Duurzaam denken is nog niet duurzaam doen. Peter Kanne Congres Duurzaamheid 7 maart 2019 Driebergen

(1)

Duurzaam denken is nog niet duurzaam doen

Peter Kanne

Congres Duurzaamheid

7 maart 2019 – Driebergen

(2)

Mijn verhaal vandaag

 Wat verstaan mensen onder duurzaamheid?

I&O Waardenmodel + filmpje

 Onderzoek voor BB: duurzame houding &

duurzaam gedrag = congruent?

 Wat kan de overheid doen?

(3)

Waarden in 4 dimensies

Horizontaal: open voor verandering versus behouden wat er is

Verticaal: gericht op de ander (verder weg) en opkomen voor jezelf en je naasten (dichter bij)

Gezin Nieuwe culturen

ontdekken

Doen wat je leuk vindt

VERDER WEG

VERANDERING BEHOUD

DICHTER BIJ

Veiligheid Tradities

Vaderlandsliefde In het nu leven

Nieuwsgierig

Zekerheid

Genot

Hard werken

Nuchter zijn

Status Online populair zijn Creativiteit

Privacy

Rationeel zijn De beste zijn

WANTROUWEN PLEZIER

Geloven

Netjes zijn Eenvoud Spiritualiteit

Vergeving

Nederig zijn In de natuur zijn Zelfopoffering

Oprechtheid

Zorgzaamheid Rekening

houden met anderen Duurzaamheid

Zingeving

Ruimdenkend Niet veroordelen

Geluk

VERTROUWEN VERANTWOOR-

DELIJKHEID

(4)

https://vimeo.com/296726386

Filmpje

(Noord)

Wachtwoord:

Noord

(5)

I&O Waardenmodel & duurzaamheid

PLEZIER VERTROUWEN

“Ik kan het me financieel niet veroorloven om duurzamer te leven”

“Ik maak me veel zorgen om klimaatverandering”

“Vliegen is iets dat ik mezelf gun”

“Ik doe al wat ik kan om klimaatverandering

tegen te gaan”

VERANTWOOR- DELIJKHEID

WANTROUWEN

(6)

DUURZAAM GEDRAG?

(7)

CO2-uitstoot absoluut

2%

3%

20%

25%

30%

water kleding vervoer

wonen voedsel spullen

Bronnen: CE Delft / Milieu Centraal

(8)

Hoe meer inkomen, hoe meer CO2

261 228 271 295

259 274 268 254

247 244 250 256

199

126

200 275

31

26

31

36

1000

902 1025

1120

0 200 400 600 800 1000 1200

0 200 400 600 800 1000 1200 1400

gemiddeld beneden modaal boven

Kleding Vervoer Wonen Spullen Voedsel

Voetafdruk CO2

I&O CO2-uitstoot-berekening: gemiddeld = 1000 punten

(9)

Hoger opgeleiden: meer zorgen, maar ook meer CO2-uitstoot

65%

59% 61%

73%

1000

956 998 1036

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

0 200 400 600 800 1000 1200

Gemiddeld Laag Middelbaar Hoog

veel zorgen CO2-voetafdruk

I&O CO2-uitstoot-berekening: gemiddeld = 1000 punten

(10)

DUURZAME HOUDING?

(11)

Zorgen om klimaatverandering

In hoeverre maakt u zich zorgen over de uitstoot van broeikasgassen (CO

₂

), de klimaatverandering en de effecten daarvan voor het milieu?

26 23 33 32

22

44 51

47 46

43

23 21 16 17

25

7 5 3 5

9

sept. 2015 jan. 2016 dec. 2017 jan. 2019 feb. 2019

Weet ik niet

Helemaal geen zorgen Niet zo veel zorgen Enige zorgen

Veel zorgen

80% 65%

70%

30% ^19% 34%

(12)

Kabinet Rutte moet meer doen

Vindt u dat het kabinet-Rutte meer, minder of ongeveer evenveel moet doen om de uitstoot van broeikasgassen (CO2) te verminderen?

