Havo / Economie Integraal / Powerpoints | Digitaal economielokaal Insula College

De internationale handel Internationale handel leidt tot specialisatie

Specialisatie zorgt weer voor welvaartswinst (dankzij):

Klimaat _{Infrastructuur}

Geografische ligging

Scholingsgraad Stand techniek Bodemgesteldheid

Voordelen vrijhandel (voor de consument):

1. Meer concurrentie dus lagere prijzen,

2. Betere service,

3. Meer keuzemogelijkheden

4. Meer welvaart: stijging consumentensurplus > daling

producentensurplus

• Landen die economische relaties onderhouden

met andere landen hebben een open economie.

• Landen met een gesloten economie bestaan

niet.

• De mate van openheid kan sterk varieren

• De mate van openheid meten we met de

export- en importquote (handelsquote = e + m)

Voor de twee denkbeeldige landen Oranjeland en Reeland

gelden de onderstaande gegevens. Alle bedragen in miljarden

geldeenheden behalve de quota

.

180 0,22 900

80 20 0,3

Handelsquote Oranjeland = 0,42

Handelsquote Reeland = 0,7

Hoewel Reeland een absoluut kleinere export- en

De betalingsbalans

Een systematisch overzicht van alle economische transacties van een land met het buitenland gedurende één jaar

Betalingsbalans en wisselkoers

Tekort BB ontvangsten < betalingen op de betalingsbalans vraag_€ < aanbod_€ valutamarkt Wisselkoers ↓ Betalingsbalans Ontvangsten Betalingen

Wanneer wij geld ontvangen uit het buitenland (bijv. vanwege export van producten), willen we graag euro’s ontvangen.

Buitenlanders moeten dus hun eigen munt omruilen voor euro’s:

zij vragen euro’s op de valutamarkt

Wanneer wij geld moeten betalen aan het buitenland (bijv. vanwege import van producten), willen die bedrijven graag hun eigen valuta ontvangen.

Wij moeten dus onze euro omruilen voor die andere valuta:

dit is dus aanbod van euro’s op de valutamarkt Overschot BB ontvangsten > betalingen op de betalingsbalans vraag_€ > aanbod_€ valutamarkt Wisselkoers ↑

Ontvangsten Goederenrekening Uitgaven

Ontvangsten Dienstenrekening Uitgaven

Ontvangsten Inkomensrekening Uitgaven ( + Inkomensoverdrachten)

Ontvangsten Lopende rekening Uitgaven

Ontvangsten Financiële rekening Uitgaven

Ontvangsten Totale rekening Uitgaven

+

+

Voorbeelden van transacties

1 Hoogovens voert ijzererts in

2 Een Nederlandse onderneming bouwt een haven in Saoedi Arabie 3 Het ABP (belegger) ontvangt dividend van een Duits bedrijf

4 Nederland schenk Kameroen € 2 miljoen

5 Kameroen lost een eerder verstrekte lening van Nederland af 6 Kameroen betaalt rente over een Nederlandse lening

7 Poolse werknemers sturen geld naar huis

10 Een Duitser uit Gronau ontvangt salaris van het bedrijf in Enschede waar hij werkt

9 Amerikanen kopen Nederlandse bloemen

Ontvangsten Goederenrekening Uitgaven

Ontvangsten Dienstenrekening Uitgaven

Ontvangsten Inkomensrekening Uitgaven ( + Inkomensoverdrachten)

Ontvangsten Lopende rekening Uitgaven

Ontvangsten Financiële rekening Uitgaven

Ontvangsten Totale rekening Uitgaven

+ + 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 Hoogovens voert ijzererts in

2 Een Nederlandse onderneming bouwt een haven in Saoedi Arabie 3 Het ABP (belegger) ontvangt dividend van een Duits bedrijf

4 Nederland schenk Kameroen € 2 miljoen

5 Kameroen lost een eerder verstrekte lening van Nederland af 6 Kameroen betaalt rente over een Nederlandse lening

7 Poolse werknemers sturen geld naar huis

8 Nederlandse toeristen verblijven in het buitenland 9 Amerikanen kopen Nederlandse bloemen

10 Een Duitser uit Gronau ontvangt salaris van het bedrijf in Enschede waar hij werkt

• Export van goederen, diensten en

productiefactoren leveren ontvangsten op.

