University of Groningen
Idioms in the Aging Brain
la Roi, Amélie
DOI:
10.33612/diss.168090845
IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
it. Please check the document version below.
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Publication date:
2021
Link to publication in University of Groningen/UMCG research database
Citation for published version (APA):
la Roi, A. (2021). Idioms in the Aging Brain. University of Groningen.
https://doi.org/10.33612/diss.168090845
Copyright
Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Take-down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.
221
A
Appe nd ic esAppendices
Appendix Chapters 2 & 3
a
Predictive context is printed in normal font. Neutral context is printed in italics.
b
Critical words are printed in bold. * indicates the incorrect critical word.
Experimental items
Item Idiomaticity Context sentence a Test sentence b
1
Literal
De hoteleigenaar kocht met zijn creditcard een duur kunstwerk.
In zijn kelder vond de hoteleigenaar een vergeten kunstschat.
Bij de veiling deed de rijke man een
bod/*tik op een mooi schilderij.
Idiomatic
Tijdens het college behandelde de docent de verschillende onderzoeksthema’s.
De student verdedigde zijn scriptie tegenover de voltallige jury.
In zijn presentatie kwamen veel onderwerpen aan bod/*tik die al eerder genoemd waren.
2
Literal
In de regel heeft de mens een kleine pink.
Zonder al teveel moeite heb ik alle toetsvragen beantwoord.
De dikste en kortste vinger van de hand is de duim/*paus volgens mij.
Idiomatic
Voor het tijdschrift Privé verzinnen schrijvers vooral sappige kletspraat.
Bij de commerciële omroep zoekt de redactie nieuwe
verslaggevers.
Die journalist van het roddelblad zuigt de verhalen uit zijn
duim/*paus volgens mij.
3
Literal
De geoefende moordenaar doorboorde zijn doelwit op brute wijze.
In zijn hand droeg de jongen een herkenbaar object.
Met het scherpe mes gaf hij het slachtoffer een dodelijke
steek/*firma in de hals.
Idiomatic
Door haar dementie herinnerde oma zich weinig van vroeger.
Vanuit haar grote stoel keek oma naar het bevrijdingsfestival.
Haar geheugen liet haar dikwijls in de steek/*firma als het over de oorlog ging.
4
Literal
Bovenop het gebouw rondde een arbeider zijn werk af.
Sinds vanochtend vroeg kampt de man met hevige rugpijn.
De bouwvakker monteerde de schoorsteen op een dak/*blad van een huis gisteravond.
Idiomatic
In de concertzaal zong iedereen luidkeels alle hits mee.
Bij de ingang controleerden de portiers nauwkeurig alle toegangskaarten.
Het uitzinnige publiek ging volledig uit zijn dak/*blad bij de show gisteravond.
222
5
Literal
Volgens de bijbel hielden oude lappen pasgeboren baby's warm.
Na het avondeten leest het gezin altijd een bijbelverhaal.
Maria baarde een zoon en wikkelde hem in doeken/*helmen in de kribbe.
Idiomatic
In de studio onthult een deelnemer zijn nieuwe ideeën.
In verkiezingstijd reist het CDA het hele land rond.
De kandidaat doet ons zijn plannen uit de doeken/*helmen vanaf het podium.
6
Literal
Autoverzamelaars besteden vaak veel geld aan hun dure hobby.
Op achterbank wijst het jongetje naar een passerende auto.
Voor een mooie Porsche betaalt de liefhebber een hoge prijs/*tekst in de winkel.
Idiomatic
Coen waardeert de hulp van Nina in het huishouden.
Op zaterdag neemt Nina Coen vaak mee uit eten.
Hij stelt de steun van zijn vrienden erg op prijs/*tekst in deze moeilijke periode.
7
Literal
Op haar fiets had Linda niet alleen een boodschappenkrat.
Na haar werk bezocht Linda haar ernstig zieke vader.
Op weg naar het ziekenhuis nam ze veel fruit mee in een rieten
mand/*beer met hengsels.
Idiomatic
Op de bovenverdieping betrapte de schoonmaakster een nieuwsgierige vrouw.
Achter de deur zag de loodgieter een jonge vrouw.
Bij het stiekeme afluisteren ging haar mobieltje af en viel ze door de
mand/*beer door het geluid.
8
Literal
Twee hulpkoks vervoeren de warme drankjes in een ketel.
De jonge teamleider verwelkomt zijn personeel bij de
nieuwjaarsreceptie.
De vrouw van de catering schenkt koffie uit de kan/*fee in kopjes.
Idiomatic
Op de atletiekbaan verslaat Joris ook zijn grootste tegenstanders.
Bij het familiefeest beschrijft oma het karakter van Joris.
Hij wil altijd het onderste uit de
kan/*fee hebben.
9
Literal
Tegen lunchtijd had de druiventeler een fles Bordeaux geopend.
Bij de receptie zwaaide de campinggast naar de eigenaar.
De Fransman nipte rustig van een lekker glas rode wijn/*zoon in zijn tuin.
Idiomatic
Op het gemeentehuis hadden de lijsttrekkers een compromis gesloten.
Het echtpaar wilde een duur huis in Haarlem kopen.
Na dagen onderhandelen deden beide partijen water bij de
wijn/*zoon gelukkig.
10
Literal
Vanuit de verte kon men de uitslaande vlammen zien.
Binnen een kwartier hadden alle dorpelingen het nieuws gehoord.
De brandweer bluste met schuim het oplaaiende vuur/*spoor in de schuur.
Idiomatic
Die publicatie deed de emoties in de VS oplaaien.
Die winkelier verkoopt veel verschillende werken in zijn boekhandel.
Het boek over de oorlog in Irak gooit olie op het vuur/*spoor van bestaande discussies.
11 Literal Op de kaart wijst de aardrijkskundedocent verschillende gebieden aan.
Net als Salland en Twente is de Achterhoek een streek/*figuur in Nederland.
223
A
Appe nd ic esLiset vond het antwoord op de quizvraag via internet.
Idiomatic
Sinds de onverwachte aankondiging greep Gerrits vertrek Karin aan.
In haar werkkamer schreef de actrice een lange brief.
De gedachte aan een plotseling afscheid maakte haar van
streek/*figuur laatst.
12
Literal
Bij de friteuse verhitte het hete vet de handvaten.
In de TV-show demonstreerde de vakman zijn verfijnde
technieken.
De kok hield de pan vast bij de
steel/*draak tijdens het bakken.
Idiomatic
Op intuïtie schatte Sherlock de situatie precies goed in.
Voor haar werk kocht de vrouw veel dure kleding.
De detective had wel door hoe de vork in de steel/*draak zat.
13
Literal
Tijdens de verbouwing zorgden gespecialiseerde vakmensen voor de verlichting.
Michiel heeft zijn praktijkexamen behaald op het Noorderpoort College.
Zonder veel moeite draaide de kundige electricien het peertje in de
lamp/*flat vorige week.
Idiomatic
Voor de pinautomaat ontmaskerde de detective de gezochte crimineel.
Achter de bouwmarkt parkeerde een man zijn kleine auto.
Na de zoveelste transactie liep de onvoorzichtige fraudeur tegen de
lamp/*flat vorige week.
14
Literal
Voor zijn dertigste verjaardag kreeg Gijs een leren ceintuur.
Al sinds zijn puberteit zocht Gijs een sportieve hobby.
Na veel afvallen kon hij de gesp een gaatje verder in zijn riem/*tent doen.
Idiomatic
Na de begrafenis spraken de mensen Frank bemoedigend toe.
Alle hapjes en drankjes serveerde Hans in de tuin.
Zijn familie stak de weduwnaar een hart onder de riem/*tent met vele bezoekjes.
15
Literal
Door een haaienbeet had de zeerover één ijzeren ledemaat.
Voor bedtijd las moeder nog een spannend verhaaltje voor.
In plaats van een hand droeg de piraat aan zijn rechterarm een
haak/*reus sinds het ongeluk.
Idiomatic
Lange tijd kon Inge haar droompartner maar niet veroveren.
Inge heeft vanavond een etentje in een restaurant gepland.
