Pieter de Vos, Verzameling volks- en straatliedjes (collectie Nijhoff) · dbnl

(1)

Nijhoff)

Pieter de Vos

bron

Pieter de Vos, Verzameling volks- en straatliedjes (collectie Nijhoff). z.n., z.j.

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/vos_026verz01_01/colofon.php

© 2013 dbnl

(2)

Katern 1

Een nieuw Mey-lied, of een schoone Samenspraek, tusschen Leander en Silvia, die haer in den huwlijken Staet begeven,

Stem: Verlaat gy myn verheven Ziel.

Leander.

AGSilvia mijn waerde Maegt, Staet op en wilt niet langer slapen, Mijn Engel, ziet de Son die daegt, 't Js tijd dat wy weyden onse Schapen.

Silvia hoort gy niet, Wilt u dog kleede gaen,

Pieter de Vos, Verzameling volks- en straatliedjes (collectie Nijhoff)

(3)

Jk sal singen een Lied, Silvia hoort gy niet, Jk bid u wilt opstaen, En hoord mijn Lied eens aen.

Silvia.

Leander soo u wil geschied,

Om hier soo vroeg voor mijn te zingen, Soo zingt dan vry een geestig Lied:

Daer heb ik lust in sonderlingen, Want 't is heden den tijd, Dat men in dese Mey, Voor al God dankbaer zijt, Want 't is heden den tijd:

Dat men voor 't groene Lof, Ook God danken daer of.

Leander singt een Mey-Lied, terwyl haer Silvia kleed.

Heft op mijn Ziel uyt 's herten grond, Den Lof van uwen Heer verkonden, En dankt hem nu met hert en Mond, Dat hy ons weer schenkt t' allerstonde, Die lieffelijken tijd,

Die aengename Mey, Dat ieder een verblijd, Die lieffelijken tijd, En aengename Mey, Die God ons weer berey.

Men ziet nu weder aen alle kant, Het lof en kruyd soo groen uytspruyten, Men ziet de boomen veelderhand, Soo in Steden als daer buyten, Dat alles in zijn fleur;

En in zijn bloeysel staet, Ook bloemen soet van geur, O heerelijke daed,

O aengenaem pleyzier, Dat God ons weer geeft hier.

Het gevogelt in de lucht, Dat hoort men nu

(4)

over al zinge:

De beesjes ziet men met geneugt:

Soo vrolijk in de Weye springen, Ja men ziet abondant,

Jn Beecken en Revier, De Visschen veelderhand, Ja men ziet allehant, Ook met een groot pleyzier, De Kanijntjes in het Sant.

Men ziet hoe dat het Vee hem gae, En al 't gedierte t'samen paren, Og mogt ik met mijn Silvia, Jn eer en deugde ook vergaren, Want schoon men 't alles ziet, En heeft zijn lust en wensch, Soo kan alleenig niet, Ook blyve soo den mensch, Want God het selfs gebied, Dat men na zijn deel ziet.

Silvia.

Wel Leander wat hoor ik daer?

't Schijnt of gy zingt van Minnesaeken, Jk meenden dat u zingen waer,

Hoe heerlijk God 't al heeft geschapen, 't Js waer God heeft den mensch, Gepaert in 't Paradijs,

Al na zijn lust en wensch, 't Js waer God heeft den mensch, Die wel geboden aen,

Maer mag 't ook laten staen.

Leander.

Wat kander heerlijker saek, Mijn liefste Lief op aerde wesen, Als dat een Man heeft zijn vermaek, Al met zijn waerde Vrouw gepresen, En sou de Wereld niet,

Geheel ten ondergaen, Als 't paren niet geschiet?

Ag Silvia, ag ziet, Op de getrouwigheyd, Die altijd by my leyd.

Silvia.

De Trouwheyd en opregte Min, Geloof ik

(5)

is by u te vinde,

Maer ik heb in 't pare geen zin, Soekt gy een andere Beminde:

Jk wil leven alleen, Want al het aerts plyzier, Dat is voor ieder een, Jk wil leeven alleen, En kan de Vreugden dan, Wel hebben sonder Man.

Leander.

Ag Silvia, og waerde Maeg, Ag wilt u zinnen anders wende, Want gy het op het laest beklaegt, Als men verliest Vriend of Bekende, En oud van Jaren word,

Soo denkt mijn waerde Lief Dat gy u doed te kort, En oud van Jaren word, Wie sal u helpen dan, Als gy hebt geenen Man.

Silvia.

Leander 'k sta dit alles toe,

Maer denkt ook wat een Vrouw bezware, Die na haer Minnaers raed dan doe, Hoe zwaer dat valt het kinderbaren En dikwils heeft een man,

Die geen oneffen woord Jn 't minst verdrage kan, Og benne zy niet dan Ellendig in 't verdried, Voor mijn, ik soek dat niet.

Leander.

Og Liefste wilt u dog beraen, Neen neen, Leander, 't sal niet wesen, O Goden, wilt my dan bystaen, Ag komt van Aurora uytgelesen, En spreekt een woord voor mijn, Helpt my uyt den druk,

Of ik sterf van pijn, Aurora helpt mijn, Bespreekt mijn Silvia, Op dat ik krijg genae.

(6)

Silvia.

Leander staekt dog al u rouw, En roept de Goden niet te baten, Jk sal my make tot u Vrouw, En eeuwiglijk ook niet verlaten, 'k Neem aen u trouwe min, Steld al u droeve klagt, Geheel nu uyt u zin, 'k Neem aen u trouwe min:

Gy hebt mijn hert doorwond Al tot dit vast verbond.

Leander.

Den Hemel moet u zijn geloont, Mijn waerde Bruyd, Mijn Uytverkoren, Gy die mijn sulken gunst betoont, Daer sal ik hebbe liefde voore, Soo lang den Hemel my, En u te same laet, Mijn Engel looft het vry:

Kom Herders, maekt u bly, En vlegt nu Kranssen gouw, Voor Silvia mijn Vrouw.

De japansche droom,

Stem: Als 't begint.

OPeen tijd, op een tijd, Geraekte ik door spijt, Jn vreemde fantazijen,

Jk ree op Schaetsen door de Maen, Over den hollen Oceaen,

En 't puyk van Canarijen.

Daer sag ik, daer sag ik, Ja in een ogenblik, Veel wonderlijken dinge,

Jk sag drie Spanjaerts sonder hooft:

Met lubben tot haer kin geklooft, Veel mooye dinge zinge.

Op den top, op den top, Sag ik een Spinnekop, Soo groot als heel Brittanje, Sijn pooten waren wonder groot, Zijn hooft ge-

(7)

lijk een Weereld kloot;

Spoog appelen van Oranjen.

Op zijn neus, op zijn neus, Vogt David met den Reus:

En al de Philisteyne:

En in het midde van zijn strot, Sat root-neus met zijn rommelpot:

En speelde griedeleynen.

Met zijn tant, met zijn tant:

Sloeg hy een Oliphant, Van 't Oosten tot het Westen, En rolde soo de Wereld ront, Tot stuyten aen de Noorder gront, Van Hitland nog ten lesten.

Jn zijn keel, in zijn keel, Sag ik een Frans toneel, Met duysent muzikante,

Heel Vrankrijk was daer op den top, Men song, en schonker lustig op, De Wijn van allekanten.

Jn zijn maeg in zijn maeg, Daer weyden alle daeg, Wel hondert duysent Ossen, Men reeder d'ala mode Toer, Met jonker Pover en zijn Broer, En duysende Karossen.

Jn zijn gat, in zijn gat, Sag ik het groote Vat, Van Heydelberg peyle;

Jk sag de heele Spaense Vloot, Die niet als met Rijksdaelders schoot;

Al zijn zijn bakhuys zeylen.

Jn zijn buyk, in zijn buyk, daer sag ik nog ter sluyk, t'Antwerps Jesuiten klooster;

Hoe sy de martelaer Jan Hus, Verbranden, en Laurentius, Ook brieden op de rooster.

Sijne rug, zijne rug, Verstrekte tot een brug, Van 't Noorden tot het zuyden, Daer Teeuwes met zijn bul op liep, De Hooren toetende, en riep:

Valt hier nog wat te bruye.

Sijne staert, zijne staert, Die maekte my vervaert, Voor al het yss'lijk moorde:

Gants Engeland was op de been:

(8)

(9)

ren al by een,

Geknoopt met water koorde.

Met zijn poot, met zijn poot, Vertrapte hy de doodt

En sloots' aen Plutoos kluyster, Hy sloeg de Sterren uyt de Lugt, De son en Maen name de vlugt, Den dageraed wierd duyster.

Kort daer naer, kort daer naer, Wierd ik wel haest gewaer, Dat alles was geloogen,

Soo haest al my de slaep ontschood Lag ik in een beslikte goot, Bescheten en bespoogen.

Een Nieuw klugtig Lied, of een droevig beklag van 4 Haegse kale Juffrouwe, dewelke aen malkandere klagen dat zy geen versoek krijgen, het geen men verder lesen of zinge kan.

Stemme: Brim Brom

JKquam lest in den Haeg gegaen, Brim bron,

Daer sag ik vier juffrouwe staen, 't Was Jenno, Grietje, Cato, Pietje, Diedel diedel dom,

Jg ga ga brim brom.

Yder droeg een Fontangie hoog, Brim brom,

t'Huys eet Juffrouw haer broodtje droog Om Sinjeur Pryer,

Pelser of Snyer Diedel diedel dom, Jg ga ga brim brom.

