ACHT DAGEN

VEREENlGING TOERlnENVERKEER

BA'fAVIA (WELTEVREDEN)

NEDERLANDSCH-INDll!1.

ACHT DAGEN

-:- -:- -:- PADANGSCHE

•

BOVENLANDEN -:- -:-

DOOit

L. C. W B ST B N B N K.

Con/wie", B. B. te Fort de KVlk

1909

1AVASCHE BOEKHANDEL & DRUKKERI1 BatavlL

PADANG EN DE PADANGSCHE BOVENLANDEN.

~ 1);111 ~tCV(,II('J1 wij hUigs di' kust \"01 inhammC'lI, tusschl"u dü vOOluitsprillgcndl\ begroeido rolseu, do lie(clljkc Ko- lIingilluelmai binnen, OIll~C\'(»l door ("en rÏllg van steil in bC't diephlauwe watl'l' nfdalclIdo. J'otsachtige, dichtbewnssC'1l heu\'I'IC'1l met klf'Îu('l l.:ampof'llg's :tau hun voet l\1et ('cn zwuai drauit de hoot in tI(l ~mlllahu\'OIi waar het witcn get·, tiN' hangars ell wouingC'u, liet rood \'.'111 hoeieu en sloopen <'CII lcvrlldig<', Idcurrij]w str('(·k vormt tusschclI liet indigo-hlauw clcr zee ('11 het gr()('11 CII bruin dcl' achtC'rgc-

!C'gell bergen."

(Reisgids der Kon. Pakehaart Mij. voor Ned.-Indië.)

"De Padtlugschc Bovoulandcu, cene oppenlal,oo be- slaande van 409.6 ViNlc goog'!'. IlIijlf'II, bûhool'ou tot de monistc hCl'glandcll der wereld; de "woeste pracht van hC't oerwoud, van de met forseheIl plantengroei getooide berg- I uggen ('11 ravijUl"lI, 011 de grauw gt'tillto toppen der vul- Imncn, tlie in l<ille C'cnznamhcid uit het groen naar bov(,11 I'ijzell} vormrIl COllO ri).\C'naardige ril anntrcl;:kelijko togen- sll"lIing llH t Jo ontgoLlLlclI ,lukte eu den bcbollWtlC'1l berg-

VO(,t, waar, in ccn Imlmc natuur CII op vruchtbart'll bodem

g('hoorznam alles welig tiert wat m('n er plant ('11 zaait."

(Encyclopaedie van Ned.-Indië.)

OVEU DE KLOOt' VAN IlAHAU st'hl'eef do he(>1' J. E. JASPER in de .,.,Jat'abode^'l:

Bohah'o door cell gl'o~ en ('cn badplnnts, züu do omstrelH'D

,'all Pajokoembooh bel'oemd 0111 do kloof Vllll IIarau,

W{'llw ollgcvCCI' ll.'t uut' I'ijtlen"i VilJl dc7.c hoofdplaats \'t'r- wijtlerd ligt.

II

't rs daar oen landschap van Gustave Doré, dat zieh voor den reiziger voordoet, sprookjesachtig mooi dool' zijn idyl~

lisch geheel, hier en dal\l' luguber, ontzagwekkend, angst·

nrl.lljltgcnd om het nog zelden gezieno, machtig grootscho van de natuur Tusschen 200 M. hooge, 1\ pic rijzende bcrggevaal'teu₁ woll\O zich annoenl{ete1lCll iu laoge, slierende jCl'oukelingen, loopt een wcggC'tje. TusschclI de groene be- groeiing der rousachtige kolossen zijn hier en daal' lmlo plel<h:en van rooden zandsteen ziehtbanr.

Voorbij het oude fort LoeboekLimpato,bekclid uitdeu Padri-krijg, zijn 't de dreigend opstaande schermen VUil groell

en rood, die den voortgaalldell bezoeker nauwer ou steeds nauwer Qmsluiton, en tussohen do donkere spleten CIl scheu- reil of tusschell de bosschon lijnen hier CII duar, iu vroolijk helder wit, vele watervalletjes welke aall het heele land- schap een levendig aanzien geven.

Zie, hoe het klaterheldere vocht langzanm naaI' beneden lijl,t te glijden! Kliemol'ig sijl'erl er een gedeelte vall Over do uitgeschuul'de l'otsplokken en het bevochtigt de uitste- kende puuten, waar do zonnestralen op flitsen} die de op- stuivende dampen doen iriseeren.

