Raadsnotitie - onderbouwing
venlo
Raadsnotitie
GEMEENTEBESTUURonderwerp Uitgangspunten voor herontwerp
subsidiestelsel gemeente Venlo
Rn nummer2016 7
collegevergadering d.d. 22 november 2016
raadsvergadering d.d. 7 december 2016
programma Bestuur en Publieke Dienstverlening
portefeuillehouder W. van den Beucken
ons kenmerk 0988713 team
steller DRAM Meens doorkiesnummer 0628213577 e-mail d.meens@venlo.nl datum 16 november 2016 bijlage(n) 0
datum verzonden
3 0 NOV. 2016
Vraag aan de raad (gedachtewisseling)
Middels deze raadsnotitie kan binnen de gemeenteraad van gedachten worden gewisseld over de visie en kaders voor het op te stellen beleid met betrekking tot herontwerp van het subsidiestelsel van de gemeente Venlo.
Er wordt gevraagd of de raad de kaders en uitgangspunten onderschrijft op basis waarvan het gesprek met het veld van stakeholders kan worden aangegaan teneinde mede met hun input het nieuwe subsidiestelsel vorm te geven.
Burgemeester en wethouders van Venlo
de secretaris de burgemeester
Piet Lucasser, · An oin Scholten
Raadsnotitie • onderbouwing
Samenvatting {Verplicht, maximaal een half A4)
De kernopgave bij het herontwerp van het subsidiestelsel van de gemeente is tweeledig.
Enerzijds dient er een nieuw subsidiebeleidskader te worden ontwikkelend en het daarbij behorende juridische kader (ASV) te worden gemoderniseerd. Anderzijds dient het project ook het 'proces van subsidieverlening' te verbeteren
In dit voorstel wordt het college gevraagd om de raadsnotitie 'uitgangspunten voor
herontwerp van het subsidiestelsel' vast te stellen. Middels deze raadsnotitie kan binnen de gemeenteraad van gedachten worden gewisseld over de visie en kaders voor het op te stellen beleid met betrekking tot herontwerp van het subsidiestelsel van de gemeente Venlo.
Er wordt gevraagd of de raad de kaders en uitgangspunten onderschrijft op basis waarvan het gesprek met het veld van stakeholders kan worden aangegaan teneinde mede met hun input het nieuwe subsidiestelsel vorm te geven. Het gaat derhalve om richtinggevende uitspraken en geen in beton gegoten uitgangspunten.
De huidige tijd vraagt om een nieuwe koers en een andere inrichting van het subsidiestelsel.
Samen met Venlonaren bouwen we aan een ondernemende en aantrekkelijke stad die te allen tijde een sociaal vangnet kent voor de zwaksten in onze samenleving. Uiteindelijk gaat het er om de vitaliteit en veerkracht van de samenleving in Venlo aan te spreken. De
raadswerkgroep SAM heeft al geconstateerd dat dit een andere rol van de gemeente vraagt.
De vitale samenleving mag dan wel bestaan, de gemeente die haar ten volle tot bloei laat komen heeft zich nog maar sporadisch laten zien.
Om recht te doen aan de ingezette beweging van 'Burgers aan zet' is de vraag niet alleen meer hoe we met een nieuw subsidiestelsel burgers meer kunnen laten participeren bij overheidsdoelen, maar draait het ook steeds meer om hoe de overheid in de toekomst participeert bij de initiatieven van burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties en in hoeverre we ze daar ook de ruimte voor bieden.
Teneinde het gesprek met de betrokken organisaties te kunnen aangaan en daarbij
enigszins gestructureerd hun visie en input te kunnen ophalen is een aantal richtinggevende uitspraken/ uitgangspunten door de raad nodig:
1. Subsidies zijn onderdeel van een breder pallet aan ondersteuningsmiddelen.
2. Het nieuwe subsidiestelsel draagt op een vernieuwende manier bij aan de sociale samenhang binnen Venlo. Meer verantwoordelijkheid voor de inwoners, minder overheidsbemoeienis.
3. De gemeente borgt kwetsbare groepen kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven en biedt een vangnet voor de zwakste inwoners.
4. Het subsidiestelsel daagt maatschappelijke initiatieven en organisaties uit om te innoveren en biedt ze de mogelijkheid de gemeente uit te dagen, wanneer zij denken een maatschappelijke doel beter, efficiënter en met een grote(re) betrokkenheid van inwoners te kunnen bereiken.
5. Het nieuwe beleid is doeltreffend door subsidies te verstrekken op basis van een aantoonbare relatie tussen gemeentelijke doelen en het maatschappelijk initiatief.
6. Het nieuwe subsidiestelsel voorkomt de afbreuk van sociaal kapitaal, houdt rekening met stapelingseffecten en met administratieve belasting van subsidieontvangers.
In de RIB 2016-176 bent u geïnformeerd over het plan van aanpak van het project 'samen grenzen verleggen' en de specifieke momenten dat u hierbij betrokken kan raken. Streven is om na een co-design proces met de diverse stakeholders voor het zomerreces van 2017 een nieuwe subsidiebeleidskader en juridisch kader te laten vast stellen.
