•
•
t
Ii
BELANGRIJKE ONDERWERPEN
I N DIE IN HET MO EDER LAN D
D E OP E NING VAN DE INDISC HE T EN TOONSTELLI N G TE ARNH E M
Op 11
J
uni werd in tegenwoordigheid van Prins Hendrik door den l\1inister van Kolo- nien de I. T. A., de Indische tentoonstelling 1e Arnhem geopend. . •In ons land hadden we nag nooit een zoo .alrijk Indisch gezelschap bij elkaar gezien
;tls dien midda.~ d.e terreinen van het 1. T. A.
op het prachtig gelegen landgoed "Zype'n- daal" bevolkte. Daar waren natuurlijk een groot aantal leden van "Oost en West" en claar waren de ministers dr.
J.
C. Konings- berger, Lambooy en Slotemaker de Bruine, de oud-landvoogd mr. D. Fock, mr. A.J.
A. A.Baron van Heemstra, de oud-gouverneur van Suriname, de oud-luit.-generaal S. A. Dryber, commandant van Bronbeek, generaal h. d . C.
J.
Snijders, oud-luit.-genera?-l H. N. A.Swart en mevrouw 'Swart, de heeren Th. van Voorthuysen, gecommitteerde voor Indische zaken bij het ministerie van Kolonien, mr. A.
Meyroos, de burgemeester van Batavia, prof.
Dieperinck, hoogleeraar te Wageningen, rector llJagnificus, prof. De Bussy, prof.
J. c.
vanEerde en prof. W. A. P. Schiiffner, allen van het Koloniaal Instituut, de directeur-generaal der posterijen, ir. Damme, de directeur der K. M. A. te Breda, generaal \-an Everdingen, dr. C.
J.
K. van Aalst, president-directeur der Ned. Handelsmaatschappij en mr. Bierens de Haan, secretaris der maatschappij, mr. C. Del- prat, secretaris der N~d. Bank, de heer Tegel- berg, directeur der Stoomvaartmaatschappij"Nederland", dt: lIeer \V. Ruys, directeur der Rott. Lloyd, dt.. heer Brand, directeur der Kon. Paket\"aart Mij., mr. Cohen, oud-
Regeeringscommissaris te Batavia, met den regent van Bandoeng, jn z'n Indische pakje, en een der Inlandsche hoofden ter \Vestkust van Sumatra. Mr. D.
J.
W.J.
Kluiver, voor- zitter van het Ned.-Indonesisch Verbond, de directie der Billiton Maatsch., de directeur der Koloniale Bank, de heer Bonebakker, de president ~an het Tabaksbureau, de heer Eduard Tweer, mr. dr. Schoch, president van de Surinaamsche Bank, de voorzitter van bet Sumatra Oostkust Instituut, de heerJ.
Luzink, ja, we zouden het lijstje ge\,oegelijk eenige kolommen lang kunnen maken. Want er waren natuurlijk ')ok nag vele particulieren. We ont- moetten er den heer Reitsma weer, den S. S.- man uit Bal.do(,j1g, die het nu druk heeft met het voorbereidend werk voor de uitgave van het spoorm3.'andblad, dat onder zijn redactie binnenkort in Utrecht zal uitkomen, we zagen . er weer den oud-resident Logeman en nog vele oud-bestuurshoofden uit Indie uit vroeger jaren. Men wil met deze opsomming wel aan- nemen, dat het "Indisch" was op "Zypen- daal", ook wat de aanwezigeri betreft.Dank zij de intensie\'e koloniale propa- ganda, welke sedert eenige jaren in ons land systematisch is ge\'oerd, is het publiek in Nederland zich eindelijk bewust geworden van de beteekenis, welke aan de positie van ons land moet worden toegekend als derde Kolc- niale Mogendheid der wereld. Men is lang- zamerhand gaan begrijpen, dat Nederland zonder kolonien binnen afzienbaren tijd onder de landen van Europa niet \"eel meer zou be- teekenen als, naar \"erhouding, een dood
K.I.T.L.V LEIDEN
L \'l\'1.~6 I
'1~
_'5 -10\2 , .534
