COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
Brussel, 3.5.2007
COM(2007) 231 definitief
MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD, HET EUROPEES PARLEMENT, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ, HET
COMITÉ VAN DE REGIO'S EN DE EUROPESE CENTRALE BANK – Jaarlijkse verklaring over de eurozone 2007 –
[SEC(2007) 550]
I. INLEIDING
1. Eerder dit jaar, ter gelegenheid van de 50e verjaardag van het Verdrag van Rome, hebben de Europese leiders in Berlijn een plechtige verklaring onderschreven en hebben zij opnieuw hun inzet bevestigd voor een project dat de weg heeft gebaand voor vrede en voorspoed in Europa. Economische integratie staat centraal in dit Europese succesverhaal.
Een geleidelijke opheffing van de economische belemmeringen in de afgelopen 50 jaar heeft bijgedragen aan het verhogen van de levensstandaard, het tot stand brengen van een eerlijkere markt voor consumenten, het creëren van nieuwe mogelijkheden voor beleggers en investeerders en het cultiveren van nauwere economische en politieke banden tussen de lidstaten. Zoals het in de Verklaring van Berlijn wordt verwoord: "De gemeenschappelijke markt en de euro maken ons sterk."
2. De Economische en Monetaire Unie (EMU) is tot nu toe de verst gevorderde fase van Europese economische integratie en zal in de komende jaren een belangrijke drijvende kracht blijven achter het nog nauwer aanhalen van de banden binnen de Unie. Voor de 318 miljoen mensen die de euro dagelijks gebruiken, is de gemeenschappelijke munt een tastbaar symbool van de gezamenlijke successen en uitdagingen van de Europeanen. Sinds de invoering van de euro in 1999 heeft EMU gezorgd voor een hoge mate van macro- economische stabiliteit, nauwere handels- en investeringsbanden en een diepergaande integratie van de financiële markt in de eurozone. Gedurende deze periode is de euro een belangrijke mondiale valuta geworden, die nu algemeen als anker- of referentievaluta in wisselkoerssystemen en als officiële reservevaluta wordt gebruikt. Deze en andere voordelen van EMU zouden landen er sterk toe moeten aansporen de euro aan te nemen.
3. Aangemoedigd door het feit dat Slovenië de euro per 1 januari 2007 heeft ingevoerd, zetten andere lidstaten nu meer vaart achter hun voorbereidingen voor toetreding tot de eurozone. Eerder dit jaar hebben Cyprus en Malta bij de Europese Commissie en de ECB formele verzoeken ingediend om convergentieverslagen op te stellen op grond waarvan de Raad van Ministers zal besluiten of deze lidstaten per 1 januari 2008 kunnen toetreden tot de eurozone.
4. Er is sprake van een groeiend bewustzijn dat lidmaatschap van de eurozone gemeenschappelijke uitdagingen en verantwoordelijkheden met zich meebrengt. Tijdens de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad van dit jaar hebben de EU-leiders bij hun jaarlijkse beoordeling van de hernieuwde Lissabonstrategie in het kader van de geïntegreerde richtsnoeren voor groei en werkgelegenheid hun goedkeuring gehecht aan een nieuwe reeks specifiek voor de eurozone geldende aanbevelingen. In deze aanbevelingen wordt de noodzaak benadrukt van een verstandig begrotingsbeleid, een betere kwaliteit van de openbare financiën en een groter aanpassingsvermogen op de markten voor goederen en diensten. Daarnaast wordt hierin opgeroepen tot een betere afstemming tussen de loon- en productiviteitsontwikkelingen en een snellere integratie van de financiële markt.
5. In de jaarlijkse verklaring over de eurozone, alsook in het bijbehorende document, het jaarverslag over de eurozone, wordt uiteengezet hoe de eurozonelanden volgens de Commissie aan hun gezamenlijke verantwoordelijkheden en uitdagingen kunnen voldoen.
Deze stukken zijn ook bedoeld om het debat te voeden over de economische prestaties van de eurozone en het functioneren van EMU. De jaarlijkse verklaring over de eurozone dient
tevens als bijdrage aan de dialoog die de Europese Commissie met het Europees Parlement over het economische beleid in de eurozone voert.
II. DE HERNIEUWDE ECONOMISCHE KRACHT VAN DE EUROZONE
6. Sinds de jaarlijkse verklaring over de eurozone van vorig jaar heeft het economische herstel van de eurozone zich steeds verder doorgezet. De eurozone heeft vorig jaar een groei van 2,7% te zien gegeven; dit is de snelste groei sinds 2000 en een groei die ruim boven het langetermijngemiddelde ligt. De werkgelegenheidsgroei in de eurozone is in 2006 versneld tot ongeveer 1,5%, wat een stijging van bijna twee miljoen nieuwe banen inhoudt. De inflatie bleef in 2006 rond 2%, maar zakte tegen het einde van het jaar toen de energieprijzen afzwakten.