't Js om te krijge eene Man, Brim brom

Die by nagt zijn ambagt wel kan, Dat is haer hope,

't Hempt vol knoope, Die del etc.

Sy klaegde malkander haer nood, Brim brom:

Want het gebrek lag in haer schoot

(10)

Het vuur der minne, Brand van binne, Diedel etc.

Margriet sie sey tegen Cato, Brim brom

'k Verkoop mijn bed en slaep op stroo, Mijn rok vol franje,

op 't hooft fontanje, diedel etc.

Dan speele sy so de juffrouw, Brim brom,

En onder draegt, De komsta rouw, Boven moye kleere,

Hemde manqueren, Diedel etc.

Dan gaense als Damens door de Stad, Brim brom,

Maer Juffrouw heeft geen hembt aen 't gat, Fontangies, stricken,

Haer opschicken, Diedel etc.

Dan staen sy 's avonds in haer deur, Brim brom,

Verwagte eene Serviteur, Die haer minne-pijne, Doen verdwijnen;

Diedel etc.

Maer hoe sy haer opschicken gaen, Brim brom,

piet, klaes of jan, Wilder niet an, Sy blijve alleenen,

Sitten weenen, Diedel etc.

Haer minne-klagten zijn om niet, Brim brom,

Sinjoor droog brood niet na haer ziet, Maer laet in rouwen,

Dees Juffrouwen, Diedel etc.

Wel krijgen zy dan geenen Man, Brim brom,

So moet Piet Claes of Jan daer an, die sal haer kermen,

Wel ontfermen, Diedel etc.

Oorlof dan Jongmans hoord en ziet, Brim brom,

Helpt dees kale Juffrous uyt verdried,

(11)

diedeldom,

Jg ga ga brim brom.

EYNDE

(12)

Katern 2

Een vryagie tussen Tyter en Amourant, Voys: Sa soldaten van Oranje.

KOm mijn schoone Herderinne,

wilt dog met mijn treden hier op het Land Mijn Schaepjes lopen lugt van zinnen, hier op het veld mijn schoonste Lief, Laet ik u vee mijn Veld-Godinne, Leyden op het Veld mijn honing dief.

Herderin.

Mijn lieve Herder wilt wat beyden, Jk sal soo datelyk by u zijn,

Jk hoop mijn Herder sal helpen leyden, mijn Schaepje op dat groene pleyn, Dan sal ik van mijn Herder niet scheyden, Voor dat vergaen is de Sonneschijn.

Herder.

Mijn schoonste beeld mijn uytverkooren, 'k Sal als een Held wesen op het land Jk waer liever nooyt gebooren

Gelooft my vry mijn schoon Amourant, Voor u laet ik geen moeyte verlooren, Maer ik sal u blijven konstant.

(13)

Herderin.

Herder ik wil u trouheyd toonen Als wy te zaem zijn op 't Land, tussen alle de Bloemtjes schoone, Sullen wy treden gaen hand aen hand dan sal ik mijn Herder beloonen, Als wy zijn aen de groene kant.

Herder.

Kom alderliefste herderinne, kom dan met my o schoone Beeld Mijn hertje ziet dat brand van binnen, Als ik u zie hier op het Veld,

Mijn Advocant mijn Veld-Godinne, Jk stae voor u heel ontsteld.

Herderin

Herder wat is dog u begeere, Tijter segt my van stonden aen, Dat gy hier gaet lammenteeren En waer door dat gy soo bent belaen, Jk sal u vee wel konsenteeren, Als het in eer wel mag bestaen.

Herder.

Og ziet ik wensch maer eens te raken, U Tepels van u Borsjes rond,

En daer op u twee rooder kaken, Dan waer mijn hertje heel gezond, Mijn Amourant laet ik dan smaken, Den Tuyn van uwe lieve mond.

Herderin.

Jk sal mijn Herder helpen heden Hier op het Veld op staende voet, Herder komt soetjes by my treden, Volbrengt dog uwe lust met spoed, Want ik wil u stellen te vreden, Een zoen is aengenaem en zoet.

Herder.

Kom mijn Engel vol van deugden Daer op soo geef ik u mijn hand,

Og ziet mijn hert springt op van vreugden, heden mijn Liefste op het Land,

Laet ons te zamen in Eer en deugden, Leven mijn schoone Amourant.

(14)

Een oud vermakelyk Minnaers Lied, Op een aengename Voys.

WAekt op, waekt op, 't is meer dan tijd, Wy hebbe verslapen dats beyde ons tijd, En ik hoorde des Wachters stemme, Schiet mijnder tot uwen kleyn venster uyt, ik salder so lustig zwemme.

De Maget die heeft het so haest verstaen, Sy is na haer slaepkamer gegaen

Na haer slaepkamer seer rasse,

Sy schoot hem tot haren kleyn venster uyt, Jn een soo diepen grafte.

Doe hy'er dat grafje ten halve quam Sijn Vaders hooge toorn dat hy 'er vernam, Van graeuwe steenen de mueren,

Gants selten is dat van Vrouwen gekomen, Het zwemme dat valt mijn so suere.

Doe hy 'er dat grafje ten eynde quam Syn klederen onder zijn arrem hy nam;

En hy sprong op 's Heeren straten, Hy klopten aen een kleyn venstertje aen Daer Heeren en Krijgsluy saten.

Zijn vriende riepen verblijd van geest O knaepje waer hebje so lange geweest Wy hebben van u niet vernomen,

(15)

of heeft u een Heere hier overgebragt, Wy meenden gy waert verloren.

Die ons dit nieuw Lied heeft gedigt Het was een knaepje sijn hertje was ligt Hy heeft het soo wel gesongen, Hy heeft het al van zijn zelfs gedigt, Spijt alle quae Nijders tonge.

Hy heeft het gesonge hy zingt het wel meer;

Men geefter de Landsknegt prijs en eer, Ziet Knaepjes voor u schanden

Als ghy de Meysjes niet krijgen meugt, Soo trekt gy uyt den Landen.

Een droevig af-scheyd Lied, van een Minnaar die van zyn Lief moest scheyden,

Op een schoone Voys.

JKweet 'er geen schoonder maegt, Als die mijn jonk hert behaegt, Mogt ik eens by haer wesen, Genesen zoo was 'er mijn wont, Soete Lief maekter mijn gesont.

Haer witte albasterde borst, Daer mijn Jonk hert na dorst, Haer oogen vol lonken en stralen,

(16)

van Talen zoo vrindelijk, En van deugden maer alzoo rijk.

Haer wangen zoo schoon gebloos, Veel schoonder als een Roos, Geen schilder en kan het afmalen, Te schild'ren zulken beeld, Die mijn Jonkhert en zinne steelt.

's Avonds maer alzoo laet, Dan wandel ik over straet, Sy willen mijn niet in laten:

En praten met mijn een reys, Soete Lief denkt hoe dat ik peys.

Lief segt mijn de oorsaek, Waerom dat gy mijn verlaet, Ben ik 'er te los van leven, van leden te plomp of grof

Soet Lief ik bender nog edel van stof.

Of is het om 's weerelds goet, Dat ik u nu derven moet, En wilt 'er mijn niet brengen, Jn zulk een zwaer verdriet;

Rijk of Arrem ben ik niet.

De Liefde gekogt om goud, Die is zoo haest verstout, Men ziet de Minnaers gedagten, Wel slagten een ried dat draeyt, Dat men alle winden waeyt.

Adieu Princes eerbaer, Wij scheyden nu van malkaer, Denkt eens wie dat het sal rouwen:

Jonkvrou ik wensch u tot slot, De vreede hier en de rust by God.

(17)

Minnaars-Klagt,

Stem: Een dartel Edelman.

DAer is mijn op een tijd een schoonder klugt ontvreden, O sekere Jonkmans gaen al door de stad getrede O sekere Jonkmans gaen al voor haer liefjes deur, Den eene met gesang den ander met getreur.

O boose domme jeugt gaet gy nu van mijn scheyden, Js dat de trouwe deugd die wy malkander seyde?

Gy zwoer als dat gy zou te winter wesen groen, Waer zijt gy nu eylaes die mijn ontrou quam doen.

Waer is u rooder mont die ik soo dikwils kusten?

Waer zijn u borsjes blank daer ik op plag te rusten?

Waer is u jonge hert daer ik in heb gewoont?

Waer zijt gy nu; eylaes!

die mijn met wreedheyd loont.

Adieu mijn Lief minjoot ik gae mijn laetste gange Geeft mijn u trouwe hert 'k sal het mijne lange, Jk gae zwerve voor u deur ik beken 't is mijn schult, Jk hoop dat gy mijn dood nog wel beklagen sult.

(18)

Een Nieuw Lied, van een Matroos die zyn geld by de Hoeren heeft door gebragt,

Stem: Ik heb twee bruyn oogjes in myn sin.

JKheb twee bruyn oogjes in mijne kop, Jk mag met regt wel treuren,

Want mijn geldetje is op, En het is nu al verbruyt,

verhoert en versope tot eenen duyt, En og lacy wat sal ik doen,

Zy stuuren mijn wat lary voor mijn nobele poen.

So lang mijn geldtje duure wou,

So wist ik van geen droefheyd druk of rou, Maer nu het al is verteert,

Versopen verslemt en verdomineert;

Nu zien zy mijn aen met de nek,

En zy houwen mijn eylaes maar voor de gek.