Na jaren daten via websites sloeg de vrouw eindelijk een man aan de
haak/*reus gisteren.
16
Literal
Met veel geduld stookte vader het vuur hoog op.
Met het koude weer trok vader dikke kleren aan.
Hij deed nog een extra
houtje/*rondje in de kachel.
Idiomatic
In de hongerwinter leed Nederland onder een schrijnend voedseltekort.
Op sommige dagen vertelde opa verhalen uit zijn jeugd.
Tijdens die periode moest men op een houtje/*rondje bijten helaas.
17 Literal
In het opvanghuis toonde de dakloze zijn incomplete gebit.
Naast de winkel telde een dikke man zijn geld.
Voor in zijn mond miste de grijnzende zwerver een tand/*foto vanwege drugsgebruik.
224
Idiomatic
Bij het eindgesprek stelde de beoordelaar veel kritische vragen.
Aan de universiteit doen veel jongeren een economische studie.
Op zoek naar plagiaat voelde de docent een student aan de
tand/*foto over diens scriptie.
18
Literal
De roekeloze avonturier verliest zijn reisgenoten in de Sahara.
In een doos vindt een jongen zijn opa's dagboek.
In de uitgestrekte woestijn strompelt de dorstige man door het
zand/*type tot het donker wordt.
Idiomatic
Tijdens interviews doen ministers alsof de crisis niet bestaat.
Die man kan geen auto betalen van zijn pensioen.
In plaats van de recessie te bestrijden steekt het kabinet de kop in het zand/*type deze week.
19
Literal
Wendy had de wanden in haar oude studentenkamer leeggehaald.
Na haar scheiding heeft Wendy een frisse start gemaakt.
In haar nieuwe huishing ze eenschilderij aan de muur/*vent afgelopen donderdag.
Idiomatic
Voor vragen verwijzen de instanties Marius steeds weer door.
Na de verhuizing heeft Marius meteen zijn adreswijziging doorgegeven.
Bij de gemeente stuurden ze hem vanhet kastje naar de muur/*vent afgelopen donderdag.
20
Literal
Thomas heeft een grote hap boerenkool in zijn mond.
Een man kijkt vanaf zijn balkon naar de duiven.
Hij slikt en het voedsel glijdt door zijn keel/*maan naar beneden.
Idiomatic
Na alle discussies is Thea het gezeur helemaal zat.
Voor haar werk bezoekt Thea het hoofdkantoor van ING.
De hele toestand hangt haar behoorlijk de keel/*maan uit.
21
Literal
De blonde taxichauffeur stuurde zijn glimmende auto naar links.
Na lang zoeken bereikten de vriendinnen de nieuwe meubelzaak.
Om het gebouw heen maakte de weg een bocht/*zenuw richting de parkeerplaats.
Idiomatic
In zijn dissertatie beschreef de promovendus weinig doordachte argumentaties.
In de senaatszaal lichtte een promovendus zijn dissertatie toe.
De conclusie van het proefschrift was te kort door de bocht/*zenuw volgens de commissie.
22
Literal
Op een kompas kan men de verschillende windrichtingen onderscheiden.
Het VVV-kantoor verstrekt praktische informatie over ons mooie land.
De zon komt op in het oosten en gaat onder in het westen/*bewijs in Nederland.
Idiomatic
In het café brengt een discussie een vechtpartij teweeg.
Achter de tap deelt een man glazen bier uit.
De bokser slaat de kroegbaas in een keer buiten westen/*bewijs in zijn eigen kroeg.
23 Literal
Op woensdagochtend leegde de keukenhulp de pan met snert.
In het bejaardenhuis bespiedde de bewoner een werkende man.
De kok maakte bouillon en vermicelli voor in de soep/*neef van de dag.
225
A
Appe nd ic es IdiomaticVorige week vrijdag heeft Jelmer het welkomstdiner volledig verprutst.
In het weekend heeft Jelmer zijn moeders verjaardag gevierd.
Doordat hij slecht tegen drank kon liep het hele feestje in de
soep/*neef helaas.
24
Literal
Op zoek naar wijnglazen trekt Elise verschillende lades open.
Voor de zoveelste keer is Elise haar sleutels kwijt.
Ze vindt ze uiteindelijk in de
kast/*bril boven het aanrecht.
Idiomatic
Tegen de verwachtingen in houdt Elise erg van treiteren.
Tijdens de ouderavond bespreekt de juf haar leerling Elise.
Ze jaagt haar jonge broertje gemakkelijk op de kast/*bril volgens haar vader.
25
Literal
Op de markt verkoopt de groenteman verschillende soorten fruit.
Tijdens de biologieles bespreekt de leraar het tweede hoofdstuk.
Appels, peren en peultjes vallen allemaal in de categorie
vruchten/*spelers in de natuur.
Idiomatic
In Groningen profiteren jongeren en ouderen van elkaars inzet.
In dorpen kopen grote boeren de kleine boerderijen op.
De samenwerking is voordelig, want beide partijen plukken er de
vruchten/*spelers van.
26
Literal
Wegens files maakte ik gebruik van het openbaar vervoer.
Renske en ik bezochten de markt in het stadscentrum.
De chauffeur stempelde mijn strippenkaart toen ik in de
bus/*hut stapte.
Idiomatic
Op een kladpapiertje berekende Esther de exact goede uitkomst.
De leerling keek de docent vanaf zijn stoel aan.
Het antwoord op de rekensom klopte als een bus/*hut gelukkig.
27
Literal
Bij de marine leerde Reinier verschillende steken en strikken.
Tijdens zijn opleiding had Reiner veel praktische vaardigheden geleerd.
Hij gingvan boord en legde in de touwen een knoop/*engel uit de zeevaart.
Idiomatic
Tijdens het lange gesprek nam Chantal een moeilijke beslissing.
Chantal heeft een nieuwe auto gekocht bij de autodealer.
Na veel wikken en wegen hakte ze eindelijk de knoop/*engel door.
28
Literal
In de speciaalzaak pakte de kaasboer een homp Gouda.
Op de markt verkocht de nieuwe groenteboer sappige
watermeloenen.
Hij verkocht het aan de klant in een
blok/*zee met plastic eromheen.
Idiomatic
Van haar baas moest Yvette een onmogelijke keuze maken.
Bij haar vorige baan kon Yvette geen zwangerschapsverlof opnemen.
Ze werd voor het blok/*zee gezet op die manier.
29 Literal
In sommige aspecten lijkt de mens op een machine.
In zijn poëziebundel past de dichter veel metaforen toe.
Achter de ribben tussen de longen klopt het hart/*doel als motor van het lichaam.
226
Bij het optreden zingt de zoon een bekend liedje.
30
Literal
De veehouder scheerde zijn dieren kaal voor de zomer.
In het spelprogramma startte de presentator het zwart-wit fragment.
In de wei legde de boer wat wol van het schaap/*toneel te drogen in de zon.
Idiomatic
Bij elke vechtpartij krijgt arme Robin weer de schuld.
In zijn familie heeft arme Robin nog vier zussen.
Hij is altijd het zwarte
schaap/*toneel van de familie
geweest.
31
Literal
Naast de sigaren vond de man wat hij zocht.
Bij het afrekenen steunde de bejaarde op zijn rollator.
Meteen nadat de opa tabak had gekocht stopte hij zijn pijp/*muis en rookte.
Idiomatic
In de winter heeft Sanne haar eigen vader begraven.
In de winter speelde Henk graag op zijn gitaar.
Na jaren van ziekte ging de oude man uiteindelijk de pijp/*muis uit.
32
Literal
Met een zwoele blik verleidt de filmster zijn aanbidster.
Bij toeval herkent een serveerster één van de gasten.
De blonde acteur kijkt haar aan met zijn blauwe ogen/*heren wijd open.
Idiomatic
Tijdens hoorcolleges beschrijft de docent nadelen van iedere onderzoekstechniek.
In de documentaire geven deskundigen informatie over de melkindustrie.
Elke methode heeft weer zijn eigen haken en ogen/*heren volgens de professor.