Raadsnotitie • onderbouwing
1. Wat is de kernopgave
De uitdaging die we bij een herontwerp van het subsidiestelsel aangaan is tweeledig.
• De kernopgave is het ontwikkelen van een nieuw subsidiebeleidskader en een herijking van de Algemene subsidieverordening Venlo 2010 (ASV) van de gemeente Venlo. Hierin worden uitgangspunten geformuleerd rond de feitelijke aanwending van subsidies, subsidievormen, subsidiegrondslagen en -voorwaarden. Het
subsidiebeleidskader is geen beleidsdoel op zich maar een middel om tot een éénduidige, doelmatige en doeltreffende inzet van het subsidieinstrument te komen.
Een subsidiebeleidskader dat een bijdrage levert aan de algemene maatschappelijke ontwikkelingen van de gemeente Venlo (zoals deregulering en zelfsturing) alsook een grotere bijdrage levert aan de maatschappelijke effecten zoals deze in de diverse beleidsnota's nagestreefd worden. Een vernieuwde ASV en het subsidiebeleidskader dienen als kapstok om de subsidieregels aan te passen.
• Anderzijds dient het project ook het 'proces van subsidieverlening' te verbeteren (bijvoorbeeld deregulering, administratieve lastenverlichting, versoepelen, waar mogelijk en zinvol, van de verantwoordingsverplichting, etc.). Mogelijk ontstaan daarbij ook besparingsmogelijkheden zoals beoogd in het coalitieprogramma.
Het project 'samen grenzen verleggen' verwacht middels een aanpassing van het subsidiebeleidskader en een herijking van de ASV de volgende effecten te realiseren.
Een grotere betrokkenheid van de burgers bij beleidsdoelstellingen van de
gemeente Venlo aansluitend bij de uitgangspunten 'loslaten in vertrouwen' uit het coalitieprogramma 'Verbinden vanuit vertrouwen en verantwoordelijkheid' (2014) en de raadsnotitie 'Burgers aan zet' (2012).
Een transparant, gebruiksvriendelijk doch rechtmatig subsidiestelsel.
Een hogere mate van stimulerende subsidieverstrekking voor activiteiten die bijdragen aan actuele beleidsdoelstellingen van de gemeente Venlo en maatschappelijke initiatieven in de gemeente Venlo.
Stimulering van de zelfredzaamheid en financiële onafhankelijkheid van de activiteiten en organisaties die deze organiseren.
2. Relatie met programma
Herontwerp van het subsidiebeleid behoort tot programma 1: bestuur en publieke dienstverlening.
Gezien de grote diversiteit van de subsidies die de gemeente Venlo verstrekt is een herontwerp van het subsidiestelsel natuurlijk ook van invloed op andere programma's:
4: Zorg, ondersteuning en welzijn 5: Onderwijs en jeugd
7: Sport en cultuurbevordering 8: Ontwikkeling centrumstad 10: Wonen en leefomgeving 11: Beheer openbare ruimte
Raadsnotitie • onderbouwing
3. Waarom?
Burger aan Zet!
Subsidieverstrekking is een belangrijk instrument om gemeentelijke beleidsdoelstellingen te verwezenlijken. Dit instrument dient dan ook op een doelmatige en doeltreffende wijze te worden ingezet zodat organisaties in staat gesteld worden hun doelen die een bijdrage leveren aan de gemeentelijke (beleids)doelen te verwezenlijken.Daarnaast is er een veelheid aan ontwikkelingen die in meer of mindere mate het subsidiebeleid raken zoals de ambitie van 'loslaten in vertrouwen' als rode draad in ons handelen en de veranderende verhoudingen tussen overheid en burgers zoals door de raad beschreven in 'Burgers aan zet'. Deze ontwikkelingen geven ons aanleiding tot het herontwerpen van het
subsidiestelsel.
Aansluiting bij genomen besluiten
Uit oriënterende gesprekken is gebleken dat enkele subsidieregels niet ten volle benut worden, andere subsidieregels en grondslagen verouderd zijn of niet meer relevant of inconsistent zijn. Veel van de subsidieregels passen niet meer bij een aantal belangrijke uitgangspunten die wij in tegenwoordig Venlo hanteren. Dit hiaat is inmiddels in meerdere nota's terug te vinden zoals die voor 'maatschappelijke participatie' (Wijkkracht, inwoners aan zet, Raadsvoorstelnr. 2014-94), 'sport' (Samen sporten, samen leven, raadsvoorstelnr 2013-56) en in 'de sociale structuurvisie Venlo 2022' (raadvoorstelnr 2012-73 en 2013-76).
Hierin wordt duidelijk de ambitie uitgesproken om meer toe te werken naar éénduidige en stimulerende subsidieregels. Daarnaast kennen de processen rondom de beleidsmatige ontwikkeling en de uitvoering van subsidies momenteel een hoge mate van versnippering binnen de ambtelijke organisatie.