(scepsis neemt toe)

21 22 26

18

35 42 37

30

29 22 21

26

4 3 8

11

3 3 5

8

8 9 3 7

sept. 2015 jan. 2016 jan. 2019 febr. 2019

Weet ik niet Veel minder Minder

Ongeveer even veel Meer

Veel meer

7% 19%

56% 48%

13%

63%

(13)

Ik maak me zorgen om klimaatverandering

82%

Gemiddeld

65%

60%

66% ^49%

PLEZIER

VERTROUWEN VERANTWOOR-

DELIJKHEID

WANTROUWEN

(14)

Mobiliteit

ANDER

BEHOUD

ZELF

5,6

vlieguren

2,9

vlieguren

5,9

vlieguren

5,3

vlieguren

12.000

auto- kilometers

13.600

auto- kilometers

13.800

auto- kilometers

11.000

auto- kilometers

VERANDERING

Gemiddeld

12.000 km/jr.

5,6 vlieguren

(15)

Als ik met het vliegtuig reis, voel ik me daar vaak schuldig over

ANDER

BEHOUD

ZELF VERANDERING

8%

18% 8%

4%

ALLEN

13%

(16)

VERDER WEG

VERANDERING BEHOUD

Vlees

10%

geen vlees

DICHTER BIJ

500 gram

725 gram

640 gram

520 gram

ALLEN

50%eet iedere dag vlees

6% geen vlees

570 gram per week

(17)

Wat kan (of moet) de overheid

doen?

(18)

Wie of wat gaat het verschil maken?

33%

42%

60%

63%

53%

49%

29%

7%

3%

4%

2%

7%

6%

7%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Regelgeving overheid: duurzamer gedrag bij burgers afdwingen

Gedragsverandering van mensen Regelgeving overheid: duurzamer productie

bedrijven afdwingen

Technologische ontwikkelingen / innovaties

veel weinig geen weet ik niet

(19)

Adoptiemodel van Rogers

(20)

(21)

Gedragsverandering…?

WANTROUWEN PLEZIER

DELIJKHEID

(22)

4%

7%

26%

5%

35%

44%

31%

69%

1%

4%

5%

10%

7%

77%

23%

Ja, van andere overheidsorganisatie Ja, van provincie Ja, van energieleverancier Ja, van andere organisatie Ja, van landelijke overheid

Ja, van gemeente Nee

Ja Heeft info ontvangen?

Zou info willen ontvangen?

Informatie ontvangen over wat dat voor u betekent?

Zou daar informatie over willen ontvangen?

Van het gas af?

(23)

Van het gas af?

26%

1%

2%

5%

7%

11%

13%

35%

0% 20% 40%

Geen van deze ik wil overstappen, maar mijn

medebewoners willen niet ik ga binnenkort overstappen ik overweeg serieus over te stappen ik wil overstappen, maar mijn verhuurder

wil niet of doet niets

ik wil overstappen, maar weet niet waar ik moet beginnen

ik blijf hoe dan ook op gas verwarmen ik stap pas over als de overheid me

verplicht

7%

(24)

Experiment Warmtepomp

36%

10%

5%

29%

32%

27%

21%

37%

45%

14%

21%

23%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

C. krijgt 100% terug B. krijgt 50% terug A. krijgt 15% terug

zeker of waarschijnlijk binnen 2 jaar zou het in overweging nemen niks of iets anders weet ik niet

(25)

Experiment Warmtepomp

WANTROUWEN PLEZIER

DELIJKHEID

A = 4%

ALLEN A: 5% intentie C: 36% intentie

A = 1%

A = 2%

A = 9%

C = 40% C = 37%

C = 30%

C = 27%

(26)

Lessen voor de overheid

• De burger denkt wel groen, maar dat betekent niet dat hij uit zichzelf iets gaat doen

• Hij wacht op de overheid, maar die laat nog niet van zich horen

• Dus

– Vertel burgers wel wat er aan zit te komen – Kom door met wet- en regelgeving

• Scepsis neemt toe; zorg ervoor dat ook

behoudende / armere burgers meekunnen

(27)

Duurzaam denken is nog niet duurzaam doen. Peter Kanne Congres Duurzaamheid 7 maart 2019 Driebergen