolken een ingeslapen nageslacht nog bleef en huist - in de' ouden avondval nergens meer een gerucht, slechts als de zee een wijle druisebt

of uit het duin een kreet roept van verdoolde meeuwen Vergeefsch nadruischen en naroep verg'eefs verklonken voor wie in moede droomlooze armoe zijn gedoken:

het zwijgend oordeel werd te lang al her voltrokken over hun ondergang,

en dezen weten het niet meer. Voor 't winterdonker valt met gedempten slag een laatste deur in 't slot:

en door de lucht onder den dooven wolkenhang zweeft over hun voleindigd lot

het goede sterven neder nu in dichte vlokken.

(Uit: Verzam€lde Werken).

len moeten Hem, gelijk Maria, ter wereld brengen. Maar - daaraan moet vooraf gaan de verwachting.

Wie zo op het Andere, op Christus, wacht, die zal het ontvangen. Voor hem zal het waarlijk Kerstmis wor-

den. •

Moge ook deze actventsdag door iets van dit verwachten uitzien wor- den gekenmerkt.

." ." ."

Weet u wat het belangrijke is van deze weken voor Kerstmis? - Dat is dit, dat onze verwachtingen wor- den g·ebundeld en gericht.

Elk mens kent wel zo van die ver- langens die in hem opkomen en weer verdwijnen, maar die blijven meest- al vaag en onbestemd. Daarom gaat er dan ook heel weinig kracht van uit.

Dan kunnen die verwachtingen ook vaste vorm aannemen en meer- dere of min.dere bepaaldheid krijgen.

A. Roland Holst.

We kunnen zelfs bezeten zijn van een of ander verlangen; dan is ons gehele leven ervan vervuld zodat er voor niets anders meer ruimte over- blijft. - Ik heb eens een boek ge- lezen, dat tot titel had "De andere dagen". Daarin wordt een aantal mensen beschreven, die allen hunke- ren naar iets anders. Dat andere zien ze levensgroot voor zich en ze hebben nergens anders meer oog voor. De een, een kleine ambtenaar, die moet tobben om rond te komen met zijn salarisje, leeft in de verwach- ting dat hij eens een erfenis zal krij- gen en - dan Zal alles goed wor- den. Een tweede, een al wat oude juffrouw, droomt altijd weer dat ze nog eens zal trouwen. En ·za voort.

Allen zien uit naar andere dagen.

Maar nu kunnen onze verlangens, dwars door dat andere verwachten heen en ver daar boven uit, gericht worden op dat wat anders is dan al

•

GERESERVEERD

111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

G. Stel & Zonen

Lak- en Verffabrikanten Utrecht

I.V.

Machinefabriek

Vraagt bij onze administratie de tarieven voor extra-exemplaren van ons weekblad, voor de verbreiding van onze beginselen en voor het

1verven van nieuwe abonné's. 111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

IJZER- STAAL- EN METAALGIETERIJ

llllllllllllllllllllllllltltllllllllllltiiUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!IIIIIIHII!IIIIIiillllllllllllllllllllll

Machinefabriek ^en scheepswerf

van

P. SMIT Jr.

RIDDERKERK

ROTTERDAM •

IIIIIIIIIIIIIIIUIIUIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIHIIU!UIIII!IIIHIIIIIIIII!IIIIIIiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIItllltlllllltlllllllllllllllll!lllllllmllllllllllllllll

2S DECEMBER 1949 - Pag. &

het gewoon-menselijke, op die ande- re levensorde, die voor ons gestalte l{rijgt in dat kindeke in de stal van Bethlehem. Als we dat voor ons zien, dan zijn die lagere verlangens niet weg, maar ze zijn op het tweede of derde plan gekomen. En - dat kan voor een mens betekenen een grote bevrijding.

Misschien hebt ge wel eens gezien de drie glas-in-lood ramen in het diamantbewerkersgebouw te Amster- dam, gemaakt door de kunstenaar Roland Holst. Ze stellen voor de zachte, sterke en diepe uren. Op het eerste ziet ge een jonge man, wiens blik vaag en nog onbestemd over de wereld dwaalt. Hij zoekt zonder te weten naar wat. Het tweede geeft die jongeman weer op volwassen leeftijd. Zijn ogen zijn gericht op wat voor hem ligt; zijn spieren zijn gespannen en de staf in zijn hand drukt de bereidheid uit om op zijn doel af te gaan. Maar - daarna de diepe uren: een ouder mens, die het blijkbaar niet gevonden heeft in de ontplooiing van de eigen menselijke kracht maar die het oog gericht heeft naar de sterren boven zich.