Zy streelden mijn hier en zy streelden mijn daer, So lang tot dat mijn poeyertje op waer,

Toen was het adieu mijn vrind,

Gaet heen en beschaert weer andere splint, Dan sullen wy vroeg en laet,

Jou ackomoderen dat al na jou staet.

(19)

Nou heb ik geen geld geen pand nog geen brood, og wie zal mijn nu helpen uyt de nood,

Dus te leven dat ben ik moe, Jck vaer veel liever na Jndien toe;

En og zieleverkopers Jan,

helpt mijn dog jonge Blom dat ik kom an.

Of anders zoo mol ik van de knap, Want ik heb bier nog Brood of Sjap, En geld en heb ik niet,

Daerom zo leef ik in groot verdried, Adieu dat gaet zo heen,

Na dat lieve zielverkopertje toe treen.

Oorlof Jonkmans dan al voor het lest, Schout dog de hoeren zy zijn als de pest, Als 't poeyertje is verhaert,

Soo moet je gelijk als ik op de vaert, Daerom zoo wagtje dog,

voor de Hoeren want zy steken vol bedrog.

(20)

Katern 3

Een Heerlijk Lied, op de Aengenaeme Somertyd, waer in alle Schepsels, den Schepper Verheerlyken,

Stemme: Van Cecilia &c.

WAnneer de soete Lenten tijd, Komt cierlijk pronken aen, En dat een yder zeer verblijd, Weer door het veld mag gaen.

Soo sluyt mijn hertje open, Mijn zieltjen is verheugt, De Somer doet ons hopen, Veel soetigheyt en vreugt waer op den Heer der Heeren, Ons weder komt vereeren, Met duysent van pleyzieren, En vreugde over al,

Die hy ons arme dieren, vergunt op 't Aertse dal.

Wanneer dat lieve Sonne-ligt, Met zijn vergulde pruyk;

Komt rijse met een soet gezigt, Uyt diepe water spruyt,

Wanneer dat schoone Hemels blaeu, Slaet zijn gordyne op

Het maekt de jonge Luyden gaen, Het wekt de geesten op

En daer is aen te merke, Gods wonderlijke werke,

's Ogtens in 't krieken van den dag, Staet op gy jonge luy,

En ziet eens wat mijn gunst vermag, Want het is al over u.

(21)

En spoeyt u als Aurora komt, Met mijn in 't groene veld,

Daer kruyt en gras zijn Schepper roemt, En zijnen Lof vertelt,

De diertjes zijn ontslapen, Het kriekeltje aen 't gaen, De Spreeuw begint te gapen, Het Quarteltjen aen 't slaen, De Vogeltjes aen 't neuren, De Tortelduyf aen treure / 't Leeuwerikje dat tiereliert, Het Distelvinkje zingt

Dat rontom door de weyde zwiert, Den Exter vrolijk springt.

De Kraey die is aen 't recke, Den Reyger in de lugt, Den Oyevaer aen 't kleppen, de Swalu in de vlugt,

daer hoort gy 't soet gegorgel, Van d'heldere Nagtegael, Hy zingt gelijk een Orgel, Met lieffelijk getael, De Lijster aen het fluyte, De Koek-koek aen het stuyte, En al wat pluymtjes heeft Dat zingt Lof aen den Heer, En al wat hippelt ende springt, Dat geeft den Schepper eer.

Keer ik my na de Klaverwey, Veel botter Bloemtjes schoon, Sy pronken als een gouwe sprey, En trots een Konings Throon, Daer ziet men menig schone trop, Van koeye grase gaen,

Die met soete melk sop, Sijn soet en zwaer gelaen,

En dan komt Keesje met zijn Vrou Stappe barrevoets door de douw En jaegt zijn koetjes in de bogt, En melktze met een veeg, De Emmertjes vol soete vogt, De Koe zijn speentjes leeg.

En hier zit Klaesje by het riet, Al op zijn Fluytje speelt,

En Maeyken met haer Nigje Griet, So menig deuntje queelt,

En hier komt Trijntje aen gegaen, Al met haer

(22)

schaepjes voort,

Jn 't eynde van de groene laen, En weyet daer het hoort, Daer ziet men Koeye grase, Met honger haer te asen, de Lammertjes die zijn seer soet, Sy springen door malkaer,

Het Schaepjen haer met eeten voet, En volgt haer jongen naer.

De Velden ruyken lieffelijk, En zijn seer soet van geur, En is met gras en bloemtjes rijk Van alderhande kleur,

Hier haelt den graegen Honing Bey, Sijn lek're suyker soet,

Hy laet ook niet een Bloemtje vry, Van al die hy ontmoet,

Sy vliegen uyt haer korven, By honderden van zwormen, En werken so gedurig aen, Met een soo soet gedruys, Als hy zijn vragje heeft gelaen, Dan vliegt hy weer na huys.

Keer ik mijn na de stroomtjes, Klaerder als een Kristal, Het land met groene boomtjes, Met blomtjes langs de wal, daer waeyt een koele Somer lugt, Door tak en blaetjes heen, daer op het Tortelduyfje sugt, Om dat het is alleen,

De Eentjes in het water, die maken veel geschater, Het Swaentje met zijn witte hals, die wast hem in de vloet,

Het maekt met blaese veel geschals, Terwijl zijn wijfje broet.

Keer ik mijn na de duyntjes, die ontrent Noortwijk zijn, daer ziet men op de kruyntjes soo meenig wilt Konijn, daer lopen de lampreytjes, de bergen op en neer, En dat in de weytjes, Met aengename vree, Men ziet ze daer met hopen, Uyt hare holle lopen, Wentelen in het warme sand, daer het dik

(23)

hennip wast,

Daer komt de Jager langs de kant, Die de knijntjes dan verrast.

Keer ik mijn daer van daen na strant, Daer waeyt de koele wint,

Daer hangt men Salm in het want, De Garrenael gezwint,

Daer komt een scheepje uyt de zee, Met volle seyltjes aen,

Het brengt ons menig sootje mee Dat daer is vers gevaen;

Daer siet men soete dinge, De Cabeljauw nog springen, De Schellevis seer wel gevoet, die leeft nog in de mant, De Tonge Scharre, dik en goet, die springe nog op strant.

Verlaet nu eens u oog van daer, En klimt naer 't Firmament, En ziet eens naer de grooten Vaer, die dit ons alles sent,

Aenschout dat Hemels blauw tapijt, Met al zijn schoonigheyt:

Op dat hy ons ook niet verwijt, Ons groot ondankbaerheyt, Aenziet de gulde Son en Maen, Hoe cierlijk die aen d'Hemel staen, de sterre mee door haer aenschijn, die leere ons al t'saem,

Hoe dankbaer dat wy moeten zijn, En loven Godes naem.

O Heer wat is den arme mensch, dat gy hem soo gedenkt,

En hem soo na zijn hart en wensch, Met soo veel goed're schenkt, Mijn ziel die prijst u groote magt, Van al u heerlijkheyt,

En roem de wonderlijke kragt;

Van al dees goedigheyt, Jk sal altijd geprese Gods naem gedagtig wese, Dat hy mijn in mijn jonge jeugt, Door zijn sterke hant,

Doet smaken soo veel soete vreugt, Jn het Noordwijkse Land.

(24)

Een Pertinent Verhael, hoe dat buyten de stad Uytregt, van ryken Lieden, haer kind wierd gestolen, dat drie Jaer oud was, en na dat het 12 Jaer was weg geweest, op een wonderbaer manier by zyn Vader quam, en bekent wierd,

Stem: Die van Abram wilt hooren.

AEnhoort eens Vrienden waerdig, Wat dat 'er is geschiet,

Een stuk aenmerkens waerdig, Staet hier al in dit Lied;

't Geen buyten Uytregt is, Gebeurd neemt het dog aen:

Gy zult zeker en wis;

Daer van verwonderd staen.

Buyten Uytregt daer woone, Rijke Lieden onthoud;

Die een eenige Soone hadden van drie Jaer oud:

Al op een Hofstee groot;

Woonden zy met pleyzier.

Maer laes een Droeve nood:

Quam haer genaken hier.

Haer lief en waerde Sone, wierd daer gestolen snood;

daer kost geen zwaerder hoone Voor haer zijn alsoo groot:

Men rost en reyst al zweegs;

Weeken en Maenden dan;

maer laes al te vergeefs:

men hem niet vinden kan.

Dit Kind most reysen heenen, Al met de Heydens straf;

Wel tien Jaer agter eene:

Doen liep hy van haer af;

door al de ongemak:

Met slagen en verdriet;

En in zig selven sprak:

het zijn mijn Ouders niet.

'k Sal nu gaen dolen heden, Jk ben geen Heydens Kind;

En soeken alle Steden, of ik mijn Ouders vind;

want ik heb wel gehoord

(25)

Al van een bedelaer:

die my vertelden voort dat ik gestolen waer.

Den bloed die gink van heenen, met droefheyd zwaer belaen;

Niet ver van de Stad Weenen;

Jn Duytsland wilt verstaen:

daer klaegden hy zijn nood:

Aen een Heer op de weg:

die gaf hem geld en brood:

En wees hem voort te regt.

Hy dwaelde soo twee Jaren, Jn Steden en op 't Land;

maer zijn Ouders voorwaere hy nergens niet en vant:

Ten lest so komt hy gaen;

Tot Uytregt by de poort:

En spreekt een Schipper aen:

Om mee te varen voort.