33
Literal
De schilder verandert de wandkleur met een likje saus.
In zijn kantoortje verschuift de man de stapels papier.
Met een roller bestrijkt hij de muur met de verf/*druif die hij gisteren heeft gekocht.
Idiomatic
Bij de evaluatie toont de manager de positieve uitkomsten.
In de winter ontwierp de directie een ander beleidsplan.
Het nieuwe project komt goed uit de verf/*druif sinds we er ons best op doen.
34
Literal
Op zijn werk draagt Jochem kleding met strakke lijnen.
In de trein bladert Jochem aandachtig de reiscatalogus door.
Zijn maatpak is donkerblauw met dunne witte strepen/*kijkers erop.
Idiomatic
Ondanks veel protest krijgt de thuisploeg toch een penalty.
De jongen kijkt de internationale kampioenswedstrijd op zijn kamer.
De uitgejoelde scheidsrechter komt voor zichzelf op en blijft op zijn
strepen/*kijkers staan.
35
Literal
De directrice sprak de leerling in haar kantoortje toe.
Mick kan voor het avondeten geen tikkertje meer spelen.
Het kind moet nablijven bij het hoofd van de school/*zuster vanmiddag.
Idiomatic
Bij de hoorzitting verraadt de ondervraagde vrouw haar man.
Op een bankje leest een oude vrouw de krant.
In een interview klapt de getuige uit de school/*zuster over de verdachte.
227
A
Appe nd ic esDe jongen stalt zijn verzameling uit op de salontafel.
Idiomatic
Op het politiebureau geeft Ramon de leugenachtige autoverkoper aan.
Naast het gebouw ziet Ramon een oude vriend staan.
Sinds het incident vertrouwt hij de man voor geen cent/*vlek meer.
37
Literal
De conservator hing een satijnen band voor de museumdeur.
In januari luidde de gespannen premier het verkiezingsjaar in.
Bij de officiële opening knipte de koningin het lint/*hert door met een schaar.
Idiomatic
Bij een opstootje verloor de aanstichter compleet zijn zelfbeheersing.
Vanaf het balkon kijken twee vrouwen naar hun buurjongen.
De agressieve jongere ging volledig door het lint/*hert toen er politie kwam.
38
Literal
Aziatische gerechten bereidt men vaak in een hete wok.
Aan tafel nam de ervaren serveerster de bestellingen op.
De kok bakte het vlees en de gesneden groenten in de stalen
pan/*tak in de keuken.
Idiomatic
In Afrika heeft Niger haar buurland Mali verpletterend verslagen.
In het actualiteitenprogramma praatten experts over de Afrikaanse geschiedenis.
Het grote leger met tanks hakte de vijand volledig in de pan/*tak in de woestijn.
39
Literal
In Nijmegen vind je een restaurant op een schip.
In hun reisgids inspecteren de hongerige toeristen de eetgelegenheden.
Op de Waal kun je pannenkoeken eten op een varende boot/*huid en zwemmen als je wilt.
Idiomatic
Na de audities wees de jury één deelnemer af.
In april gaven Klaas en Jos hun studiekeuze op.
Klaas werd geselecteerd, maar Jos viel buiten de boot/*huid en bleef thuis.
40
Literal
Na de regenbui wiedde de hovenier de zompige grond.
Vanachter het raam observeerde de oma een dikke kerel.
De tuinman harkte met een schoffel in de natte aarde/*reden tussen de struiken.
Idiomatic
Gerards voorstel kreeg veel positieve reacties vanuit de klas.
Tijdens het kringgesprek deelde Maaike kleine stukjes papier uit.
Het idee viel bij de rest van de groep in goede aarde/*reden deze keer.
41
Literal
Ondanks zijn waterdichte schoeisel kreeg Steven toch natte sokken.
Door de regen heen liep Steven naar de slager.
Er zat een gat in zijn laars/*bed ontdekte hij.
Idiomatic
Door zijn slechte gedrag kreeg Steven vaak strafwerk mee.
Op zijn verjaardag denkt Steven terug aan zijn kindertijd.
Hij lapt alle regels aan zijn
laars/*bed tijdens de les.
42 Literal
Het jankende kind maakte schokkende bewegingen met zijn schouders.
Om praktische redenen pakte de vader de kleuter op.
Aan het eind van de huilbui hoorde je nog een laatste snik/*veer van verdriet.
228
Idiomatic
Vanaf zijn boot zag de schipper een verwarde jongeman.
Op het schoolplein vertelde een leerling al zijn belevenissen.
De pizzakoerier die zijn brommer de gracht in gooide was echt niet goed snik/*veer volgens mij hem.
43
Literal
De docent zette zijn tas voor zijn kantoortje neer.
Het jongetje had de schat in het computerspelletje gevonden.
Om de kamer binnen te komen opende hij de deur/*vogel met de klink.
Idiomatic
Aan de bar vertelde Ben opnieuw een oude mop.
Tijdens het eten tikte Ben zijn oudere broer aan.
Met het maken van die grap trapte hij een open deur/*vogel in.
44
Literal
De assistente plant Stefanie meteen in bij de orthodontist.
Op het schoolplein lacht een jongen zijn klasgenootje uit.
Het meisje met de scheve tanden moet van de tandarts een
beugel/*hippie dragen.
Idiomatic
De buren in die flat vinden de prijsverandering
onaanvaardbaar.
In de hal hoort de man zijn pratende buren.
Die schandalige verhoging van de huur kan niet door de
beugel/*hippie volgens de
bewoners.
45
Literal
Tussen het bladerdak zag de orang oetan een mango.
In Zuid-Amerika nemen veel reizigers deel aan
indrukwekkende excursies.
In het woeste oerwoud klom de aap vliegensvlug in de boom/*tafel naar boven.
Idiomatic
Na verhuizing nemen dieren vaak een afwachtende houding aan.
In Emmen verwelkomde de dierentuin hun drie nieuwe bewoners.
In zijn nieuwe verblijf keek de gorilla eerst voorzichtig de kat uit de boom/*tafel vanuit een rustig hoekje.
46
Literal
Door de verborgen greppel kreeg de boer een kletspoot.
De sportieve vakantiegangers maakten een lange fietstocht door Drenthe.
Tussen de weilanden lag een ondiepe sloot/*lunch vol rommel.
Idiomatic
Eén leerling behaalde in mei maar net zijn diploma.
Na de zomer begint Peter aan zijn opleiding Elektrotechniek.
De scholier haalde met de hakken over de sloot/*lunch zijn tentamens.
47
Literal
De klusjesman bestelde nieuwe spanten voor de verbouwde woonzolder.
In het openluchtmuseum volgden de enthousiaste kinderen allerlei workshops.
In de houtzagerij werd uit een recht stuk hout een stevige plank/*fiets gezaagd.
Idiomatic
In tijden van ziekte verdient een ondernemer weinig geld.
In het bedrijfsleven veroorzaakt de concurrentie een hoge werkdruk.
Een dag niet werken betekent een dag geen brood op de plank/*fiets voor een zelfstandige.
48 Literal
De uitsmijter zette op Daans arm een duidelijk merkteken.
Buiten in de rij bereikte Daan de verlichte ingang.
Om de discotheek later weer in te kunnen kreeg hij op zijn hand een
229
A
Appe nd ic es IdiomaticIn de kerk dragen mensen vaak kleding van vroeger.
In de slagerij wijst Anna naar een winkelende voorbijganger.
Die vrouw in klederdracht uit Staphorst is echt nog iemand van de oude stempel/*spreker lijkt mij.
49
Literal
Die kapper gebruikt voor zijn eigen kapsel geen borstel.
De kleindochter bewondert het portret van opa van dichtbij.
Hij krijgt zijn haar zo netjes met een
kam/*rek van simpel plastic.
Idiomatic
Geert Wilders maakt in zijn uitspraken geen individueel onderscheid.
In kleine dorpen steunen weinig lokale politici Geert Wilders.
Hij scheert alle buitenlanders over één kam/*rek volgens veel mensen.
50
Literal
Oma zag een loshangende draad aan haar witte gordijnen.
