vir ter

I g,Q@Qi. enst i .E.§_Q£Y~.2j.ng__ en_~=h§_J1S .Q..J1Q...?_rr i,g

..:-~ .

!llL.ll§.._:t 11 i!,§Er E?.r i n_g_Y£Ll1_ d i §. j:J an 1~::~ullli1Y'-.~~ 11 .. 9-i ~_JlLQ§.~.

Proefskrif ingedien ter verkryging van die graad Doktor Educationes aan die

Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Boer Onderwys

deur

Cornelis Gijbertus de Groot.

Mafeking.

V 0 0 R W 0 0 R D.

Die Bantoe-opleidingskolleges speel ~ besondere

rol in die vorming van bantoe-onderwysers. Aangesien

-die persoonlike invloed van •n onderwyser nooi t

cor-skat kan word nie₁ is dit van die uiterste belang om

die lewensbeskouing van die aspiran~ onderwyser te

t!::;;:::,.:_;.c_;;,

ken. Alleen dan kan bepaal word of daar later •n

skade----

Hierdie studie is spesiaal onderneem om vas te stel in watter mate die bantoekultuur in die Christe-like lewensbeskouing gelntegreer kan word.

was dit nodig om eers die basiese beginsels

Daarom van

gods-~~ -~

dienstige opvoeding en, die '{aK1 godsdiensonderrig te

I.J.,. J~~:'-l.\- .(\~'l·"l- c-~ L~('~t:'~~~ c.~~: l .-\~-:-~''_;_,.,, __ ... -~

'bespreek voor-'•n" empiri'ese ontleding van die

lewens-~ . .

beskouing van die ·student gemaak kon word. Die

moont-..,.... . ..,.J..ut J..• . .,

likhede van integrering is ten slotte van alle kante belig.

Ons wil •n woord van dank uitspreek aan almal wat

I

daartoe bygedra het dat hierdie studie voltooi kon word.

In die eerste plek aan my vrou vir haar opofferings wat sy haar moes _!roos gedurende die jare van studie •.

Dan~ woord van dank aan my promotor1 Prof. Dr.

'

-~C! Schutte wat deur sy stimulerende kritiek my met

raad en daad ter syde gestaan het.

Ook •n woord van dank aan Ds. O.C.O. Erasmus,

bantoekenner en wydbelese teoloog. Ons gesprekke het

-

van die bantoe te laat kry.

..

Verder •n besondere woord van dank aan die

uit-gewersfirma Via Afri);ca wat die proefskrif taalkundig

deurgegaan ·het. Die personeel van hierdie firma het

verder ook die tik- en afrolwerk vir my behartig en

sodoende •n groat las van my skouers afgeneem.

- Ten laaste wil ons die bibliotekaris van die

Ferdinand Postma biblioteek van die Potchefstroomse

Universiteit van harte bedank vir die prompte ·

toesen-c-..::;oo,_·: __ ... ;! ding van aldie benodigde studiewerke.

. . ~-.

Bowenal dank aan Hom, ons Here en Heiland, wat ·my

? .

die kragte en wysheid geskenk het om hierdie studiew kon behartig ..

INHOUDSOPGAWE.

HOOFSTUK I: PROBLEEMSTELLINGt BEGINSELSTSLLING EN

BEPLANNING.

b1s. (a) Prob1eme wat o:pdltik b-y die· g-odsdienstige

o:pvoeding en godsdiensonderrig aan

Ban-toe-o:p1eidingsko11eges g ...••••..••••. · ( 1) · (b) Toe1atingsvereiste:

···~···

(c) Prob1eme wat onts~aan .by die doseer van

godsdiensonderri~~ • .•.••o••••···~~· .. (5)

(d) Die be1angrikheid van die vak Beginse1s

van O:pvoedingg ... _ .• · .. ·-~··· . (10) (e) Die dubbe1e taak wat God aan die mens o:p-_

ge,dra het: ... D f • • 0; e • • • .; • .• 0 e ·• 0 ',~ 0 •• 0 ~ e ·~ •e • ·•· ( ll)

(f)

(h) ( i) ( j) Bantoe-o:p1eidingskolleges in aanraking. kom: •wo. • ~ •• _. .t ·•· • . • o., ••• • ·• ~ •• • ... ·• .. •·• _., _{. . .} .,~_... (14) Die bantoeleerling: .•.•.•.••.••.•.••••••••• Die invloed van die onderwyserg •••••••.•. Arb e l . l r -.;L~m· o· tl· ewe ·. · • -. • • • • • ·•· • o • • • · •· · e ... • • o •. • • • • ·

( 16)

( 1~)

( 21)

-HOOFSTUK II: DIE MENS AS AANGESPROKENE EN VERANT-WOORDELIKE WESE ~N HUE HIERDIE UP-VATTING DIE HELE O~VOEDINGSDOEL BEINVLOED.

b1s. (a) Die wese van die mens: • • • • • • o • •·• o • • • o • • • • • •

(b) Die verantwoorde1ikheid van die mens en

gewetensopvoe:ding: •• ·• •• , •• •'• •...•.••••. ~. o • • • o

(c) Die be1angrikheid van~ gespreksituasie:

...