Doeltreffendheid besteding middelen
Idealiter is sprake van een heldere relatie tussen de gemeentelijke doelen en de
activiteiten die gesubsidieerde instellingen / activiteiten uitvoeren. Die activiteiten moeten immers bijdragen aan het realiseren van het gewenste (maatschappelijke) effect. Bij diverse subsidieregels is tijdens de oriënterende gesprekken van dit project geconstateerd dat de verbanden tussen de activiteiten waarvoor subsidie wordt verleend en de
gemeentelijke doelen die daarmee gediend worden te weinig worden (vast)gelegd. Een logisch gevolg van de veelal 'waarderende subsidiesystematiek' die op diverse
beleidsterreinen nog wordt gehanteerd.
Overige ontwikkelingen
Daarnaast is er een veelheid aan ontwikkelingen die in meer of mindere mate het subsidiebeleid raken zoals de ambitie van 'loslaten in vertrouwen' als rode draad in ons handelen; ontwikkelingen rondom het SAM-fonds naar buurtbudgetten; de grote
vermindering van het aantal subsidie ontvangers na de invoering van de Wet
Maatschappelijke Ondersteuning; een ASV die aan vernieuwing toe is en het grote aantal subsidieontvangers dat zich beroept op de hardheidsclausule bij de
subsidieverantwoording.
De urgentie om te komen tot een nieuw subsidiestelsel is hoog. In de RIB (2016-167) over het herontwerp van het subsidiestelsel hebben we u toegezegd met de raad discussie te voeren over de uitgangspunten waarop dit nieuwe subsidiestelsel gevormd dient te worden. Aan u wordt met deze raadsnotitie gevraagd om richtinggevende uitspraken te doen die, na gesprekken met het veld van stakeholders en verwerking van hun input, de basis vormen voor het uitwerken van het subsidiebeleidskader. Uiteindelijk zullen we u, na
Raadsnotitie • onderbouwing
een intensief co-design proces met de subsidieontvangers een integraal voorstel ter besluitvorming voorleggen.
Gezien de grote hoeveelheid van het aantal subsidieontvangende organisaties en initiatieven in Venlo is het een thema dat leeft in de samenleving. We achten het daarom van groot belang om niet alleen uw raad maar ook de subsidieontvangers zelf rechtstreeks te betrekken bij de beleidsvorming van het nieuwe stelsel.
Raadsnotitie · onderbouwing
4. De kaders voor het nieuwe subsidiebeleid
De gemeente Venlo verstrekt jaarlijks circa honderden subsidies. Activiteiten die een maatschappelijk doel nastreven, variërend van kleine vrijwilligersorganisaties en
buurtinitiatieven tot grote professionele instellingen, kunnen in aanmerking komen voor subsidie op het moment dat de activiteiten van hun organisatie passen in het gemeentelijk beleid. Volgens het subsidieregister is er in 2015 voor €12.804.622,43 aan directe
subsidies verstrekt aan 394 verschillende organisaties, op basis van de ASV Venlo 2010.
Daarnaast is er via het SAM-fonds voor €308.861, 7 4 aan subsidies verstrekt aan 102 verschillende initiatieven. Vanwege het brede scala aan subsidies is niet in het algemeen aan te geven wat de gemeente concreet met subsidies wil bereiken. Dit verschilt immers per beleidsterrein.
In maart 2010 nam de raad van de gemeente Venlo unaniem de motie 'Stad van Actieve Mensen' aan. Ook werd besloten om het thema 'Stad van Actieve Mensen' te kwalificeren als A-dossier van de Strategische Agenda van de raad. Deze motie is vertaald in
uitgangspunten voor beleid ten aanzien van participatie, zelfsturing en zelfregie van burgers die uiteindelijk zijn vastgelegd in de kaderstellende notitie 'Burgers aan zet'. Het hoofddoel van de notitie kan worden getypeerd als 'versterken van burgers aan zet'. De daartoe in te zetten beweging is 'loslaten in vertrouwen'. Een nieuw subsidiestelsel dient recht te doen aan deze ontwikkeling.
Het werk van deze raadswerkgroep en het besef dat de huidige verzorgingsstaat heeft geleid tot onbedoelde en ongewenste verhoudingen in de samenleving draagt bij aan de ambities van de gemeente Venlo om structurele en ingrijpende veranderingen door te voeren in de rolverdeling tussen inwoners, maatschappelijke partners en overheid. Gericht op een samenleving waarin eigen verantwoordelijkheid en betrokkenheid van burgers uitgangspunt is.
Andere rol van de gemeente
De huidige tijd vraagt dus om een nieuwe koers en een andere inrichting van het subsidiestelsel. Samen met Venlonaren bouwen we aan een ondernemende en
aantrekkelijke stad die te allen tijde een sociaal vangnet kent voor de zwaksten in onze samenleving. Uiteindelijk gaat het er om de vitaliteit en veerkracht van de samenleving in Venlo aan te spreken. De raadswerkgroep SAM heeft al geconstateerd dat dit een andere rol van de gemeente vraagt. De vitale samenleving mag dan wel bestaan, de gemeente die haar ten volle tot bloei laat komen heeft zich nog maar sporadisch laten zien.