7. De positieve groeiprestaties van de eurozone zijn deels het gevolg van de huidige conjunctuuropleving, maar zijn mogelijk ook een indicatie dat de structurele hervormingen effect beginnen te sorteren. Er zijn tekenen die erop wijzen dat de eurozone beter bestand is tegen wereldwijde schokken. Met name het effect van de recente groei op de werkgelegenheid is sterk. In december 2006 zakte het werkloosheidspercentage naar 7,5%, het laagste niveau in 15 jaar. De groei van de arbeidsproductiviteit in de eurozone lag in 2006 gemiddeld op 1%, vergeleken met een jaarlijks gemiddelde van 0,7% in het voorgaande decennium.
Verschillende factoren geven aan dat deze opleving meer dan alleen cyclisch van aard zou kunnen zijn. In het algemeen suggereren deze ontwikkelingen dat de lidstaten worden beloond voor hun inspanningen om onder andere de arbeidsparticipatie te vergroten, O&O en innovatie te stimuleren, menselijk kapitaal te ontwikkelen en een aantrekkelijker en concurrerender ondernemingsklimaat te creëren. Zij geven ook de voordelen aan van een macro-economisch kader dat is bedoeld om de stabiliteit te vergroten en meer zekerheid te bieden over de economische vooruitzichten op middellange termijn.
8. De binnenlandse vraag is een belangrijke drijvende factor achter de economische groei in de eurozone. Dit komt tot uitdrukking in de aanhoudend sterke bedrijfsinvesteringen en de opleving in de gezinsbestedingen, hetgeen deels het gevolg is van het grotere consumentenvertrouwen en de sterke werkgelegenheidsprestaties van de eurozone. De uitvoer uit de eurozone heeft ook een positieve bijdrage geleverd aan de groei, ondanks de minder gunstige economische omstandigheden van enkele van de belangrijkste handelspartners van de eurozone en de appreciatie van de euro.
9. De vooruitzichten voor een aanhoudende economische groei in de eurozone zijn in 2007 gunstiger dan ze jarenlang zijn geweest. De verwachting is dat de binnenlandse vraag vrij dynamisch blijft, waarbij de investeringen profiteren van de gunstig blijvende financiële voorwaarden, de betere bedrijfsbalansen, de behoefte aan vervangingsinvesteringen, de productiviteitswinst en de positieve winstvooruitzichten. De mondiale economische groei zal waarschijnlijk iets vertragen, maar de uitvoer uit de eurozone heeft alle kans sterk te blijven.
10. Zoals altijd kunnen om de hoek economische verrassingen wachten. Een ongeordende afbouw van mondiale onevenwichtigheden, wisselkoersspanningen en geopolitieke ontwikkelingen zijn factoren die zouden kunnen leiden tot een lager dan verwachte groei in de eurozone. Omgekeerd zouden sterkere arbeidsmarktprestaties en gunstiger dan verwachte gevolgen van voortgaande inspanningen tot consolidatie van de begroting kunnen leiden tot een hoger dan verwachte groei.
III. MACRO-ECONOMISCHE ORDE OP ZAKEN STELLEN
11. Het macro-economische beleid moet een gezonde grondslag hebben wil het economische herstel van de eurozone kunnen doorzetten. In het licht van de middellangetermijnrisico's voor de prijsstabiliteit is de Europese Centrale Bank sinds december 2005 de stimulans aan het wegnemen die in de afgelopen jaren is geboden.
Daarnaast moeten de leden van de eurozone bij de loonvorming voldoende rekening houden met prijsstabiliteit, productiviteitstrends op de middellange termijn en verschillen in vaardigheden en lokale arbeidsmarktomstandigheden. De lonen in de eurozone zijn in 2006 gematigd blijven groeien, ondanks de prijsontwikkelingen en de sterke productie- en werkgelegenheidsgroei. Hoewel tussen de landen aanzienlijke verschillen blijven bestaan, lijkt de algehele loongroei in de eurozone sinds de jaren negentig te zijn afgezwakt, waardoor er minder kans is op tweede-ronde-effecten als gevolg van eerdere olieprijsstijgingen. Wat de begroting betreft, is het van essentieel belang dat de lidstaten de gelegenheid die door de economische opleving is ontstaan, aangrijpen om de consolidatie van hun begrotingssituaties vóór het einde van het decennium af te ronden. Een dergelijke begrotingsconsolidatie zou ook de algehele budgettair-monetaire beleidsmix van de eurozone ten goede komen.
12. De leden van de eurozone hebben eensgezinde pogingen gedaan om de buitensporige begrotingstekorten te corrigeren. Op 30 januari 2007 heeft de Raad besloten dat de buitensporigtekortprocedure tegen Frankrijk dient te worden afgesloten, aangezien het begrotingstekort van dat land ook in 2006 onder de 3% is gebleven. In Duitsland is het begrotingstekort mede door het economische herstel één jaar eerder dan gepland onder de 3%
van het BBP gekomen. In Griekenland is er in 2006 een sterke correctie geweest, wat ertoe heeft geleid dat het begrotingstekort op 2,6% van het BBP bleef. Ook Portugal en Italië hebben in 2006 een aanzienlijke structurele verbetering te zien gegeven, wat in het geval van Italië wordt gemaskeerd door het effect van eenmalige maatregelen. In de eurozone als geheel is de kwaliteit van de correctie toegenomen, aangezien er minder wordt vertrouwd op eenmalige maatregelen en de overheidsuitgaven zijn teruggelopen. In het algemeen heeft de combinatie van consolidatie-inspanningen, met name in landen met buitensporige tekorten, en de verbeterde economische ontwikkelingen en de daardoor beduidend hogere dan verwachte inkomsten, het begrotingstekort van de eurozone teruggebracht naar 1,6% van het BBP in 2006, ten opzichte van 2,5% van het BBP in 2005.