Hij verwacht ook, maar niet dit o:t dat hier op de wereld doch het Vol·

strekte, dat alle wereldse doeleinden eindeloos te boven gaat. Dit groei- proces moeten wij allen doormaken voor onze Menswording.

Dr. A. Trouw.

Uit: Tien voor Acht.

Uitgave van Gorcum - Assen.

"Het Algemeen Secre- tariaat te Den Haag zal op Zaterdag 24, Dinsdag 27 en Zater- dag 31 December 1949 gesloten zijn."

Goedewaagen's

Koninklijke

Pijpen· en Aardewelkfabrieken Gouda

T egeltableaux,

..

Gelegenheidsborden

Frank Rijsdijk's lndustrieele Ondernemingen N.V.

Hendrik ·lao-Ambacht Tel. H.l Ambacht 245

Rott.;rdam 72615

SCHEEPSSLOOPERIJ

HANDEL ¹¹¹

e Oud IJzer,

e Nieuli'' IJzer,

e Bruikl;aar IJzer, enz.

VBUIIEID EN DDIOCRA'l'l& 23 DECEMBER. 1949 - Pag. I

TWEEDE I{ERSTDAG 1824:

de N.Z.H.R.M. opent de lange lijst van reddingen aan de Nederlandse kust

14 October 1824. Een hevige storm jaagt talrijke zeilschepen op onze kitst. Vetschillende worden, als zij op de banken stoten; door de branding verbrijzeld en vele schipbreukelingen verdrinken. Enige dagen later staat de sombere lijst in de Amsterdamse courant; een nuc4tere onaandoenlijke opsomming in de rubriek "Scheepstijdingen". Bij Scheveningen verging de "Drie Gezusters"; bij Callantsoog strandden de ,;Industrie"· en de "Jon- ge Hendrik"; de "Aurora", "Vrede" en ,,Vrouw Ferinà'' geraakten bij Hol- lands Noordelijkste punt op de kust. Ook Texel kreeg zijn deel: de "Pal- las" bij de Koog, terwijl de galjas "Koning David", de .smak "Christoffel Jacobus" en de schoener "Emelia Johanna" in de Eier,landse gronden ble- ven. Op de Vliehors kwamen de 'brik ,;Mercurius" de "Vrouw Margrita", .,Habets Anker" en de "Jonge Antje" terecht. Beoosten Texel vergingen ttvèè tjalken ... Van sommige schepen werd de gehele of een gedeelte van de équipage gered, doch van andere kon slechts gezegd worden, dat alle opvarenden veTd1·onken. Op Texel spoelde het lijkje aan van een éénjarig meisje.

"Onze voorouders waren er aan gewend, dat iedere storm talrijke slacht- offers eiste; van een georganiseerd reddingwezen was nog geen sprake".

Zo lezen wij in het jubileumnummer van de N.Z.H.R..M., dat dezer dagen aan alle contribuanten is toegezonden en dat een boeiend relaas geeft, van wat in de 125 achter ons liggende jaren aan de kust verricht is door de dappere redders.

De storm \'all 14 Octobei' 1824 is van historische betekenis.

"

Tweede Kerstdag 1824, nu

Op die dag speelde zich een drama af voor Huisduine:1.

precies 125 jaren geleden, haalden de Egmonders zes man van de "Twee Gebroe- ders" met de Groenlandse sloep, die de N.Z.H.R.lU. er had gestationneerd en met dit feit werd de lange lijst reddingen geopend.

De gezamenlijke bemanning der N.Z.li.R.M. biedt een raam aan aan het bestuur.

Zeven kloeke mannen sprongen in de kleine sloep en waagden zich in de vreselijke branding. Zeven Huis- duiners zetten hun leven op het spel om anderen van ee.n wissen dood te redden. De Nederlandse brik .,Vrede" verkeerde in gevaar. De klei:le sloep met haar wakkere be- manning wordt terug geslagen; ver- schillende riemen gaan verloren, maar de stoere kerels geven het niet op. Arrien Kramer en Cornelis Zuydewind springen te paard, rij- den terug naar het dorp en halen nieuwe riemen. Zij binden die aan d'e staarten der paarden en keren in V:olle galop terug naar het strand ..