Zijn Vader was voorware, op die tijd in de schuyt;

om t' Amsterdam te varen:

die sprak daer overluyd;

Schipper neemt hem maer mee:

'k Sal u daer voor voldoen;

Kom jonge hier 's een stee;

wilt u van 't land maer spoen.

De schuyt gink daer aen 't vaeren, Den Heer sprak wel gy quant;

Hoe oud bent gy van Jaren;

van waer bent gy geland:

Og dat en weet ik niet;

Sprak dese jonge rad:

Jk ken tot mijn verdriet:

geen Ouders nog geen stad.

Jk ben voorwaer gestole, Al van mijn ouders snood;

En meen soo lang te dolen:

Na haer al tot 'er dood;

Want het staet mijn nog veur;

dat ik was in den rouw;

En van mijn Ouders deur:

Wierd weg genomen gouw.

Den Heer ontzette seere, zijn hert begon te slaen:

og mijn Kind jong en teere:

dat is ook soo verraen;

doen het was in den rouw:

over mijn Suster zwaer:

So stolen zy 't kind gouw:

En 't was nog geen drie Jaer.

(26)

En nu so moest hy wesen, een borst ontrent als gy, Van vijftien Jaer by desen, Mijn bloed verandert my, Jongman zeg mijn nog wat, Van heug'nis 't een of 't aer.

Jk weet zey hy ik had, Een Lam my volgden naer.

O Heer! hier komt nu vore, Mijn eygen vleys en boed, Doen hy van 't Lam quam hooren, Soo zey hy met 'er spoed,

mijn kind had ook een Lam, En was daer mee heel blijd, 'k Voer ook na Amsterdam;

Toen ik hem t'huys raekt quijt.

Komt trekt met een gezwinde, U kous en schoenen uyt;

'k Sal daer een teken vinden:

Seyde hy overluyt,

Mijn Kind zijn kleyne teen, Js af gezworen hart, En boven aen zijn been, Staet ook een Moerbey zwart.

Doen dese jonge hoorden die tekens spreeken daer, Og Vader Lief die woorden, Bedieden nu heel klaer, dat ik u kind dan zijt;

Vloog hem om den hals ras.

Geen Mensche zoo verblijd, Als Vader en Seun was.

Die in de Schuyt dan waere, Sagen dees teekens klaer, Og wilt niet verder vaere, Sey hy de schipper daer, Set ons aen land maer aen, de vragt gy dubbelt wint, 'k Moet na mijn huys nu gaen, Met mijn gevonde Kind.

Geen vreugt was so te noemen, Als Vader en kind daer, doen zijn zy t'huys gekome, denkt hoe de Moeder waer, die daer haer lieve Kind, Weer ziet met zoo een vreugt, Geen Blydschap men oyt vind, Dat soo den Mensch verheugt.

(27)

Een vermakelyke Samespraek, tusschen Adam, en Mieke.

Voys: Als 't begint.

Mieke.

DIe Adams soete vrugten, die steken soo vol kragt, Sy doen de Maeyskens sugten, Jn het midden al van de nagt, Maer dieze kan verkrygen, Van zijn Appelen suur en soet, Ba zy souwen dat wel zwijgen, Al wat vreugt dat Adam doet.

Adam.

Maer kon Adam eens geraken, Jn Miekens Paradijs,

hy sou ons Mieken maken, Veel wondere vrugten wijs, Ay Mieke laet my hede, Al in u Paradijs,

Siet ik breng twee Pruymkens mede, En daer toe een schoon Radijs.

Mieke.

Wel wat sou konnen letten, Om te planten in mijn hof, En daer gaen vrugten setten, Laten wassen tot uwen lof, Siet ik leg voor u een Persse, En al neder in dat Gers,

Ja mijn twee krieken ende kersen, En het Land blijft even vers.

Adam.

Segt mijn Juffrouw Marieken, En leyt gy dan geen verdriet, En hebt gy van Adams krieken, Geproeft u leven daegen niet, Mijn dunkt ik zie aen u wesen, dat gy word een weynig gedikt, En dat gy aen Adams Beesen, U selven al hebt verslikt.

EYNDE

(28)

Katern 4 fragment

[M]aagde-klaght, over [e]en Jonkman, Stem, Alst begint.

JKhoorde dees dage, een Maegdeken klage,

Wat moet ik wat moet ik verdragen, [d]ie my plagt te beminne,

is verandert van [s]inne, dat minne dat minne van binne.

Wat kander mijn baten zijn vriendelijck [pr]aten nu ben ik, nu ben ik verlaten door spreke en smeke is liefde ontsteke,

og ik ben schier, og ik ben schier besweken.

Hy wasser verheven, hy souder my geven

zijn Troutie, zijn Troutie verheven door queele en speele,

En fluyten en veele, hy mijn

(29)

hertie, hy mijn hertje quam steelen.

Jk plagter om te lachen, nu vind ik men achten, in trane, in trane en klagte, al mijn genugte,

gaen van my vlugte,

verandert, verandert in sugten.

Wat kander mijn baten, hondert duysent ducaten, als iker de liefste moet verlate, alle mijn klugte,

zijn verandert in sugte,

waer zal ik, waer sal ik nu vlugten.

Hy wasser bedrogen, Hy quamper voor u oogen, u tranen, u tranen afdrogen, alle u klage zijn droevige dage, laet staen Lief, laet staen Lief u klagen.

Hout op dwase zinne, van u droevig minne,

als gy niet, als gy niet kunt winne, wilt staken u klagen:

dat nagt en dagen

u zieltje u zieltje quam plagen.

Ag hy doet mijn sterven, Wat wenst gy erven, die u zal, die u zal bederven hy […]naer u lijden wilt hem dan ook mijden,

[die] gy eerst: die gy eerst zo vrijden.

Daer sijnder meer ander, verliefde elkander,

maer gode: maer gode hoe schrander, zo minnen en haten,

dat hem scheynt te bate,

wie kan dat, wie kan dat verlaten.

Neen, waerde Garinde, die ick wel eerst diende, en jonger, en jonger beminde, 'k e[n] zal in mijn leven, u nimmer begeven.

O Harder: o Harder verheven.

(30)

Katern 5

Een Nieu Amoureus Liedeken, Rosbeyertje en Mooy Niesje, Stem: Als 't begint.

ROsbeyertje en Mooy Niesje, Die waren vroeg opgestaen, Drie uurtjes voor dagen, Uyt snijden soude hy gaen.

En doen zy hadden gesneden, Die lieven langen nagt,

Mooy Niesjen sneed in haer vinger Tot dat 'er het bloed uyt quam.

Nu gaet hier voor mijn zitten Nu gaet hier voor mijn staen U vinger sal ik jou verbinden Eer gy 'er te bedde sult gaen.

Zy ging staen voor haer Moeder Vrouw Moeder geeft mijn raed Rosbeyertje wil by my slapen, Jk en kan 't niet ontgaen.

(31)

Wil Rosbeyertje by u slapen, Kunt gy hem niet ontgaen, Soo spreyd u beddeken sagten, Regt of gy te bedde soud gaen.

Zy maekten Rosbeyertje dronken, Al in de koele wijn,

Hy meenden by Mooy Niesje te rusten, Hy lag by zijn getroude Wijf.

Snagts ontrent ter midder nagten, hy kustense voor haer rooder mond, Of way 'er mijn Vrouwtjes vel soo sagte, 't Was mijn waerd wel duyzend pond.

En zy hief op haer slinker hand, en zy gaf hem daer een slag,

Jk ben u Vroutje geweest soo langen, zoo meenigen droevige dag.

Hebt gy soo lang geweest mijn Vrouwe, En ook soo meenigen droevigen dag, Soo is 'er jou dat slagje vergeven, Het slagje dat gy mijn gaf.

Jk zweer op al de Heylige Knapen, By Joseph de onnoselen bloed, Jk sal nog op Mooy Niesje slapen, Al sou 't kosten mijn halve goed.

Een nieu Lied, van een Koopmans Dogter tot Ostende, die om een Italiaen in een muur gemetselt wierd,

Stem: Als 't begint.

WIe wil hooren zingen, Wat tot Ostende is geschied, 't zijn wonderlijke dingen, Hoord Vrinden na dit Lied, Van een Koopmans Dogter zaen, Hoe haer vrijden een Jtaliaan.

(32)

Des s'avonds alsoo laete, Quam hy voor haer deur, met dese Dogter praten, Zy waer bleek van koleur, Hoe staeje hier soo bleek en ziet, Js u eenig leed geschied.

Met soo trak hy van zijn handen, een ring was rood van goud, Dat gaf hij haer te panden, En zey dit hoord u mijn Lief, Wat gaf zy hem tot onderpand, Eenen schoonen Diamant.

Haer Moeder dit aenhoorden, Zy sprak haer qualijk aen, Jk wou u liever vermoorden, Dan te Trouwen sulken Man,

Gy bent soo'n rijken Koopmans Kind, Voor sulken fielt gy niet en bint.

De Dogter die seer weenden, Viel op haer knien neer, Al met haer handen te samen, Moeder laet het dog geschien,

Men vind soo meenig goed Mans kind, Die wel een Koopmans Dogter mind.

De Moeder dit aenhoorden, Zy sprak haer Dogter qualijk aen, Dat jou Vader dit hoorden, Hy sou jou doen het hooft afslaen.

Of jou brengen in bedwang, Waer gy bleef u leven lang.

Tusschen twee hooge muuren, Sag men dese maget gaen, Met zugten en met treuren Met droefheyd was zy belaen, Door een scheurtjen van de deur, Sag zy haer Serviteur.