J':n dan sputtert het WOOI' heen over hellingeu, vallend vnn ste-en tot steen, gelijl< in eeu, doOi' de lIatuur vertoond wsterspel, totdat hot eorsl in ijle schermpjes en moor be- neden als zon doorlichte zilverspatjes ncerruischt.

Overal, rondom, zweert nog do wazig-witto mOl'gcnmist tot dunne novelell, waarachter het grandioze in gedempte kleuren zichtbaar is, Maal' de folie stmlen ziet men in bundels heenschiolou over de hooge kruinen van het gebergte, belichlt!ud den ovcrwnnd, waar ook zware slagschadu\\cJl

uOlll\Ol'CU over de kloof en scherpe lijnen treidwil over de plekken van steen.

De effecteu vun licht en scuaduw zUn wondermooi, en

111

in IH'! schl'H1<,rduistel' elP!' door de ZOllucstralen niet bCJ'cil<t word(lndo vlnktr, tusscl!ru die reusachtige, begroeide ldompcn, waaruit lH't grboomte scheef is 0llt8pl'OtOIl) tusschclI die aan fi\lltastischo watcl'vallC'tjcs rijke hoogtelI, I'lIst stil hel rl'UClltblll'o dal vuu sawah f'1l bi ooien de vruchtboonH~1I1 wui-

\,('11 df' nn:wprtlmcn siddNClld hun IIccrgeho2;C'n blndct'en in

de lichte suizing van den morgrllwilld, wicl\C1l witte vogels als \'roemde (jgul'C'!l in langzame vlucht.

111 Velh's 'Iiddon-Sllmntra treft men over do kloof varl Hnrau hel volgende aan: ."Ofschoon iu bijzonderheden IIfltuurlijk verschillend, I'o('pt dCi:o kloof u in hoofdtl'01di:oU h('t Lnulcl'bJ'ullllcllthal in Zwitserland zoo duidelijk \'oor Oen geest, dat gij u schier daarheen zoudt verplaatst wa-

!!{'II. G(\lijl< ginds de bellCll, voorn] de beroem do Stnuhbncll, in milliocnell droppels uitecnspattcnde, als eon fijne rcgen vall de steilo rotsgev<l:lrtpli afdalon, vormen zich 001< hier Ideinc watervallen, maar in grooter getal. enz".

]i:r is iets geheimzilllligs in dcn donkeren IInraul<olwr,

Wf\!ll' do echo driomnal w('('rklin]ü, ('11 als om een heiligen ('e('bied te behoud ell voor het grootscIlO nntulIl'taferee-lJ hooft

111('11 ('I' Ill1rnu-Iegcndell nnn \'cl'bollden, gctuigend van een

('\{'Il forscho kracht als Wl.larVl\n dl' Idoof spreekt.

1¹;('\1 Jlflfll' hOlldpl'd mctC'I'S voor dI,) Batang TInl'au ge-

1<011lC'1I, wcll\O tllsSC!JCll do hcrgE'1l voortbruist en dio door Vl'lh IlIrl clo Wf'isso T.uts(·hin(' worM vergrlC'kt'lI, is voor

{\<'llgt'UC', dio ook (,(,lli~sziIlS zijn fantasie kan ][1tC'll wer- l.ell, t('gon don 1';:110n rotswand do figuur vnu eOIl !ll('llsch in zittC'lIdc of hur1<cnd('\ houding zichtbaar. Dat is do ver- stcC'l1illg van de poet ri ~ari Ba IJ i lai, die, toen do kloof

\all lIantu nog eOIl uitgestrekt meer was, daar verdronkJ

omdat

Z ü

"

IV

de plek nu nog bf'1.ocht wordt als een tnmpat or:l1Ig b{lrllint, het gowijd(' o91"d voor hen, die zich arzonderen voor de vervulling VRU bUil wenschj de volvoering van een ge- wichtige taak.

BovclIllicn gooft de "nlmr bnrajoen", de zwevende wortel, aan tIarau 0011 gohEiimzinuig cachet. Iets verderop 111.

boort zich Mil boomworiel door eeu scheur in het gesteente, om over eon stukje wand te loopen en dan weer in ccn spleet te verdwijnen.

En d.Ii hpt verhaal vall Si Haboeng Pndèh! (1) Doze dooLaJnlig (adathoofd, aan don pongbooloe 800l<oe toege- voC'gd) slolld wijd en zijd in den omtrek bekelJd als oen ollov('r.wiulijl\O reus vall ontzaglijko lichnamslcracht. 0111 deze Iiracht ccuigszins to kunnen illustreel'cu, wordt vel'teld, hoe hij ^('f'IJS e-cn hCl'tebout met zoo'n woestheid weggooide, dat dio t"('11 gapend gat deed ontstaall-nu nog to zion- in de Bool<it Taboeb bij Soeliki.

