online dienst op 28 feb 2021, 2e zo 40dt, tempelreiniging welkom
inleiding – op weg naar Pasen, feest van licht en loutering, van nieuw begin.
Deze dienst met gedichten van Huub Oosterhuis.
bemoediging en groet gebed/gesproken lied
Wat vrolijk over U geschreven staat:
dat Gij zijt de gloed van al wat leeft, de ziel die vonkt of als een brand uitslaat, de adembron die ons te drinken geeft -
wat vurig staat geschreven: dat Gij komt
‘redden wat verloren is’, dat woord, dat Gij het hart hebt, ogen dat Gij hoort,
‘Ik zal er zijn’, zonsopgang, nieuw verbond –
dat hoge woord, geschreven wit op zwart, trouw van trouw, hoe heeft het ons bevrijd, beschaamd, vervoerd, getroost, dan weer getart.
Hoe dorsten wij te weten wie Gij zijt.
schriftlezing - tempelreiniging Joh. 2: 13-22
13Kort voor Pesach, het Joodse paasfeest, reisde Jezus naar Jeruzalem. 14Daar trof hij op het tempelplein de handelaars in runderen, schapen en duiven aan, en de geld-wisselaars die daar altijd zaten. 15Hij maakte een zweep van touw en joeg ze allemaal de tempel uit, met hun schapen en runderen. Hij smeet het geld van de wisselaars op de grond, gooide hun tafels omver 16en riep tegen de duivenverkopers: ‘Weg ermee! Jullie maken een markt van het huis van mijn Vader!’ 17Zijn leerlingen dachten aan wat er geschreven staat:
‘De hartstocht voor uw huis zal mij verteren.’ 18Maar de Joden vroegen: ‘Met welk teken kunt u bewijzen dat u dit mag doen?’ 19Jezus antwoordde hun:
‘Breek deze tempel maar af, en ik zal hem in drie dagen weer opbouwen.’
20‘Zesenveertig jaar heeft de bouw van deze tempel geduurd,’ zeiden de Joden, ‘en u wilt hem in drie dagen weer opbouwen?’ 21Maar hij sprak over de tempel van zijn lichaam. 22Na zijn opstanding uit de dood herinnerden zijn leerlingen zich dat hij dit gezegd had, en zij geloofden de Schrift en alles wat Jezus gezegd had.
Overdenking
Wat een intrigerend stukje, dat verhaal van de tempelreiniging.
Jezus is boos de tempel aan het ontdoen van handelaren en marktkooplui.
Gooit tafels omver, schreeuwt verwensingen.
Ik zou denken dat die mensen ook boos op hem zouden worden, hem de tempel uit zouden zetten ofzo.
Maar nee… de aanwezigen vragen hem: geef ons het bewijs dat u dit mag doen.
Heel apart.
Als je kunt bewijzen dat je de boel hier omver mag gooien, de hele hoop overhoop mag halen – dan mag het. Zoiets?
Maar het wordt nog aparter.
Jezus zegt dan iets over de tempel die ze mogen afbreken, en dan zal hij hem in drie dagen weer opbouwen.
De joden snappen er niks van, de leerlingen ook niet.
Maar deze uitspraak is straks, met Pasen, voor de leerlingen het bewijs om te kunnen geloven in de Schrift en in alles wat Jezus heeft gezegd.
Het gaat de aanwezige joden en de leerlingen steeds om het vinden van bewijs.
Als ze nou maar bewijs hebben, dan hebben ze zekerheid, hebben ze iets om op terug te vallen, kunnen ze het uitleggen aan anderen.
Wat dat betreft lijkt het wel een modern westers verhaal.
Onze samenleving lijkt erg gehecht aan bewijsvoering.
Als het wetenschappelijk is onderzocht en bewezen, dan is het zo.
Medici werken evidence-based, op scholen moeten overal plannen voor worden geschreven, handelingen beschreven, resultaten geteld en gerapporteerd – alles om aan te kunnen tonen dat het klopt wat je doet.
Ik hoorde een juf eens verzuchten: het is net alsof er geen vertrouwen meer is.
Een vriendin vertelde me dat haar tijd op haar werk precies is ingedeeld. Per dag heeft ze tien minuten uit-het-raam-staar-tijd. De rest van de tijd moet ze
bewijsbaar effectief bezig zijn.
Misschien gaat het bij het zoeken naar bewijs en zekerheid eigenlijk om een diepere behoefte dan je op het eerste gezicht zou zeggen. Het verlangen naar zekerheid, juist in de dingen die je niet zeker kunt weten, zit diep in mensen ingebakken. Het zoeken naar en formuleren van Godsbewijzen is van alle tijden, de filosoof en theoloog Thomas van Aquino is er in de Middeleeuwen al beroemd mee geworden. Dogma’s vormen voor veel gelovigen ook een fijne bron van zekerheid, en misschien ligt dezelfde behoefte wel ten grondslag aan een voor sommigen onstilbare honger naar kennis.
Misschien geldt het ook voor het tegenovergestelde, de zekerheid dat de ware kennis over God niet bestaat?
Kom in mij, win, ontwapen mij.
Zie mij, doe mij aan.
Weersta mij, wacht mij, delf in mij.
Ontdooi mijn naam, ontraadsel mijn bestaan.
Kom in mij, maak geluid in mij, dood is diep in mij,
versteend mijn stem, ontsta in mij, doe pijn, doorgloei mij,
leef mij, licht in mij.