DE HOLLANDSCHE REVUEstaelje aan de Zuiderzee onder de bloeiende steden des lands en men heeft ook leeren inzien, dat Nederland voorloopig nog heeft te waken over het weI en wee der millioenen bevolking in onze overzeesche gewesten, wil men in het Oosten geen chaos scheppen, die catastrophaal zou kunnen worden. Kort en ,goed, Indie is sedert eenige jaren de belang- stelling deelachtig geworden uit alle lagen der maatschappij en deze belangstelling heeft zich ontwikkeld in normale banen. Het is daarom nie't overdreven te zeggen, dat de opening van deze Indische tentoonstelling is geworden tot een gebeurtenis, waarvoor in heel het land interesse bestaat.*)
Amsterdam bezit weliswaar het Koninklijk Koloniaal Instituut, dat de beschikking heeft over een schat ,'an Indische collecties, maar in het Oosten des .lands komt men er zoo vaak niet toe, het instituut in de hoofdstad te gaan bezoeken. Een deel der collectie is nu naar Arnhem gekomen." Dat wil echter niet' zeg- gen, dat men van deze Indische tentoonstelling een soort museum met attracties heeft ge- maakt. Het "levende element" is er ook behoorlijk ~·e-;'tegenwoordigd. Toen de plan- nen voor het houden van eene koloniale wereld- tentoonstelling te Parijs, \Vaaraan ook Neder- land zou deelnemen, werden opgehouden van ]929 tot voorloopig 1931, werd het idee ge- opperd in ens land een groote koloniale ten- toonstelling te organiseeren. De afdeeling Arnhem van de Vereeniging "Oost en West"
\'atte, onder de buitengewoon energi,1~e lei ding van mr.
J.
Huges, de zaak ernstIg aan en nadat verscheidene moeilijkheden overwonnen waren, slaagde men er in een expositie op tf bouwen, die recht heeft op de belangstelling ,'an ieder in den lande, die iets voor Indie"oelt. In ~1aart j.l. hadden \Vij reeds een be- zoek aan de 1. T, A. gebracht. Detentoonstel- ling, op het prachtige landgoed "Zypendaal"
ingericht. was toen in wording. \Vii zijn er nu
*) Dat ook de Nederlandsche pers, - zelfs deze, rlie in haar kolommen Indie over het algemeen nooit ,'envend heeft, \"an het belang dezer expositie is doordrongen moge blijken uit het feit, dat "erschillende bladen bii ge- legenheid van de opening der tentoonstelling {'en "Indisch numl1ler" hebh{'n uitgegeven, Zoo o. a, het "AIgem. H rllsbl." ell de "H a ag- sehe Courant".
opnieuw een kijkje gaan nemen. In Maart no~;
kale boomen, vertrapt gras, rotten de blaren, geraamten van gebouwen en tenten, nu een weelde van groen en bloemen, een tropische weelde en sierlijke gebouwtjes, in vroolijk rood en groen, met smaak door.N. P. de Koo, den architect der expositie, opgetrokken.
J
a,nu is de natuur waarlijk tropisch op dit prach- tige plekje grond, negentien mil]uten loopen, vier minuten met de auto van het Arnhemsche spoorstation af. Het is een genot door de lanen met opgaand hout afgesloten, afgewis- seld door bloemen in eell 'Ne~ van kleuren
te dwalen en lang voor men de geurer~
Indisch restaurant, schitterend in het centrum gelegen met uitzicht op het kasteel en zijn omgeving, in den neus gekregen heeft, is de Indische atmosfeer over den wandelaar in dezen "Tuin van het Oosten" gekomen.
Bij den ingang reeds vallen de l'vIaleische opschr.iften en raadgevingen op. "Hati hati toekang tjopet", "past op voor zakkenrollers", staat er waarschuwend bij de garderobe, de
"Kamar Menjimpan" en overal op het terrein staan op richtingsbordjes en dergelijke de op- schriften in de Nederlandsche en l\1aleische taal.