Binnen een Jaer daer naere, Hoorden zy de Trommel slaen, Sy schudden en zy baerden Met droefheyd was zy belaen.

(33)

Door een scheurtjen van de deur, Sag zy haer Serviteur.

Binnen een jaer daer naere, doen zy uyt de muure quam, als een man in 't openbaere, Na 't Leger is zy gegaen, zy had een zadel op 't Paerd, Aen haer zijde een blanke zwaerd Een graeuwe hoed met pluymen, Heeft zy op haer hooft gezet, Na de Fransman konstuyme, na 't Leger is zy gegaen, Zy had een pakje van kornaed, 't Was gestikt met goud draed.

Adieu mijn Vader en Moeder, Adieu al mijn Vaders goed, Mijn Suster en mijn Broeder, hier mee soo nam zy oorlof zoet, Zy gaf haer Moeder nog een groet, En zy keerden met ootmoed.

Tussen twee Trompetten, Sag men dese Maget gaen, Men mag hier wel op letten, Naer het Leger is zy gegaen, Tot dat zy daer in quamen, Daer zy haer alderliefste vand.

Doen zy hem had gevonden, Doen was 'er nog meerder rou, Want hy had 'er gegeven, Zijn Trouw aen een ander Vrouw Adieu geluk adieu voorspoed, Adieu al mijn Vaders goed.

Zy stak haer paerd met spooren, En reed voor haer soete Liefs deur, Die maere die quam voore, En dat al op 't zelfde uur, Zy vraegden seer confuys, Js de Kapiteyn niet thuys.

De Kapiteyn quam voore, Hy gaf de jongeling een groet, Bleek wierd zy van koleure

(34)

Doen veranderde bey haer bloed.

Wat Jongeling komt hier tot mijn, Sou dit wel een Fransman zijn.

Jk ben geen Frans Heere, Jk heb u wel eer gezien, En om te viesenteereen, Daerom zoo kom ik hier,

Daer gy mijn laest heeft af geseyt, Daer ben ik nu toe bereyt.

Treed nu ras van u paerde, Drinkt van mijn de beste wijn, Komt zit hier in mijn zadel, Die sal u geschonken zijn, Zy trad haestelijk van haer peerd:

Zoo gy dit van mijn begeert.

Jk breng u edel heere,

Op de gesontheyd van mijn Lief, Mjn hert doed mijn zo seere, Dat ik u hier zo aenzie,

De ring die gy draegt aen u hand, Js mijn eygen Diamant.

Hoe lang is 't wel geleden, Zegt mijn wel fris Jongeling, Dat gy hier quam getreden, Deed de boodschap aen mijn, Het is van daeg den derden dag, Dat ik u 't laeste lief sag.

't Js nog niet mijn Vrouwe, 't Js nog maer mijn laeste Bruyd, Dat ik de eerste mogt aenschouwe, Mijn vrindschap was haest uyt, Jk zouse voere na mijn Land, Hoe veerder, hoe minder schand.

Dus nam hy tot zijn Vrouwe, Desen eersten Careta, De andere Bruyd vol rouwen, Moest weer trecken na haer land, Denkt eens wat een groote pijn, Moest dit voor de Jonkvrou zijn.

(35)

Oorlof Dogters verheven, Die versogt word tot de trouw, En wilt zoo ligt niet geven, Of gy komt in zulken rouw, Want de Jonkmans woorden fijn, Moet by de wind geleken zijn.

Een Nieuw Minnaers Lied,

Stem: Harders ons is gebooren.

WOnderlijk zijn de werken, Groot is des Liefdens kragt, Jk gink lestmael te Kerken, Het was op een Kers Nagt, Jk vond een Kavalier, Die aen zijn Juffrouw fier, Ontrent de middernagt, Dus deed zijn droeve klagt.

Al was het nog zoo kouwe, Al sneeuden 't nog zoo seer, Dat spel most ik aenschouwen, Dogt ik van dese Heer, Ja hoorden zijnen sank, Jk lag agter een bank, Om te hooren met vermaek, De uitkomst van de saek.

Hij speelde heen en weeder, Al voor zijn schoon Godin.

Had ik u Cupidoos veder, Jk vloog haer Kamer in, Dit zey hy meenigmael, Al met een droeve tael, Dan met een soet gesmeek, 't Scheen dat zijn hert bezweek.

Hoe kunt gy dus vast slaven, Wilt dog zo wreed niet zijn, Dat ik hier staen waken,

(36)

Verwonnen door de pijn, Ten lesten aen monkeur, Siet uwen Serviteur:

Die haest van Liefde sterft, Terwijl dat hy u derft.

Wilt eens uyt venster kijke, Jk bid u doet mijn de eer:

Wilt mijn dood wonde strijken, Jk vraeg na niemand meer.

Hy heeft zoo lang gesmeekt, Haer hert dat wierd geraekt, Want ik hoorde haer stem, En dit zey zy tot hem.

Mijn Heer ey wilt vertreken, Wat staet gy hier en maekt, Papa die mogt ontwaeken, Mama niet vast en slaept, En ook mijn Kamenier, En slaept niet veer van hier, Dus bid ik retireert, En niet meer lammenteert.

O mijn, mijn soete Engel, Wilt gy mijn leevens ent, Soo sal ik gaen volbrengen, U wreed commandement, Zoo werpt u neusdoek neer, Dat ik die embrasseer, En laet het zijn een strop, Om my te hangen op.

En agt gy niet een ziere, Al mijn bedroefde smart, Zoo zal ik dees rapieren, Gaen steken door mijn hert.

Doen riep zy [owe] seer, Og doed dat nimmermeer, Zweert mijn getrouwigheyd, Jk sal doen als 't is geseyt.

Eer sal de Zee verdrogen, En sterft de God der min, Eer ik ontrouw sal tonen, Aen u mijn schoon Godin, 'k Was liever gants verplet, Gekapt van lid tot lid, Ja levendig verbrant, Als niet te zijn constant.

(37)

Als zy de woorde hoorden, Die haren minnaer sprak, Liet zy haer met een koorde, Al soetjes dalen af.

't Was in de Maneschijn, Zy was in 't wit Satyn, Schoonder als de dageraed, Waneer die eer op gaet.

Den Ridder viel ter aerde, Hy kust haer schoone hand, Een koets al met ses Paerden, Die stond daer in gespant, Hij heeft niet lang verlet, Hij heeft 'er in geset, Doen dogt ik seer bedrukt, Og had ik ook 't geluk.

Maer niemand en ontwaekte, Sy wierde niet verraen, De Liefde die zy maekten, Dat liet ik my voorstaen, Dit is alzoo geschied, Jk maek 'er af dit Lied, Wat dit geloof 't vry, Jk doeder of nog by.

EYNDE.

(38)

Katern 6

Een Droevig verhael van een Dogter die onwetende een Moordenaer troude, en negen jaren daer by huys hield,

Stem: O Wereld vol van Overdaed.

KOmt luystert toe in 't generael, Gy Menschen Jonk en Oude, wat ik u zingen sal,

Jn Duytsland is 't geschied Een Moordenaer met vlied, Bragt een Dogter in 't verdriet, Bragt een Dogter in 't verdriet.

Hy was gekleed als eenen Heer, in de Stads Herberg daere, Daer hy in trad dees keer, Daer hy ses weken tijd, Jn 't Logement daer leyd, Daer hy de Dogter vrijd, etc.

(39)

Hy sprak haer aen met soetigheyd, Schoon kind schenk my u trouwe, Jk sal dan zijn verblijd,

daerom u schoone maegd, Gy zijt die my behaegt, En groote Liefde draegt, etc.

Mijn Heer dat is maer vleyery, Gy soekt my te bedriegen, En brengen my in ly, Als ik was in 't verdriet, En gy mijn dan verliet, Dan was mijn roem tot niet, etc.

Lief als ik u verlaten sal, Soo moet de Hel my plagen, hier op het aerdse dal, Daerom o Liefste soet, Siet voor u wat gy doed, Ontfangt mijn trouw met spoed, etc.

Mijn Heer sprak de Maget schoon;

Gaet wilt een rijke minnen, Jk ben een slegt persoon, En gy zijt rijk en gou, Gaet bied dan uwe trouw, Aen een Edel Mevrouw.

Hy gaet haer Vader spreken aen, Daer zy malkaer verbinden, door haer Vaders toestaen.

hy sprak ik ben ten toon, Een rijk Edelmans Soon, Veel rijkdom is haer loon, etc.

Hy trouwde haer met groote vreugd, De Gasten op zijn Bruyloft,

die waren seer verheugd, dies voerde hy zijn bruyd De Stad van Aken uyt;

Met haer Ouders besluyt, etc.

Hy voerdense na Duytsland heen;

by Roderkerk aldaere:

hy bragt haer in 't geween, Jn een Moordenaers huys;

(40)

Stond aen de hey niet pluys;

Daer pleegt hy groot abuys, etc.

Daer was hy Moorders Kapiteyn, duysend moorden hy pleegden;

door zijn valsen schijn:

Als iemand rijsen quam Dien hy aldaer vernam;

Vermoorden hy heel gram, etc.

De jonge vrou met droevigheyd, most dit stadig aenschouwen;

Waerom dat zy so schreyd;

En daer by alle jaer:

Raekten zy by hem zwaer:

En krijgt veel kinders daer, etc.

Ja wel tot seven in 't getal, die hy terstond vermoorden, Als zy daer quamen al:

hy snijdse af de kop;

En rijgtse aen een strop, hangtse in de Bedstee op, etc.