Om deze ambitie te kunnen realiseren moeten we niet alleen naar de initiatiefnemers in de stad kijken, maar vooral naar ons zelf. De gemeente Venlo wil een gemeente zijn die maatschappelijke initiatieven uitdaagt, ruimte biedt en met hen samenwerkt. De koers is die naar een samenleving die zelf steeds meer vorm geeft aan de invulling en uitvoering van de eigen en gedeelde belangen. Het subsidiestelsel, als veelgebruikt instrument zal daarop mee moeten veranderen. Samen met de subsidieontvangers zullen we grenzen moeten verleggen om ook in de toekomst op adequate wijze ruimte kunnen bieden aan maatschappelijke initiatieven in Venlo.
Raadsnotitie · onderbouwing
Maatschappelijk initiatief
We spreken van maatschappelijk initiatief wanneer samenwerkingsverbanden van
bewoners, ondernemers en/of maatschappelijke organisaties het heft in handen nemen om een maatschappelijk doel na te streven en daarbij zelf de uitvoering ter hand nemen. Heel vaak is daarbij de overheid nog nodig (van finale besluitvorming tot open gesprekspartner/
klankbordrol); de richting is hier 'maatschappij (vraagt) overheid'.
Daarmee onderscheidt een maatschappelijk initiatief zich van beleidsparticipatie, waarbij de overheid burgers vraagt om mee te denken en te praten aan overheidsplannen, in sommige gevallen zelfs om die uit te voeren ('overheid (vraagt) maatschappij').
Binnen dit speelveld onderscheiden we drie soorten organisaties die subsidie van de gemeente Venlo ontvangen voor hun initiatieven en activiteiten.
1. Organisaties die door de overheid benaderd worden om (onder andere) uitvoering te geven aan beleidsdoelen die de gemeente Venlo wil realiseren.
Het is momenteel zo dat op tal van beleidsterreinen waar de gemeente doelen nastreeft de uitvoering van activiteiten overgelaten wordt aan maatschappelijke organisaties, initiatieven en verenigingen in Venlo. Vaak uit efficiencyoverwegingen, maar ook steeds vaker vanuit het besef dat zij beter in staat zijn om de doelen te bereiken dan dat de gemeente zelf. Voorbeelden zijn de Maaspoort, Poppodium Grenswerk, Fortior, Kerobei, Wel.Com, de Venlose jeugdfondsen, etc.
2. Organisaties die door de overheid uitgedaagd worden om beleidsdoelen die de gemeente Venlo wil realiseren te versterken of versnellen.
Hierbij moet gedacht worden aan die initiatieven die op basis van een eigen plan of initiatief dat (na toetsing) past bij de gemeentelijke beleidsdoelen ter uitvoering van dat plan of initiatief subsidie ontvangen. Daarbij heeft SAM-fonds de afgelopen jaren vooral voor een toename gezorgd van bewonersinitiatieven die zelf een bijdrage wilden leveren aan hun leefomgeving. Voorbeelden zijn de beeldbepalende evenementen, vele SAM-fonds initiatieven, Humanitas, wijkoverleggen.
3. Organisaties die de gemeente Venlo benaderen en ondersteuning nodig hebben bij de realisatie van hun eigen beleidsdoelen zoals activiteiten en/of
maatschappelijke initiatieven.
Dit zijn veelal organisaties waarin burgers met elkaar een gemeenschap of sociaal verband vormen en samen met elkaar een collectief bepaalde doelstelling nastreven.
De organisatie vindt vooral onderling tussen burgers plaats eventueel ondersteund door de overheid of maatschappelijke organisaties. Het maatschappelijk initiatief kan aanvullend zijn of wat de gemeente nastreeft maar dit hoeft niet.
De vitaliteit en veerkracht van de Venlose samenleving manifesteert zich optimaal in dit soort subsidieontvangers en uit zich in de vele maatschappelijke initiatieven en
activiteiten die niet meer weg te denken zijn uit de Venlose samenleving. Het college erkent de grote waarde van deze initiatieven voor de stad. Bewoners,
bewonersnetwerken, verenigingen en professionele maatschappelijke instellingen steken de handen uit de mouwen om zelf grote en kleine problemen op te lossen of om onze samenleving mooier en beter te maken. Ze dragen bij aan sociale samenhang, activering, zelfontplooiing, zorg voor elkaar, beheer van de openbare ruimte, educatie, gezondheid, integratie, leefbaarheid, cultuur, een aantrekkelijke stad, noem maar op.
Deze initiatieven zien direct wat nodig is in hun omgeving en kunnen dit 'van onderop' dikwijls slim en goed organiseren. Vaak werken ze vanuit hun eigen doelen veel op gebieden die ook voor de gemeente Venlo relevant zijn.
Om recht te doen aan de ingezette beweging van 'Burgers aan zet' is de vraag niet alleen
Raadsnotitie • onderbouwing
meer hoe we met een nieuw subsidiestelsel burgers meer kunnen laten participeren bij overheidsdoelen (eerste twee soorten subsidieontvangers), maar draait het ook steeds meer om hoe de overheid in de toekomst participeert bij de initiatieven van burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties en in hoeverre we ze daar ook de ruimte voor bieden ( derde soort subsidieontvanger).
