Vraag nr. 15
van 10 sep tem ber 2004 van de heer PAUL WIL LE
Mest be leid – Kunst mest vs. dier lij ke
Stik stof uit dier lij ke mest heeft blijk baar een veel klei ne re in vloed op het ni traat ge hal te van het gron dwa ter dan stik stof uit kunst mest. Dit blijkt uit Ne der lands on der zoek. Het gun stig ge volg dat ont staat uit de ver min de ring van het ge bruik van kunst mest is vier maal ho ger dan het ver min de ren van een zelf de hoe veel heid dier lij ke mest.
1. Is ons mest be leid (en dus mi ne ra len be leid) er, zoals in Ne der land, op ge richt de hoe veel heid dier lij ke mest stof fen te rug te drin gen, wat in prak tijk aan lei ding kan ge ven tot een ho ger kunst mest ge bruik, wat blijk baar scha de lij ker is?
2. In di en dit het ge val is, wel ke ini ti a tie ven neemt de mi nis ter dan om het kunst mest ge bruik te ont moe di gen ?
Ant woord
Hier wordt uit ge gaan van een Ne der lands on der-zoek waar uit be paal de con clus ies wor den ge trok-ken. Om de ze con clus ies te kun nen ka de ren en in ter pre te ren, is het van be lang om de stu die gron dig te be kij ken. Ver moe de lijk gaat het hier over een on der zoek, uit ge voerd door een sa men-wer kings ver band van een aan tal in sti tu ten in het ka der van de Eva lua tie van de (Ne der land-se) Mest stof fen wet, on der lei ding van het RIVM (Rijk sin sti tuut voor Volks ge zond heid en Mi lieu be-heer).
Vol gens mijn in for ma tie zou den de con clus ies waar over de Vlaam se volks ver te gen woor di ger spreekt, de in ter pre ta tie uit druk ken van één on der-zoe ker, ge pu bli ceerd in een Ne der lands land bouw-tijdschrift. De ze in ter pre ta tie zou niet ge deeld wor-den door het RIVM. Ver mits on ze we ten schap-pers nog geen in za ge heb ben van de ze stu die, lijkt het mij niet ge past hie ro ver reeds con clus ies te trek ken.
Toch wor den een aan tal be den kin gen ge for mu-leerd.
Het is een we ten schap pe lij ke evi den tie dat de in de bo dem aan we zi ge mi ne ra le stik stof (af kom stig
van kunst mest, van dier lij ke mest en van an de re mest stof fen) die niet door de plan ten kan op ge no-men wor den, in meer of min de re ma te uit spoelt naar het grond- en het op per vlak te wa ter.
Het ge drag van che mis che mest en van dier lij ke mest in de bo dem is uiter aard niet het zelf de. De ni tra ten uit kunst mest en uit dier lij ke mest heb-ben de zelf de ei gen schap pen, doch on ge veer de helft van de in dier lij ke mest aan we zi ge stik stof be vindt zich in or ga nis che toes tand, zo dat dit deel niet (on mid del lijk) kan uit spoe len. Het na deel van de or ga nis che stik stof frac tie in dier lij ke mest is ech ter dat de ze ver der mi ne ra li seert en de vrij ge ko-men ni tra ten daar na kun nen uit spoe len wan neer er geen op na me meer is door een ge was. Een ver ge-lij king tus sen de in vloed van stik stof uit dier ge-lij ke mest en stik stof uit kunst mest op het ni traat ge hal-te van het gron dwa hal-ter blijft tot nog toe vee leer een we ten schap pe lijk dan een be leids ma tig vraag stuk. Bij mijn we ten is het mest be leid in Ne der land er niet op ge richt om het dier lij ke mest te gaan ver-van gen door kunst mest stof fen. Het mest be leid is ui tein de lijk ge richt op de te rug drin ging van de ni traat ver vui ling van het grond- en op per vlak te-wa ter. Een duur zaam mest be leid kan niet ge re-du ceerd wor den tot een keu ze tus sen het ge bruik van dier lij ke mest of kunst mest. In zo ver re de ver vui ling ve roor zaakt wordt door ge bruik van te veel mest, we ze het che misch of dier lijk, moet dit ge bruik te rug ge dron gen wor den.
che-mis che mest stof fen wor den ook steeds aan ge wend op het mo ment dat de ge was sen de ze mest stof fen op ti maal kun nen be nut ten.