Oma had nog genoeg bezigheden op haar oude dag.
Uit de naaidoos pakte ze een lange scherpe naald/*prooi om mee te naaien.
Idiomatic
Bij een blusactie ontsnapte Kees ternauwernood aan de dood.
Bij de reünie haalde Kees herinneringen aan vroeger op.
De brandweerman kroop door het oog van de naald/*prooi bij die gevaarlijke brand.
51
Literal
Onder zijn bureau ontdekte Tommy een rommelige berg examenbundels.
Op de vlooienmarkt spreidde Tommy zijn blauwe verkoopkleed uit.
Hij legde de boeken netjes op elkaar op een hoge stapel/*ruiter van meters hoog. Idiomatic In de randstad voeren gemeentes veranderingen te snel door. In de randstad rijden de lijnbussen op duurzame biodiesel.
Rotterdam loopt wat betreft openbaar vervoer te hard van
stapel/*ruiter met investeren.
52
Literal
Sander kreeg altijd al buikpuin van chili con carne.
Vlak voor de film ging Sander naar het toilet.
Zijn darmen speelden op na het eten van bruine bonen/*veren bij het diner.
Idiomatic
Tot vandaag kon Matthijs aan spelletjes niet echt meedoen.
In zijn kindertijd verstuikte Matthijs eens zijn beide enkels.
Tikkertje speelde het jongetje alleen voor spek en bonen/*veren vanwege zijn blessure.
53
Literal
In de lente eet het vee lekkere verse sprieten.
Op het zandpad maakt een man een hard geluid.
De koe kijkt de boer aan en kauwt op het groene gras/*vlak uit het weiland.
Idiomatic
In de uitverkoop verdoezelt de kortingssticker meestal de prijs.
In de woonkamer bladert Vera de stapel folders door.
Bij aanbiedingen zit maar al te vaak een addertje onder het gras/*vlak na de aankoop.
54
Literal
In alle haast was Herman zijn rode broodtrommel kwijtgeraakt.
Vanuit de woonkamer observeerde de moeder haar zoon Herman.
De jongen deed zijn boterhammen in het plastic zakje/*musje uit de la.
Idiomatic De politici prezen hun gezamenlijke bijdrage aan de verkiezingscampagne.
De voorzitter deed ook een flinke duit in het zakje/*musje bij het debat.
230
Op de interpagina verscheen een verslag over het weekoverleg.
55
Literal
In Artis bestudeerde Sofie de hals van een dier.
Kleine Sofie keek aandachtig naar de tekenfilm op televisie.
De giraffe had weinig moeite om bij de groene blaadjes te komen met zijn lange nek/*cel en snuit.
Idiomatic
In de docentenkamer vertellen docenten roddels over een collega.
Aan haar bureau helpt de docente Frans een scholier.
Toen de verhouding van de lerares met de leerling bekend werd keek iedereen haar met de nek/*cel aan.
56
Literal
Op de boerderij aaiden de kinderen het pasgeboren kippetje.
Op school konden de kinderen hun enthousiasme niet verbergen.
Na drie weken broeden kwam er een kuiken uit het ei/*pak gekropen.
Idiomatic
In het algemeen zijn die broertjes de dikste vrienden.
Sinds een jaar heeft Annemiek een vriendje in Frankrijk.
Overdag ruziën ze maar in de avond is alles weer koek en ei/*pak tussen hen.
57
Literal
Door haar gipshand krijgt Noami het regenjack moeilijk aan.
Om half vier luidt de meester de laatste schoolbel.
Het meisje pakt haar jas van de kapstok en steekt haar arm door de
mouw/*gids van het kledingstuk.
Idiomatic
Arthur Japin heeft zonder veel inspanningen talloze boeken geschreven.
In mei won Adriaan van Dis een belangrijke literatuurprijs.
En alweer schudt de schrijver moeiteloos een nieuw verhaal uit zijn mouw/*gids vanavond.
58
Literal
Vanwege ernstige huidirritaties droeg Manon nooit meer een horloge.
Na een korte fietstocht betrad Manon de kleine collegezaal.
Omdat ze dacht dat ze te laat was keek ze op de klok/*maat aan de wand.
Idiomatic
Binnen de groep bekende de generaal zijn vermeende affaire.
De schoonmakers vonden een oud zendapparaat voor de kazerne.
Het gerucht hing men liever niet aan de grote klok/*maat in het leger. 59 Literal De verkoopster stuurde de geretourneerde enkellaarsjes naar de reparateur.
De koerier leverde zijn lading af bij het moederbedrijf.
De fabrikant monteerde een paar nieuwe zolen onder de
schoenen/*leiders die waren
teruggebracht.
Idiomatic
Met tegenzin naderden Luuk en Simon het donkere huis.
Op straat speelden Luuk en Simon samen een spelletje.
De jongens belden bij de enge buurman aan met lood in hun
schoenen/*leiders en renden toen
weg.
60 Literal
Door het regentekort veranderden de minerale bronnen in zand.
In vroegere tijden bestond ons landschap voornamelijk uit heidevelden.
Om aan water te komen groef men een diepe put/*rit in de grond.
231
A
Appe nd ic es IdiomaticNa zijn presentatie nam Maarten neerslachtig alle kritiek aan.
Op de veiling koopt Maarten een schilderij van olieverf.
Door zijn depressie zat hij diep in de put/*rit de afgelopen maanden.
61
Literal
In de jaren tachtig hadden klaslokalen geen digitale schermen.
Gedurende tien minuten staarde het meisje naar de woorden.
De meester schreef op het bord met een wit stuk krijt/*decor uit een pakje.
Idiomatic
Door de reddingsactie is Lisa Bart veel dank verschuldigd.
Bart krijgt vaak kaartjes van Lisa in zijn brievenbus.
Omdat hij haarleven heeft gered staat zij bij hem diep in het
krijt/*decor voor altijd.
62
Literal
Tussen de rotsen gebruiken de alpinisten twee soorten koorden.
In het informatiecentrum bekijken de sporters een korte instructievideo.
De bergbeklimmers zitten aan elkaar vast met een touw/*lijk van nylon.
Idiomatic
In de vergaderzaal bespreekt de protestgroep haar nieuwe plannen.
In de supermarkt kopen klanten vlees uit de fabriek.
De demonstranten zetten een grote actie op touw/*lijk volgende week.
63
Literal
Door overgewicht had die man een te dikke buik.
Aan de overkant liep een man zijn huis uit.
De dikke man wilde een stukje gaan rijden en hees met moeite zijn zware lijf/*slot in de auto.
Idiomatic
Na de wetswijziging stelde de interviewer veel diepgaande vragen.
Na de bijeenkomst betrad een lange man de zaal.
De journalist was nieuwsgierig en vroeg de minister het hemd van het
lijf/*slot over de kwestie.
64
Literal
In het hiernamaals ontvangt een engel de overleden mensen.
In dat verzorgingshuis genieten de zieke ouderen een
voorkeurspositie.
Na de dood gaan vrome gelovigen naar de hemel/*basis van God.
Idiomatic
Gisteren verraste Lisanne het publiek met een verbluffend muziekstuk.
Op internet heeft Lisanne een stuk over zichzelf gelezen.
Ze speelde de sterren van de
hemel/*basis op het concert.
65
Literal
Door chemokuren is de patiënt zijn weelderige kapsel verloren.
Vanuit de voortuin zwaait de buurvrouw naar de wijkagent.
Op het hoofd van de man groeien nog maar een paar haren/*kippen zo te zien.
Idiomatic
In de Tweede Kamer maken de regeringspartijen hevig ruzie.
In het journaal licht de nieuwslezer het regeringsplan uit.
De politici vliegen elkaar over de kwestie in de haren/*kippen zo te zien.
66 Literal
Vanuit de tuin tuurde Maaike naar de strakblauwe hemel.
Op de oprit tilde Maaike de zware boodschappentas op.
Boven haar vloog een enorme zwerm spreeuwen in de
232
Idiomatic
Else was enorm uitgelaten over haar resultaten vorig jaar.
Else had slechts twee jaar lessen gevolgd in Groningen.