's Avonds als hy na bed sou treen;

Nam hy de kinder hoofden:

En klopten 's tegen een;

om te zien of zy niet sou krijgen een groot berou:

Jn dit verder ontrou, etc.

Maer God de Heer die 't alles ziet;

Die verblinden haer haer herte:

al in dit zwaer verdriet;

Zy lagten om dit spoor;

als hy haer dus quam voor:

Tot God gaf haer gehoor.

Sprak hem aen en was seer benoud, 't Js negen jaer geleden:

Dat wy nu zijn getrout:

mogt ik eens reysen gaen, Na mijn Ouders voortaen:

En sien hoe 't haer mag gaen.

Neen sprack hy hoer met woorden

(41)

gram:

Gy soud my gaen verraden, Soo dra als gy daer quam, Dan was ik in 't verdriet:

En gy in blijdschap ziet:

Neen ik gedoog het niet:

Etc.

Mijn lieve man zwygt daer af stil, Geen liever op der aerde,

Als jou tot mijnen wil, Sou ik verraden dan, Mijn lieven waerde man, Och spreek dog daer niet van, Och spreek dog daer niet van.

Door al haer spreeke en soet vervley, So liet hy hem bepraten,

En hielp haer op de reys, Sy moest beloven daer, Dat zy geen mensch voorwaer, Sou maken dit kenbaer, Etc.

Sy reysde doen heel spoedig rat, Tot dat sy is gekomen,

Binnen Aken die schoone stad, Daer zy met groot verdriet, Met oogen tranen vliet, Als zy haer Ouders ziet, Etc.

Men vraegde haer stracks wat 'er schort, maer zy wou 't niemant segge,

En maekt haer woorden kort, s' Js uyt den huys getreen, Daer zy op eenen steen, Gaet sitten daer alleen, Etc.

Och steen och steen ik klaeg het jou, Mijn droefheyd en ellenden, En mijnen grooten rou, Die ik met leydsaemheyd, Nu negen jaeren tijd, Heb doorgebracht subijt, Etc.

Sy vraegden haer of het zoo waer, Og ja sprak zy mijn Heere, og ja sprak

(42)

zy aldaer,

Mijn man die moordenaer, heeft seven kinders klaer, Van my vermoord voorwaer, Etc.

Wel veertig zijnder in getal, Mijn man is Capiteyne, Van dese moorders al, Wie reysen komt voorby, Die brengen zy in ley, Met zwaere tieranny, Etc.

Men maekte daer doe straks gereed, So Ruyters als Voetknegten, Elk die was compleet, Deese Vrouwe hoort aen, Hebben zy wilt verstaen, Daer aen het huys doen gaen, Etc.

Omtrent dertig kregen zy gevaen, De rest namen de vlugt,

Die het ontquamen dan, Sy zijn gerabraekt voort, En hy door 't vuur versmoort, Voor zijn bedreven moord, Etc.

Oorlof dan Ouders wie gy zijt, Neemt een exempel heden, Al aen dit lied subijt, En spiegelt u hier aen, Dat gy geen kinders dan, Geeft aen die men niet kan, Geeft aen die men niet kan.

(43)

Een nieuw klugtig Lied, van een Jonkman en een Dogter, Vois: Ontsluyt, ontsluyt u venstertje.

SChoon Catrijn o beeld der beelden, Gy hebt mijn jonkhert doorwond, Uws gelijk die vind men zelde, Jn de heele wereld rond, Gy zijt vol bevalligheden, En uw Oogjens als Cristal, En u frisse jonge leden Die vercieren 't altemael.

Jonkman het zijn maer bagetellen Die gy altijd aen my doet

Jk ben een Dogter kleyn van gelde Groot van staet maer weynig goet Ik en heb geen meerder somme Als mijn

(44)

Eertje soet van geur,

Jonkman daer op moet ik roeme Want die staet in zijne fleur.

Hy mag wel spreken van gelukken, Schoon Catrijntje onbesmet, Die u eertje eens sal plukken, En dat op het Egte bed,

mogt ik eens tot mijn vermaken, Geven u een kusje zoet,

Op het wit van uwe kaken, Heel gerust van mijn gemoed.

Jonkman ik ben bereyd te trouwen, Maer van mijn eer versekert wees, Te buyten gaen sal ik wel schouwen, Al die wellusten van het vlees, Als mijn eertje is gestolen, Moet ik u vallen te voet, het is veer genoeg gekomen, Als men de jonkmans bidden moet.

Lief gy staet in mijn behagen, Ik sal u kiese voor mijn vrouw, Jk heb u nog een vraeg te vragen, Om niet te quetse onse trou, Jk zeg u lief sonder malicie, maekt daer in geen ongenugt, het is een maegd van kleyn condicie, Die is van mijn met kind bevrugt.

Wel ik sou dan niet begeeren, Jonkman, 't is mislukt,

die met een ander gaet spanceren, En die een eerbaer maegt verdrukt, en gaet by u een dogter zwanger, o vervloekte ligten aerd,

gaet daer heen en wagt niet langer, Op dat zy het kindtje baerd.

Lief ik wil u dog niet storen, weest goedertierig en verduld, Wilt eens na mijn reden hooren, want het was meest haer eyge schuld zy was seer ligtelijk te vreden, en 't was haer zin,

haer frisse jonge leden, Te besteden tot de Min.

Jonkman, 't zijn maer valse treken, ten sal

(45)

u niet verschonen vriend, gy weet so minnelijk te spreken, dat gy een dogter gracy wind door beloften van de Trouwe bragt gy haer in 't geween, maer 't sal u namaels rouwen, Wee die leyd den eersten steen.

Lief ik sal haer consenteren, Vragen aen de maget teer wat zy wel sou pretendeeren, voor 't verliesen van haer eer.

Jonkman zwijgt dan sonder falen, gy en kunt dog ongetroud, Een Maget haer Eer betalen, Met geen honderd tonne Goud.

EYNDE.

(46)

Katern 7

Een droevig Lied van een Juffrouw en een Edelmans Zoon die haar beminde, en om het geloof moeste scheyden,

Vois: Waar is 't Fortuyn nu ras.

WAt is de Liefde blind, Soo men beschreven vind,

O Valsen Min, Hoe zoet is het begin, Die onder u slaven met een dommen zin Vervolgt met veel pijn

Van haer Matres om eens bemind te zijn, Verstand en zin verliesen 't Leven, Door de Liefde zoet,

Verliesen goed en bloed.

(47)

Een Juffrou schoon en eel, Woonden op een Casteel,

Buyten Borgworm de schoone Stad, Zy was seer magtig rijk van geld en schat, Zij was een eenig kind,

Van haren Vader boven al bemind, Haer Moeder was eerst overleden, En zy bleef voorwaer,

Een Wees van twintig Jaer.

Haer schoonheyd en verstand, Blonk door het gantsche Land,

Want haer 's gelijk was in geen Koninkrijk, Zy wierd seer jong versogt ten Houwelijk, Die schoon Godin ten fleur,

Had meenig Vryer en Serviteur, Die haer bemind en karresseerde, Maer zy agten 't niet,

Lagten om haer verdriet.

Een Jonkman kloek van moed, Schoon Edel rijk van goed, Beminde dese Juffrou principael, Hy was geleerd en sprak verscheyde tael, Hy had haer drie jaer gevrijd,

Met hert en ziel ende getrouwigheyd, Maer kon van haer geen troost verwerven, Al gaf hy haer te pand

Op trouw een diamant.

Mijn Heer u trouwe Min, Zal noyt mijn hert en zin,

Bewegen tot Liefde van u Persoon, Al had gy meenig duyzend gouden Kroon, Want u geloof mijn Heer,

Js Rooms gezind en ik gereformeerd, Dat sal mijn Vader noyt gedogen, Adieu voor altijd,

Gaet soekt gy u profijt.

Mijn Lief ik barst van spijt;

Dit woord mijn hart doorsnijd Js dit de troost dan mijn lieve Juffrou;

Om het geloof dat en breekt noyt geen trouw, 'k Sweer by den Hemel klaer,

Js 't dat gy troud met een ander min-

(48)

naer,

Jk sal het aen zijn Leven wreken Nu gy mijn versmaed,

Zie ik word disperaet.

Dees jonge Heer verstoord, Schier in zijn min versmoord,

Verlaet zijn Lief en trekt soo uyt het Land, Neemt onder Vrankrijk dienst voor Luytenant, Na de tijd van twee jaer,

So hoord hy seggen dat zijn Lief voorwaer, Met een ander Minnaer sou trouwen, 't Geen zijn eel gemoed

Tot wraek-lust heeft gevoed.

So ras hy dit vernam, Wierd hy toornig en gram,

Hy kommandeert wel veertig Ruyters kloek, Hy deed 'er veel te Paerd en veel te voet, Wel twintig mijlen wijd,

Tot dat zy quamen aen 't Casteel subijt, Waer zijnen Lief met haer beminde, Saten onder Trouw,

Dat bragt haer in den rouw.

Jn 't midden van de nagt, Trok hy in de Poort met magt

Hy gaet terstont in 't midde van de Zael, En in zijn hand een vervloekt blanke stael;

Daer hy die schoone Blom,

Aldaer zy zat met haren Bruydegom, Hy sprak haer aen geheel verbolgen;

O gy valse Vrouw;

Gy wist ik het wreeken sou.