Kom uit mij, scheur mij, kind van mij, mens in mij, ontwaak.
Ontvang mij, overschaduw mij.
En ga met mij
waar niemand met mij gaat.
Ik zie de tempelreiniging - net als een beeldenstorm of een kerkvernieuwing - als een poging om de kern van de zaak weer bloot te leggen. Namelijk dat als het gaat over liefde, gerechtigheid en al die zaken die we met God in verband brengen, dat er dan geen zekerheid bestaat. En dat er dan ook geen bewijs mogelijk is of nodig is. We zitten dan op een heel ander vlak. Als het over God gaat, dan spreken we over vertrouwen in plaats van over zekerheid. Over begrip ipv bewijs. Over affectiviteit ipv effectiviteit.
Juist religie is een belangrijke oorzaak van ellende en narigheid in deze wereld.
Dat heeft vaak te maken met fundamentalisme, de letterlijke en kleingeestige uitleg van religie. Maar meer nog met het besef dat juist de persoonlijke oriëntatie op God kwetsbaar is.
Mensen verdedigen dat tere plantje dan met hardheid en volhardendheid. Willen hun eigen inzichten graag opleggen aan anderen. Mensen lijken vooral
onverdraagzaam te worden als het om hun diepste religieuze gevoelens gaat.
Het lijkt er soms op dat die persoonlijke visie als zekerheid gepresenteerd moet worden, omdat het anders te kwetsbaar voelt.
De boel opschudden, de tempel reinigen, weer als nieuw kijken is soms nodig om te zien wat verhard is geraakt, wat er schreeuwt om erkenning, waar ruimte nodig is voor het kwetsbare. Reiniging wast verharding weg en lost aangekoekte delen van zekerheid op – zodat alles er mag zijn in al zijn kwetsbaarheid.
Onstilbare tonen, zwijgende woorden mogen hier klinken.
De mond die ze zingt,
het hart dat ontvangt zij gezegend.
Zoals een landschap meer ruimte is dan te zien is
en zoenen meer zijn dan de perfecte vorm van de lippen, zo roepen wij uit wirwar tevoorschijn een weg
een lichtgestalte uit dromen en schaduw van dood.
Zo wordt van aarde tot hemel Gij onze enige ware.
Het gereedschap voor zo’n reinigingsproces is ook te vinden in de lezing.
Daar staat: De leerlingen dachten aan wat geschreven staat: “De hartstocht voor uw huis zal mij verteren”.
Jezus’ razernij komt voort uit hartstocht! Felle liefde voor dat wat je dierbaar is, voor wat je aan je hart gaat, voor waar je je met hart en ziel voor wilt inzetten.
Jezus leeft en werkt en handelt vanuit de kracht van de liefde.
Liefde die haar bron vindt in God.
Liefde die zo fel kan opvlammen dat hij tot het uiterste gaat om daar recht aan te blijven doen. Hartstochtelijk.
Uw Naam is dat Gij ons kent dat Gij goed zijt in liefde ongehoord in bevrijden dat ontferming uw kracht is.
Wek uw kracht in ons dat wij elkaar bevrijden dat wij liefde leren – geheiligd worde uw Naam.
Onze zoektocht is ingebed in even eenvoudig als complex begrip: Liefde.
Zekerheid is er niet, bewijzen voor hoe het leven in elkaar zit, hoe je gelukkig wordt, ook niet.
Wel kunnen we terugvallen op de kracht van de liefde, op het vertrouwen dat dat geeft, op de ruimte die je dan ervaart zelfs als je onzeker bent over wat je moet doen. Liefde voor de mensen om je heen, voor de natuur, voor al wat leeft, en niet in het minst: liefde voor jouzelf.
Bewijzen hoe goed of liefdevol jij bent is niet nodig.
Je hoeft het alleen maar te zijn.
Liefde is groter dan ons hart, vindt haar oorsprong in God.
Jezus volgen is de weg van die liefde gaan.
Het laat ons zien wat óók gebeurt.
Wat óók gebeurt
Bij alles wat gebeurt
schrikwekkend, mensonwaardig, open ons hart en ons verstand
voor wat óók gebeurt en geschiedenis maakt:
gerechtigheid die volbracht wordt, mensen die zich inzetten
ten einde toe en zich houden.
Dat onze ogen opengaan
voor die flitsen van een nieuwe wereld.
Dat wij volharden in onze verwachting dat wij ons niet laten intimideren door wie de macht hebben, nu nog wel, maar ooit niet meer.
dat wij vindingrijk
de kleinste kansen leren benutten om vrede te stichten, recht te doen;
dat wij de moed niet verliezen, dat wij die in ons spreekt van vrede niet wantrouwen, als een illusie dat wij staande blijven in het geloof dat niets onmogelijk is
bij God- Ik zal er zijn.
muziek
aandacht voor het overlijden van Joop Duvekot aandachtsgebeden
Vaag weg de sporen van de nacht verjaag de dood uit mij.
Moge het licht van de morgen over mij opgaan.
Maak mij helder
als de dag die is verschenen Doe mij hier zijn.
Moge uw kracht in mij varen.
Maak mij aanwezig
in aandacht en mededogen.
Dat mij voor ogen staat Jezus uw mens.
Moge deze nieuwe dag
mij zuiveren, sterken.
Dat mij niet begeeft de kracht tot liefde.
Stil gebed Onze Vader
mededelingen/collecte/bloemen wegzending en zegen
