Analyse van belangrijke factoren voor de effectiviteit van sportapps voor recreatieve sporters: een expert panel benadering
Door Joan Dallinga, Mark Janssen, Jet van der Werf, Ruben Walravens, Steven Vos en Marije Deutekom Individuele of niet-georganiseerde sporten zoals hardlopen, fietsen en wandelen zijn populair in Nederland. Onder deze individuele sporters vallen veel beginnende of minder ervaren sporters. Deze sporters hebben mogelijk een grotere kans te stoppen met sporten door een blessure of verlies aan motivatie, wat veroorzaakt kan worden door weinig begeleiding en ondersteuning van een trainer. Om deze groep gemotiveerd en blessurevrij te houden, is begeleiding belangrijk. Sportapps zouden hierbij kunnen helpen. Sportapps zijn ontzettend populair onder hardlopers, fietsers en wandelaars en bieden de mogelijkheid om recreatieve sporters te ondersteunen. Bijvoorbeeld door activiteiten te monitoren, doelen te stellen en eigen resultaten te vergelijken met anderen. Om te bepalen of sportapps een toegevoegde waarde hebben in de begeleiding van recreatieve sporters is het noodzakelijk om te kijken of de kwaliteit van deze apps voldoende is, maar ook welke appkenmerken hier het meest aan bijdragen.
De kwaliteit van sportapps is al op verschillende manieren onderzocht. In verschillende onderzoeken is met score lijsten voor apps gekeken naar het design, de technische aspecten en aanwezigheid van gedragsveranderingstechnieken. Meestal worden hierin alle appkenmerken als even belangrijk beschouwd en gescoord.
Maar het is nog onduidelijk hoe de kwaliteit (gedefinieerd als een positieve invloed op deelname in recreatieve sporten) van hardloop-, fiets- en wandelapps bepaald kan worden. Ook weten we niet of sommige appkenmerken belangrijker zijn dan andere. Op dit moment is er geen app score lijst die kijkt naar zowel design, technische aspecten als gedragsveranderingstechnieken. Daarnaast is het perspectief van experts op dit thema nog niet eerder belicht.
Expert panels in het kader van ‘Voor iedereen een app?!
In een recent onderzoek werden daarom experts bevraagd over belangrijke kenmerken voor de
effectiviteit van sportapps voor recreatieve sporten. Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het
‘Voor iedereen een app?!’ project. Het doel van dit project was om te bepalen welke sportapp past bij welk type gebruiker of professional gebaseerd op hun doelen en wensen. Er werden twee type experts uitgenodigd: aan de ene kant werden experts benaderd met een wetenschappelijke achtergrond in ICT, service design en industrial design voor een technologie expert panel. Aan de andere kant werden experts voor een gezondheidswetenschappelijk expert panel benaderd die een wetenschappelijke achtergrond in psychologie, gedrags-, gezondheids- of bewegingswetenschappen én onderzoek of professionele ervaring met sportapps hadden. Het gezondheidswetenschappelijke expert panel werd opgedeeld in twee subpanels (A en B).
In de panels ontvingen de experts eerst een uitleg over de opzet van de sessie. De focus lag hierbij op hardloop-, fiets- en wandelapps voor recreatieve sporters die starten met sporten of die als doel hebben om te blijven sporten. Na een voorstelronde werd verdere informatie gegeven over het doel van het project en het protocol. Vervolgens werd door de experts gezamenlijk het concept ‘effectiviteit van apps’
gedefinieerd, zodat alle experts hetzelfde doel voor ogen hadden.
De data in de expert panels werd verzameld aan de hand van de Nominal Group Technique (NGT). In drie rondes werden de experts gevraagd om appkenmerken te benoemen en een ranglijst hiervan te maken.
In figuur 1 is de opzet nader toegelicht.
Figuur 1. Opzet voor de expert panels gebaseerd op de NGT Het concept effectiviteit van sportapps definiëren (groep)
Ronde 1: Kenmerken genereren die de effectiviteit van sportapps bepalen (individueel)
Ronde 1: Lijst maken van gegenereerde kenmerken die de effectiviteit van sportapps bepalen (groep)
Ronde 1: Discussiëren over lijst van gegenereerde kenmerken die de effectiviteit van sportapps bepalen (groep)
Ronde 2: Prioriteren van gegenereerde kenmerken (top 10 opstellen) die uit groepsdiscussie kwamen (individueel)
Ronde 2: Discussiëren over top 10 ranglijsten (groep)
Ronde 3: Definitieve top 10 maken van kenmerken die de effectiviteit van sportapps bepalen (individueel)
Op basis van de top 10’s van alle experts werd een lijst met belangrijke appkenmerken opgesteld. Ook werd een kwalitatieve analyse uitgevoerd op de verzamelde gegevens.
Resultaten
Na het combineren van de top 10’s uit de drie panels, kwamen de onderzoekers tot 25 belangrijke appkenmerken. In het technologie expert panel werden toegepasselijke feedback en feedforward (anticiperen op toekomstige doelen of gedrag) en plezier als meest belangrijk gescoord. Deze twee kenmerken en look & feel en flexibiliteit werden het vaakst genoemd.
