Vraag nr. 107 van 21 juni 2002
van de heer LUK VAN NIEUWENHUYSEN Schoolenquête kinderrechten – Vragen
In bepaalde scholen wordt aan kinderen gevraagd om deel te nemen aan een enquête over kinder-rechten in het gezin.
Daarbij wordt gevraagd om de vragenlijst in te vul-len zonder medeweten van de ouders. Er worden vragen gesteld in de zin van: Heb jij thuis een plek van jou alleen, een geheime plek ? Welke uitspra-ken van je moeder/vader vind je nogal kleinerend ? Vertel eens een verhaal over de onaangename ma-nier waarop jij en je ouders/broers/zussen met el-kaar omgaan ? Wat doen jij en je ouders samen in huis ? Op welke manier laat je merken dat je het niet eens bent met je ouders ? Aan wie zou jij iets "geheim" of iets "erg" durven vertellen over thuis ? Deze en andere vragen gaan over de privé-s f e e r binnen het gezin. De kinderen worden er met an-dere woorden toe aangezet om zaken uit de p r i v é-sfeer van het gezin – bij wijze van spreken – te verklikken aan mensen van buiten het gezin. D a t het ouderlijke gezag daarbij in vraag wordt gesteld, is blijkbaar geen bezwaar. Vooral het verzwijgen van het initiatief voor de ouders doet toch wel den-ken aan praktijden-ken die men vooral bij totalitaire regimes terugvindt.
1. Is de minister op de hoogte van dit initiatief ? 2. Heeft zij zicht op het aantal scholen van het
ge-meenschapsonderwijs dat eraan deelneemt ? 3. Heeft zij al gereageerd op deze gang van zaken ?
Hoe staat zij ertegenover ?
Antwoord
1 en 2. Het Kinderrechtencommissariaat voert van september 2002 tot februari 2003 een sensibili-seringscampagne over de rechten van kinderen in het gezin (b i j l a g e) . Deze campagne wil kinde-ren informekinde-ren over hun rechten in hun gezin en wil hen aanzetten om in open dialoog met hun ouders participatierechten te verkennen, t e beleven en uit te oefenen. Het Kinderrechten-commissariaat wil ook ouders informeren over participatiemogelijkheden voor hun kinderen en wil hen aanzetten om in hun gezin aan kinde-ren participatiekansen te geven.
Deze sensibiliseringscampagne wordt gevoerd via een aantal pistes. Op 21 september zal er naar jaarlijkse gewoonte een Kinderrechtenfes-tival "Kitsegem, waar kinderen thuis zijn" geor-ganiseerd worden. Daarnaast zal er een publica-tie Megafoon-gezin op grote schaal verspreid w o r d e n . Het boekje zal rechtsuitoefenings- e n dialoogtips bevatten.
Naast het Kinderrechtenfestival en de publica-tie heeft het Kinderrechtencommissariaat de opdracht gegeven aan de Kopergietery in Gent een theater- en expositietournee (van eind 2002 tot februari 2003) te organiseren. Deze tournee handelt over omgangsvormen in het gezin en is bedoeld voor kinderen (8 tot 12 jaar) én hun o u d e r s. De bedoeling is om op een speelse, p o ë-tische en humorisë-tische manier gestalte te geven aan de ervaring in een gezin te leven, welke "re-gels" er gelden, hoe men die regels communi-c e e r t , hoe men steeds op zoek is naar een soort evenwicht tussen "erbij horen" en "zijn eigen leven leiden", tussen geborgenheid en het ver-langen om alleen te zijn, tussen eigen bever-langen en de behoeftes van de andere huisgenoten. Het is in de rand van deze theater- en expositie-tournee dat de Kopergietery op zeer kleinscha-lige wijze een bevraging heeft georganiseerd bij scholen en leerkrachten die bereid waren hier-aan mee te werken. De vragen die in deze schriftelijke vraag worden vermeld, zijn ver-moedelijk hierin te situeren. Het is enkel de be-doeling van de theatermaker zich creatief te laten inspireren. De antwoorden op de vragen-lijst zullen niet systematisch wetenschappelijk verwerkt worden.
Hoeveel en welke scholen hieraan hebben mee-gewerkt, is mij niet bekend.
Ter vervollediging van de informatie rond de gevoerde campagne wil ik ook nog wijzen op een onderzoek waarvoor het Kinderrechten-commissariaat de medewerking zal vragen van ouders en kinderen (10-12 jaar) via de scholen. Uiteraard berust de medewerking volledig op vrijwilligheid.
Het kwalitatieve luik gebeurde in samenwer-king met de vakgroep Pedagogiek van de UG en het onderzoeksbureau Significant (UG : U n i -versiteit Gent – red.). De praktische uitvoering van het kwanitatieve luik gebeurt door Signifi-cant.
naar het overleg en het participatieproces in het g e z i n . Volgende vragen zullen hierbij aan bod komen : overleggen ouders en kinderen in hun gezin ; hebben ouders en kinderen het gevoel dat er met hun inbreng rekening gehouden wordt ; wie neemt de eindbeslissingen ; o v e r welke thema's ; wat zijn – met betrekking tot overleg en beslissingen – de verschillen en overeenkomsten tussen de beleving van het kind in vergelijking met die van zijn ouders ? De resultaten hiervan zullen worden bekendge-maakt in het najaar. Er zullen geen gegevens van individuele scholen of identiteitsgegevens van ouders of jongeren in de rapportering van het onderzoek publiek gemaakt worden. De ge-gevensverwerking gebeurt – zoals voor elk we-tenschappelijk onderzoek het geval is – vol-strekt anoniem.
3. Net zoals ik positief stond tegenover de vorig jaar gevoerde sensibiliseringscampagne m.b. t . kinderrechten in basisscholen, wil ik mij even-zeer aansluiten bij de geplande acties van het Commissariaat voor volgend werkjaar.
De ombudsdienst van het Kinderrechtencom-missariaat kreeg in de werkperiode 1 oktober 2000 tot en met 30 september 2001 meer dan duizend meldingen van minderjarigen en van v o l w a s s e n e n . Meer dan de helft van het totale aantal meldingen ging over de gezinssituatie. D e belangrijkste conclusie uit dat ombudswerk is dat de informatiebehoefte van minderjarigen en ouders over vooral rechten in het gezin groot blijkt te zijn in V l a a n d e r e n . Deze campagne wil inspelen op die behoefte.
Net zoals de samenleving de taak heeft stimule-rend toe te kijken op de wijze waarop leer-krachten met kinderen omgaan, is het maat-schappelijk evenzeer verantwoord een zicht te krijgen op de wijze waarop ouders met hun kin-deren omgaan. We moeten immers de behoefte van kinderen om ten volle te participeren aan het gezinsleven en aan het schoolleven als een basisrecht beschouwen.
Ik ben mij ervan bewust dat de realisatie van participatieve rechten van kinderen in een span-ningsveld van het ouderlijk gezag verloopt. D i t vraagt om een evenwichtsoefening tussen de empowerment van kinderen en de ouderlijke verantwoordelijkheid.
We kunnen de ouders en leerkrachten "slechts" maximaal aanzetten erover na te denken hoe deze de rechten van het kind omzet in concrete gespreks- en handelingsdaden.