"VITat er op de 1. T. A. te zien is, hebben we in groote trekken vroeger reeds aangegeven, naar aanleiding van een voorbezoek dat wii aan de tentoonstelling brachten. Nu wii echter nog een rondgang door de zalen en langs de stands op den dag der opening maakten, moge hier nog een aanvulling volgen.
Men weet reeds dat de beroemde Moluksche Zeetuin naar Arnhem is gekomen en ele eige- naar, de heer
J.
Soumokil, heeft in den ten- toonstellingsgids aardige bijzonderheden over dezen tuin en zijn geschiedenis verteld. Over de yerzamelingen van het Koloniaal Instituut, over het kolonisatiehuis en ele 13atabvonillg schreyen \Vij eV,eneens reeds uitYoerig, hier ,\'illen wii echter nog weI iets zeggell "an het Deli-diorama.Aan de overzijde van den vijver, achter het kasteel, is het paviljoen opgesteld, waarin een zestal diorama's zijn opgetrokkcl1 met voor- stellingen van de groote cultures ter Oostkust van Sumatra. Tegenoyer den ingang van het paviljoen wordt ele yolle breedte van een del"
zijrlen lngenomen door een "tabaksonder- nellii ng". U itgestrekte ,'elden kilometers yer
\
..
, -'"
I'
r:rm
!lUll
EEN INTERESSANT HOEK)E UlT DEN MOLUKSCHEN ZEETUIN OP DE \. T, A, IN ARNHEM
r
I ... l1'l
HUll
11;1:11' dCIl aciltc1'gmlld 10C', bt'plant 111('t el(
Iricq'ill' ;;11,:1i,,.;;)LiIl\('1I '11 \'i'rc;('hil1('ll'l" ';\;1":;:
\,111 riil,il('ld, Q'('\CII dl'11 11,druk yall cen \\Trk,'
:ijk" grnnlC' cult\!m, I.inks 0)1 dell plant\\'cg-
n-'II 1)~;11" nsc;('llkarrrll_ III (\('11 aanplant ellkele (-l,i:k('~ch' kC)l'lics, die oneler toezicht \'all et'll
"
I' I'
\,,
H
I-
I
'I I
ii' ,
I '
,
"i ';
1
I'
1 :
: ! ,
I
I
;1
I
I
I I
\ ~
I
536 DE HOLLANDSCHE REVUE
Europeesch assistent de bladeren plukken en op de ondiepe manden, geplaatst op een lichte stellage van bamboe, verzamelen. De andere zijdc tegenover het tabaksdiorama wordt iri haar geheele breedte ingenomen door de yoor- stelling van een "Rubberonderneming". Uit- gestrekte rubberbosschen met rechte gelijke stammen in regelmatige rijen g-eplant. Hier en daar groepen winterende boomen, kenbaar aan ijlere kruinen en dorre bladeren. F abrieks- gebouw en koeliewoning brengen eenige afwis- seling in het eentonig aspect. Koelies zijn bezig met het tappen der boom en en met het ver- z'amelen van het melksap in de tinnen latex·
kannen.
De beide andere zijden van het paviljoen worden ingenomen door een viertal voorstel- lingen, links een boschontginning en het Toban,eer. In het diorama wordt het meer gezien van halverwege den berg Piso Piso, dus
\'anuit het Noorden naar het Zuiden, Recht vooruit den oever van. het schiereiland Samosir, waarachter het meer nog doorloopt.
Aan den horizon de lage land tong Prapat met de enkele-landhuizen en het kerkje van de zending. Op den voorgrond eenige rijst~elden en woningen van Bataks. De "Boschontgin- ning" laat zien een stuk oerbosch, dat ten behoeve van de groot-cultuur wordt g-ekapt.