(d) Die be1angrikste taak van die opvoeder

aan die Ban to e-op1eidingsko 1e: •••••••.•••.••• . ( 38:

(e) Hoe om die student aan die Bantoe-op1eidin~~~

sko 1e, 'op te voe d: ••.•• 0 • • • • • •• 0 . . . •• • • • • • • • • • ( 4(

(f) Die opvoedingsdoe1~ ••••••••••!>••••••••••n·•· (49. (g) Die Godsdienstige mens en die mag van die

voorbeeld~ ... ~ .... o • • • o.o••·· ·· · · • • o • • • • • (58

HOOFSTUK III: GODSDIENS.TIGE OPVOEDING OP SKOCL •.

(a) · :Bepe;rkte inv1oed van die skoo 1: • . • • • . • • • • • • . ( 65

(b) Wat · dit beteken om onderwys te gee: . •••

o....

' '

(c) Wat di t beteken om op te voed~ .•.••••••• ·••••• ( 67

(d) Mo~t die onderwyser ~om a11een beperk om

onder~ig te gee, of moet· .hy ook opvoe d? ••• ( 1) Waaro p/ ••.••

bls.

-( 1) Waarop het in die ver1ede na nadruk

'

-. geval? 0 • • • • • 0 . ., • • 0 0 • • 0 • e 4 .• • • ., • .• :.-• • • • • ~· • • ( 7 0)

( 2) Sewe opvattings vo"1gens Waterink:: ·• ••• , • ( 72)

(3) Die .standpunt van hedendaagse

Christen-opvoedkundiges:

••oo•

.

•••••···.···

(e) Die opvoedkundigstaak van die ouers volgens

die Skrif: · .•.•••.•••••.•••.•. ····~···••••• (75)

(1) Hoe die b1anke ouer sy verantwoordelik-,

heid ten opsigte van sy kind kan toon: (76)

(2) Watter verantwoorde1ikheid voel die

. I

bantoe-ouers ten opsigte van. hulle

kinders? ·o • • o • • • • o • .• • o . ·ct. o • • ~o. ~ • • o o.. .... . ( 77)

. ~ .

(3) Die ontstaan en ontwikkeling van

ban-toeskole in Suid-Afrika: • • • • •.• • . • • • • • (7S)

(

4)

die bantoe.,...onderwyser: ••...•••••••••• (84)

'

(f)

skool by blankes 'en bantoes: .••

o ...•

(g) Wat is godsdienstige opvoeding? ••••o•••••• (92)

(h) Godsdienstige opvoeding en Christelike

opvoeding~ ·.-. o •.. Q • • • • • • • • - • . • • • .. o .,' • • • • ·• • • • • . • • o . ( 95)

(i) Hoe die godsdienitige op~oeding in die ver- ·

'

skillende skoolvakke tot sy reg kan kom: o (lOO)

. (1) Aigemene/.: .•

b1s. ( 1) A1gemene opmerkings: •.•••..•.• _o .• •.• o . .• • .• • • • • ( 100)

·(2) -Die taa1onderwyser en godsdienstige

opvoeding! •• • - o . 0 •.o •· ••• · -· •.• ···-··· ·-· &.o.o-o.o (102)

(3) Die godsdienstige opvoeding by

Geskiede-nisonderrig: ••..••• •••••••••••••o•••••• (107)

( 4). Die godsdienstige opvoeding by Aardryks-_. _'

)

kun d e : . o • • • • • • • • , • • • • • • • o • • • o •. • ,o ~ • • • .• o • • ( 118 )

(5) Die godsdienstige opvoeding by Bio1ogie,

Gesondheids1eer en Natuurwetenskapg ••••. (123)

I

( 6) Die godsdienstige opvoeding by sommige \

ander vakke: •• · ••••..••••.. o ••• o • • o. o •.• · ( 127)

(7) Af1eidings wat uit voorafgaande be~

skoulngs gemaak kan word~ ••.•• -• ••••••. · • ( 12~,)