Import van goederen, diensten en

productiefactoren vormen uitgaven

• Export van kapitaal zijn uitgaven en import van

kapitaal zijn ontvangsten.

Wat gebeurt er met de liquiditeitenmassa als

Nederland geld ontvangt vanuit het buitenland

1. De exporteur zet de dollars om bij zijn bank en

ontvangt daarvoor geld (M1 stijgt)

2. De bank ruilt deze dollars om bij de centrale bank en

verkrijgt daardoor een groter tegoed bij de centrale bank. De

deviezenreserve van DNB stijgt

Betalingsbalans Structureel Tekort Structureel Overschot Conjuncturele Oorzaken (EV) Structurele oorzaken Monetaire oorzaken Geld-schepping Inflatie Schulden-land Materieel evenwicht Saldo = 0 E M O I C R Protectie Wk Kosten

Voordelen vrijhandel

1. Efficiëntere en goedkopere productie

2. Meer handel en dus toenemende productie en werkgelegenheid

3. Lagere prijzen (meer koopkracht)

4. Meer concurrentie dus ook betere kwaliteit en service

5. Meer keuze mogelijkheden voor de kopers

6. Meer wederzijds begrip wat leidt tot meer vrede

7. Wereldwijd een strijging van het consumenten- en

Vrijhandel bevordert de welvaart

Prijs Hoeveelheid Binnenlandse vraag Binnenlands aanbod P1 Q 1 Gesloten economie

Vrijhandel bevordert de welvaart

Prijs Hoeveelheid Binnenlandse vraag Binnenlands aanbod P1 Q 1 Wereld prijs Pw Binnenlands en buitenlands aanbod Import = welvaarts toename Open economie

Protectie verlaagt de welvaart

Prijs Hoeveelheid Binnenlandse vraag Binnenlands aanbod Wereldprijs Pw + h Pw Binnenlands en buitenlands aanbod Import Wereldprijs + heffing Belastinginkomsten Welvaartsverlies

Redenen waarom overheden toch protectionistische

maatregelen nemen zijn:

1 het beschermen van de eigen economie (productie en

werkgelegenheid),

2 het beschermen van een “jonge” industrie

3 het waken voor een te afhankelijke positie van het

buitenland (strategische goederen: voedsel, wapens)

4 het beschermen van het milieu (miliebelastende productie

(tropisch hardhout, kleurstof in speelgoed)

5 het beschermen tegen oneerlijke concurrentie (dumpen van

overschotten).

18.2 Beperking van de vrijhandel (protectie)

Protectie maatregelen

Tarifaire maatregelen

• Invoerheffing

• Exportsubsidie

Tarifaire maatregelen

werken via de markt:

marktconform

Non-tarifaire maatregelen

• Contingent (quotum)

• Kwaliteitseis

• Milieuvoorschriften

• Administratieve

belemmeringen

• Vraag naar dollars

• Niet-Amerikanen die Amerikaanse goederen willen kopen en

daarom deze dollars nodig hebben.

• Niet-Amerikanen die in Amerika op vakantie willen gaan en

daarom deze dollars nodig hebben.

• Niet-Amerikanen die in Amerika willen beleggen of investeren

en daarom deze dollars nodig hebben.

• Aanbod van dollars

• Amerikanen die buiten de VS op vakantie willen gaan en daarom

hun dollars willen ruilen voor andere valuta.

• Amerikanen die goederen van buiten de VS willen importeren

en daarom hun dollars willen inruilen.

• Amerikanen die buiten de VS willen beleggen of investeren.