Het is g-edacht in de omg-eving- van Bandar Baroe (Boven-Deli) en vertoont op den achtergrond 'den yulkaan Sibajak. De weel- derige tropennatuur, de kale, moO! be- lichte berg top pen en de 'Narl1le tinten yan de ondergaande zon op de toppen der woud- reuzen geven een juisten indruk van het Batak-
<;che boschlandschap_
Rechts zien we nog een oliepalm- en een theeonderneming. Type van een theeplantage
III Siantar met haar golvend terrein, lag-' lichtgroene heuvels en een wijd verschiet.
Ruimte en frischheid spreken in dit diorama Voorts zien we nog een oliepalm- en vezel- onderneming, het type van een onderneming- In het Tamiangsche, dat uit een landbouw economisch oogpunt tot de Oostkust is te rekenen. Het is yolle middag. Heet blakert den rooden bodem, op de donkergroen glan- zende blaren der oliepalmen en op de stijw aga,'eplanten, Het fabrieksgebouw links op df>ll achterg-rond teekent zich scherp af teg-er elf> hf>lrl,~re en heete l\lcht. }Ieer naar rechts d,'
woningen van het Europeesch personeel. III , het midden plan de koeliewoningen met water- put. Het Kolonisatiehuis ligt op 't terrein links en ter zijde van het paviljoen. Dit huis, op ware grootte, is afkomstig van de Deli- Maatschappij en werd gebouwd van materialen uit Deli afkomstig. Het stelt, voor een een- geziriswoning, zooals die reeds in een groot aantal op verschillende ondernemingen dier maatschappij zijn opgericht. Het Batak-huis ligt eveneens op het terrein ter zijde van het paviljoen. Door de zorgen van het Oostkust van Sumatra Comite te Medan, daarbij ge- steund door bijdragen van de Deli-planters- vereeniging- en enkele Landschappen, \Verd deze Bataksche woning in het land zelf ver- vaardigd en voor het transport uiteen genomen, op het tentoonstellingsterrein opgezet. Het is het type van een woning uit de Karo Ratak- landen.
We willen het bij deze opsomming van wat er op de 1. T. A. te zien is voorloopig laten.
We komen er \Vellicht nog eens op terug, ook op wat er niet 'te zien is en dat we er weI had den willen zien ...
De openingsrede van minister Koningsberger
De openingsrede van minister Koningsber- ger mocht op verschillende punten belang- wekkend genoemd worden. Er zijn vele jaren verloopen sedert in ons vaderland een Indische tentoonstelling van aanzienlijken omvang is te aanschouwen geweest. Wij moe ten zelfs teruggaan tot 1883, dus volle 45 jaar, om jets te vinden, dat op een lijn kan gest~ld worden met hetgeen ons dit jaar op deze Indische tentoonstelling te Arnhem wordt geboden.
Was het, vroeg de minister, gebrek aan be- langstelling in hetgeen tot voor kort als onze Kolonien werd aangeduid, die de organisa- toren der overigens zoo talrijke tentoonstel- Iingen hier te Iande ervan terug hield, onze overzeesche gewesten met hun rijk gescha- kecrde be,"olking hun belangwekkend le\'en, hun overvloedige producten, tot aanschouwing van hun landgenooten te brengen' Of de vrees dat juist bij die landgenooten de noodige belangstelling zou ontbreken om een streven in deze richting- te doen slagen'
Vermoedelii> noeh het een, noch het ander.
I mmers er Zll11 deze laatste jaren tal vall kleinere tentoonstellingen g-eweest niet of
I~
Ii I!
U \ .,
BELANGRIJKE ONDERWERPEN 537
nauweliiks bekend ,g-eworden buiten de ,g-ren- zen der plaats, waar zij zich bevonden, die een deel van dat overzeesche ,g-ebied omvatten en die zich over gebrek aan plaatselijke be- langstelling allerminst hadden te beklagen.