Toen ze slaagde voor haar examen sprong ze een gat in de
lucht/*geest van blijdschap.
67
Literal
Op haar rug tuurde Maartje naar de blauwe lucht.
Op de veranda dronk Maartje een glas koude limonade.
Ze keek naar de wolken/*vorken boven zich.
Idiomatic
In dat sfeervolle eetcafé ontmoette Maartje haar huidige man.
Door haar onoplettendheid botste Maartje tegen een fietser aan.
Ze was compleet in de
wolken/*vorken na het zien van
de jongen.
68
Literal
In grootmoeders tijd hadden leerlingen nog geen papieren schriftjes.
In de tentoonstelling presenteren historici foto's van vroegere tijden.
Tot in de jaren vijftig schreven kinderen op school nog met een griffel op een lei/*ram hun opstellen.
Idiomatic
Hans maakt een geheel nieuwe start in zijn carrière.
In een Utrechtse woonwijk bouwt Hans zijn eigen huis.
Na zijn vrijlating begint hij weermet een schone lei/*ram zijn leven op te bouwen.
69
Literal
Rond lunchtijd arriveerde Erben Wennemars in zijn oude traingshal.
Na een lange dag kocht Isa een welverdiend patatje.
Het schaatste heerlijk in Thialf op het ijs van de nieuwe baan/*wang vanmiddag.
Idiomatic
Op veler verzoek hebben de bestuurders het besluit uitgesteld.
Op kantoor bespraken de aannemers de aanbouw van huurwoningen.
De burgemeester schoof het idee op de lange baan/*wang vanmiddag.
70
Literal
Bij euthanasie weten patiënten meestal geen andere uitweg meer.
Op de radio hoort Mirte het verhaal van twee artsen.
Wanneer mensen doodgaan zien ze vaak een tunnel met licht aan het
eind/*glas zegt men.
Idiomatic
Bij de bankoverval nam de receptioniste een onjuiste beslissing.
Voor de bloemenwinkel stak een studente de straat over.
De vrouw die dacht dat de kust veilig was had het bij het verkeerde
eind/*glas helaas.
71
Literal
Omstreeks koffietijd serveert Jan een deel van het gebak.
In de huiskamer begroet Jan de grote groep visite.
Hij snijdt de taart en geeft Marie het grootste stuk/*dier omdat ze jarig is.
Idiomatic
Tegen alle verwachtingen in wijzigt Femke haar keuze niet.
In de bruidswinkel schaft Femke een satijnen bruidsjurk aan.
Iedereen heeft kritiek, maar ze houdt voet bij stuk/*dier omdat haar besluit vast staat.
72 Literal
In de achttiende eeuw kende iedereen de Weense wals.
In haar boek stuitte Lotte op een bekende scène.
Bij het gemaskerde bal vroeg de heer een dame of zij de volgende
233
A
Appe nd ic es IdiomaticVoor de nachtclub pakt de politie meerdere criminelen op.
In de bioscoop bekijken de bezoekers een bekende film.
En wederom ontspringt de maffiabaas de dans/*vlieg terwijl zijn maten worden ingerekend.
73
Literal
In Nederland hebben we nog nooit een orkaan meegemaakt.
Op het Ijsselmeer luisteren de zeilers naar de satelietradio.
Als het harder waait dan
windkracht 9 spreekt men van een zware storm/*leeuw bij het KNMI.
Idiomatic
De marathon van Rotterdam trekt dit jaar weinig deelnemers.
In de zomermaanden organiseert iedere hockeyclub wel een toernooi.
Er zijn enkele aanmeldingen, maar het loopt nog niet echt
storm/*leeuw hier.
74
Literal
In zijn kleine studentenwoning beschikte Ben over veel opbergruimte.
Ben bracht de vakantie door in zijn ouderlijk huis.
Hij stopte zijn opgevouwen kleren in een la van de kast/*thee op zijn kamer.
Idiomatic
Bij de
wereldkampioenschappen zwom Pieter op zijn maximale snelheid.
Veel ouders woonden het evenement in het zwembad bij.
Om een toptijd neer te zetten moest de zwemmer alles uit de
kast/*thee halen.
75
Literal
In mijn lunchtrommel heb ik lekker dik belegde sandwiches.
In de ochtend heb ik zo mijn vaste gewoontes.
Voor een boterham met hagelslag smeer ik altijd eerst een dikke laag
boter/*emmer op het brood.
Idiomatic
Op precies het goede moment betrad ik de keuken.
In het Pinksterweekend ging ik bij mijn schoonouders langs.
Ze hadden net taart gebakken dus ik viel met mijn neus in de
boter/*emmer toen ik op bezoek
kwam.
76
Literal
Al vanaf zijn dertigste verloor Leo's vader zijn haar.
Vanaf het terras aanschouwen de vrouwen de passerende massa.
Veel mannen van middelbare leeftijd hebben een kale kop/*stad die glimt.
Idiomatic
Jasper gaf precies de juiste respons tijdens het oefendebat.
In de klas legde Jasper de evolutietheorie nogmaals uit.
Met dat antwoord sloeg de leerling de spijker op zijn kop/*stad volgens de meester.
77
Literal
De zeemannen voelden de aantrekkende wind in het doek.
Voor vandaag voorspelde het weerbericht veel wind en regen.
Toen het ging waaien hees de matroos het zeil/*wijf zo snel mogelijk.
Idiomatic
Tijdens dodenherdenking kon oma niet op de kleinkinderen passen.
Voor Valentijnsdag nam Erik zijn vrouw mee uit eten.
Die avond hield de babysitter een oogje in het zeil/*wijf bij de kinderen.
78
Literal
Op het strand deed de storm het zand opstuiven.
De vrouw sprak met een vriendin af in Scheveningen.
Aan de kust waaide de wind/*tong sterker dan elders.
Idiomatic
Voor het eerst heeft Laura haar moeders bevel genegeerd.
Laura heeft een blauwe plek opgelopen in de gymzaal.
Ze sloegde waarschuwing in de
234
79
Literal
Met een hamertje tikte de arts boven het scheenbeen.
Door onoplettendheid gaf de leerling helaas een fout antwoord.
Het gewricht dat de schakel vormt tussen boven- en onderbeen is je
knie/*lijn en niet je elleboog.
Idiomatic
In het asielzoekerscentrum beheersen weinig buitenlanders een tweede taal.
De minister haalt voor de camera een discussiepunt aan.
Immigranten krijgen het Nederlands niet snel onder de
knie/*lijn omdat het een lastige
taal is.
80
Literal
Met de camera nam moeder foto's van de koets.
Op maandagochtend vertelde de directrice trots over haar familieweekend.
In Drenthe maakte het gezin een rondrit met paard en
wagen/*klant gisteren.
Idiomatic
Bij het uitgaan zag Roy zichzelf als overbodig gezelschap.
Roy drinkt vaak een Belgisch biertje in de kroeg.
Tegenover het zoenende stelletje voelde hij zich het vijfde wiel aan de
wagen/*klant gisteren.
81
Literal
In de Stille Oceaan vallen roofvissen soms mensen aan.
In de zomer volgen veel avontuurlijke jongeren een duikcursus.
Diep in de zee zwemmen gevaarlijke meterslange
haaien/*tulpen met rijen tanden.
Idiomatic
In Den Haag bespreekt de regering het reddeloze begrotingstekort.
Op het dorpsplein bespreken de buurtbewoners het dagelijks nieuws.
Met een crisis als deze gaat de hele economie naar de haaien/*tulpen binnenkort.
82
Literal
In het broedseizoen protesteren milieu-activisten tegen de brute landbouwpraktijken.
Tijdens de barbecue wisselden de dorpsgenoten hun standpunten uit.
De meeste boeren verwijderen de
nesten/*kegels uit hun weiland.
Idiomatic
Door zijn ongehoorzame gedrag kreeg het jongetje vaak straf.
Het jongetje verhuisde met zijn ouders naar de binnenstad.
Bijna elke week werkte hij zichzelf in de nesten/*kegels op school.