.-HOOFSTUK IVg GODSDIENSONDERRIG OP SKOOLo

(a) Verband tri.ssen godsdienstige opvoeding en_

Godsdiensonderrig~ ••.••• -~ -~ •••••• , ••••• o • • • ( 137)

(b) Die doe1 van Godsdiensonderrig: ••••••••• -· ••• (140) (c) Die waardes van Godsdiensonderrig~ ••••• o G • • ( 143)

( l) Di.e re1igieuse waarde van go

dsdiens-- onderrig: ••• ···~·. •••-•o••••••••••• (143) (2) Die more1e waarde van godsdiensonderrig: (144) (3) Die inte11ektue1e waarde van

godsdiens-onderrig~ .•••••••••••.•••••••••••••••• (145)

b1s.' ( 4) Die sosia1e waarde van godsdiensond·errig: ( 145) (5) Die estetiese waarde van

godsdiensonder-. . \

r lg g 0 i.' ~ !'S {t 0 (I a a 11 (> () ~ Cl • c. a 0 () . • • 0 • G 0 ft ~ e • ~ • • ~ e • 'a ( 145)

(6) Die 1iggaam1ike waarde van

godsdiens-onde,rrig~ a 0 0 Q 0 0 0 o· c . 0 c 0 • Cl

I).

(d) 'Yl Paar standpunte in verband met

Godsdiens-onderrig op skoo 1~ .•••.••• o • • • • • • • • • • • • • • • (146)

(e) Die 1eerp1an vir Godsdiensonderrig in

bantoeSkole~ oo~o-•eaooo••ooo•o••··o•••o.••••• (153)

(1) Die 1eerp1an vir die Laer- en Hoer

Primereskoo1~ -.... · •.•• .' •• o • • • • • • • o a , • . . . . • ( 154)

(2) Leerp1an vir God~diensonderrig-in

Vorms ·I, II en III: •••• a • • • • • • • • • : • • • • • (156)

(3) Die 1eerp1an in Vorms IV en V~ · 0 • • • • • • • • (157)'

(4) Die 1eerp1an in die op1eidingsko11eges~. (150)

(5) Konk1usie~ ... ~ .. ~ ••••.••••••• ~. (15:J)',

(f) Leerp1an vp1gens Prof. Dr.

R.

Eij1sma~ ~···· Sl5~)

(g) (h)

Leergang vir.Godsdiensonderrig: •••...••••••• Die kind en die Eybe11esg

(1b1) ' ( 17i)

(1) Die eerste 1eerkring: ..• 0 • • • • • • • • ~ • • • • • • • '(172)

( 2)

( 3)

( 4)

Die tweede _1eerkring: o • • , ~ • • . • • . • • • • • • • _ . .

\

Die derde 1eerkring: ••.•••••.••.•.••.•••

Die ·vierde 1e erkring: •. o • o • • • • • • • • • • • • •

(17~). I

( 181) ( 183) (5) Godsdiensonderrig in die

Juniorsertifi-kaatkursus~···•·••••••••••••••••••••••

o1s. (6) Godsdiensonderrig aan die

Op1eidings-ko 11ege ~ ••••••• ·~ ••••••••• '• o • • • • • o • • · • • • ( J.,sl1)

(i) Die verski11ende metodes wat toegepas kan

Wo rd g • • o 0> • • • " • o Q , • o .. o o • • • • • o • o • • . . . ~ • o .. o .. e ( 19 4)

(j) Ander Me to des~ • • • • • • • • • u • ~ 0 • • • • • • • Q 0 0 • • • 0 • ( '210)

( k) Parate Rennis ~ ... ·• . o • ( 211)

( 1) Godsdienstige atmosfeerg •• ~. o • • • • • o . . . , ( 213)

(m) Die gebruik van •n Kinderbybe1g •• o • • •, • • • • • • (215)

(n) Sendingonderwys en evangelisasieg •••.••••• (217)

HOOFSTUK Vg DIB L~WENSBESKOUING VAN DIE STUDENT AAN

DIE BATSWANA OPLEIDINGSKOLLEGE9

EMPI-RIES ONTLEED.

(a)

: (b)

Inleiding~ • • o • • o • • • o o ·• •.o • • o • o • • o • • • • • o • • 4 • • (221)

I

Hoe die vrae1ys opgestel isg ••••.•••.••••• ( 225)

(c) Gevolgtrekkingg • 6 ~ • e • • • ~ • ~ o • • ~ ~ o ~ o e o • Q • v o • ( 291) .