13. Lidstaten, en in het bijzonder degene die doende zijn buitensporige tekorten te corrigeren, moeten de begrotingsconsolidatie doorzetten om hun middellangetermijndoelstellingen voor de begroting te bereiken. Sommige lidstaten mikten in hun stabiliteitsprogramma's van 2006 op weinig of geen verbetering van hun structurele saldi, hoewel het stabiliteits- en groeipact oproept tot een begrotingsconsolidatie die in goede tijden verder gaat dan de benchmark van 0,5% van het BBP. Frankrijk bijvoorbeeld heeft in het programma aangegeven in 2007 het structurele saldo met slechts 0,3 procentpunten van het BBP te verbeteren. In het stabiliteitsprogramma van Duitsland is geen verbetering van het structurele saldo in 2008 gepland, hoewel er "goede tijden" worden voorspeld. Sommige leden van de eurozone die hun middellangetermijndoelstellingen hebben bereikt, lopen het risico in 2007 een procyclisch begrotingsbeleid te voeren. Dit geldt met name voor Nederland, waar dit jaar een aanzienlijke budgettaire verslechtering wordt verwacht, hoewel "goede tijden" worden voorspeld. Deze situatie vraagt om hernieuwde inspanningen: lidstaten die ondanks de gunstige groei onvoldoende voortgang boeken, bereiken mogelijk geen toereikende veiligheidsmarge om te voorkomen dat het tekort de drempel van 3% van het
beleidsfouten die aan het eind van jaren negentig zijn gemaakt. Tegelijkertijd moet worden voorkomen dat er opnieuw structurele tekorten ontstaan in landen waarvan de begroting al in evenwicht is of een overschot vertoont.
14. Op 20 april 2007 heeft de Eurogroep oriëntaties aangenomen voor een begrotingsbeleid in de lidstaten van de eurozone, waarbij wordt herinnerd aan de verbintenis om de openbare financiën in goede tijden actief te consolideren en onverwachte extra inkomsten te gebruiken voor de vermindering van het tekort en de schuld. Met het oog op het verbeteren van de coördinatie van het begrotingsbeleid hebben de ministers van Financiën van de eurozone besprekingen gevoerd over de nationale begrotingsontwikkelingen in 2007, alsook over de voorlopige beleidsvooruitzichten voor 2008 en de gevolgen daarvan voor de eurozone. Ten eerste hebben zij toegezegd voort te zullen bouwen op de beter dan verwachte begrotingsresultaten van 2006 en ambitieuzere begrotingsdoelstellingen te zullen nastreven dan degene die in de stabiliteitsprogramma's van 2006 zijn vastgesteld. Ten tweede zijn zij overeengekomen uitvoering te geven aan de begroting voor 2007 zoals die is gepland, en daarbij uitgavenoverschrijdingen te vermijden en onverwachte extra inkomsten aan te wenden om het overheidstekort en de overheidsschuld te verminderen. Ten derde is overeengekomen dat de plannen inzake het begrotingsbeleid voor 2008 zorgvuldig moeten worden opgesteld teneinde de aanpassing in de richting van de middellangetermijndoelstellingen voor de begroting te bespoedigen in de lidstaten die deze nog niet hebben bereikt, en teneinde te voorkomen dat macro-economische onevenwichtigheden in de hand worden gewerkt in de lidstaten die deze wel al hebben bereikt.
15. De sterke groeiprestaties van de eurozone bieden voor alle leden van de eurozone een uitgelezen kans om hun begroting op orde te stellen. Aan de inkomstenkant zijn er sterke economische redenen om extra inkomsten (dat wil zeggen, uit een onverwacht sterke economische groei) te benutten om de financieringsbehoeften te verminderen. Aan de uitgavenkant lijkt de ervaring van sommige lidstaten te leren dat een verlaging van de overheidsuitgaven veelal een duurzamere benadering van de tekortreductie vormt. Nadat het stabiliteits- en groeipact de lidstaten met succes heeft ondersteund bij de vermindering van buitensporige tekorten, zou de werking van het preventieve deel van het pact lidstaten moeten ondersteunen bij het volledig wegwerken van tekorten om de zich aandienende uitdagingen het hoofd te kunnen bieden. Het volgen van de oriëntaties van de Eurogroep over het begrotingsbeleid zou inhouden dat de meeste leden van de eurozone hun middellangetermijndoelstellingen voor de begroting in 2008 of 2009 moeten bereiken en alle leden zich ervoor zouden moeten inzetten om deze uiterlijk in 2010 te realiseren.