83
Literal
Trots toonde hij het glimmende sieraad onderaan zijn arm.
Bij het benefietfeest doneerde een oude man tien euro.
De baron had een blinkend horloge om zijn pols/*buur hangen.
Idiomatic
In Nederland investeerden kunstschilders veel tijd in hun schilderijen.
In het museum bekijken de buitenlandse toeristen meerdere schilderijen.
Rembrandt schilderde niet zomaar uit de losse pols/*buur wat portretten.
84
Literal
In de woonkamer schrikte een harde klap Marije op.
Vanuit de hal opende Marije snel haar groene voordeur.
Ze hoorde voetstappen en op het raam klonk een bons/*kuif daarnet.
Idiomatic Paulien heeft haar relatie verbroken tijdens een verhit telefoongesprek.
Vanwege alle problemen gaf ze haar vriend uiteindelijk de bons/*kuif daarnet.
235
A
Appe nd ic esTegen de avond belde Paulien haar oudere zus op.
85
Literal
Olifanten dragen hun jong twintig maanden in de baarmoeder.
In de natuurfilm vergelijkt de bioloog verschillende soorten zoogdieren.
Zwangere vrouwen dragen een kind in hun buik/*golf voor negen maanden.
Idiomatic
Na die scheldpartij kan je een beloning wel vergeten.
In de speeltuin roept een vader zijn jongste zoon.
Schrijf die mooie nieuwe fiets maar op je buik/*golf nu je stout bent geweest.
86
Literal
In de haven wachtte een zeilboot op zijn bemanningslid.
In de kroeg bezette één man de houten stamtafel.
Na een borrel stapte de matroos aan boord van het schip/*volk met de blauwe kajuit.
Idiomatic
Tijdens de familiedag legde Chris de oude ruzie bij.
Bij de therapeut sprak Chris zijn verschillende gedachtes uit.
Met het opbiechten van al zijn daden maakte hij schoon
schip/*volk met zijn verleden.
87
Literal
De bouwvakkers plaatsten ijzeren palen in het vervallen huis.
Het echtpaar zocht een koper voor hun oude huis.
Het plafond werd gestut met een stevige houten balk/*krul vorige maand.
Idiomatic
In het casino verspilde de rijke man zijn loon.
In de krant staat het
overlijdensbericht van een man.
De miljonair gooide altijd enorm veel geld over de balk/*krul in weinig tijd.
88
Literal
Maria koopt die ambachtelijke krentebollen altijd in de buurtwinkel.
Voor alle congresbezoekers bestelt Maria standaard het luxe pakket.
Het brood wordt gebakken door de
bakker/*schoft volgens haar.
Idiomatic
Sarah heeft de reserveringen ruim tevoren in orde gemaakt.
Sarah heeft haar
tandartsrekening op de uiterste datum betaald.
Alles is geregeld en komt voor de
bakker/*schoft volgens haar.
89
Literal
In haar hutje heeft de tovenares veel pannen hangen.
De kleuterjuf wijst een plaatje in een prentenboek aan.
De heks brouwt een giftig mengsel in een grote ketel/*doorn op het vuur.
Idiomatic
In de herfst vieren de uitgeputte akkerbouwers hun winst.
In het voorjaar kopen de eerste klanten nieuwe aardappelen.
De goede oogst haalt bij de boeren wat druk van de ketel/*doorn dit jaar.
90
Literal
Tijdens het optreden hoorde het publiek het koor nauwelijks.
Op Koningsdag organiseert de gemeente altijd een groot evenement.
Doordat de microfoon slecht was overstemden de instrumenten de
zang/*pech op het concert.
Idiomatic
Tijdens zijn
functioneringsgesprek eiste de jonge leraar meteen
loonsverhoging.
Voor iemand die net begon had de docent veel noten op zijn
236
Onder het avondeten vertelde Lars over zijn eerste werkdag.
91
Literal
In het kookprogramma demonstreert de chef zijn verfijnde braadkunsten.
Vanaf de bank kijkt Berend naar een bekend televisieprogramma.
Om aanbranden te voorkomen zet de kok de pan op een kleiner
pitje/*bietje en loopt weg.
Idiomatic
Tijdens de naderende kerstvakantie zal Dirk weinig telefoons verkopen.
Dirk heeft veel nieuwe vrienden gemaakt bij de
studentenvereniging.
Vanwege zijn drukke sociale leven staat zijnwerk op een laag
pitje/*bietje de komende tijd.
92
Literal
In de arena ontwijkt de toreador het woeste beest.
In zijn atelier verplaatst de kunstenaar een oud beeldhouwwerk.
Op zijn kop draagt de stier een paar vervaarlijk uitziende
horens/*gevels als wapens.
Idiomatic
Na lang nadenken pakt Jasmijn de lastige kwestie aan.
In de bibliotheek schrijft Jasmijn het artikel over asperges.
Ze wacht niet langer af en vat de koe bij de horens/*gevels als een expert.
93
Literal
De klant had zijn kengetal aan het secretariaat doorgegeven.
De jongeman legde zijn probleem uit aan de klantenservice.
De telefoniste pakte de telefoon en toetste zijn nummer/*handel in.
Idiomatic
In de circustent wees een artiest Pim nadrukkelijk terecht.
Vanaf de tribune bekeek Pim aandachtig de verklede circusartiesten.
De clown haalde hem uit het publiek en zette hem flink op zijn
nummer/*handel vorige week.
94
Literal
Tijdens de Eerste Wereldoorlog organiseerden de Fransen grote gevechten.
In de zomervakantie maakte Karel een rondreis door België.
Bij Waterloo verloor Napoleon een zeer bekende slag/*bron in de geschiedenis.
Idiomatic
Op de vuilstort beklaagt een medewerker zijn lange werkdagen.
In het hotel kust een vrouw haar nieuwe geliefde.
De hardwerkende vuilnisman moet alweer om zes uur aan de
slag/*bron morgen.
95
Literal
Volgens de evolutietheorie lijkt de chimpansee sterk op ons.
Tijdens de quiz beantwoordt de deelnemer de bonusvraag goed.
De mens stamt af van de aap/*wal volgens Darwin.
Idiomatic
Bij het kampvuur vertelde Jaap een anekdote vol onzin.
In een tijdschrift las ik een artikel over paardenvlees.
Dat rare verhaal is een broodje
aap/*wal volgens mij.
96
Literal
Aan de overzijde wacht een vrouw haar poedel op.
In het natuurgebied laat een vrouw haar poedel uit.
De hond zwemt moeiteloos van de ene naar de andere kant/*stem van het meer.
Idiomatic
Die crimineel doodde al vijf mannen op afgelegen plekken.
Saskia kijkt een Duits televisieprogramma bij haar vriend thuis.
En weer maakt de moordenaar een slachtoffer van kant/*stem in een steegje.
237
A
Appe nd ic es Filler itemsItem Idiomaticity Context sentence a Test sentence
1
Literal
Via een bewerkingsprogramma spoort Tamara de verstoorde geluidsfragmenten op.
In de openbare bibliotheek werkt Tamara aan haar
afstudeeronderzoek.
Ze verwijdert de ruis uit het bestand.
Idiomatic
Tegen de avond fietst Leonie naar de plaatselijke kroeg.
Op haar telefoon ontvangt Leonie vijf berichten achter elkaar.
Ze gaat de hort op met haar vriendinnen.
2
Literal
Sinds vorig jaar verwaarloost Maartje twee van haar schoolvakken.
Op maandag en vrijdag neemt Maartje vaak de bus.
De leerling komt bij gym en frans altijd te laat.
Idiomatic
De donkere rookwolken veroorzaken veel onrust onder de bevolking.
In Zuidlaren lopen alle inwoners naar het centrale pleintje.
Het dorp is in rep en roer door de bosbranden.
3
Literal
Op het voetbalveld raapte Lucas de gebruikte bidons op.
Bij thuiskomst waste Lucas meteen zijn vieze kleren uit.
Hij stond langs de zijlijn als ballenjongen.
Idiomatic
Met veel geduld stelde Sem zijn vrouw Leslie gerust.