Teneinde het gesprek met de betrokken organisaties te kunnen aangaan en daarbij enigszins gestructureerd hun visie en input te kunnen ophalen is een aantal
richtinggevende uitspraken/ uitgangspunten door de raad nodig.
1. Subsidies zijn onderdeel van een breder pallet aan ondersteuningsmiddelen.
De koersverandering bekent dat de gemeente initiatieven gaat helpen door slim
samenwerken tussen organisaties te stimuleren en door afstand te nemen van het onnodig rondpompen van geld. Waar we tot nu vaak éénzijdig keken naar de uitgaven en tekorten van organisaties dienen we in een nieuwe aanpak vooral in gesprek te gaan met
maatschappelijke initiatieven en deze meer 'op maat te bedienen'. Daarbij hoort ook dat we vanuit deze ondersteuning meekijken, -denken en adviseren bij het aanboren van alternatieve inkomstenbronnen, zoals bijvoorbeeld crowdfunding of het aanboren van fondsen en financiële bijdragen van andere instanties.
Het verstrekken van subsidie is slechts één van de instrumenten die de gemeente ter beschikking heeft om gemeentelijk beleid te realiseren of een bijdrage aan
maatschappelijke initiatieven te leveren. Daarnaast kan de gemeente er voor kiezen om zelf de uitvoering te doen, of om deze over te laten aan derden, bijvoorbeeld aan een verbonden partij op basis van een gemeenschappelijke regeling, of aan een marktpartij op basis van een opdracht. Het verstrekken van subsidie is in veel gevallen een goed
instrument. Er is wel, meer dan tot op heden het geval is geweest, per beleidsterrein een bewustere afweging nodig of subsidiëren het beste instrument is. Subsidie aan met name grotere organisaties krijgen immers meer en meer trekken van een opdrachtverstrekking.
In het nieuwe subsidiebeleid zal daarom een helder afwegingskader worden
gepresenteerd wanneer we kiezen voor subsidie of voor opdrachtvertrekking als meest geschikte instrument.
We willen maatschappelijke initiatieven vooral de ruimte geven om tot bloei te komen en daarvoor is vaak meer nodig of in veel gevallen zelfs iets anders nodig dan financiële ondersteuning van het initiatief. Waar in ieder geval voor gewaakt dient te worden is dat we als overheid maatschappelijke initiatieven en haar vrijwilligers overvragen; initiatieven overnemen of overspoelen met procedures en regels. Bewoners, bewonersnetwerken, coöperaties, verenigingen, wijkondernemingen, dorpsraden, en maatschappelijke organisaties dienen te allen tijde te kunnen rekenen op informatie, contact, een open gesprek, meedenkkracht en kennis die beschikbaar is binnen de gemeente. Dit is nodig, omdat initiatiefnemers zo kunnen bepalen of zij een maatschappelijk initiatief willen nemen, in hoeverre zij daarover in gesprek willen of moeten gaan met de gemeente en ook nodig voor de gemeente om goed te kunnen bepalen welke rol zij dient te spelen bij het initiatief.
2. Het nieuwe subsidiestelsel draagt op een vernieuwende manier bij aan de sociale samenhang binnen Venlo. Meer verantwoordelijkheid voor de inwoners, minder overheidsbemoeienis.
De gemeente Venlo kent een rijk verengingsleven en een brede welzijn sector. Mede daarom is er sprake van een hechte sociale infrastructuur in de stad. Alle verenigingen en
Raadsnotitie • onderbouwing
activiteiten dragen daar aan bij, niet alleen de verenigingen die op cultureel of sportief gebied actief zijn of zich inzetten voor jeugdactiviteiten. Het past daarom niet om
maatschappelijke initiatieven en organisaties te subsidiëren vanwege het blote feit dat ze bestaan. Wanneer burgers een bijdrage leveren aan de beleving van cultuur, sport of welzijn in onze stad zijn we van mening dat dit in eerste instantie een aangelegenheid van burgers onderling is. Daaruit komt logisch voort dat zij zelf verantwoordelijkheid dienen te nemen om het sociale, sportieve en culturele (verenigings)leven in stand te houden.
De transities die de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden in het sociaal domein zijn ingrijpend geweest. In de huidige ontwikkelingen neemt de overheid een meer faciliterende rol op zich en wordt de eigen verantwoordelijkheid van burgers, maatschappelijke
instellingen en initiatieven gestimuleerd. In dit kader kunnen ook de sociale verbanden en verenigingen gestimuleerd worden om minder afhankelijk te zijn van subsidies. Natuurlijk heeft de gemeente daarin ook een rol, maar die is veel minder leidend en sturend. De rol is kenmerkt zich dor bescheidenheid en terughoudendheid. De burger is aan zet, de
gemeente ondersteunt, faciliteert en verbind. We blijven het sociale, sportieve en culturele (verenigings)leven dus ondersteunen maar veranderen daarbij wel van koers ten einde ervoor te zorgen dat de organisaties minder afhankelijk worden van subsidies bij de organisatie van hun activiteiten en in hun voortbestaan.