Groot was zijn room, totdat hij vernam, dat in kampong Djamboo Lij Hnmu cell even sterke reus, zekero SiRia Tjéké, woonde.

Si R.boeng Padèh toog or heen om zijn confmter uiltedugcn. Zij vutten elkaar aan, tilden ell,nar op. Sis i a Tj é), é groei> zijn tegenstander bij het lichaam, tilde hom naaI' hov(,Il, en smakte hem ^"00 rnaJ{ n(>Cr, dat Si Ra- bonng Pudèh tot aan de borst in den groud zonk, waar- op zijn mct goud gevuld boofd werd .fgoslngell. 1I0t hoofd rolde tot hoeI ver over bergen en dalon ell werd eindelijk iu twocên gC'spleten door een handelaar, die or het goud in vond.

(1) Si ie een fUuu)uiding. Rftboeng ie hetzeHuc Ab re- boen, = 1..IIIlIlooe·uilspruiUiel; pltdèb is hetzelfde nle pedae = ^beet,

prikkelend vaD emaak.

y

Ur't in dril ,l!rond grznktn lichnrull vr!'SÜ'rlloo tot ren

uitst(\l\{~llIkn rotsklomp, welken olim gids den bczoel{cr wijZf'1l knn. Sisia Tjél<é, die dool' het gevrclJt dorst had u:rll:nw'" rn ^IHHU' Kota A la m WflS grganll, zag daal' een Idapprrhoom en gooide lIH't ren grooton steen naar de vl'uchten. Do slel'Il kwalll t~ P:üullbnroc terecht, drio dagroizcns rfln )( 0 ta A I a lil v('!'wijderd.

"Dat lu lid vol Majcistcit . . . . Su matra .

. . . . . Niet milldcl' gchcill1zinllig cn hovouaardsch warell de lIfll'htC'1l op Sumatra, wanr ik mij de machtige lalld~

schapslijllf'l1, df' mnjr~t('it dt"1' bergen en wouden, tio weel'- I-(nloo"l\ !icfl'lijldH?-id ^1'11 zachte bekoring der Padangschc

Bovcnltlndrn dflUldlllfll' Wècr VOOI' Dogen breng . . . . dOllkhanr. wlint zij zullen mij vilor rie I'cst van mijn leven vaal, ^IIf't eerst \'001' Dogen komen als ik IUl.!l Indiê denk.

, , I~n nIs de ZOII begint te dalen gloeien die vul·

I{(tncn iu eou VUlu·Hf'l"el VRII gourlstor, dali f!on!,erell zo van roz('rood ('11 nn:I.)(\(" en hov('l1narr1schn vlammen, . . . . Dit aJlllschoul\' ik als ik dt'lll( a!HI 1L(~t lalld vol Majestoit, Sumatra. 1¹;11 bUlla ('vcu ollvcl'gf'teIU]' is wat mOlt ziol nis 's oehtrnds \TOf'g men uit Pndangs luwen cn baai Wf'gstoomt. Eelt frisscho ]alldwilld hracht VUil het Barisnll-

~f'hf'l'gtf' ].0,,11(' f'11 ^WOllf'l!.\"C'Ut' , , IUSSt'hC'1l !'otscilaudcu ril Idf'ÎllO g'rOC'll<', rondo JwJwspulll1C'i1alldjos door el1 Jaugs I'i ftcu , wnnrop donla~ro go]vC'lJ wilschullllC'tld brcli:cn, gaat

1IlC'!\ dril oc(\~l;tn in ril hoc venk!' men gaat, hoe hooger

Clt dottlccl'del' rijzen bCl'gl'cel(sell, vulluwell cn oorwouden omhoog."

CHARLES BOISSEVAIN.

"lu Itf't laalHlc del' twro jal"(~lt) dil' iJ, ill do Padallgscho Bovonlandon heb doorgobracht, dwaalden mijne gedach-

VI

tril vank uit hrt land vol ITInjrstC'it Pil wOII!1rrf'1l 11:.'11\1' h('lt verro, vlllld<c vadcl'laud CII maal,te zich het !iC'im w('o wel eOll5 meester van mijn ziel, doch topn heh ik gevoeld, dat do bowondering dcr uatnlll' in haar schooIIc CII \'crh('ven opcllbnriugen, gPj)fUlnt aan IJclangstcllin:.; iu het l('vcll d.'r mClIschhoid, ecn bron is waaruit stroOIllCIi VRn gl'zf'gclidc levenskracht onts}Jrillgcll."