Na het avondeten zette Leslie een grote pot thee.
Ze zat in de piepzak vanwege dat bloedonderzoek.
4
Literal
In de grote steden eten steeds meer mensen vleesvervangers.
In het krantenartikel vertelt een vrouw over haar leven.
De vegetariër leeft op soja en groente.
Idiomatic
Bij teveel geopende programma's geeft die pc een foutmelding.
Sinds gisteren beantwoordt de secretaresse haar berichten niet meer.
De computer slaat op tilt zodra je op internet gaat.
5
Literal
Vanuit zijn auto zoekt Joey naar de goede afslag.
Joey geniet van de groene natuur op de Veluwe.
Hij rijdt over de ringweg die net is aangelegd.
Idiomatic
Milou belt haar vader om haar probleem te bespreken.
Vanaf de vensterbank staart Milou naar de spelende kinderen.
Ze zit in de penarie door toedoen van haar broer.
6 Literal
Onder applaus vaart de winnende boot naar het erevlot.
In grote passen loopt Matthijs naar de omroeper toe.
Hij is de roeier van de dag.
238
Op vrijdagochtend haalt altijd één van de kantoormedewerkers gebak.
7
Literal
Op moederdag maakte Michelle weer een heerlijke smoothie klaar.
Zonder enige aarzeling probeerde Michelle weer iets nieuws uit.
Ze deed mango in het sapje uit de blender.
Idiomatic
Zonder uitleg begreep Freek opa's ingewikkelde raadsel totaal niet.
Uit nieuwsgierigheid pakte Freek de hand van opa vast.
Opa nam hem in het ootje waar hij bij stond.
8
Literal
Ivar bestelt al het gebak bij een Limburge banketbakker.
Ivar zoekt zijn bejaarde ouders op in het verzorgingshuis.
Hij koopt geen vlaai voor zijn moeder, want die houdt van mokkataart.
Idiomatic
Al sinds de basisschool vindt Harrie rekenen ontzettend moeilijk.
Harrie zit met zijn vader aan de lange keukentafel.
Hij begrijpt geen snars van economie, want de berekeningen zijn lastig.
9
Literal
In zijn puberteit ging Sjors met gure kerels om.
Bij het zebrapad hield de klaarover een motorrijder tegen.
Hij stond vaak bij de gozers die het plein onveilig maakten.
Idiomatic
Tot onze teleurstelling doorzag de leraar Duits onze grap.
Om binnen te komen nam onze broer een omweg.
Hij had wel in de smiezen dat we hem wilden laten schrikken.
10
Literal
Sinds hun ontmoeting hield Douwe zielsveel van zijn vriendinnetje.
Vanuit de tram zwaaide Douwe naar een jonge vrouw.
Hij had haar lief met heel zijn hart.
Idiomatic
Sam fopte zijn neef Jelle met een grote nepspin.
Sam verstopte Jelles nieuwe bal in het donkere houtschuurtje.
Hij had hem tuk met die grap.
11
Literal
Achter de balie zocht de receptioniste snel een pen.
De tiener bestelde zijn dure concertkaartjes via de telefoon.
De lange naam werd op het papiertje geschreven.
Idiomatic
Aan zee ontsnapte een man ternauwernood aan de verdrinkingsdood.
Op de camping praatte een kampeergast met zijn buurvrouw.
De onderkoelde drenkeling werd op het nippertje gered.
12 Literal
Hessel gaf Kevin twee flessen wasmiddel voor de
voorraadkast.
Op de trap liep Hessel langzaam achter Kevin aan.
Kevin sloeg hem met een flacon toen hij hem belachelijk maakte.
239
A
Appe nd ic esVia de mail ontving Hessel een vragenlijst over rookgedrag.
13
Literal
Door de crisis verkopen veel muzikanten steeds minder elpees.
In het nieuwsblad schrijven plaatselijke journalisten over regionale gebeurtenissen.
Er sloten platenzaken gistermiddag.
Idiomatic
Vanwege het natte weer verplaatste de organisatie het toernooi.
In de woonkamer maakten de meisjes een grote puzzel.
Het regende pijpestelen gistermiddag.
14
Literal
Bij de staande kapstok doorzocht Frits zijn kapotte binnenzak.
In de Italiaanse ijssalon bestelde Frits twee bolletjes yoghurtijs.
Hij vond in de voering van zijn jas een tientje.
Idiomatic
Theo vluchtte op het laatste moment de grens over.
Op moeders schoot luistert het meisje naar opa's verhaal.
Hij wist op de valreep te ontkomen aan de oorlog.
15
Literal
Bij het kerstdiner proefde Melanie voorzichtig het warme kaasmengsel.
Van haar strenge grootmoeder mocht Melanie niet meer autorijden.
Er zat wijn in de fondue die haar oma gemaakt had.
Idiomatic
Met enige teleurstelling gooide Adam de nutteloze troep weg.
In een kleermakerszit zat Adam op de houten planken.
Er zat niets van zijn gading bij de spullen van zolder.
16
Literal
In de Duitse bouwmarkt zocht Hugo naar dunne sierlatjes.
Vanaf de overloop reikte Hugo naar de brede trap.
Sarah gaf hem een plint voor aan de muur die de kamers scheidde.
Idiomatic
In de kelder schrok Bram van het bloederige zombiemasker.
Na de lunch pakte Bram oma's kleine bordje op.
Oma bakte hem een poets die hem nog lang zou heugen.
17
Literal
Een klant bekijkt de verschillende vegers uit de etalage.
De bedrijfsleider opent een nieuw filiaal op het industrieterrein.
De winkel verkoopt lange bezems waarmee je in alle hoekjes kunt komen.
Idiomatic
De profclub verslaat de dorpse voetballers met grote cijfers.
Na een zware werkdag kijkt de loodgieter graag televisie.
Real Madrid maakt korte metten met het lokale team van amateurs.
18
Literal
Met een zweep dreef de boerin de merrie opzij.
Zonder moeite klom de vrouw over het ijzeren hek heen.
Ze gebruikte de lasso om het paard te vangen.
Idiomatic
Bij het welkomstfeestje bewonderden de gasten Leonies kleding.
Via de terasdeuren stapte Leonie de zonnige achtertuin in.
Ze maakte de blits met haar nieuwe jurk.
240
19
Literal
In zijn rubriek noemt Reinier de nieuwe zomerhit saai.
Op weg naar huis luistert Reinier naar de autoradio.
Hij vindt het suf als mensen andermans samples in hun muziek gebruiken.
Idiomatic
Utrecht heeft genoeg van de mishandelingen in openbare ruimtes.
In het jeugdjournaal vertelt de jonge nieuwslezer over Utrecht.
De stad is het beu om geweld tegen ambtenaren te moeten tolereren.
20
Literal
Voor vaders verjaardag wilde Aniek een video laten maken.
In Emmen wachtten Aniek en opa op de bus.
Ze bracht hem naar de filmer met een smoesje.
Idiomatic
Tot zijn frustratie snapte Wouter Nora's raadselachtige kaartspel niet.
Bij de lantaarnpaal zag Wouter een volle portemonnee liggen.
Nora nam hem in de maling met een trucje.
21
Literal
Na het geweldsincident kreeg Olivier een andere cel toegewezen.
In de wachtkamer wachtte Olivier ongeduldig op zijn beurt.
Hij was in de nor door een cipier geslagen.
Idiomatic
Dolf nam geen geld mee op zijn laatste Europareis.
Door de zon heeft Dolf een diepbruine huid gekregen.
Hij ging op de pof op vakantie afgelopen zomer.
22
Literal
In zijn toetje ontdekt de student een spartelend insect.
Met grote ogen bekijkt het jongetje het kleine beestje.
De vlieg zit in zijn vla en laat allerlei bacteriën achter.
Idiomatic
Op de crossbaan geniet Stefan van zijn nieuwe aanwinst.
Vanaf de stoep zwaait opa zijn oudste kleinzoon uit.
De jongere is in zijn sas met zijn nieuwe motor met zijspan.
23
Literal
Het patiëntje kreeg de ziekte van Lyme via insecten.