Evenwichtskoers en appreciatie

Koers dollar in euro’s Koers dollar in euro’s

K1 K2 Qv1 Qa Qv1 Qv2 Qa

Hoeveelheid dollars Hoeveelheid dollars appreciatie

Tijdstip 1 Tijdstip 2

Valutamarkt:

flexibele wisselkoersen

Gebeurtenissen in de economie hebben via de betalingsbalans invloed op de wisselkoers:

• economische groei laat de import toenemen;

• een verbeterde concurrentiepositie zorgt voor meer export;

• economische groei trekt buitenlandse beleggers en investeerders;

• een stijging van de (geldmarkt)rente trekt buitenlandse beleggers;

• enz, enz…. hoeveelheid $ × mln w is se lk o e rs $ ( in € ) 0,50 1 1,50 2 2,50 10 20 30 40 50 Q_v Q_a Concurrentie-positie VS ↑ export ↑, waardoor de ontvangsten op de betalingsbalans ↑ vraag_$ op de valutamarkt ↑ Wisselkoers ↑

Valutamarkt:

flexibele wisselkoersen

Wanneer de VS haar rente verlaagt

om de binnenlandse bestedingen te

stimuleren,

heeft dat ook gevolgen voor de koers

van de dollar

(een vereenvoudiging, want er treden méér effecten op!) hoeveelheid $ × mln w is se lk o e rs $ ( in € ) 0,50 1 1,50 2 2,50 10 20 30 40 50 Q_v Q_a Rente VS ↓ Beleggen in de VS wordt minder aantrekkelijk: ontvangsten BB ↓ vraag_$ op de valutamarkt ↓ Wisselkoers ↓

Vormen van economische samenwerking zijn:

1. Een vrijhandelszone - Landen aangesloten bij een vrijhandelszone heffen onderling geen invoerheffingen.

2. Een douane unie – Net als bij een vrijhandelszone is in een douane-unie vrij verkeer van goederen mogelijk. Landen aangesloten bij een douane-unie hanteren echter een gemeenschappelijk invoertarief voor niet-leden. 3. Een gemeenschappelijke markt – Een douane unie met daarbij vrij verkeer

van productiefactoren, zoals arbeid en kapitaal. Je kunt dus met jouw diploma’s in een andere lidstaat gaan werken. Ook kun je daar je geld beleggen.

4. Een economische unie – Als een gemeenschappelijke markt alleen stellen de lidstaten hun economische en sociale beleid op elkaar af.

5. Een monetaire unie – Als een economische unie maar uitgebreid met één gemeenschappelijke valuta en één centrale bank

6. Verenigde Staten – politieke eenheid

Geen onderlinge invoer-heffingen Gemeen-schappelijk buitentarief Vrij verkeer van produc-tiefactoren Afstemmen sociaal en economische politiek Eén valuta en

centrale bank Een politieke eenheid

Vrijhandels-zone Douane-unie Gemeen-schappelijke. markt Economische Unie Monetaire Unie Verenigde Staten

Economische integratie

Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee

• EGKS, Euratom en EEG

De doelen die de Europese gemeenschap had geformuleerd waren:

1. het streven naar een evenwichtige en duurzame economische

groei,

2. een hoog niveau van werkgelegenheid en van sociale

bescherming,

3. gelijke behandeling van mannen en vrouwen,

4. een stabiel prijsniveau,

5. eerlijke concurrentie binnen de EEG,

6. En uiteraard vrede in Europa!

De convergentiecriteria luiden:

1) het inflatiepercentage van een lidstaat mag niet hoger liggen dan 1.5 %

dan dat van de drie lidstaten die in het voorafgaande jaar de beste resultaten

hebben bereikt op het gebied van de prijsstabiliteit.

2) het jaarlijkse overheidstekort: de verhouding tussen het jaarlijkse

financieringstekort en het bruto binnenlandse product (BBP) mag niet meer

dan 3% bedragen. Indien dit niet het geval is, moet deze verhouding

aanzienlijk en voortdurend zijn afgenomen en zich dicht bij de 3% bevinden of

uitzonderlijk en tijdelijk de 3% overschrijden, maar hier dicht bij blijven;

3) de staatsschuld: de verhouding tussen de staatsschuld en het BBP mag niet

meer dan 60% bedragen. Indien dit niet het geval is, moet deze verhouding in

voldoende mate zijn afgenomen en in bevredigend tempo de 60% naderen.

4 de wisselkoers van de valuta moet gedurende minimaal twee jaar zonder

devaluatie ten opzichte van de munten van andere lidstaten in het EMS

hebben gefunctioneerd.

5 de nominale lange rente mag niet meer dan 2% hoger mag zijn dan in de

drie lidstaten met de beste resultaten op het vlak van de rentestabiliteit.