HOOFSTUK VIg DIE CHRISTEN-BANTOE

EN

(a)

c~)

TEENOOR SY DAAGLIKSE \7ERK.

Inleidingg o o • o • ~ o o • a ~ o o • o o • o o • · • o • • • ~ e c • o o • ( 293)

Die doel van die daaglikse arbeid vo1gens ..

die Bybel: •••.•••••••••••

o •...•... o... (

(c) Roscam ~bbing se beskouing oor die

Christen-en sy arbeidg

~-···•o••···•··

(l) Die arbeidsmotief~ ... · •. .-••••• ·• (300)

(_2) Die arbeidsvormg .•••••.•••.••• o.

0... (

( 3) Lus- en/ .• o.

I·', bls.

(3)' Lus- en onlusgevoelens in die arbeidg ' ( 3 05)

/ ' ,.

(4) Evangeliese beligting van die arbeidg (306)

(d) Bovet se beskouing oor die Chris~en en sy _

'

ar

r·e

(e) Van Andel se beskouing oor die Christen·

.

en sy arbeid: o•~•&o0~ .• 09(•en1or.oo•oo~o·c.o•o<:l~313)

(f) Hoe die bantoe-student van die Batswana

Opleidingskollege teenoor die arbeid staar.:g ( 3H5)

I

(g) Hoe die dosent van d~e Bantoe-opleidings~

kc•llege aan sy studente leiding kan gee ten opsigte van die arbeidsmotiefg ....••.•••.

(h) Die onderwyser en sy aroeidsmotieweg •• o o •••

( 323) ( 328)

HOOFSTUK VII~ SINKRETISME IN DIE LBWENSFILOSOF·IE VAN

DIE CHRISTENBANTOE.

(a) Inleidingg Probleemstelling~ Die

christe-like lewsnsbeskouing en die

bantoelewens-filosofie kan ~ooit ~ k0mpromis met mekaar

\

aangaan n i e ~ . e (I' & ~ ·o 0 0 • 0 '1!1 ('1. 0 • 0 • 0 11 II r.- 0 0 Q f" ~ ·0 0 0 0 0 e- ( 3 3 3)

(b) _{Wat is sinkretisme?}

_{···••o•• ...•...}

(c) Voorbeelde van sinkretisme uit die Skrif.en ·

(337)

9-eskiedenis ~ o ~- o • ~ • . ,. o • o • • ~ Q o o C'J () (I o o o C; G 1;1 a o o o o i> ( 338)

(d) Sinkretisme onder die banto e-christene g • • • • • ( 342)

bls. (e) \iYatter beeld het die hei<iense bantoes van

(f) (g) (h) ( i) ( j) God? D • • • o o • o o o o " : o • ., • o • o • • • ·0 • , . . . ,1) · " D • • •. o • • ( 3

4

Die sondebegrip by die bantoeg ... o • • • . • • . •

Die gewete van die mens g • • • • • • • • • • • • • • • • • ,.

. .

Die filosofie van die lewenskrag~ ····~···· Voorouervereringg ..•.•••.•••••.••••••••.•.•••

'

Die lewe. na die dood g ••.. ': • • • • . • • • • • • • • • • • o • •

( 34.\) ( 354) (359) ( 3.67) ( 375) (k) Die ge'hech ···•··· .(373)

( l) Die koninkryk van God~ . . . • • • • • • • • • • • • • •.•.• • ( 3f l) (m) Naamgewing by· die bantoe~ ••o•••••·•··· (3f6)'

( n) VreeB 1-y die ban toe~ • . • • • • • •.• •. •.• •.• • • • • • • .• • ( 390)

' .

(o) Die menslike.verhoudings in •n heidense bantoegemeenskap,. gesien in die lig van

die 'Skrifg o Q o • • o • • • • • • • • o • • • • • o o • . • • o • • . . . . ·(39~:-)

(l) Individu en gemeenekap by die heidense

-can toe~ · ., . o Q • • • • o • • ~ • • • • • • . • •~ • . • • • • o • o •. , .•.

( 2) .Ve:::-houding man en vrou by die ·hei~ense

bsntoe: •....••••••.••• ~ . . . (404) (3) Die ''lolJola" huwelike en hoe dit B.ie

bantce-onrterwyoer raakg • • 0 • ~ Q 0 • • ~ • 0 • • ·( 407)

( p) Gevo lgtrekking g • • • • • • • , • . . . o • • • • • • ( 413)

I

HOOFSTUK. VIIIg GEVARE VAN INTEGRERING VAN BANTOE

KULTUUR VIR TIIE CHRISTEN-BANTOE IN SY GODSDIENSTIGE OPVOEDING EN GODS-DIENSONDEREIG V/AT HY AAN DIE BATSWANA-OPLEIDINGSKOLLEGE ONTVANG.

b1s. · (a) Ku1tuuroordrag: .••.••••.••.•• ; ... (418)

(b) Die grondvoorwaardes en norme van ku1tuur~ o (420)

(c) Verhouding tus~en ku1tuur en christendom~ •.• (422)

(d) Die mens na die bee1d van God geskape ~ o • • ; • • • ( 425)

(e) Die bee1d van God deur die sonde aangetas~ •. (427).