\Ve denken hier o.a. aan de talriike, veelal goedgeslaagde pogingen van vele af deelingen der vereeniging .. Oost en \Vest" om in de plaats harer vestiging aan Indie, althans aan bepaalde onderdeelen er van, langs dezen weg llIeerdere bekendheid te geven. V"; e denken hier voorts aan de belangrijke plaats sedert 1921 door de Nederlandsche
J
aarbeurs teCtrecht aan Oost-en West-In die ingeruimd en aan het drukke bezoek, waarin die afdeeling der T aarbeurs zich steeds mag verheugen. En we den ken hier eindelijk aan die schitterende perrnanente tentoonstelling in het gebouw van het Koninklijk Koloniaal Instituut te Amster- dam, sedert enkele jaren een der grootste en Ineest belangwekkende attracties onzer hoofd- stad. Dit alles getuigt ongetwiifeld van vol- . doende. van veel, nu en dan zelfs van over- doedige belangstelling m bepaalde kringert van het lI.foederland.
N adat de inil1ister in zijn openingsrede hulde gebracht had aan mr.
J.
Huges. den on- vermoeiden organisator der tentoonstelling."den vader" ervan ging hij in gedachten terug naar de Amsterdamsche tentoonstelling van het jaar ] SS~. Zij stond op hoog peil en gaf op voorbeel d ige wijze een overzicht van het- geen onze overzeesche bezittingen destijds aan merkwaardigs en belangwekkends had den aan Ie bieden. Voor velen was zij een openbaring, velen gaf zij voor het eerst een indruk van het- geen Nederland op koloniaal gebied be- teekende.
\1aar die indruk kon uit den aard der zaak nict blijvend zijn en daarolll is het te betreuren.
dat zoovele jaren moesten verloopen. voordat andeTlllaal aan het Nederlandsche volk op eigen hodelll \\"erd getoond. hoe groote rol het speeJt buiten de grenzen van het kleine gebied
;]'3on de Noordzee, In die 4'-) jaren is de be- tcckenis van ~ederland op koloniaal en inter- nationaal gcbied Illet groote schreJen vooruit-
~egaa n en in meeT dan een opzicht mag een ,'oorsp()ecl ige groei en een krachtige ont wikke- ling \,an hl'l )iederlanJsche illlperiulil .. in zijn gl'lw('I". :lls "taatkllnclige eeni1eicl, ('n ook ,'an cle a fzollclerlijkc deelell, en met name \"an
de overzeesche gewesten, geconstateerd wor- den. Het mag namelijk met dankbaarheid wor- den erkend, aldus vervolgde minister Ko- ningsberger zijn rede, dat in de laatste decen- nia de Nederlandsche naam in's werelds be- drij f in steeds ruimer mate met toenemende eere wordt genoemd. Langs alle groote han- , delswegen wordt onze vlag veelvuldiger dan ooit tevoren, gezien en geeerbiedigd, in alle landen der aarde zijn Nederlanders als gewaar- deerde werkkrachten bezig, niet zelden zelfs als leiders bij de uitvoering van groote werken en als voormannen op velerlei gebied, in de kringen van den Volkenbond ziin en worden plaatsen van beteekenis door landgenooten in- genornen, de producten van onzen landbouw en van onze ni,iverheid, zoo van het moeder- land als van de kolonien hebben alom een goeden naam en een gereeden afzet. En dat alles is in belangrijke n.1ate te danken aan de sflamhoorigheid der drie-eenheid "Moeder- land, Oost- en \Vest-Indie", die tegenover de buitenwereld in steeds meerdere mate als de eenheid .. Groot Nederland" verschijnt. Aan den groei en de consolidatie van die eenheid hebben wij Nederlanders de belangrijke plaats te danken, die wij heden ten dage onder de volkeren innemen. \Velzijn van het geheel on- derstelt welzijn van de onderdeelen. En dit laatste is vooral wat de kolonien betreft.
slechts mogelijk bij gestadigen groei en onaf- gebroken verdere ontwikkeling. Want die kolo- nien zijn bii het moederland vergeleken, nog maar betrekkelijk jonge or):;anismen nog ver verwijderd van de plaats die zij naar mensche- lijke berekening' eenmaal zullen kunnen in- nemen. Gelukkig daarom dat aile verschiin- selen er op wijzen. dat het hier niet aan den noodigen \'oortgang ontbreekt. Staatkundig.