Drie mannen zijn totaal uitgeput, maar anderen staan al gereed om hun taak over te ::temen. Opnieuw gaat de sloep in het water en weer wordt de strijd aangebo.nden. Dit- maal bereiken de roeiers het schip en keren zij terug met elf geredden.

Maar een derde tocht moet onder- nomen worden om kapitein, stuur- man en bootsman te halen. Cornelis Kramer, de 60-jarige vader van Ar- rien Kramer, vraagt zijn zoon nu op deze derde tocht, zijn plaats aan hem af te staa.'l, maar de zoon wil er niet van weten. En weer gaat de sloep de branding in. Zij ke·ert te- rug: met de drie geredde·n aan boord.

Maar ditmaal zal zij de kust niet bereiken. Een zware grondzee neemt het kleine vaartuigje op en doet het kenteren ...

Onder de ogen der mannen aan be-t strand voltrekt zich het drama:

Men slaagt er in slechts één man te redden ... .

Arrien Kramer verdronk, terwijl zijn zestigjarige vader machteloos moest . toezien, hoe de zee haar of- fers eiste.

Een kort beJ:ichtje in de Amster- damse Courant is alles,. wat er over deze ramp werd opgemerkt, maar .••

onopgemerkt bleef dit drama niet.

Vruchtbaar initiatief

E^lf November 1824 verzenden vijf mannen een circulaire, waarbij gelden worden gevraagd voor een fonds teneinde ten spoe·

digste alle mogelijke reddingsmid- delen te kunnen aanbrengen op de kust van Ter Heide tot Ameland.

J h r. H e n d r i k J a c o b 0 r t t, Kapitein ter zee, Inspecteur van het loodswezen benoorden de Maas, J o a n H o d sh o n (later Kolonel- Commandant der Schutterij te Am- sterdam), Abraham Fock, as·

suradeur. B a re n d v a n S p re e- k e n s, een Amsterdamse Koopman, en M r. A d r i a a n d e B r u.i n e hebben dit initiatief genomen en het slaat in. Reeds zes dageri later, op de eerste bestuursvergadering ten huize van Jhr. Ortt, kan worden meegedeeld, dat f 2351 gulden in- eens is ontvangen en .f 255 gulden

Inderdaad: met recht mag hier gesproken worden van 'n lange lijst van redd'ngen.

Sinds de opriéhting, waarover straks iets meer, op 11 No- vember 1824 tot ti Novem- ber 1949 werden door de N.Z.H.R.l\'1:, niet minder dan

zeven duizend drie

h o n d e r d z e s t i e n · men-

\.. senlevens gered! '· .J

is toegezeg-d aan jaarlijkse bijdra- gen.

De N.Z.H.R.M. is opgericht.

De dagbladen van 1824 maakte:I er echter geen vermeld1ng van ...

De lange weg van 125 jaar.

En dan begint de lange weg van 125 jaar reddi:::J.gswezen langs de kust van Ter Heide tot Ame- land. Honderden malen varen de reddingboten uit; telkens weer op·

nieuw stortten de "Wakkere Jon•

gens, Hollands trots" zich in de branding om mensenlevens te red- den. Duizenden komen behouden aan land; maar velen verdrinken voor de ogen der stoere kerels, die niet aflaten hun leven op het spel

De kleine Kerstman

te zetten ia de strijd met de zee.

Grote daden van moed worden be- toond bij reddingen, waarover nog lang gesproken zal worden; het Ne- derlandse volk begint in te zien . wat een heldenmoed zich openbaart bij deze kerels al$ de branding .brult en de grondzeeën de schepen beu- ken, de storm langs de duinen giert en de noodvlag of het noodsein om een "life-boat" roepen.

19 April 1928, Nederland begraaft de grote redder Dorus Rijkers; de man, die in de woeste storm van 1887, toen de "Renown" tenonder ging op· de Noorderhaaks, vier·

tochten ondernam, die het hoogte- punt zouden zijn van een aan stout- moedige reddingen rijk leven.