16. Gezonde openbare financiën zullen de leden van de eurozone helpen om de economische gevolgen van de vergrijzing aan te pakken. Door ingrijpende veranderingen in de demografische structuur van de Europese bevolking zal in 2050 de verhouding tussen het aantal gepensioneerden en de beroepsbevolking in de meeste lidstaten waarschijnlijk zijn gestegen van de huidige 25% naar ruim 50%. Sommige lidstaten hebben al doortastende maatregelen genomen om deze uitdaging aan te pakken. Als de noodzakelijke maatregelen niet snel worden getroffen, zal in verschillende landen van de eurozone de vergrijzing een substantieel budgettair effect hebben. Zonder beleidswijziging zullen de leeftijdsgerelateerde overheidsuitgaven in de eurozone, waaronder uitgaven voor pensioenen, gezondheidszorg en langdurige zorg, in 2050 naar schatting gemiddeld met ongeveer 4% van het BBP zijn gestegen. Dit onderstreept de noodzaak voor alle lidstaten om gezonde begrotingssituaties te bewerkstelligen en ook op lange termijn te handhaven, teneinde de schuldquotes aanzienlijk te verlagen en de later verwachte uitgavenstijgingen binnen de perken te houden. Deze noodzaak is met name dringend in lidstaten als Griekenland en Portugal, die het risico lopen dat hun
leeftijdsgerelateerde overheidsuitgaven in de komende decennia met meer dan 10% zullen toenemen.
17. Er is een drieledige beleidsaanpak nodig om de houdbaarheid van de openbare financiën in de eurozone op lange termijn te waarborgen. Ten eerste moeten de lidstaten, zoals al eerder is aangegeven, zich meer inspannen om hun begrotingssituatie te consolideren en hun middellangetermijndoelstellingen voor de begroting in het kader van het stabiliteits- en groeipact te verwezenlijken. Ten tweede zal het doorvoeren van verdere structurele hervormingen in het kader van de Lissabon strategie een extra stimulans vormen voor de productiviteitsgroei en de schepping van werkgelegenheid, en zo tegenwicht bieden aan de economische gevolgen van de vergrijzing. Ten derde hebben hervormingen in de pensioen- en gezondheidszorgstelsels en investeringen ter verlenging van het aantal levensjaren dat in goede gezondheid wordt doorgebracht, het potentieel om de openbare financiën op lange termijn te verbeteren.
18. Ook waarborgen van de kwaliteit van de openbare financiën is belangrijk, zoals wordt erkend in de nationale hervormingsprogramma's van de lidstaten en de geïntegreerde richtsnoeren van de EU voor groei en werkgelegenheid. Een belangrijke uitdaging voor de lidstaten bestaat erin de begrotingsdoelstellingen te bereiken en er tegelijkertijd voor te zorgen dat de belasting- en uitgavenstelsels een doelmatige middelenallocatie in de hand werken. Het aanpassen van de belastingstelsels en het kanaliseren van overheidsuitgaven naar posten als onderwijs en O&O kan de productiviteitsgroei en het groeipotentieel verhogen en belangrijke sociale en economische voordelen opleveren op het gebied van innovatie en accumulatie van menselijk kapitaal. Een dergelijk beleid kan lidstaten ook helpen om een meer solide basis te leggen voor de openbare financiën en het functioneren van sociale modellen binnen de eurozone te verbeteren.
19. De politieke inzet voor gezonde openbare financiën dient tot uitdrukking te komen in nationale begrotingsregels en -instellingen. Onderzoek wijst uit dat lidstaten met weldoordachte numerieke uitgaven- en inkomstenregels doorgaans een betere grip op de financieringsbehoeften hebben. Zoals in het jaarverslag over de eurozone van dit jaar is besproken, moeten lidstaten bij het opstellen van deze regels zorgvuldig aandacht besteden aan de werkingssfeer daarvan en de stabilisatiefunctie van het begrotingsbeleid. In dit verband is ook een rol weggelegd voor doeltreffende budgettaire instellingen op nationaal niveau.
Parlementaire begrotingscommissies kunnen bijvoorbeeld het voeren van een gezond begrotingsbeleid ondersteunen en daarmee de preventieve arm van het stabiliteits- en groeipact versterken.
IV. WAARBORGEN VAN DUURZAME ECONOMISCHE GROEI
20. Nu de eurozone de vruchten van de strategie van Lissabon plukt, moet zij ook de kiem leggen voor verdere structurele hervormingen. Zoals tijdens de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad van dit jaar door de EU-leiders is benadrukt bij de aanneming van specifieke aanbevelingen aan de eurozone, is de Lissabonagenda voor economische hervorming essentieel voor het stimuleren van de groei en de werkgelegenheid in alle 27 lidstaten, maar heeft zijn een extra dimensie voor de landen die de eenheidsmunt hebben aangenomen. In de eerste plaats zorgen economische hervormingen voor een afname van de inflatoire knelpunten in de eurozone en voor ondersteuning van het economische herstel. Bovendien zijn goed werkende product-, arbeids- en kapitaalmarkten essentieel voor een soepele aanpassing aan
21. De trage aanpassing van sommige leden van de eurozone aan landspecifieke schokken toont aan dat de economische hervormingen verder moeten gaan. Uit een door de Europese Commissie uitgevoerde algemene studie naar de aanpassing blijkt dat, hoewel het aanpassingsproces voor het concurrentievermogen in de eurozone dynamisch stabiel is, sommige lidstaten zich niet snel genoeg aanpassen aan landspecifieke ontwikkelingen. Deze langzame aanpassing van het concurrentievermogen heeft bijgedragen tot hardnekkige verschillen in groei en inflatie tussen de eurozone-landen, wat de kosten van uitblijvende beleidsactie op nationaal niveau doet toenemen.