Ds. )1. Duus.

I VER EEN I GIN G TOE RIS TEN VER

EER.

BA TA VIA (WELTEVREDE N).

N EO ERLA N OSCH .IN DI Ë.

ACHT DAGEN

IN DE

P AD A N GSC H E BOV ENlAN DEN.

DOOR

L. C. WESTENENK.

Controleur B. B. te Fort de Koek.

BATAVIA

JAVASCHE BOEKHANDEL c..~ DRUKKERIJ.

1909.

VCREENIGING TOERI3TENVERI<EER

(Goedgekeurd bij Gouv. Besl. dd. 13 April/908, No. 9).

BAT A VIA (WELTEVREDEN).

Verschaft gratis alle mogelijke inlichtingen aangaande reizen in Ned.-Indië.

Kantooruren: van 8.30 v. m. - I n. m. van 4.30 11. m. - 7.30 n. m.

TelefoonnullIlller 443.

ACHT DAGEN

IN DE

PAD A N G S C HEB 0 VEN L A N DEN.

DOOR

L. C. WESTENENK.

Controleur B. B.

AANKOMST IN DE EMMAHA VEN.

Vroeger ankerde men bij Poeloe Pisang, maar van 1887 tot 1892 werd deze baai in het belang der exploitatie van de Oembilin-kolen- mijnen (bladz. 33) tot haven ingericht, en daar- mede via Padang door een spoorlijn verbonden.

Koelies die bagage naar het douane-kantoor dragen verdienen er 5 cent mee. Spoorkaartje naar Padang Iste kJ.

f

f

f

PADANG.

Padang wordt gewoonlijk een wijd uiteen ge- bouwd dorp genoemd met eenige nette Euro- peesche gebouwen. In de laatste jaren heeft het

5

bestuur door het goed oudcrhoudeu dcr mooie wegen, het aanleggen van trottoirs, het brengen van lucht en licht en netheid in vuile wijken veel gedaan ter verbetering en verfraaiïng.

KORTE GESCHIEDENIS VAN PADANG.

In 1660 kwam de koopman BORT van Batavia en plaatste te Padang, Indrapoera en Tikoe resiclenten, in 1664 werd het hoofdkantoor van Slilnatra's Westkust te Padang gevestigd en drie jaar later werden er aan den rechteroever der rivier, even beneden het eilandje, een fort en pakhuizen gebouwd; tevoren bestond de bezetting l/it een koopman (resident), een schrijver en vier matrozen. Het fort werd in 1781 door de Engel- sellen vemield, en het was nog niet hersteld toen op 7 December 1793 de Fransche kaper LEMEsME met zijn schip "La ville de Bordeaux"

de kl/st bezocht, beslag legde op den inhoud der Compagnie's magazijnen, slechts door 30 inval ie- den bewaakt, het ZOl/t publiek verkocht, doch 20.000 piasters, 800 Ihails en 27 staven gOl/d mee- voerde; van dezen koel/en roover is nooit meer iets gehoord. \-lij plantte overal .... vrijheidsboomen!

30 November 1795 eischten de Engelsehen nit naam vall den Prins valt Oralljè de kList op;

eillde van l1et gezag der Ilolldildschc O. I. Com- pagnie kr Westkust; bezetting van Paciang door een honderdtal Bengaalsche soldaten 'en eenige Inlandsche van Bengkoelen.

6

1818. Reis van Sir Stamford Raffles naar de Padangsche Bovenlanden en bezetting van Si Mawang aan het Singkarak-meer (bI. 33).

22 Mei 1819werdtePadangdeNederiandsche vlag weder geheschen.

Hötels. Oranje HOtel, HOtel Blantoeng, Pension Rijken.

Goede rijtuigen te huurin het Oranje-hotel.

BEZIENSWAARDIGHEDEN: De Apenberg (in een bootje de Padang-rivier bij de Moearo over- steken; wandeling, grot, heerlijk panorama; er leven tal van apen die weinig schuw zijn en brood, pisang enz. dankbaar aannemen),

Mi eh ie I S-monument (op het gelijknamige plein;

Gen. Maj. A. V. MICHIELS was een krachtig Civ.

en Mil. Gouverneur der Westkust; gesneuveld te Kesoemba op Bali in 1849).

Raaff-monument (Zeestrand. De overste A.

T. RAAFF, resident van Padang en Onderhoo- righeden overleed 17 April 1824 te Padang, eerst 29 jaar oud; hij was een weergaloos dap- per man en is vooral beroemd door htt gevecht op den Marapalam in 1823).