Bij het ge bruik van dier lij ke mest stof fen wordt in de prak tijk eve neens zo veel mo ge lijk ge poogd om de ze mest stof fen oor deel kun dig aan te wen den. Dit wil zeg gen op het mo ment dat de ge was sen de be mes ting no dig heb ben. Toch is dit niet steeds mo ge lijk. Heel wat dier lij ke mest wordt ge spreid na een teelt (bij voor beeld na win ter gra nen). Een ze ke re hoe veel heid wordt ook in het vroe ge voor-jaar ge spreid zon der dat er me teen een ge was wordt ge teeld. Dit ge beurt soms om dat op die mo men ten dier lij ke mest ver wij derd moet wor den uit over vol le mest kel ders en op slag plaat sen, of om dat men vroeg wil ploe gen voor een goe de zaai-bed voor be rei ding. De ze wer kwij ze geeft ge mak-ke lij mak-ker aan lei ding tot stik stof ver lie zen naar het grond- en op per vlak te wa ter. Daa ren bo ven is de wer kings­coëf fi ciënt van dier lij ke mest (we gens de aan we zig heid van or ga nis che stik stof) heel wat la ger dan de ze van che mis che mest stof-fen. Hier door ver groot de kans op ver lie zen naar het mi lieu, op een la ter tijd stip, bij het ge bruik van dier lij ke mest stof fen t.o.v. che mis che mest stof fen. Het ge bruik van dier lij ke mest stof fen kost ook min der voor de ge brui ker dan het ge bruik van che-mis che mest stof fen, zo dat dier lij ke mest ge mak ke-lij ker aan lei ding kan ge ven tot over be mes ting. De prak tijk leert ons dat de ge brui ker van de dier lij-ke mest ge mak lij-ke lijk en mee stal zon der kos ten be voor raad wordt zo dat hij vra gen de par tij is om che mis che mest stof fen ge heel of ge deel te lijk te ver-van gen door dier lij ke mest.
Het mest be leid is er ook op ge richt om het ge bruik van che mis che mest stof fen te rug te drin gen. Uit bron nen bij de Mest bank en vol gens ge ge vens uit de ad mi ni stra tie van het be leids do mein Land bouw blijkt trou wens dat het ge bruik van che mis che mest stof fen jaar na jaar daalt. Te vens is er in een mi lieu hef fing voor zien op het ge bruik van che mis-che mest stof fen en niet op het ge bruik van dier lij-ke mest stof fen (er is wel in een hef fing voor zien op de pro duc tie van dier lij ke mest). Bo ven dien zijn er in de wet ge ving (mest stof fen dec reet) max ima le be mes ting snor men per ha per jaar in ges chre ven voor zo wel het ge bruik van to ta le stik stof als voor het ge bruik van che mis che mest stof fen. Bij voor-beeld voor maïs in al ge meen ge bied is de max ima-le be mes ting snorm voor stik stof (N) uit che mis-che mest stof fen 150 kg N/ha/jaar, wat in nor ma le
om stan dig he den on toe rei kend is om te kun nen voor zien in de be hoef te van de maïs. Een bij kom-en de ba sis be mes ting met dier lij ke mest of an de re or ga nis che mest stof fen blijft dus steeds nood za ke-lijk.
Een goed be mes tings ma na ge ment op per ceel sni-veau is be lang rij ker dan de keu ze tus sen dier lij ke, or ga nis che of che mis che mest stof fen, of een com-bi na tie hier van.Ter sti mu le ring van de oor deel kun-di ge be mes ting wer den door de Vlaam se over heid naar de ge brui kers toe, drie boe ken uit ge ge ven be tref fen de de Co de van goe de
land bouw prak tij ken, deel nut riën ten. Hie rin wordt- uit ge breid in ge gaan op de oor deel kun di ge be mes ting met de ver schil len de mest ty pes.
Tot slot wil ik erop wij zen dat ik het door mijn voor gan gers ge voer de be leid in za ke op ti ma le aan-wen ding van dier lij ke mest wil voort zet ten. Bin-nen de wet tel ij ke en mi lieu kun di ge rand voor waar-den waar naar ik hier bo ven ver we zen heb, is er niets op te gen dat het dier lij ke mest op ti maal zou ge bruikt wor den in de be mes ting.