22. De interne markt is onontbeerlijk, niet alleen voor de economische voorspoed van de EU, maar ook voor een soepele werking van EMU. Een dynamische en volwassen interne markt zou ervoor kunnen zorgen dat nationale conjunctuurcycli meer met elkaar in de pas lopen en dat prijzen en lonen sneller worden aangepast aan economische schokken. Eén van de belangrijkste prioriteiten voor de eurozone en de EU-lidstaten is om ervoor te zorgen dat de interne markt in staat is om te gaan met de kansen en uitdagingen van de 21e eeuw. Toen de Europese Akte 20 jaar geleden van kracht werd, leunde de tamelijk homogene Europese economie sterk op de massafabricage van gestandaardiseerde producten. In de hedendaagse wereld van globalisering, nieuwe technologieën en EU-uitbreiding leunt de steeds heterogener wordende Europese economie meer en meer op kennis- en dienstensectoren met een sterkere productdifferentiatie.
23. Op verzoek van de EU-leiders heeft de Europese Commissie een visiedocument opgesteld waarin ertoe wordt opgeroepen de interne markt aan nieuwe omstandigheden aan te passen.1 De essentie van het betoog van de Commissie is dat om tastbaarder voordelen op te leveren voor Europese burgers, ondernemers, werknemers en consumenten, de interne markt verder moet gaan dan maatregelen om grensoverschrijdende juridische obstakels voor bedrijven uit de weg te ruimen. De hedendaagse beleidsmaatregelen ter verdieping van de interne markt moeten meer effectgestuurd, doelmatiger en meer op de wereld gericht zijn. De Commissie zal in het najaar een volledige evaluatie van de interne markt met concrete voorstellen voor beleidsmaatregelen presenteren.
24. Wat de financiële markt betreft, dient de eurozone voor leiderschap te zorgen bij het opvoeren van het tempo van de integratie op EU-niveau, en daarmee de impuls te versterken die al door de euro wordt gegeven. Leden van de eurozone hebben financiële integratie met name nodig als middel om het groeipotentieel te bevorderen en de aanpassing aan economische schokken te bespoedigen. De lidstaten die de gemeenschappelijke munt hanteren, profiteren nu al van sterk geïntegreerde markten voor derivaten, bedrijfsobligaties en geld. Het project voor de vorming van een uniforme eurobetaalruimte (Single Euro Payments Area) zal ook consumenten, bedrijven en andere economische spelers in staat stellen om, ongeacht hun locatie, over de nationale grenzen heen of binnen nationale grenzen, op dezelfde basisvoorwaarden en met dezelfde basisrechten en -verplichtingen, betalingen in euro te doen en te ontvangen. Een verdere integratie zou meer mogelijkheden voor grensoverschrijdende risicodeling opleveren en een doelmatiger allocatie van middelen in het gebied bevorderen. Gebieden waarop voortgang zou moeten worden geboekt, zijn onder andere grensoverschrijdende clearing- en afwikkelingstransacties, de markten voor in euro
1 "Een interne markt voor de burger", Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's, Tussentijds verslag voor de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad in 2007, Brussel, 21.2.2007, COM(2007) 60 def.
luidend schatkistpapier en in euro luidende staatsobligaties (die aan de aanbodkant nog steeds gesegmenteerd zijn) en de hypotheekmarkten op interbancair niveau (dat wil zeggen financiering) en particulier niveau.
25. Het Witboek van de Commissie over het beleid op het gebied van financiële diensten in 2005-2010 verschaft een routekaart voor een verdere integratie van de financiële markt in de EU en de eurozone. Een tijdige en gecoördineerde implementatie en een strikte tenuitvoerlegging van de verschillende wetgevingsmaatregelen van het EU-Actieplan voor financiële diensten op het niveau van de lidstaten zijn van groot belang. Verder bestaat de noodzaak voor voortgaand overleg, een evaluatie achteraf van de bestaande beleidsmaatregelen en voorschriften van de EU, en effectbeoordelingen voor nieuwe voorstellen. Naast deze maatregelen zullen verdere inspanningen nodig zijn om er onder andere voor te zorgen dat de toezichtregelingen van de EU qua efficiëntie en stabiliteit voldoende zijn aangepast aan een geïntegreerde Europese financiële markt.
