Vraag nr. 495 van 15 april 2005
van de heer LUK VAN NIEUWENHUYSEN Kouterwijk St.-Amands – Gezondheidsrisico's Uit de eerste resultaten van een enquête die werd verricht door een socioloog van de UG, blijkt dat 85 % van de inwoners van de vervuilde Kouterwijk in Sint-Amands de impact van de vervuiling laag tot zeer laag inschat.
1. In dat verband had ik graag vernomen of aan de betrokkenen wel degelijk duidelijk werd gemaakt wat de gezondheidsrisico's van een onveranderde toestand inhouden.
2. Welke zijn in feite die gezondheidsrisico's ? Antwoord
In de Kouterwijk te Sint-Amands werd eind 1998 een ernstige bodemverontreiniging vastgesteld ten gevolge van voormalige industriële activitei-ten. Gelet op de ernst van de verontreiniging werd door de OVAM meteen een oriënterend bodem-onderzoek gelast (oktober 1998-februari 1999) op basis waarvan door de OVAM per besluit van 24 februari 1999 veiligheidsmaatregelen werden afge-kondigd. Dit besluit werd per aangetekend schrij-ven aan alle bewoners verspreid.
Communicatie gezondheidsrisico's
Specifiek werden via dit besluit ondermeer vol-gende preventieve maatregelen afgekondigd: – Het verbod om grondwater uit de bovenste 25m
van de bodem aan te wenden voor menselijk of dierlijk gebruik;
– Het verbod om groenten te gebruiken uit de "Kouterwijk" tenzij voorafgaande monstername en analyses, uitgevoerd volgend een code van goede praktijk, de geldende normen en gunstig advies van de eetwareninspectie, ter goedkeu-ring aan de OVAM worden voorgelegd;
– Het contact met de bodem moet vermeden wor-den; Met het oog hierop moeten alle activiteiten welke in de bodem plaatsvinden worden gemi-nimaliseerd. Indien werken in de bodem
onver-mijdelijk is, is het dragen van beschermkledij (handschoenen, overal, ...) verplicht.
In deze gemotiveerde beslissing wordt verwezen naar de resultaten van het oriënterend bodemon-derzoek, waaruit volgt dat er hoge concentraties aan zware metalen (o.a. arseen, lood, chroom en cadmium) en poly-aromatische koolwaterstoffen (o.a. benzo(a)pyreen) werden aangetroffen, waar-bij tevens volgende overwegingen werden opgeno-men:
– de schadelijke effecten bij langdurige blootstel-ling aan poly-aromatische koolwaterstoffen op het centraal zenuwsysteem, de lever, de nieren, de huid en de longen; dat deze verbindingen in deze organen een (potentieel) carcinogene wer-king hebben en dat deze verbindingen worden geaccumuleerd in het vetweefsel van mens en dier;
– de klassificering van de Europese Unie (EU) van enkele verbindingen behorende tot de groep van poly-aromatische verbindingen als '2C: verdacht kankerverwekkend voorde mens1
en de codering van het International Agency for Research on Cancer (IARC) als '2A: "waar-schijnlijk" carcinogeen (d.i. kankerverwekkend) voor de mens';
– de schadelijke effecten van chronische bloot-stelling aan hoge concentraties zware metalen, meer bepaald van arseen (veroorzaakt moge-lijks long- en huidkanker en kan de lever aan-tasten) en lood (tast mogelijks nieren, bloed, alveolair weefsel en het gastro-intestinaal en centraal zenuwstelsel aan).
Tevens werd in de gemotiveerde beslissing aan-gegeven de erkend bodemsanerings-deskundige in het rapport van het oriënterend onderzoek stelt dat er voor het volledige onderzoeksge-bied (Kouterwijk) sprake is van een onmiddellijk gevaar zoals gedefinieerd in art. 45, § 3 van het Bodemsaneringsdecreet.
Gelet op de ernst van deze uitspraken werden deze verduidelijkt in de navolgende bewonersvergade-ringen, waarop deskundigen ter zake aanwezig waren.
bodemonderzoek uitgevoerd door een erkend bodemsaneringsdeskundige, waarin eveneens een risico-evaluatie wordt uitgevoerd. In deze studie werd de blootstelling aan de verontreiniging beves-tigd.
Alle onderzoeksresultaten werden steeds gecom-municeerd naar de bewoners, waarbij tevens de nodige duiding werd gegeven. Desgevallend werd dit verduidelijkt door het afleggen van huis-aan-huis bezoeken.
Ook in de navolgende besprekingen met de bewo-ners werd op elk moment aandacht gegeven aan de schadelijke gevolgen van de verontreiniging (ver-bale communicatie), werd naar de risico's verwezen in een aantal nieuwsbrieven (schriftelijke commu-nicatie) en merken bewoners dit dagdagelijks op aan de beschermkledij die gedragen wordt door de personen die in het kader van de bodemsanering in contact komen met de verontreiniging (non-ver-bale communicatie).