Nu sal ik mijn gemoed, Gaen koelen met het bloed

Van uwen Bruydegom en Serviteur, Daer gy voor mijn sluyt uwes lieften deur, Met lost hy zijn geweer,

En schoot haer Bruygom voor haer voeten neer, Nu sal ik u ouden Vader leeren

Dat de Liefde soet, Word rasend en verwoed.

Geen bidden of geklag, De Juffrou bate mag,

Zy valt voor hem daer op haer knyen

(49)

bloot;

De tranen vlieden over haer wangen rood.

Spaert dog mijn Vader Lief;

Houd mijn voor u dienstmaegd en gerief.

Hy als een Leeu had geen ontfermen;

Schoot haer Vader neer, En sturf in den Heer.

Sa trotse Maget teer, Voldoet nu mijn begeer,

Mjn Minne-lust die moet nu zijn geboet, Al waert gy een Princes van Edel bloed.

Als hy dat schoone pand,

Nu had onteerd als een tyran o schand Toen heeft hy haer jonkhert doorsteken;

Dat haer Edel bloed,

Daer stroomden met 'er spoed.

Doe hy haer had verkragt, En tot 'er dood gebragt;

Toen roofden hy veel kostelijk Juweel, hy sloot de deur en vensters van 't Casteel;

Doe stak de boose Tyrant,

het Casteel aen vier hoeken in de brand, Maer God die sal het Moorden wreken;

Al vlugt hy met schand Al in een ander Land.

Maer God die al het quaed, Noyt ongestraft en laet,

Want door het ligten van de felle brand Raekte in roer terstond het gantsche Land Veel Volk quam by een,

En veel Soldaten quamen op de been, Die haer vervolgden ende kregen, En sloegen 't al dood,

De Moorders klijn en groot.

Spiegelt u jonge Jeugd, En schikt u tot de deugd,

Besmet geen Min want 't brengt veel lijden in, Want vryen is seer soet in het begin

Gy Dogters en Jonkmans,

Besluyt de Trouw eer dat verkeert de kans, Want ziet de Liefde baert groot lijden, Hoe is de Mensch verblind,

Die hem niet wel verzind.

(50)

Testament van Kortjakje,

Voys: Van Tanneken.

KOrtjakje is overleden, Hoord vrinden hier ter steden, Zy smeerde garen den borst, Zy is niet versmagt van dorst, jenever was haer spijs en drank Die soop zy al haer leven lank, Tot dat y neer viel van de bank, So sat gelijk een Beest, Kortjakje gaf also den geest.

Zy sprak nog voor haer sterven, laet mijn een Bee verwerven, Als ik sal wesen dood,

Begraeft mijn digt al aen een sloot, Set in mijn Kist een groote fles Jenever dat ik altemes,

Nog onderweeg my dorst eens les, Als ik ben op de reys,

Na Kortjakjes Paradijs.

Als gy mijn sult begraven, So wilt u borst eerst laven, Het glaesje op de hoed, Volgt soo het Lijk te voet, Jenever die is nu goed koop,

Drinkt voor een musje vry een stoop, Kortjakje haer daer in versoop, Dit is een blijde dag,

Voor die graeg Kortjakje mag.

De vrinde worde gebeden, Om agter 't Lijk te treden, Jenever drinkers klaer, Wilt nu volgen paer aen paer.

(51)

Neem elk een flesje in u sak, Vol overschot nog van Kortjak, Drinkt onderweeg op u gemak, Van de Jenevers vogt,

Die Kortiakje niet op en mogt.

Daer agter quamen lopen, die Jenever verkopen, 't Was haer een grote spijt, dat Kortjakie was een Lijk, Zy ginge mee so dat behoeft, Maer hebbe qualijk drank geproeft, Zy waren om haer doot bedroeft, Om dat kortjakjes nat,

Afgeslagen is op 't vat.

Al die kortjakje meugen, die om haer dood verheugen, Zy dronken onbevreest, Of het was een Bruylotfsfeest, Van 't Wesoper bokkende brood, dat van Kortjakje overschoot, Tot datse rolden als een kloot, Jenever die slaet af,

Nou Kortjakje leyd in 't graf.

Haer nagelaten Boeltjen, dat was een stukkent stoeltje, Een Potje sonder rand, Met een ouwe bonte Want, Een flesje sonder hals of tuyt, En al datmen trok van haer huyt, dat maekte de Jenever uyt, Voor die Kortjakje kent, Was gemaekt dit Testament.

(52)

Den Vergramden Minnaer over zyn trouweloose Matres,

Vois: Vrienden sou men niet vrolyk wesen.

ACh dwase min wat teeld gy vrugten!

Die niet voortbrengen als verdriet, om u moet ik soo droevig sugten, Door het groot leed dat mijn is geschied Jk heb wel reden om te du he he he gten Want gy trouwloose van mijn vlied.

Weg met u valsche Toverlonken;

Daer gy mijn hert en ziel en zin, Soo hebt mee weten te ontfonken, Om mijn te trekken tot u min,

en mijn gemaekt door liefde dro ho ho ho ho nken Weg valsche snoode Tygerin.

O grote Goo'n hoe kan dat wesen!

Hebt gy mijn niet gezworen trou, Dat gy mijn waerde bruyd sou wesen, en nimmermeer begeven sou;

Ontrouwe maegd gy meugt wel vre he he he he esen Laet gy u minnaer soo in rou.

Ach! Ach! hoe sal u hert nog knagen Over dees trouweloose daed, Gy sult het u nog wel beklagen, Als het sal wesen veel te laet;

en de dood mijn heeft weg gaen dra ha ha ha ha gen Sult gy betreuren u droeve daed.

Gy toonden my veel soetigheden So 't scheen: maer 't was niet als fenijn Wel hoe kan dat o schoone leden!

(53)

Hoe kan die valsheyd by u zijn,

Dat gy nu gaet mijn min vertre he he he he den, en schept vermaek in mijne pijn.

Jk wens dat ik u kon betalen, Of dat daer quam een slim gespuys, Dat u soo dadelijk weg quam halen, en voerden u so uyt den huys,

Gy zijt de oorsaek van mijn qua ha ha ha ha len, en van mijn droef en bitter kruys.

Snoo Afgodin gy zijt het waerdig, Vervloekt en gruwelijk vrouw geslagt, Komt spoken komt ey komt dog vaerdig Komt uyt den afgront met u magt,

Sy is de geen mijn ligtvae ha ha ha ha rdig Heeft tot dees droeve staet gebragt.

Doet aen haer leeren hoe in 't minnen een eerbaer maegd haer dragen moet, Dat zy geen Jonkman zijne zinnen, Trekken en dan op staende voet,

Weder een ander gaen bemi hi hi hi hi nnen, Dat doet verteeren mijn vlees en bloed.

Gerymt door Pieter de Vos.

EYNDE.

(54)

Katern 8

Een Vermakelyke Vryagie, Van Joris en Marrytje, Vois: Van Truytje myn Lief.

MArrytje Lief mijn schoon Godin, Mijn Alderliefste laet mijn in, Gy speeld gestadig in mijn zin;

Schoon Engelin:

laet mijn de vreugde van u eens verwerven:

mijn soete suyker mondtje rood;

Laet mijn u streelen u borsjes blood;

Of anders moet ik sterven, Door minne-brand

Jk moet mijn deur eens open doen, en zien wie dat 'er is soo groen;

(55)

Die mijn soo heymelijk en stil, Tog spreeken wil;

en mijn zijn liefde en trou op komt drage Wel wat bent gy voor een monsieur?

Die hier soo laet al aen de deur, Komt kermen en klagen:

Van minne-brand.

Wel marrytje mijn soete meyd, Jk ben Joris die met bescheyd;

Uyt Liefde en trouwigheyd:

lang heb gevreyd,

Jk bemin u mijn lief doed mijn begeren Jk ben een man die onbelaen;

voor u de kosten sal winnen gaen:

Wilt het niet revuseren:

mijn hooning-dief.

Bent gy die Joris soete maet?

Wel seg het mijn dan met 'er daed;

Wat voor Ambagt lieve man:

Js dat gy kan;

Om mijn soo rijkelijk te onderhouwen;

Jk seg het u met goed fatsoen, Jk moet gekleed gaen in 't katoen;

een kortjak met mouwen:

Al na de zwier.

Jk ben een meester seer faljant, mijn 's gelijk is niet in het land, marrytje mijn lief hoord mijn verhael:

Jk kan die quael,

van al de mensen met 'er daed geneesen;

Hoofd-pijn, Tand-pijn in korten tijd, de buyk-pijn van een jonge meyd:

Jk kan speelen gepresen;

Voor kortesaen.

Marrytje mijn lief ik ben soo groen,

(56)

Gy sult gekleed gaen in 't Catoen, Gelijk als al de Damens doen;

Na 't nieuw fatsoen:

daer en sal niet voor u mijn lief ontbreke dus wilt mijn geven het Ja woord, Of anders gaen ik loopen voort;

Jk mag niet meer staen preken:

't Js tijd dat ik gae.

Wel soetjes Joris lieve maet, Hoe wil je soo dra worden quaed?

Zie daer daer is mijn hand op trouw, Die schenk ik jou,

een kusje toe wat wilje meer begeeren.

Neen Marrytje lief de onder trouw;

moet hier geschien als man en vrouw, kom laten wy marceren:

te saem na bed.