26. De arbeidsmarkthervormingen werpen hun vruchten af wat betreft werkgelegenheid en participatie, maar er kan meer worden gedaan om de aanpassing van relatieve lonen in de diverse sectoren te vergemakkelijken, de arbeidsparticipatie te stimuleren en de sectorale en geografische mobiliteit te bevorderen. Factoren als flexibiliteitverhogende arbeidsmarkthervormingen, scherpere mondiale concurrentie, een verlaging van de olie- intensiteit van de productie en de sterke koers van de euro kunnen van invloed zijn geweest op de loonvorming in de eurozone. Ondanks deze ontwikkeling blijft loonmatiging essentieel voor onder andere het bestendigen van het economische herstel, het verankeren van de inflatieverwachtingen en het bevorderen van de aanpassing van het concurrentievermogen.
27. Ook op het gebied van de hervorming van de productmarkt hebben de leden van de eurozone vooruitgang geboekt, zij het dat de concurrentie, innovatie en dynamiek nog verder moeten toenemen. De aanneming van de Dienstenrichtlijn in december 2006 is een belangrijk wapenfeit. Een snelle tenuitvoerlegging daarvan vormt een van de voornaamste prioriteiten; gecoördineerde inspanningen om dit doel te bereiken zouden de eurozone ten goede komen. Bij haar beoordeling van de nationale hervormingsprogramma's voor groei en werkgelegenheid van de lidstaten merkte de Commissie op dat alle leden van de eurozone stappen hadden genomen om een betere regelgeving te bevorderen en om O&O en de verspreiding van innovatie te stimuleren. De Commissie riep echter wel op tot ambitieuzere maatregelen om de lage productiviteit in de dienstensector aan te pakken. Verdere stappen om de concurrentie te verbeteren, onder andere door het potentieel van overheidsopdrachten beter te benutten, en verbeteringen in het ondernemingsklimaat (bijvoorbeeld toegang tot financiering, restrictieve wetgeving inzake arbeidsbescherming) zouden consumenten de mogelijkheid geven meer te profiteren van productiviteitswinst en de best presterende bedrijven in de eurozone de mogelijkheid geven een snelle groei door te maken. Innovatie is een ander vlak waarop inspanningen moeten worden gericht. De uitdagingen in hoogtechnologische sectoren en het hardnekkige innovatietekort vragen om de totstandbrenging van een waarlijk concurrerende interne markt voor diensten en een interne markt voor innovatie. Een duidelijker en doelmatiger stelsel van intellectuele- eigendomsrechten ontbreekt op dit moment nog en de Europese onderzoeksruimte is nog steeds te gefragmenteerd.
28. In aansluiting op het voorstel van de Commissie om een nieuw energiebeleid voor Europa uit te stippelen, hebben EU-leiders tijdens de voorjaarsbijeenkomst van de
Europese Raad van dit jaar overeenstemming bereikt over doelstellingen om de klimaatverandering te bestrijden en de continuïteit van de energievoorziening en het concurrentievermogen van de energiesector te verbeteren. Deze doelstellingen zullen worden versterkt door onder andere verdere inspanningen om een waarlijk interne markt voor energie en gas tot stand te brengen en de ontwikkeling van een gemeenschappelijke externe beleidsaanpak om het energiebeleid te ondersteunen. Hoewel het nieuwe energiebeleid van de EU van cruciaal belang is voor alle EU-lidstaten, is het voor de eurozone relevant gezien de mogelijke gevolgen voor onder andere ontwikkelingen in lopende rekeningen en prijzen.
V. TOENEMENDE WERELDWIJDE ONDERLINGE AFHANKELIJKHEID
29. De eurozone maakt deel uit van een steeds onderling afhankelijk wordende wereldeconomie. Een opmerkelijke ontwikkeling in 2006 was de waardestijging van de euro ten opzichte van de valuta's van de belangrijkste handelspartners. In de loop van het jaar is de waarde van de euro met ongeveer 11% gestegen ten opzichte van de Amerikaanse dollar en met ongeveer 12,5% ten opzichte van de Japanse yen. Deze sterke stijging heeft zich in de eerste maanden van 2007 doorgezet en heeft de effectieve wisselkoers van de euro net even boven het langetermijnniveau gebracht. Wisselkoersen moeten de economische fundamenten weerspiegelen; een buitensporige volatiliteit en ongeordende koersschommelingen zijn onwenselijk voor economische groei. In opkomende economieën met grote en groeiende overschotten op de lopende rekening, en in het bijzonder China, is het wenselijk dat de effectieve wisselkoers schommelt opdat de noodzakelijke correcties plaatsvinden.
30. Toenemende mondiale onevenwichtigheden zijn een waarschuwingssignaal voor de wereldeconomie. Over het jaar als geheel is het tekort op de lopende rekening van de VS opgelopen tot 857 miljard USD, het grootste tekort in de Amerikaanse geschiedenis. In Japan, opkomende Aziatische economieën en olie-exporterende economieën in het Midden-Oosten zijn de overschotten op de lopende rekening verder toegenomen. Het mondiale overschot op de lopende rekening van China is gestegen naar 238,5 USD miljard, waarmee het record van 2005 is gebroken. De lopende rekening van de eurozone is vrijwel in evenwicht, maar Europa zou niet immuun zijn tegen de effecten van een ongeordende afbouw van de mondiale onevenwichtigheden. Mondiale onevenwichtigheden blijven een belangrijke uitdaging, en hoewel ze enige tekenen van stabilisatie vertonen, deels als gevolg van een iets evenwichtigere groei van de binnenlandse vraag, blijft een gecontroleerde afbouw daarvan een prioriteit. Dit is belangrijk om potentiële risico's voor de financiële stabiliteit te voorkomen en de kans op protectionistische reacties te beperken.