Maar nog vele andere redders · zouden hier genoemd moeten wor- den: Aike van Piet (A. P. Smit) die op 79-jarige leeftijd eerst aftrad als schipper van de reddingboot van Terschelling, Coen Bot, die 640 mensen hielp redden, een record!, Mees Toxopeus, Schipper P. J. A.

Kramer, J. Mooienaar van Zand·

voort, Jan Cupido, de reus der · gronden, schipper VaJI de motor- reddingboot "Brandaris I", M. J.

Bruin van de Scheveningse mrb.

"Zeemanshoop" e.n de talrijke an- dere schippers, roeiers en leden der bemanning,

~n tàch gaat weer vannacht door deze barre wereld De kleine kerstman rond, die met z'n rooie buis, Z'n volle witte baard en bolle, rooie wangen

flet kerstlicht brengen gaat naar ieder eenzaam huis;

F:lij plooit de brede lach van alle goeie mensen, Met op z'n rooie muts het kleine takje groen En in z'n ouwe hart de blijdschap en de vreugde Om alles wat hij straks als kerstman zal gaan doen ....

De kleine kerstman plukt de sterren van de hemel, Die hoog en open staat in hun vertrouwde schijn, En draagt hun stille licht naar ouwe, grauwe huizen, Waar mensen stug en arm, en oud en eenzaam zijn, Maar óók naar waar wat jong en jolig is gebleven flem in z'n bolle wang een kneep of knuffel geeft, En waar het litht al brandt, en waar de gulle vreugde Om deze stille nacht nog in de mensen leeft.. ..

En zo ga.at dan vannacht door deze barre wereld De kleine kerstman rond met op z'n rooie buis Het groene takje hulst - ontvang hem in de luister Van vreugde en van licht, van Kerstmis in uw huis!

BRAMMETJE.

Ons volk kan trots .zijn op de- ze mannen. Wie het jubileum- boekje "De Reddingboot" no. 67 gelezen heeft, weet, wat in de loop van deze 125 jaren verricht is aan onze gevaarl.ijke kust.

Maa1· die weet ook, welk eén

enorm~ verantwoordelijkheid op ons allen rust om dit werk, dat .geheel in stand gehouden wordt door vr~jwillige bijdmgen te la- ten voortbestaan. De kosten van het reddingwezen zij>t hoog. In de 25 jaren tussen 1924 en 1949 werden alleen al aan het ma.te- riaal ruim anderhalf milHoen gulden ten koste gelegd!

.. ^.. ..

Ons . J{oninklijk Huis heeft altijd de grootste belangstelling ge- toond .voor onze redders en hun ge-

zinnen~ De Nederlandse jeugd bracht en brengt nog altijd geld bijeen voor dez:e mooie instelling; velen gedenken de Maatschappij bij tes- tament; talrijke instellingen, maat- schappijen, enz. enz. steunen het werk, maar om de kust van RoUu- meroog tot Loosduinen te voorzien van uitstekende reddingmiddelen en er naar te streven, dat zij door geoefend personeel kunnen worden gebruikt, te zorgen: ook voor be- jaarde oud-redders, door het verle·

nen van pensioen of onderstand, of voor hun nagelaten betrekkingen, is er jaarlijks ongeveer 300.000 gul- den nodig:

Op deze tweede Kerstdag 194U gaan onze gedachten uit naar de mannen, die met hun reddings·

sloep van de N.Z.H.R.M. de eersll8 redding volbrachten en daarro- de lange lijst van reddingen opeJI"' den.

Vorige maand is het jubileta•

van de Maatschappij herdacl•

maar op deze Kerstdag willen wt

ons afvragen, of we behoren tOil<

hen, die bet reddingwezen aan onze kust niet alleen met belang- stelling gadeslaan, maar ook daadwerkelijk steunen.

En zo we daartoe nièt behoren, dan kunnen we dat vandaag nog goed maken door ons op te geven als contribuant van een der twee maatschappijen. Want er zijn er twee, de N.Z.H.R.M. en de Zuid·

hollandse Maatschapp\j tot Red·

ding van Schipbreukelingen.

Het adres van de eerste is:

REERENGRACHT 545,

AMSTERDAM, dat van de tweede:

HEEMRAADSINGEL 109,

.·. ^RO'n'~AIL ·