Og Joris ik en durf niet,

Gy mogt mijn brengen in 't verdriet:

En als 'er dan een kind af quam, Wat raed was 't dan?

malle karonje wilt daer niet voor vresen wy sullen 't opvoeden te saem

kom laet ons maer na bed toe gaen, Slapen te saem gepresen,

Tot morgen vroeg.

Klagten van een Bedroefde Bruyd, over 't afsterven van haer Minnaer,

Stem: Als 't begint.

OBoose wereld vol van ongenugten Wat ley ik voor u al droeve smert, met droevig weenen ende bitter sugten,

(57)

Word nu doorschoten heel mijn jeugdig hert.

Jk was een jonge bloem van twintig jaren En door de Liefde was ik heel verblind, En mijne Minnaer daer ik mee sou paren, Js van de felle dood in 't graf verslind.

Wat ongeval is my nu overkomen, O wreede dood ik had 't soo niet gedagt, Gy hebt mijn tweede ziel nu weg genomen, Waer door vergaet nu mijn natuur en kragt.

Mijn droef gemoed ik mag wel tranen leeken En wense mijn by hem in 't graft al mee Mijn dunkt ik sal mijn zelf het Hert afsteken, Gelijk als Tisbe om Piramis dee.

Houd op houd op mijn onverstande zinnen En mijn Memorie steld u wat gerust Jk wil voortaen geen wereld meer beminnen dan Christus Jezus die mijn zond' uytblust.

Jk wil nu altemael mijn zugten laten, En geven God mijn Ziel en Lijf geheel, Geen Prins of Konink of geen Potentaten, En hebben van de dood tog geen verscheel.

Mijn klaer gezigt o Heer dat voel ik breke En mijne Leden worden uytgerekt,

Mijn Tong waer mee ik helder plag te spreken, Leyd nu met zwarte aerde overdekt.

Mijn kaele voeten en mijn witte tanden, Zijn nu vergaen al door de aerde ras,

Wie dat wy zijn de schoonste van de Landen, Ons Lighaem komt de Wormen wel te pas.

Daerom en hoeft niemand also te roemen, Gelijk als ik soo dikmaels heb gedaen,

Nu moet ik voor 't regtvaerdig Oordeel komen, Mijn bange Ziel die zal daer loon ontfaen.

(58)

Een Nieuw Lied gemaekt van een bedroge Minnaer en Minnares

Voys: O Holland Schoon, etc.

WAt baert de Liefde al droefheyd, Gelijk hier is gebleken,

hoe dat een koopmans Zoon met blijd door Liefde was ontsteken,

Al op een Dogter jonk en schoon, Lieftalig en fraey van Persoon, Daer ging hy by uyt vryen, En dese Maegd verlyen.

Hy sprak de Maegd met reden aen, Och lief komt my te baten, Jk ben om u in druk belaen, Jk sal u noyt verlaten,

Komt mijn te hulpe door Liefde soet, Jk ben een koopmans Zoon met goed, Genoeg om van te leven,

Lief wilt mijn niet begeven.

Jk ben een teere jonge Maegd, ik heb niet als mijn eere

Daerom tot mijn geen Liefde draegt, U Vader sou 't niet consenteeren, U Moeder sou het niet toestaen, Dat wy souden te trouwen gaen, Gy soekt mijn te bepraten, En dan weer te verlaten.

Og neen mijn Alderliefste Vrou, Jk sal u noyt verlaten,

Daer is een Gout Oorlogie op Trou, Mijn Ouders sal ik wel bepraten.

Daer is een brief al met mijn bloed, dat ons samen verbinden doed Te leven met verblijden, Tot ons de dood komt scheyden.

Jk neem u trou en ben bereyd, Om met u so te leven,

De Jonkman was hier door verblijd;

Heeft haer meenig kus gegeven:

Zy leefde samen met genugt, De Maget wierd

(59)

van hem bevrugt,

Hy gaet zijn Ouders vragen;

Om te Trouwen met behagen.

Og mijn beminde Vader vroom, wout gy my laten trouwen;

Jk heb een Dogter jonk en schoon, Gebragt in groote rouwe,

Daer toe is zy van mijn bevrugt, Laet ons dog trouwen met genugt, Dan leven wy in eeren

Wilt het maer consenteeren.

Dan doen ik nou of nimmermeer Dat gy de Maegd sult trouwen;

U Moeder dat ook niet begeer, Te trouwen so een Vrouwe:

Jk seg dat gy van stonden aen, De Maget sult verlaten gaen;

Gy brengt ons Geslagt tot schanden;

Gy moet na vreemde Landen.

Zijn Ouders dwingen hem terstond:

Na Curasou te varen,

Og Vader als het wesen moet, Ey hoord na mijn verklaren,

Laet dog mijn Lief komen aen Boort;

Og Vader mijn bede verhoord:

Mjn hert dat schijnd te breken;

Laet ik mijn Lief dog spreken.

De Vader sprak door u begeer Sult gy u Lief nog spreken;

Maer Trouwen sult gy nimmermeer Zijn hert dat scheen te breken, Zijn Lief die quam by hem aen Boord, De Moeder was hier door verstoord Met grote nijd ontsteken:

Zy sprak ik sal het wreeken.

Ziet hier Liefde ter Herten gaet, Van dese twee bedrijven;

Adieu Lief ik zweer met 'er daed Jk u getrou sal blijven:

Schoon dat mijn Ouders ons scheyden doed, 'k Sal haest weer komen met 'er spoed;

En leven dan in vreugden;

Als twee Liefjes vol deugden.

Vaert wel Jonkman dan met 'er spoed,

(60)

'k Sal mijn daer op verlaten, Denkt dat ik draeg u vlees en bloed;

En Liefde boven maten;

Jk sal u blijve seer getrou;

Als een deugt en eerbare Vrouw:

Eer 'k mijn Eer sou verliesen;

Liever sou ik de dood kiesen.

Soo scheyde dese twee van een, Hy is soo heen gevaren:

En liet zijn Lief so in geween;

Jn droefheyd en bezwaren:

Zijn Moeder hoorden dit gerugt;

Dat dese Maget was bevrugt;

Met nijd was zy ontsteken:

En dogt ik sal me wreeken.

De Moeder koopt een Jonkman om, Om de Dogter te bedriegen;

Op dat haer Soon op dese Blom;

Niet meer en sou verlieven;

't Geschiede in een korten tijd;

Dat de Jonkman door snoo praktijk:

Dees Dogter quam verleyen:

Om uyt pleyzier te reyen.

Als hy de Maegd had uyt de Stad, Soo ging hy haer schoffeeren;

Sy aen hem om genade bad;

En wilt my niet onteeren;

Neemt liever mijn leven met spoed:

Eer gy mijn dese schand aendoed, Wilt mijn het hert afsteken Om u gemoed te wreeken.

Klagen en smeken was om niet, Het mogt 'er al niet baten, En doen zijn wille was geschied, So ging hy haer verlaten,

de Maegd berst met dees woorden uyt;

Rijd weg, Rijd weg jou snoode guyt, De Moeder ging hy 't verkonde, hoe hy de Maegd had geschonden.

De Maget nam terstond de vlugt, Sy vreesde voor de schanden, Daerom soo liet zy meenig zugt, Haer Lief quam weer te landen.

Sijn Ouders heeten hem wellekom, Hy

(61)

dogt te wesen Bruydegom, Og vader hoog verheven, Waer is mijn Lief gebleven.

Jk weet niet waer zy is belant Of waer zy is gebleven,

Sy heeft begaen een groote schand, Boelagie heeft zy bedreven, de zoon die ging met goed beleyd, En vraegden na 't regte bescheyd, Een Buurman die 't hem zeyde, Waerom hy droevig schreyden.

De zoon die wierd van Liefde krank, En moest de dood besuuren;

De Moeder misten haer verstand, De Vader ging 'er om treuren En sag zijn Vrou in dese nood, Dat zy moest sterven de dood, O God wat sal ik maken, Laet my de dood ook smaken.

De Dogter krijgt een ziekte groot, En quam van rou te sterven

d'Ouders haer zoon weer thuys ontbood, Die spoedig aen quam zwerven, En so ras als hy daer thuys quam, Hy haestig na zijn Lief vernam, Maer 't bescheyt dat zy gave, Was dat zy was begrave.

Hy trok het hayr uyt d' hersen pan, En liet het graf doen open, Soo ras al hy zijn Lief dood vant;

Heeft hy hem mee doorstoken, En bleef so leggen op haer dood, Door zijn uytstekende Liefde groot, En d' Ouders bey te gaere,

Leefden niet lang daer nare.

Jonkheyd neemt hier een Spiegel aen, En ook gy Ouders meden,

Ziet wat de Liefde heeft gedaen, En de hoogmoedigheden, gy Ouders laet Trouwen u kind Als zy door Liefde zijn verblind:

Laet haer den Egt bekleden, Soo leeft gy stil in Vreden.

EYNDE

(62)

Katern 9

De Lof van de Bottermarkt,

Stemme, koopt 'er niemand Allemanak.

BOttermark gy zijt vermaert, En voor al wel prijsens waert, U Lof dat moet ik roemen, Al wat in Amsterdam is, Siet men tot u komen.

Smaendags isser voor gewis, Altijd oft er kermis is, Duysende van Menschen, Ook soo vinjer met pleyzier, Wat jou Hart kan wenschen.

Voor eerst soo stater fray ten toon, Een Tyater groot en schoon, Daer met soet gerugten,

Tweemael daegs word op gespeelt, Alderhande klugten.

Rontom dit Tyater staen, Veel Wagens die zijn gelaen, Met veelderlye prullen,