31. Onder beleidsmakers bestaat nu een ruime consensus over hoe het probleem van mondiale onevenwichtigheden moet worden aangepakt. Dit is de uitkomst geweest van het multilaterale raadplegingsproces dat in april 2006 door het IMF is gestart en waaraan de eurozone en vier andere belangrijke mondiale partners actief hebben deelgenomen. Dit raadplegingsproces over mondiale onevenwichtigheden heeft positieve resultaten opgeleverd en het IMF dient de gemaakte vorderingen op de voet te blijven volgen. De belangrijkste deelnemers zijn overeengekomen de volgende acties te ondernemen: i) het verhogen van de nationale besparingen in de Verenigde Staten met maatregelen om het begrotingstekort terug te dringen en particulier sparen te bevorderen, ii) het doorvoeren van verdere structurele hervormingen in Japan, met inbegrip van begrotingsconsolidatie; iii) het bewerkstelligen van flexibelere wisselkoersen in een aantal overschotlanden in opkomend Azië, met name China,
iv) het doelmatig besteden van hogere olie-inkomsten in olie-exporterende landen, en v) het doorvoeren van structurele hervormingen om het groeipotentieel te ondersteunen en de binnenlandse vraag te stimuleren in de eurozone. De eurozone toont zich vastbesloten om verdere structurele hervormingen door te zetten. Het belangrijkste is nu dat de andere relevante actoren tijdig uitvoering geven aan de afgesproken beleidsagenda zoals overeengekomen in het bilaterale en multilaterale overleg van het IMF.
VI. EEN DUIDELIJKE STEM OP HET WERELDTONEEL
32. Sinds de jaarlijkse verklaring over de eurozone van vorig jaar zijn verschillende stappen genomen om de externe vertegenwoordiging van de eurozone te verbeteren. De ministers van Financiën van de EU hebben de vertegenwoordigers van de EU-lidstaten bij de Raad van Bestuur van het IMF gevraagd om een langer zittende voorzitter te kiezen. De bijzonderheden van deze aanbevelingen zijn wel al overeengekomen, maar nog niet geïmplementeerd. Er is ook overeengekomen om een ambtenaar van de Commissie aan te stellen ten kantore van een IMF-bewindvoerder voor de eurozone, maar ook aan dit punt is nog geen uitvoering gegeven.
Voorts zijn de EU en de lidstaten overeengekomen hun steun te geven aan de deelname van de Commissie aan de G7 voor alle aangelegenheden die binnen haar bevoegdheid vallen.
Vertegenwoordigers van de eurozone, waaronder de Commissie, hebben ook deelgenomen aan alle fasen van het multilaterale overleg van een IMF in het afgelopen jaar. De gemeenschappelijke standpunten van de eurozone en referentiepunten zijn vóór de G7- en IMFC-vergaderingen vastgesteld.
33. Er zijn verdere stappen nodig voordat de externe vertegenwoordiging van de eurozone aansluit bij het groeiende gewicht van de eurozone in de wereldeconomie. Een sterkere externe vertegenwoordiging zou de eurozone ook de kans geven om leiderschap te tonen inzake aangelegenheden die binnen haar bevoegdheid vallen, zoals mondiale onevenwichtigheden. Hoewel de beste optie voor vertegenwoordiging van de eurozone bij de voornaamste internationale financiële fora en in de voornaamste financiële instellingen de toekenning van één zetel aan de eurozone blijft, bestaan er belemmeringen om dit op korte termijn te realiseren, deels als gevolg van verdeeldheid onder de lidstaten. Voortbouwend op de Mededeling "Europa in de wereld", zal de Commissie een actieve bijdrage blijven leveren aan de ontwikkeling van gemeenschappelijke standpunten over de cruciale kwestie van externe vertegenwoordiging.
34. Bij mondiale governance moet ook rekening worden gehouden met opkomende markteconomieën en de minst ontwikkelde landen. Dit kwam tot uitdrukking in het hervormingspakket dat tijdens de jaarvergadering van het IMF in september 2006 in Sangapore is overeengekomen en dat heeft geleid tot een verhoging van de quota's voor China en andere opkomende markteconomieën. De discussie over verdere hervormingen en de vertegenwoordiging bij het IMF en de Wereldbank is nog steeds aan de gang. Samen met de ambitie van de eurozone om met één stem te spreken, zal de economische opmars van de belangrijkste opkomende markteconomieën waarschijnlijk als een nieuwe wind door het internationale financiële stelsel waaien.