Subsidies die in de toekomst verstrekt worden stimuleren daarom de financiële onafhankelijkheid en daarmee de zelfredzaamheid van organisaties. Subsidies voor maatschappelijke initiatieven kunnen dan ook nooit de enige inkomstenbron zijn voor de organisaties en sociale verbanden om de activiteiten te organiseren. Ze zijn uitsluitend bedoeld als aanvulling en voor initiatieven die niet zonder steun van de gemeente
gerealiseerd kunnen worden en waarvoor geen of in onvoldoende mate andere inkomsten verworven kunnen worden.
Om de maatschappelijke initiatieven altijd te kunnen faciliteren met een plek waar ze terecht kunnen om hun activiteiten uit te voeren is van belang dat accommodaties
toegankelijk blijven tegen maatschappelijke tarieven. Een vorm van indirecte subsidie aan de initiatieven die gebruik maken van de vele gemeenschapsaccommodaties, sporthallen, (buiten)zwembaden, gymlokalen, schoolgebouwen en andere maatschappelijke
voorzieningen.
3. De gemeente borgt dat kwetsbare groepen kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven en biedt een vangnet voor de zwakste inwoners.
Het structureel subsidiëren van het sociale, sportieve en culturele (verenigings)leven heeft organisaties in het verleden geholpen om de kosten van deelname aan activiteiten te beperken. Ook de maatschappelijke huurtarieven van veel gemeentelijke accommodaties dragen hieraan bij. De bijdrage kwam in het verleden ten goede aan alle deelnemers van de activiteit. Voor minima is dit vaak niet afdoende, terwijl voor inwoners met een ruimer inkomen dit niet noodzakelijk is. Daarom wordt voorgesteld om een ombuiging te maken.
In het algemeen om op een vernieuwende manier een bijdrage te leveren aan de sociale samenhang (uitgangspunt 2) waarbij we minder structurele subsidies aan initiatieven, activiteiten en verenigingen verstrekken in combinatie met goede mogelijkheden voor minima om een bijdrage te ontvangen voor deelname aan sociale, sportieve en culturele activiteiten. Om de mogelijkheden tot deelname voor iedere Venlonaar te waarborgen zijn goede vangnetregelingen voor minima van belang.
Voor het nieuwe subsidiestelsel dient beoordeeld te worden of de huidige
Raadsnotitie · onderbouwing
vangnetregelingen zoals het jeugdsportfonds, jeugdcultuurfonds en de geld-terug-regeling toereikend zijn. Toereikend betekent in deze toegankelijk voor alle minima Uong en oud), voldoende budget, goede bekendheid en makkelijke aanvraagprocedure. Indien de huidige vangnetten ontoereikend blijken te zijn dan wordt een voorstel uitgewerkt hoe dit kan worden opgelost
Naast een goed vangnet voor minima streeft de gemeente solidariteit met onze kwetsbaarste inwoners na. Het nieuwe subsidiestelsel dient de participatie van maatschappelijk kwetsbare inwoners te bevorderen. We stimuleren en ondersteunen vrijwilligersinitiatieven die hier een bijdrage aan leveren. Dit bereiken we onder andere door belemmeringen om mee te doen bij kwetsbare inwoners weg te nemen, door
kwetsbare inwoners te ondersteunen of door zelfredzame inwoners van Venlo te activeren om kwetsbare inwoners te helpen.
4. Het subsidiestelsel daagt maatschappelijke initiatieven en organisaties uit om te innoveren en biedt ze de mogelijkheid de gemeente uit te dagen, wanneer zij denken een maatschappelijke doel beter, efficiënter en met een grote(re) betrokkenheid van inwoners te kunnen bereiken.
Juist om de noodzakelijke transformatie de komende jaren te realiseren zet de gemeente Venlo in op het stimuleren van de innovatiekracht van de inwoners en maatschappelijke organisaties en initiatieven. In de gemeente Venlo moet ruimte blijven voor vrijdenkers, vernieuwing van initiatieven en creativiteit. We willen de eigen verantwoordelijkheid van inwoners voor hun woon- en leefomgeving verder ontwikkelen en ondersteunen.
De eerder omschreven uitgangspunten dienen er vooral voor te zorgen dat in een nieuw subsidiestelsel de basisstructuur, toegankelijkheid en zelfredzaamheid van initiatieven en organisaties op orde is. Iets anders is het actief stimuleren van het ontstaan van
maatschappelijke initiatieven en het werken aan het vergroten van de eigen kracht van inwoners, waar dit nog niet vanzelfsprekend is.
Venlo moet een gemeente zijn waar inwoners zich uitgenodigd en uitgedaagd voelen om zelf problemen aan te pakken en te werken aan maatschappelijke doelen, op allerlei terreinen. Maatschappelijke initiatieven en organisaties zouden ook in Venlo het recht moeten hebben om de gemeente uit te dagen, wanneer zij van mening zijn dat ze een maatschappelijk doel beter, efficiënter en met grotere betrokkenheid van inwoners kunnen bereiken.