Met het oog op de bodemsaneringswerken in de wijk werd bovendien een specifiek werfreglement opgesteld voor de bewoners, waarin ondermeer wordt bepaald:
– Vermijd het betreden van de eigenlijke werkzone of andere vervuilde zones om de meesleep van verontreinigd stof in je woning te vermijden. Gebruik eventueel een natte dweil om de voeten te reinigen voor het betreden van de woning; – Hou tijdens de uitvoering van de werken ramen
en deuren gesloten. Ventileer je woning na stop-zetting van de werken;
– Vermijd het spelen van kinderen in de werk-zone. De vrijgegraven grond is ernstig veront-reinigd;
– Sluit de deuren die uitgeven op de bouwput af, berg de sleutel op (laat ze niet op de deur zitten) en voorzie deze van de hiervoor ter beschikking gestelde affiche als kattenbel. Dit om een even-tuele val van u of kinderen in de bouwput te vermijden;
– Vermijd het rondlopen van huisdieren in de zone van de werken;
– Het aanbieden van alcoholische of andere dran-ken tijdens de uitvoering van dewerdran-ken is niet gewenst. De werknemers zijn eraan gehouden een strikte persoonlijke hygiëne te respecteren; – Verplaats geen veiligheidshekwerk, noch andere
signalisatiemiddelen. Het wijzigen van posities kan leiden tot ongewenste risico's;
– Meld onmiddellijk eventuele tekorten of schade die een gevolg kunnen zijn van de werken. Aard van de gezondheidsrisico's
Het aangeven van de exacte gezondheidsrisico's maakt voorwerp uit van het domein van de medi-sche en toxicologimedi-sche wetenschap.
Om aan te geven of er gezondheidsrisico's zijn baseert de OVAM zich op normen vermeld in een aantal referentiewerken (bodemsaneringsnormen, MAC-waarden, TDI-normen,...) die gebaseerd zijn op wetenschappelijke studies.
Uit de resultaten van de uitgevoerde onderzoeken wordt vastgesteld dat een aantal normen werden overschreden. Op basis van algemeen toeganke-lijke informatie (cfr. chemiekaarten, MSDS-fiches, ...) kunnen door de OVAM enkel algemene risico's worden aangegeven.
Door een aantal bewoners werd in de beginfase van het project gevraagd of er een gezondheids-onderzoek kan worden uitgevoerd naar de effec-ten van de verontreiniging op de gezondheid van de bewoners. Los van het feit dat dit niet tot de bevoegdheden van de OVAM behoort, zijn er bemerkingen te formuleren waaruit volgt dat een dergelijk onderzoek weinig significant is:
– De testgroep is te beperkt: het risico op kanker wordt uitgedrukt in kansen per 100.000 perso-nen. Het uitvergroten van het aantal gevallen in de wijk (ca. 110 gezinnen - 350 personen) naar een dergelijke schaal is onaanvaardbaar (1 kan-kergeval in de wijk zou gelijk gesteld worden met 286 kankergevallen op 100.000);
facto-ren, andere blootstelling door roken, werkom-standigheden, ...).
In de rand van deze bemerkingen kan nog gesteld worden dat de personen die veelvuldig in contact komen met de verontreiniging door de uitvoering van de bodemsaneringswerken in het kader van de arbeidsreglementering medisch worden opgevolgd. Hierbij volgt dat op heden geen bijsturingen van de voorziene beschermingsmaatregelen werden nodig geacht.
Verklaring bevindingen sociologisch onderzoek De eerste resultaten van het sociologisch onder-zoek dat in opdracht van de OVAM door de Universiteit Gent wordt uitgevoerd geven onder-meer aan dat ca. 85% van de bewoners de impact van de verontreiniging op hun gezondheid eerder laag tot zeer laag inschatten.
Ditzelfde onderzoek geeft echter ook aan dat het risico-inschatting voor zichzelf versus anderen sig-nificant lager wordt ingeschat.
Het verklaren van deze beschrijvende statistiek maakt echter deel uit van de vervolgstudie. Los hiervan kan echter reeds worden opgemerkt dat: – De percelen waar de sanering reeds achter de
rug was op het ogenblik van de bevraging dui-delijk het risico hoger inschatten (deze bewo-ners hebben de verontreiniging op het perceel ook daadwerkelijk gezien);
– Er bij de bewoners een relativering wordt vast-gesteld van de risico's (er treedt 'gewenning' op, waarbij de financiële impact zwaarder gaat doorwegen dan het gezondheidsrisico).