De Greve-monument (De Greve-kade; de ingenieur W. H. DE GREVE was de ontdekker der Oembilin-steenkolen; hij verdronk te Doerian Oadang in 1872).

Chineesehe kerk te KIenteng.

7

BELANGRIJKE WINKELS (toko). Toko Adler en Zeilinger voor huishoudelijke artikelen, Kra- nicll en Gho Leng voor eetwaren, toko Tuinen- burg en toko Wijckerheld Bisdom voorsport- artikelen, verhuren en herstellen van rijwielen en verlichting, Helfach en Co voor foto-artikelen, Winkelmii. voorheen Bäumer & Co voor schrijf- behoeften en ijzerwaren.

UITSPANNINGEN. Tennisbanen aan het Michiels- plein, den Blantoeng, en den ouden Cantineweg;

voc!balvelden op het plein van Rome. Sociëteiten De "Eendracllt" (plein van Rome), en "Ons Ge- IlOegen" (Zeestrand).

UITSTAPJES. Loeboek Bagaloeng, aardige tocht naar het buiten "Welkom" waar men voor enkele dubbelljes een bad in de rivier kan nemen (warm!) of in een marllleren badhuis van een vroegeren Gouverneur, wiens lusthof hier was.

Loeboek-Prakoe, badplaats, 16'/, K.M., wan- deling naar Tin dj a u Lao e t, prachtig panorama even voorbij de triangulatie-pilaar.

Aj e r Ma nis; mooie picnic-plaats aan zee;

wandeling over den Apenberg en terug naar de Emmahaven.

Padang-Basi, per fiets of rijtuig tot de brug over de Soengai Limau en verder

'I ,

8

Boel1goes aan de Boengoesbaai; zeebad, 18 K.M. van Padang langs den nieuwen weg begin- nende bij Boekit Poetoes, stijging tot den vuur- toren, panorama over E m In a - haven en Boen- goes-baai; te Boengoes is een pasanggrahan.

EER ST E DAG.

NAAR FORT DE KoeK (921 M. boven zee).

Men doet het best met den eersten trein (6.8 v.nl.) te vertrekken, om den minsten last van de warmte te hebben; 1ste kJ.

f

f

De reis is door lange pauzes aan de haltes niet aangenaam, totdat te 8.18 Kajoe Tanam (144 Meter) is bereikt, waar de trein langs een tandradbaan begint te stijgen en men al spoedig de beroemde Anai-kloof met de ruischende wa- tervallen (Ajer Mantjoer) en de steile zwaar- begroeide berghellingen binnentreedt.

Vooral na de halte Kandang Ampat is het na- tuurschoon overweldigend en bewondert men den aanleg van deze tandradbaan langs dreigende rotswanden en over den bruisenden stroom, die in den nacht van 23 op 24 Decelllber 1892 verschei- dene der pas eenige maanden in gebruik zijnde ijzeren boogbruggen met steunmuren en landhoof- den, 1500 meter transportweg, boomen, woningen met donderend gewela wegbrak en meesleurde.

Tusschen de halte Kampoeng Tanah en Padang Pandjang wordt de bergstroom over- brugd door een 104 meter lange paraboolbrug, 36

10

meter boven het water, waar men een verrukke- lijk panorama heeft. Ginds in de verte steekt de Marapi zijn kalen dreigenden top boven alles uit. Nu wordt de hoogvlakte bereikt, de hemel verbreedt zich, alles overheerschend staal massief de Mar a p i voor ons. (2892 meter).

Te 9.44 is Padang Pandjang bereikt, waar de baan zich vertakt naar F 0 r t deK 0 c k en Sawa h L 0 ent 0 (Oembilin-mynen).

Padang Pandjang is een aardig plaatsje;

ofschoon hel slechls 773 meier boven zee ligl, is hel er dikwijls zeer guur, een gevolg van de ligging aan den ingang der kloof. Er is een klein holel.

Een aardige wandel ing is hel naar de bron en badplaats Ajcr Mato Koetjing (naar de kleur van het kattenoog) en heerlijk zijn de wandelingen in de Anai-kloof. Een naald op den heuvel Go e- go e kMa I i n I a n g wijst de plek aan waar drie gewonde militairen (Schelling, Marien en Sosmilo) in den nacht van 27 op 28 Februari 1841 de lont in het kruit staken, loen de overige bezetting dezer versterkte post gedwongen was aftelrekken (op- stand van B a I i

iJ

Te 9.57 gaal de reis door naar F 0 rl deK 0 c k;

moeizaam kliml de trein den Mar a p i-v 0 e I op naar het zadel tusschen dezen vuurspuwenden berg en den uitgedoofden vulkaan Sin g g a I a n g (2890 m.) en rust even bij de halte Pasar Rabaä (979 meter) van waar men een verrassend gezicht heeft op het Sin g kar a k-m eer, ver beneden,

11

in het zuidoosten; in het westen ziet men naast den Singgalang den kleinen vulkaan Tandi- ka t die nitgedoofd was doch in 1905 plotseling weer is beginnen te werken (hoogte 2458 meter).