Nota bene - Voor het waarborgen van continuïteit in de dienstverlening aan onze inwoners alsook om structureel te kunnen werken aan doelstellingen moet een nieuw subsidiestelsel de mogelijkheid omvatten om bepaalde maatschappelijke organisaties, initiatieven en voorzieningen als kernvoorziening aan te wijzen. Organisaties die voor vergelijkbare activiteiten subsidie aanvragen of de gemeente willen uitdagen als die door de als kernvoorziening bestempelde organisatie worden uitgevoerd, wordt subsidie geweigerd.
Zo kent onze stad maar één stedelijk theater, één stedelijke omroep en zijn bijvoorbeeld ook schakelklassen voorbehouden aan specifieke onderwijsinstellingen.
5. Het nieuwe beleid is doe/treffend door subsidies te verstrekken op basis van een aantoonbare relatie tussen gemeentelijke doelen en het maatschappelijk initiatief.
Het algemene uitgangspunt is dat maatschappelijke initiatieven, activiteiten en organisaties een subsidie ontvangen op basis van activiteiten die een bijdrage bieden aan
gemeentelijke beleidsdoelstellingen. De gemeente heeft immers op diverse terreinen
Raadsnotitie · onderbouwing
beleid ontwikkeld en heeft met dat beleid voor ogen welke maatschappelijke effecten bereikt moeten worden. Het is dan ook zuiver om subsidie te verlenen op basis van de activiteiten die uitgevoerd worden waarmee daadwerkelijk beoogd wordt het beschreven maatschappelijk effect te realiseren.
Gebruikt een maatschappelijk initiatief geld van de overheid, dan is het logisch en normaal dat daarover te allen tijde verantwoording dient plaats te vinden op basis van vooraf vastgestelde subsidieverplichtingen en verantwoordingseisen. Deze verplichtingen en eisen zijn daarmee automatisch een onderdeel van de subsidietoekenning.
6. Het nieuwe subsidiestelsel voorkomt de afbreuk van sociaal kapitaal, houdt rekening met stapelingseffecten en met administratieve belasting van
subsidieontvangers.
Subsidie wordt in het toekomstig stelsel in hogere mate gekoppeld aan de realisatie van specifieke doelstellingen. Het maken van nieuwe keuzes in het herontwerp kan bij organisaties leiden tot het wegvallen of verminderen van subsidiegelden. Bij een grote mate van afhankelijkheid van subsidiegelden kan er een afbreukrisico optreden. Door het treffen van de volgende maatregelen kan dit risico worden verkleind, echter kan dit nooit helemaal worden voorkomen:
Voorkom stapelingseffecten (voorbeeld: én subsidieaanpassing én wijziging van tarieven - altijd het totaaleffect op de eindgebruiker beoordelen).
Bij eventuele afbouw van subsidies die tot dan langdurig zijn verstrekt dient de mate van afhankelijkheid van de subsidie en de mate van (langlopende)
verplichtingen een rol te spelen. Daar waar subsidieontvangers gedurende drie jaar of langer subsidie hebben ontvangen voor bepaalde activiteiten mag deze subsidie in het volgende jaar niet zonder meer geheel gedeeltelijk geweigerd worden (art 4:51 Awb)
Ook dient er sprake te zijn van een redelijke termijn tussen de bekendmaking van de wijziging en de ingangsdatum. Door de afbouw krijgen de organisaties de tijd zich aan te passen aan de nieuwe situatie. Tijdige (schriftelijke) communicatie waarbij zoveel mogelijk concreet de gevolgen voor de betreffende organisatie worden aangegeven is daarbij noodzakelijk.
We dienen ruimte, tijd en ondersteuning te bieden aan organisaties om wijzigingen op te vangen in hun organisatie.
We dienen samenwerking te stimuleren en te ondersteunen vanuit de gemeente Venlo.
Een constatering is ook dat het vaak een arbeidsintensief, tijdrovend en omslachtig proces is om bij subsidieverlening de juiste subsidieverplichtingen op te leggen, kostenpatronen te beoordelen en vergelijken, alsmede de voortgang te monitoren via het accountschap tijdens de subsidieperiode.
U wordt gevraagd of dit de inhoudelijke kaders zijn die u bij uw uiteindelijke besluitvorming wilt hanteren, of dat er van uw zijde nog aanvullende kaders zijn.
Raadsnotitie · onderbouwing
5. Financiële paragraaf
De projectkosten van het project 'samen grenzen verleggen' zijn op 35. 700,- begroot.
Deze kosten worden uit het reguliere afdelingsbudget van de afdeling maatschappelijke ontwikkeling gedekt. Een nadere toelichting op deze kosten is terug te zien in het plan van aanpak, bijgevoegd in RIB 2016-167.
Bij het herontwerp wordt uitgegaan van het huidige vastgestelde budgetkader voor de diverse subsidies, zoals vastgesteld in de begroting. In de begroting 2017 staat een taakstelling (A7 van het coalitieakkoord) van 250.000 euro geboekt die bereikt dient te worden door het efficiënter organiseren van het subsidieproces en los te laten in
vertrouwen. In verband met de doorlooptijd van het project kan deze taakstelling naar alle waarschijnlijkheid in 2017 niet gerealiseerd kan worden op de wijze, zoals beoogd in het coalitieakkoord. Voorgesteld wordt om dit in de VoRap 2017 te regelen en te onderzoeken of er in 2017 op een andere wijze een bijdrage geleverd kan worden aan de taakstelling.