(f) Die tee1d van God deur Christus .herste1~ •.• (428)

(g) Die proses van seku1arisasie: ···~·: •.••• (429)

(h) Die bantoe-student in die geseku1ariseerde

wt:reldg O o a • • C e e ' o e ' o .. o~~ooo•···eeo•· . . . (431)

( i) Die noodsaak1ikheid van 'D posi tiewe

1ewensbeskouing vir die bantoestudent;

(j) Noue verband tussen 1ewensbeskouing en

•

( 436)

persoon1ikheidg .•.•.••.••.•••.••.•••.•••••• ( 438) (k) Vermenging van bantoekultuur en Europese

ku1tuur by die ontwikkelde bantoeg

...

(1) Is integrasie van die bantoeku1tuur in die positief-Christelike lewensbeskouing van

die Chris -Genbantoe moontlik? o o o • • • o • o o e • • o

( 441)'

( 444) (1). Die/- •••.

1\ltJ ..

( l) Die godsdiensbeskouwing~ ...•.•.••..

o...

( 2) Voorouerv.erering: ... ~ o • • • • • • • • • • • • • • • •- • • - . , . ( 445)

(3) Die sondebegrip by die heidense bantoeg •• (417)

( 4) Filosa fie van die le1"1Anskrag~ . • . . • • • . . • • • ( 447) ( 5) Die krag van bonatuurlike wes ens~ .· ..•..•• · ( 448)

( 6) Die naamgewing by die. ban toe~ .•. ~ ..••••. ~ ( 450)

( 7) ·Die rangestryd in die kerk~ .. o o • • • ~ • • • • o . ( 45~:_)

(8)

(452)

(9) Inisiasieskole: •.. •o••o•••••• • • • • • • • • • • • •

(453)

(10)

(m) Gevolgtrekkings: .•.. ~ ••..•••• 0~···

(454)

(l) Oorsaak van ontwortelde lewe van die

o:rltwikkelde ban toe: •• o o • • • • • • • • • • • • • • • • • (

454)

(2) Hoe om die ontwortelde student weer

doelbewus te maak~ o o o ~ o o o o ~ o e • o • o Q • o o o • • ( 456)

( i) Die bergrede as ~as is: eoo.o••••••o&~too

( 456)

( ii) Die Christelike gemeenskapg • • • • • • • 0 0 •

( 460)

(iii) Die gebed in die nuwe gemeenskap: 0 • • •

(460)

Civ) Die Heif-ige Gees as bron van miwe

krag ~ c • o o Q. • 15 G o o o • • , • • • • • • o • o o • • c ,, o o • ( 461)

(v) Die vreeskomplekse verdwyn as die

H3ilige Gees van ons besit neem~ •o••

(461)

bls.

(vi) Vernuwde lewenswandelg .... o.,.

o.

(vii) Geen nuwe lap op •n ou kleed vaswerk nie g ( 464)

HOOFSTUK IXg BEVINDINGS EN GEVOLGTREKKINGSg

(a) Christus eis ons volkome op~ • • ••.•.•....•..•• (~66)·

(b) Die oud-Oosterse en die bantoedenkwyse~ •• • •• ( 471)

(c) Lewenskrag by die ban toe: o • • .- • • • • . - , ; . • • • • • • • • ( 475)

(d) Magie en ander bonatuurlike kragteg ... (430)

(e) Familiereunie by die graf g •• .; •• .- • • • • • • o • • • • • · ( 485)

(f) Drome en gesigte: ....• ;.~ •.•••. ...••••••• ~.4 -(487)

(g) Hoe om die bantoestudent te benader~ •••.•••• (490)

(h) Gevo lgtrekkings ~ • ~ .• ~ . ~ .•..• ~ ~ • • • • .•.•.••• • • ( 4 9 5)

AANHANGSEL A~ Leerplan vir die L~er en Boer Primere ·

skole~ •&•<~•••···•••·••·••0 (500)

AANHANGSEL Bg DIE QUESTIONNAIRE: ····•··•··· .• (506)