De halte Koto Baroe in het zadel is het hoogste punt van de spoorlijn (1145 m.); daarna daalt de trein naar de schoolle hoogvlakte van Aga m, en haar middelpunt, de hoofdplaals der Padangsche bovenlanden, Fort de Kock (921 m.); aankomst 11.10 vm.

Hotel. Het Sawah Hotel, op dit oogcnblik het eenige hotel, is goed; er zijn t2 kamers;

t 5.- per dag; hel ligt slechts twee minnten van het station, aan den grooten weg naar Pad a n g Pan dj a n g.

FORT DE KOeK (Maleise": Boekil Tillggi).

KOinE GESCHIEDENIS.

In Oclober 1825 had een inval der Padri's ') pI aaIs in de IV Kot ^0, een distrikt (laras) gelegen ') Oe Padrïs vormden een streng Moslilllschc secte in de bovenlanden, strevende naar eCJl nauwgezette op- volging der godsdicnstvoorscllriftcn en zich richtellde, desnoods lil et ^geweld, tegen de im;tellingcll van hel ma- triarchaat, tegen dobbelen CII hancnkloPPCIl, terwijl zij de adil! geheel wiJden opofferen aan den Islam; hun aanhang was zeer groot; het land werd door den krijg vernield en in algeheelc onrust gebracht; de hulp der Europeanen werd ingeroepen tegen deze geestdrijvers (Padri-oorlog 1821- 1838).

12

op de helling en aan den voet van den Si n gga- lang, ten westen van een diep ingesneden ravijn (het Karbouwengat, Maleiseh: Ngarai), in de nabij- heid van den heuvel Boekit Tinggi. De Kapi- tein B a u e r trok tegen hen op, bivakeerde te Boe kit Tin g g i, marcheerde verder en versloeg bij Soengei Landir den vijand geheel. De gunstige ligging van den Boe kit Tin g g i was Bauer opgevallen en zoo werd in November een aanvang gemaakt met het opwerpen van een hoofcl- fort op dien heuvel, de "Sterreschans", waarvan nu nog cle grachten en wallen en een gebouwtje bestaan. Dit fort, deze vestiging. werd door den kolonel DE STUEHS, Resident en Militair Com- mandant te Pad a n g ter eere van zijn schoon- vader, dell legercommandant DE KoeK, genoemd:

Fort deK 0 c k, en werd het centrum en de hoofdplaats der Bovenlanden.

BEZIENSWAARDIGHEDEN. Het zoogenaamde Kar- bouwengat (Ngarai) is wel de schoonste merkwaar- digheid van deze plaats die zelf reeds terecht "het neusje van de zalm" genoemd wordt. Zijn de wandelingen door cle plaats, met hare mooie wegen en trottoirs, in de schaduw cler statige laurier- boomen (salam), reeds een genot door natuurschoon en heerlijke temperatuur, de wandelpaadjes langs den rand van het Karbouwengat, naar den aan- legger cloor het publiek de "Westenenksche wegjes"

genoemd, leveren een genot op dat in zijn soort

13

zijn weerga 1110eielijk zal vinden. Dat Karbouwen- gat is een diep ingesneden ravijn van vele kilo- meters lang en een paar honderd meter breed.

Plotseling staat men aan den steilen afgrond meI loodrechte wanden van geelwitlen puimsteentuf, bijna honderd meter hoog; in de diepte liggen vredig de sawah's en een beekje kronkelt zich tusschen de steenen. Maar dat beekje is in den regentijd heel wat sneller en woester, en het is dat beekje, dat zich in den loop der tijden Ileeft ingesneden in het vulkanische tufzand, en, in ver- eeniging met de afstortingen die daarvan het gevolg waren, de Ngarai gevormd heeft.

De Hollander heeft dit ll1erkwaardig natuur- schoon Karbouwengat genoemd omdat menige gra- zende buffel in den afgrond den dood vond.