Het herontwerp wordt uitgevoerd op basis van een integrale, inhoudelijke afweging over het geheel van de subsidies en wordt gerealiseerd via een oud-voor-nieuw traject. Dat betekent dat bestaande inzet van middelen die minder goed past bij de gewenste richting en/of minder effectief wordt geacht in de bijdrage aan de doelstellingen, zal moeten wijken voor een nieuwe opzet die hier beter bij aansluit. In het belang van hogere doelen rondom de vermaatschappelijking en de transformatieopgave van de gemeente Venlo worden daarbij ingrijpende keuzes niet uit de weg gegaan. Per definitie gaan verschuivingen ontstaan tussen beleidsterreinen en programma's en zal een herontwerp zijn uitwerking kennen op de werkwijze van de gemeente Venlo.
6. Risicoparagraaf Wel of geen risico
Juridische aspecten en wettelijk kader Financiële risico's en aspecten
Economische risico's Maatschappelijke risico's
Exploitatie, realisatie, ontwikkeling, beheer, bouw- en planschade Afbreukrisico's en mogelijke contractschade
Overige strategische risico's
+of-of n.v.t.
n.v.t.
+ n.v.t.
n.v.t.
+
Toelichting
Juridische aspecten - laag risico
De Algemene wet bestuursrecht biedt een duidelijk juridisch kader rondom het verlenen van subsidies. Hieruit komt de lokale verordening (AsV) voort die tijdens dit project herijkt wordt.
Financiële risico's en aspecten - laag risico
Momenteel is er nog onvoldoende inzicht wat de huidige proceskosten zijn bij het verlenen van de subsidies. Daarmee is het lastig te zeggen in hoeverre de taakstelling A7 uit het coalitieakkoord van 250.000 euro realistisch is. De Lean-analyse zullen deze vraag verder moeten beantwoorden.
Raadsnotitie · onderbouwing
Maatschappelijke risico's - hoog
We zijn ons bewust dat het communiceren van dit project kan leiden tot onrust en
onzekerheid onder de huidige groep van subsidieontvangers. In de communicatie dient er constant aandacht te zijn voor de splitsing van de twee sporen: de besparing op het proces en de innovatie / herijking van het subsidiestelsel. Risico bestaat dat deze door elkaar gaan lopen. Een heldere, en transparante en zorgvuldige communicatie rondom de
verschillende fasen in het proces is daarom van belang, evenals het intensieve proces van co-design proces om voldoende momenten te hebben om hierover met elkaar van
gedachten te wisselen en draagvlak te creëren voor veranderingen.
Overige strategische risico's - planning
De projectplanning is zeer krap en ingestoken op besluitvorming voor het zomerreces van 2017. Ergens vertraging in het proces oplopen betekent dat de besluitvorming pas plaats kan vinden na het zomerreces van 2017 en implementatie per 1 januari 2018 niet haalbaar zal zijn. Waar mogelijk wordt daarom al met werkzaamheden uit latere fases eerder
begonnen. Voorbeeld is bijvoorbeeld de externe oriëntatie van subsidiesystemen en starten met het in de steigers zetten van het onderzoek onder subsidieontvangers.
7. Vervolgprocedure voor de raad
Het vervolgproces is de raad toegelicht tijdens de beeldvormende vergadering van 9 november jongstleden, maar wordt hieronder nogmaals beknopt verwoord.
Nadat u richtinggevende uitspraken heeft gedaan voor de verdere uitwerking, kunnen het nieuwe subsidiestelsel en een herijking van de ASV verder worden uitgewerkt. Dat geheel zal naar verwachting in juni 2017 ter besluitvorming aan u wordt voorgelegd.
De uitgangspunten geeft het projectteam 'samen grenzen verleggen' houvast om middels co-design verder te werken aan het subsidiebeleidskader. Gezien de veranderende rol van de subsidieontvangers alsmede de onzekerheden die bij veel subsidieontvangende
organisaties ontstaan bij communicatie van het project wordt er veel belang gehecht aan een intensieve betrokkenheid van de subsidieontvangers bij het verder inrichten van het nieuwe subsidiestelsel.
De subsidieontvangers worden in diverse bijeenkomsten betrokken bij de vormgeving van het nieuwe subsidiestelsel. Gezien de enorme omvang van de groepen wordt deze in meerdere groepen / bijeenkomsten gesplitst. Raadsleden worden hierover nog geïnformeerd en worden uitgenodigd om deze avonden bij te wonen.
Daarnaast zijn wij voornemens om een minisymposium te organiseren over de
toekomstige innovatiemogelijkheden van het subsidiestelsel om daarbij ook te leren van de ervaringen van andere gemeenten. Ook hiervoor ontvangt u te zijner tijd een uitnodiging.