35. De eurozone stimuleert een nauwere samenwerking op het gebied van macro-economie en toezicht met nieuwe én bestaande partners. Vorig jaar is de jaarlijkse dialoog van de Europese Commissie met het Chinese ministerie van Financiën inzake macro-economie en toezicht aangevuld met een nieuwe dialoog met de Chinese Nationale ontwikkelings- en
ook een nieuwe macro-economische en financiële regelgevingsdialoog is gevoerd met de Russische overheid, waaruit het groeiende belang van Rusland als strategische partner van de EU blijkt. Voor dit jaar is ook een nieuwe, regelmatig te voeren macro-economische dialoog tussen India en de EU gepland. Verder wordt gekeken naar nieuwe macro-economische dialogen met Brazilië en Zuid-Afrika in verband met de rol die deze landen in hun respectieve regio's spelen en hun strategische partnerschap met de Unie en de eurozone.
VII. BEVORDEREN VAN DOELMATIGE EN LEGITIEME BELEIDSVORMING
36. Om de gemeenschappelijke economische uitdagingen aan te kunnen, hebben de eurozonelanden een doelmatig stelsel voor collectieve governance nodig. In dit verband speelt de Eurogroep een steeds grotere rol bij het bevorderen van een gemeenschappelijke visie op de gedeelde beleidsuitdagingen onder de leden van de eurozone. In de afgelopen twaalf maanden heeft de Eurogroep, met inbreng van de Commissie, gestreefd naar een grotere consensus over de uitdagingen op het gebied van structurele hervormingen en andere aangelegenheden die relevant zijn voor de eurozone, zoals die zijn aangegeven in de aanbevelingen aan de eurozone de context van de geïntegreerde richtsnoeren voor groei en werkgelegenheid. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft het verbeteren van de coördinatie van het economische beleid, zoals blijkt uit de aanneming van openbare oriëntaties voor het begrotingsbeleid en de grotere aandacht voor de samenhang van macro- economische beleidsmaatregelen en structurele hervormingen. Er zou nu naar moeten worden gestreefd om deze gemeenschappelijke visie te vertalen in een gezamenlijk beleid om aan deze uitdagingen het hoofd te bieden en de voordelen van de gemeenschappelijke munt te maximaliseren. Een grotere geneigdheid van de lidstaten om voor coöperatieve oplossingen te kiezen, zou bevorderlijk kunnen zijn voor de beleidsdiscussies.
37. De doeltreffendheid van de beleidsvorming in de eurozone is belangrijk, maar dat geldt ook voor de legitimiteit daarvan. Met dit doel voor ogen staat de Europese Commissie klaar om deel te nemen en bij te dragen aan de voorgenomen dialoog van het Europees Parlement over de voornaamste problemen die de economie in de eurozone bedreigen. Het jaarverslag over de eurozone vergroot het inzicht hierin doordat het een analyse geeft van de economische omstandigheden in de eurozone, de ontwikkelingen in het macro-economische beleid, de uitdagingen op het gebied van structurele hervormingen en de externe dimensie van EMU.
38. Met het naderen van de 10e verjaardag van EMU zal de Europese Commissie meer aandacht besteden aan het evalueren van het functioneren van EMU en het vaststellen van manieren om het potentieel van de economie van de eurozone te maximaliseren. Op dit punt zijn diverse vragen relevant, zoals die of de economische governance in de eurozone afdoende is toegerust om de huidige en toekomstige uitdagingen aan te gaan en die of de beleidsmakers op Europees en nationaal niveau meer kunnen doen om een beleidsmix te realiseren die bevorderlijk is voor groei en werkgelegenheid.
VIII. CONCLUSIE
39. Beleidsmakers moeten de gelegenheid aangrijpen die door de hernieuwde economische kracht van de eurozone wordt geboden om gezonde openbare financiën te bewerkstelligen en verdere structurele hervormingen door te drukken. In de jaarlijkse verklaring over de eurozone zijn de voornaamste uitdagingen uiteengezet waarvoor de eurozone op dit ogenblik staat. Op begrotingsgebied moeten de lidstaten de verleiding om de budgettaire teugels te laten vieren weerstaan door zich meer in te spannen om hun middellangetermijndoelstellingen voor de begroting te bereiken en te handhaven en om de structuur en kwaliteit van de openbare financiën te verbeteren. Het in de praktijk brengen van de onlangs door de Eurogroep gegeven oriëntaties voor het begrotingsbeleid zal van zeer groot belang zijn voor de afronding van de consolidatie op het niveau van de eurozone als geheel. Hierdoor zal de geloofwaardigheid van de begrotingsautoriteiten verder toenemen, terwijl zulks ook ten goede komt aan de monetair-budgettaire beleidsmix. Op structureel gebied plukken de lidstaten de vruchten van eerdere beleidsmaatregelen, maar verdere hervormingen zijn onontbeerlijk om de werking van EMU verder te versoepelen en de levensstandaard op lange termijn te verhogen. Op mondiaal niveau heeft de eurozone in het afgelopen jaar stappen ondernomen om haar externe vertegenwoordiging in internationale instellingen en bij internationale fora te versterken en om de macro-economische dialogen met strategische economische partners te intensiveren, mede met het oog op de aanpak van mondiale onevenwichtigheden. Er zijn echter verdere stappen nodig voordat de eurozone daadwerkelijk met één stem kan spreken over internationale economische kwesties.