De experts uit het gezondheidswetenschappelijke expert panel A scoorden instructionele en motiverende feedback en het monitoren van gegevens als meest belangrijk. Het vaakst werden genoemd: monitoren van gegevens, motiverende feedback, technisch goed werkend, de app op maat maken op de startsituatie van de sporter, plezier en gebruiksvriendelijkheid. In het
gezondheidswetenschappelijke expert panel B werden de kenmerken motiverend/uitdagend, monitoren van gegevens en beoordeling en gebruik door andere sporters als meest belangrijk gescoord. Alle experts in dit subpanel vonden gebruiksvriendelijkheid en privacy belangrijk, maar ook dat de app moet kunnen anticiperen op en bewust moet zijn van de omgeving waarin iemand zich bevindt.
Uit de kwalitatieve analyse van de verschillende sessies kwamen vier overkoepelende thema’s naar voren.
1. Een combinatie van design kenmerken, technische aspecten en gedragsveranderingstechnieken is belangrijk voor effectiviteit van apps
Deze bevinding sloot aan bij de expertise van de panels. Ook werd aangegeven dat specifieke kennis nodig is vanuit verschillende domeinen.
“In principe valt dus sportkennis, motiverende werking en kwaliteit van de coaching onder toepasselijke feedback, naar gelang de beoogde toepassing.”
2. Uitgebreide feedback en tailoring (op maat maken) wordt geadviseerd
Verschillende feedback opties werden voorgesteld, zoals motiverende en instructionele feedback.
Tailoring kan op verschillende manieren, zoals op coaching stijl, en op verschillende momenten worden toegepast. Bijvoorbeeld tailoring op de startsituatie van de appgebruiker of doorgaande tailoring gedurende het gebruik van de app. Een ander element van tailoring is flexibiliteit van de app; in welke mate kun je de app instellen en in welke mate ontwikkelt de app met je mee?
“Als je beter gaat hardlopen dat de app dan mee ontwikkelt, andere schema’s geeft etc.“
Een stap verder zou zijn dat de app kan anticiperen op de gebruiker.
“Dat de app rekening houdt met iemand zijn context. Dat de app rekening kan houden met het feit dat het een keer wel eens anders gaat.”
3. Een theoretische basis of evidence base is de standaard
Verschillende gedragsveranderingstechnieken werden genoemd, maar ook technische, medische en engagement theorieën of perspectieven. Daarnaast kan onderscheid gemaakt worden in een
theoretische en een evidence base. Een app kan bijvoorbeeld gebaseerd zijn op een theoretisch model, maar toch niet evidence based zijn.
“Bijvoorbeeld het transtheoretische model. Dat is typisch een theoretische onderbouwing, als je echt gaat kijken naar de empirische evidentie dan is die niet zo goed.”
4. Basisvoorwaarden gerelateerd aan app gebruik
Hierbij valt ten eerste te denken aan de looks, design, toon, interactie en het imago van een app. Ten tweede werd gebruiksvriendelijkheid gezien als voorwaarde voor gebruik. Dit heeft onder meer te maken met stabiliteit, betrouwbaarheid en robuustheid van de app. Ten derde werd het functioneren zonder bugs als belangrijke voorwaarde gezien.
“Doet de app wat je verwacht wat die doet en werken bepaalde functies. Of het allemaal niet te complex is en dat je niet te lang moet zoeken naar bepaalde functies.”
Conclusies
Samengenomen laten de resultaten zien dat experts uit verschillende velden een variëteit aan appkenmerken (op gebied van design, technische aspecten en gedragsverandering) belangrijk vinden voor de effectiviteit van sportapps. Deze resultaten kunnen helpen bij de ontwikkeling van een verbeterde app score lijst voor het bepalen van kwaliteit.
Bij de interpretatie van de resultaten moet meegenomen worden dat het aantal deelnemende experts relatief laag was (elf) en dat een gelegenheidssteekproef geselecteerd is. Dit kan invloed gehad hebben op de generaliseerbaarheid en mogelijk hebben de onderzoekers hierdoor belangrijke perspectieven gemist.
Aanbevelingen zijn:
Zowel gedragsveranderingstechnieken, design als technische kenmerken scoren.
Beoordelen op basis van een theoretische of een evidence base.
Gedetailleerde analyse van app subkenmerken.
Scoren in hoeverre de app informeert over een verantwoorde en veilige sportdeelname.
Basisvoorwaarden zoals imago, gebruiksvriendelijkheid en bugs in de app scoren.
Daarnaast is het advies aan sportapp ontwikkelaars om samen te werken met experts uit verschillende domeinen, te letten op basisvoorwaarden en te zorgen voor een theoretische of evidence base.
Het volledig artikel is te vinden op ….
Dallinga, J. M., Janssen, M., van der Werf, J. E., Walravens, R., Vos, S., & Deutekom, M. (2018). Analysis of the Features Important for the Effectiveness of Physical Activity–Related Apps for Recreational Sports:
Expert Panel Approach. JMIR mHealth and uHealth, 6(6). DOI: 10.2196/mhealth.9459