Wandelingen op den bodem zijn zeer aan te be- velen, zij zijn vol afwisselend genot .. men moet echter niet opzien tegen natte voeten, want dikwijls is de beek het eenige pad door de grillige woestenij. Het gezicht op de twee vulkanen die de vlakte beheerschen is vooral in den namiddag, wanneer men in Indië die heerlijke halftinten krijgt in plaats van het harde licht van dcn dag, een blijvend genot. Dikwijls vertoont zich een prachtig gloeien aan de toppen, en daarna treedt in de diepe plooien en ravijnen der machtige reuzen het heerlijk mys- tiek donker van den naderenden nacht en beginnen de krekels hun eenzaam lied dat de plechtige stilte nog zwaarder maakt.

14

Men vcrgete niet het Westenenksche wegje te wandelen, dat naast het hospitaal (roemah sakit) begint en weer geheel ander schoon oplevert dan de wegjes in de buurt van de Bamboelaan (weg van de societeit Belvédère naar het hospitaal).

Het Storm park, zoo genoemd naar den aanlegger Storm van 's-Gravesande is niet minder bekend;

het is een heerlijk park, een rustige wandelplaats waar men "gezondheid bij lepels" inademt. Ook hier prachtige vergezichten o. a. op den Ophir (P a sa man) in het noorden; als bij het ondergaan der zon de wolken getint worden in de mooist denkbare, zachte kleuren, dan staat daar die trotsche berg als een gouden droom . . . het is de Ophir die volgens de oude zeelieden Salomo tot goud- bron' diende . . . . . ')

Ook de pasar met haar mooie hallen, waar op Woensdag en Zaterdag markt wordt gehouden en waar op drukke Zaterdagen wel eens 40.000 men- schen ter markt gaan, is een bezoek overwaard.

De boven besproken "Sterreschans", die bange tijden doorstaan heeft in den Pad ri-oorlog, dient men als historische plek ook te bezoeken.

Veel werd geleden en doorgestaan door de Hollanders die in die tijden en in de meest moeie- lijke omstandigheden het gezag hadden te hand- haven met onvoldoende middelen. Raaf!, Veltman

1) SalOlllO'S goudvelden moeten echter vermoedelijk in Oost-A frika gezocht worden.

(VEREEN. TOER. VERK.)

15

en meer helden uit dien tijd hebben hier geleefd en geleden . .. ook zij genoten dit heerlijk uit- zicllt op de bergen van Ka man g, rechts, den oploopenden voet van den ex-vulkaan Ma n i n dj a u, links, en op den gouden achtergrond den trotsehen Ophir . . . maar welke hinderpalen en gevaren

traden telkens hun streven in den weg, welk een

zorgvol leven hadden die mannen.

Gewichtige bijeenkomsten werden hier in dit fort gehouden, en over het wel en wee der boven-

landen werd hier beslist . . . nu zetelt er diepe rust, en de weenlOed van al wat voorbij is.

Rijtuigen te bestellen door tusschenkomst van den hotelhouder.

Win kei s van een i g bel a n g. Toko Ro- sen berg (huishoudelijke artikelen), toko LI KIM TENG en Lux (eetwaren); LIM TJIOE HIN, rijwiel- handelaar en -hersteller.

Kleine permanente tentoonstelling van produk- ten van inlandsche nijverheid in de rapatzaal (kantoor van den Controleur van Oud Agam).

UITSPANNINGEN. Tennisbanen op het Sportveld tegenover de kweekschool VOOr inlandsche onder- wijzers (uitmuntende instelling, het onderwijs wordt in het Nederlandsch gegeven).

Voetbalvelden op het Cantineplein en achter

het Sportveld; stadskegelbaan naast de sociëteit

"Belvédère"; Inlandsche sociëteit "Madjoe".

TWEE D E DAG.

UITSTAPJES. I. (Toer in den naasten omtrek) Boe kit 0 e pan g 0 e pan g; den weg naar de renbaan (galanggang) te Boekit Ambatjang

I K.M. volgen, links af langs de masdjid en ver- der recht door en het witte wegje volgen naar den top. Zeer mooi panorama. Daarna terug naar de stad, deze doorrijden naar den heiligen vijver te T a I 0 e k, 4 K.M; mooie plek met Duizend-en-één- Nacht-moskeelje. Vandaar door naar S 0 eng a i Ta n a n g, zwembad van 200 meter onder reusach-

tige waringin-hoornen; bronwater, watervang voor

de walerleiding naar F 0 r t deK 0 c k; badhuisjes.

Geheel per rijtuig en fiets bereikbaar,

4' /,

van Fort de Koek, IS minutenioopen van de halte Pad a n g L 0 e a r.