cultureel en econolllisch zijn de overzeesche Jcelen van het Neclerlandsche riik daarbij OJ)
dell goeden weg, een \Veg waarop zeer zeker wcl eens een verkeerde schrede wordt gezet, waarop zeer zeker weI eens ("en enkele IlIaa! worrlt ge-
LUTAM " I - -
JE TAXI ~E7.~77~~1~~
!!!!!!!II---
53677. ~3678•
• •
' I ,
I
538
DE HOLLANDSCHE REVUEstruikeld, maar toch ook den weg waarop de helpende en steunende hand van 't moederland steeds aanwezig is om tegen afdwalen of vallen te behoeden. Klein als het moederland moge ziin, heeft het toch in den loop der eeuwen groote dingen verricht. Noe: had het maar ten halve zijn bestaan verzekerd of het zocht en vond zijn weg naar plaatsen, destijds nog als de uiteinden der aarde beschouwd om ook daar zijn steunpunten te verkri;e:en. De jonge
aan te nemen, van gebiedsdeel met eigen rech- ten, van gewest met zich vormende zeggen- schap in eigen huis.
Daarmede was de fase bereikt der "histoire contemporaine", de phase waarin wi; ons thans bevinden en waarin behoedzaam, maar doelbe- wust, voorzichtig maar met kracht, wordt ge- arbeid aan de bevordering onzer voormaligt;
kolonien tot steeds meer geli;kgerechtigde deelen van het groote ri;k.
HET DELl-DIORAMA OP DE I. T. A.
Een tabaks-onderneming ten Oostkust van Sumatra
republiek der zeven provincien wortelde niet alleen in eigen, letterli;k en overdrachtelijk drassigen en onzekeren bodem. maar zij breid- de haar wortels uit over het verre Oosten en het verwijderde \Vesten en op clien breeder, grondslag wist zi; de stormen te weerstaan, die in den loop der jaren over haar had den ge- woed. I'\ a den ergsten storm die haar een oogenblik met volslagen ondergang bedreigde, als Koninkri;k uer l\ederlanden herrezen, zette
OilS \'aderbnd zi;n opbou\\'enden arbeid in Oost en \ \' ('st \'oort en wat eenrllaal wingewest wa"
ge\\'eest, begon langzallJerhand het karakter
Zal die arbeid naar wensch slagen, dan is naast het genoemde, nog een ding vooral noodig-, en dat is belangstelling. Bet is niet voldoende, dat deze bestaat bi; regeerders en . bi; rechtstreeksch belanghebbenden, zi; moet ook bestaan in al die kringen, die slechts indirect, doch daarom niet minder groot be- lang hebben bi; de juiste en harmonische ont- wikkeling van Oost- en \Vest-I ndie, zij moet bestaan bi; het geheele Nederlandsche volk,
\Vant het is voor iederen Nederlander vall de grootste beteekenis, dat het zi;n imperiuJIl, clat het zijn Groot Nederland wel gao
..
r'
'Norclt dit inzicht tot algemeen goed, dan zal de grootsche taak, die ten deze op Neder- land rust, gemakkelijker zijn te vervullen, ge- dragen door de schouders van het geheele volk zal zij onze krachten niet te boven gaan. Er is geen beter rniddel om die belangstelling op te wekken en te vergrooten, dan onze landge- nooten bet vele goede en schoone van Oost en
\Vest-Indie door eigen aanschouwing te doen kennen. In die ricbting beteekent deze ten- toonstelling n belangrijke schrede op den goeden weg. Zij kan in ruime mate er toe bij- dragen, bij het Nederlandsche volk de over- tuiging te vestigen of te versterken dat, ver van eigen stranden, velen zijner zonen een ge- lIleenschap hebben aangegaan met andere vol- ken, waarin door een gelukkige ~alllenwerking groote clingen, zaken van wereldbeteekenis zijn bereid. Zij kan den rechtvaardigen nationalen trots -versterken, (lien iederen N ederlander
!!loet gt'voelen, wanneer tot hem doordringt het besef van de groote rol door zijn yolk in het bedrijf dezer wereld gespe('ld. En zij kan den hand vt'rst('rken die de verschillende deelen van het r\'eclerlandsche gebied bijeen houcit en
OJ) den duur zal Illoeten maken tot een onver- hreekbaar krachtig zich eenvoelend geheel.
:'11 ct dezcn laatsten wensel! verklaarde 1\1 inis-
ter Koningsberger deze Indische tentoonstel- ling voor geopend.
Na hem sprak de heer Zuvderhoff nog als Jndischnlan en als voorzitter van het hoofdbe- stuur van Oost en 'Nest. die vooral hulde bracht aan den heer Huges, wien hij den gouden eeremedaille van verdienste der ver- eeniging "Oost en West" overhandigde.
Ook de burgemeester van Arnhem, mr. de Monchy voerde nog het woord en einde1ijk dankte de heer Huges allen die .aan de tot- standkoming van de 1. T. A. het hunne had- den bijgcdragen.
De l1luziek speelde, het feest was geopend ...
Ret \vas ] 1 .T uni een dag waarop velen blii- llloedig gcstemd waren, "all\\"ege de groote bclangstdling, welke eindelijk in het oude land Jan het licl!t treedt voor onze overzeesche gewcslcn. Er is lang, heftig en bitter geklaagd
over het gebrek aan interesse in het moederland voor koloniale aangelegenheden. Die tijd ligl nu achter 0115. De eerste Vrouwe in den lande was voorgegaan en geleidelijk werd toen ook het aantal autoriteiten grooter, dat den nadruk legde op het belang van Indie voor Neder- land.
J
a, want Hare Majesteit heeft voor Indie steeds hartelijke belangstelling aan den dar;gelegd en de Koningin Moeder had op den lesrooster yan de jonge kroonprinses, Indie niet verwaarloosd. vVant Indie mocht ook van de zijde van de Koningin Moeder steeds groote en hartelijke belangstelling ondervin- den. Voor de belangen en het welzijn der mil- lioenen menschen in Oost en West, heeft zi1 evenzeer gewaakt als voor de belangen van land en volk in Europa en daaroIl1 zal het velen ook goed doen dat in het of f icieele "Ge- denkboek", dat door A. W. Sijthoff's Uit- geversmaatschappij te Leiden bii gelegenheid van bet a.s. feest van de Koningin I\ioeder wordt uitgegeven, rnannen als de excellentieg Idenburg en Fock over den arbeid van Konin- gin Emma schrijven. door haar in het belang der beide Indien verricht. Vve hadden aldus het Koninklijke \·oorbeeld. Toen kvvam het Ko- loniaal Instituut in Amsterdam. Ook dat heeft de oogen van velen geopend en in het natio- llaal gevoel ook het koloniale sentiI1lent Illet'r tot ontwikkeling gebracht. Wij. klein volk OJ)
een klein stukje land, mogen waarlijk toch weI diep' in ens besef fen die schoone zekerheid dat wij de derde Koloniale Mogendheid ter wereld zijn en dat vele van onze koloniale
• systemen ten voorbeeld dienen bij onze kolo- niale buren. Het koloniale belang is eell alge- meen Nederlandsch belang, heeft een goed vriend van Indie gezegd. Lange jaren heeft men daaraan niet eens gedacht. Nu eindeliik begint het besef daarvan t~ groeien. Het psychologisch juiste moment is dus gekolllen.
om in het moederland aile krachten in te span- nen, ten einde de Nederlandsche natie het be-
\\"ustzijn en de ... waardigheid bij te brengen
"an haar plaats als groote Koloniale ~l'1ogend
heiel. Bet Kolonlaal Instituut heeft deze actie schitterend ingezet. De Indische Ten- toonstelling te ArnheIll zet thans dezen arbeid
\"oort.
:/
I'
r I ,
1 1
11 I
, r
1 , '
! I'
I !l'\
:1 \
t l
II I
II II'
I
I
I I
! I
Ii
.' I