11. (Toer voor wandelaars) Wat e rv a t (sarasah) van Soengai Poear. Een uur per bendynaar Kap a 10K 0 t 0 waar een mooi Maleisch IlUis is;

kopergieterijen (Iojang). Vandaar prachtige wan- deling tegen den glooienden voet van den Mar a p i;

3 /,

f

111. (zeer aan te bevelen) Grotten van Kamang.

17

Voor de Ngalau J{amang (ook Ngalau di Bangsa of Batoe Biarn genoemd), 12 K.M.

per as of fiets (vlak), zijn geen flambouwen noodig; deze grot is een prachtige grillige gewelvenvor- ming in marmerrotsen. Voor de diep indringende N g a I a u cl i Pao e h, 3 K.M. westelijker gelegen en ook per as bereikbaar, is echter licht niet te ontberen; de rook van flambouwen is hinderlijk, men doet beter lampen mee te nemen. Deze grot is vroeger blijkbaar een onderaardsche waterloop geweest; het is een ruime, 3 tot 6 meter hooge tunnel met diepe zijkloven, een groote koepel, stalagmieten en stalactieten, een zeer interessante marmergrot waarin men bijna een K.M. kan door- loopen totdat de doorgang nauwer en gevaarlijk worelt.

Men doet het beste deze grot eerst te nemen, en daarna de N ga I a u Kam a n g. Bendy heen en terug f 2.50.

IV (en V indien men meer tijd heeft). Heilige visschen te Soengai Djarnih. Per trein naar Bas 0, I ste kJ.

f

f

V. Grot van SiM a ^I' aso k. Met den trein naar

18

Bas 0, vandaar een uur in een ben dy naar Si Mar aso kJ 1.50. Heerlijke wandeling stroolllop- waarts langs den rechteroever der Agamrivier naar de z.g. grot, waar de genoemde rivier, na 4 K.M.

onder het kalkgebergte te hebben gedwaald, weer te voorschijn treedt, om zich even later weer door een kalkrug te wringen. Prachtige tocht die echter evenals IV een halven dag in beslag neemt.

VI (en VII indien men voor deze tocllten den derden dag, naar Pajo Koemboeh, opoffert).

Beklimming van den Marapi. Deze vulkaan heeft in de maanden Juli, Augustus en September van dit jaar talrijke uitbastingen gehad. Men il1- formeere bij het bestuur hoe de toestand is, en zij voorzichtig! Indien de krater sterk rommelt en gromt, alsof er treinen doorheen loopen, wat half- weg den klim hoorbaar is, doet men verstandig terug te keeren; er hebben echter ook uitbarstingen plaats zonder de minste waarschuwing. De tocht is echter buitengewoon interessant en wordt dikwijls gemaakt, ook door dames; men moet echter een goed klimmer zijn. De weg leidt over Soe 11 ga i Poe a r, (zie 11.) Koelies, tevens gidsen

f

f

Men vertrekke van Fort de Koek te ongeveer 1 uur nm. en is dan vóór 5 goed en wel in de kleine pasanggrahan te Pa go I è a n (ong. 1800 meter); de weg is grootendeels te paard af te leggen.

19

Den volgenden morgen te 5 uur verder (bij later vertrek vindt men den top dikwijls in wolken geIluId); men neme ecn deken of overjas mede, aangezien het daar boven geweldig koud kan zijn!

De weg is al dadelijk steil, en wordt het steilst in een stuk laag oerwoud; daarna staat men voor den laatsten klim tegen den met steen en en sintels bezaaiden kraterwand, een behoorlijke kl outer.

Te 7.30 kan men boven zijn (2695 meter); hier zijn twee fumarolen, bij welker stoom men zich op koude dagen warmt, en ziet men over een veld van groote scherpe steen en witte draaiende wolken uit den nog werkenden krater (kapoendan) opstijgen. Deze is trechtervormig, heeft vrij steile wanden, 200 meter middellijn, is 60 meter diep en ligt binnen meer of minder zichtbare, opeen- volgende wanden van drie lang uitgewerkte kraters.

De Parapa ti (2776 meter), de steile top waar- tegen men bij aankomst opkijkt, aan den anderen kant van den krater, is het hoogste punt van den buitensten ouden kraterwal; de top biedt plaats voor hoogstens vier personen, voorzichtig!

Overweldigend panorama: de zee, het meer van Si ngkaraq, den piek van Korintj i, Tanah Datar enz. Men mag dit niet missen; evenmin mag men nalaten de zeer interessante wandeling verder te maken op het reuzenplateau met de oude kraters, de Zandzee, den fraai en "Kapoendan mati" (ketel van 30 meter diameter en 123 meter diep, met een