Voor de tent tilde de moeder haar dochtertje op.
Het kind werd door de teken gebeten in het lange gras.
Idiomatic
Met een list ontsnapten de criminelen aan hun arrestatie.
Met gefronsde wenkbrauwen las de jongeman zijn nieuwe boek.
De politie werd in de luren gelegd door de slimme inbrekers.
24
Literal
In de keuken maakte Olivier de kwarktaart egaal glad.
Met enige verbazing staart moeder naar haar zoon Olivier.
Hij haalde een klont uit de brei.
Idiomatic
Het opgefokte gefluister verwarde Noortje tijdens haar lange betoog.
Vanachter het bureau keek Noortje naar haar jonge leerlingen.
Ze raakte de kluts kwijt door alle commotie.
25 Literal
Bij een vette vaat moet je meer zeep gebruiken.
Op internet zoekt de student naar wat handige tips.
Bestek in het sop bij de rest van de afwas laten weken is handig.
241
A
Appe nd ic es IdiomaticOp slinkse wijze rechtvaardigt de politicus discriminatie van minderheden.
In de Hema beledigde een klant een oudere kassajuffrouw.
Racisme onder het mom van vrije meningsuiting komt vaker voor.
26
Literal
Na veel gedreuzel paste de klant de elegante kledingstukken.
Na het weerbericht stuitte Julia op haar favoriete programma.
De stylist liet haar van rokje naar jurk gaan en gaf advies over make-up.
Idiomatic
Na hun spetterende optreden deelden de muzikanten handtekeningen uit.
In het radioprogramma ondervroeg de interviewer een jonge gitarist.
De band gaf hem van jetje op het festival en wierf veel nieuwe fans.
27
Literal
In de kippenschuur had een roofdiertje het pluimvee aangevallen.
In de vroege ochtendzon deed de veehouder een ontdekking.
De boer gaf er de fret de schuld van dat zijn kuikens dood waren.
Idiomatic
Na jarenlang trainen gaf Rintje Ritsma zijn droom op.
In de schaatshal bestudeerden de bezoekers Rintje Ritsma's foto.
De sporter gaf er de brui aan toen hij oud en stijf begon te worden.
28
Literal
In Azië heeft die vuurspuwende berg veel mensen gedood.
Tijdens het laatste lesuur keken de leerlingen een documentaire.
Het dorp op Krakatao is onder lava bedolven bij de vulkaanuitbarsting.
Idiomatic
In Nederland twijfelt niemand aan uitspraken van Johan Cruyff.
In het praatprogramma bespreekt de presentatrice een bekende Nederlander.
Zijn verstand van voetbal staat buiten kijf volgens de kijkers.
29
Literal
Na lang wachten stelde de uiteindelijke uitslag Philip teleur.
Na zijn schoolexamen heeft Philip uiteindelijk voor Geneeskunde gekozen.
Hij keek sip toen hij werd uitgeloot.
Idiomatic
Met een verbijsterde blik aanschouwde Sjoerd de binnenkomende beelden.
Sjoerd reed op zijn motor naar zijn ouderlijk huis.
Hij stond paf bij het horen van het nieuws.
30
Literal
Op dinsdagmiddag heeft Max alleen het hoorcollege van Statistiek.
Op zijn zonnige dakterras leest Max een dik boek.
De student volgt het practicum op donderdag.
Idiomatic
In de slotfase verliest de regeringsleider van de tegenpartij.
Op de veranda luistert het echtpaar naar de radio.
De president delft het onderspit in het debat.
242
Practice items
Item Context sentence Test sentence
1 Op de kaft van het boek staat een boom
afgebeeld. De schrijver van de spannende roman is een bekende Nederlander. 2 Aan de overkant van de oceaan ligt
Zuid-Amerika. Veel mensen vinden dit een swingend werelddeel. 3 De huwelijksreis van het pasgetrouwde
stel duurt twee weken. Ze hebben op tijd vrijgenomen van hun baan bij de politie. 4
De bril van mijn moeder is bruin. Het montuur is gemaakt van kunststof en heeft ronde glazen. 5 Fruitvliegjes komen vooral af op volle
vuilniszakken. Gooi daarom regelmatig je rottende afval weg. 6 In de zomer wordt er veel aan de weg
gewerkt. De stratenmakers vervangen onder andere het asfalt voor het station. 7 Naast de parkeerplaats bevindt zich een
winkelcentrum. Rond de jaarwisseling kopen klanten daar kleding tegen lage prijzen. 8 De nieuwe telefoon van Ernst heeft een
groene achterkant. Hij vond het toestel in de catalogus van een elektronicazaak. 9 Mijn vriendin neemt elke morgen thee
mee naar haar werk. Ze vervoert die altijd in een blauwe thermosbeker. 10 Vorige week behaalde mijn broertje zijn
243
A
Appe nd ic esAppendix Chapter 4
a
The target word is indicated in bold. The target word conditions are presented in
the following order: CORRECT/LITERAL/UNRELATED.
Experimental items
Item Word order Sentence a
1 SOV
Menno leek niet bang voor geldproblemen na zijn pensioen, omdat hij een appeltje voor de dorst/honger/grens had ongetwijfeld.
SVO Menno leek niet bang voor geldproblemen na zijn pensioen, want hij had een appeltje voor de dorst/honger/grens ongetwijfeld.
2 SOV
Niels merkte dat hij de auditie erg spannend vond, omdat zijn hart in zijn
keel/nek/rang klopte voor die tijd.
SVO Niels merkte dat hij de auditie erg spannend vond, want zijn hart klopte in zijn keel/nek/rang voor die tijd.
3 SOV
Stefanie zag dat Martijn zich schaamde, omdat hij met zijn staart tussen zijn benen/heupen/goden afdroop na het gesprek.
SVO Stefanie zag dat Martijn zich schaamde, want hij droop met zijn staart tussen zijn benen/heupen/goden af na het gesprek.
4 SOV
Al snel kon Lars zijn internetbedrijf uitbreiden, omdat het hem voor de
wind/storm/druif ging dat jaar.
SVO Al snel kon Lars zijn internetbedrijf uitbreiden, want het ging hem voor de wind/storm/druif dat jaar.
5 SOV
Zelfs na de zoveelste afwijzing liet Karel Wende niet met rust, omdat hij een bord/munt/sap voor zijn kop had blijkbaar.
SVO Zelfs na de zoveelste afwijzing liet Karel Wende niet met rust, want hij had een bord/munt/sap voor zijn kop blijkbaar.
6 SOV
Jorik haatte Mariekes gemene opmerkingen, omdat hij door de
grond/aarde/thee ging tegenover zijn klasgenoten.
SVO Jorik haatte Mariekes gemene opmerkingen, want hij ging door de grond/aarde/thee tegenover zijn klasgenoten.
7 SOV
De verpleegster had medelijden met de kermende patiënt, omdat hij door een hel/duivel/tas ging na die kaakoperatie.
SVO De verpleegster had medelijden met de kermende patiënt, want hij ging door een hel/duivel/tas na die kaakoperatie.
8 SOV
Linda probeerde haar woedende broer te kalmeren, omdat hij door het
lint/koord/feest ging tegen de portier.
SVO Linda probeerde haar woedende broer te kalmeren, want hij ging door het lint/koord/feest tegen de portier.
9 SOV
Sandra werd door de chirurg onder narcose gebracht, omdat ze onder het
mes/bord/paard ging zometeen.
SVO Sandra werd door de chirurg onder narcose gebracht, want ze ging onder het mes/bord/paard zometeen.
10 SOV
Het slachthuis was niet blij met de geheime videobeelden, omdat ze op hun smoel/wang/brief gingen voor de inspectie.
SVO Het slachthuis was niet blij met de geheime videobeelden, want ze gingen op hun smoel/wang/brief voor de inspectie.
11 SOV
Tijdens het popconcert stond Emma te springen, omdat ze uit haar
dak/pan/les ging met haar vriendinnen.
SVO Tijdens het popconcert stond Emma te springen, want ze ging uit haar dak/pan/les met haar vriendinnen. 12 SOV De uitgeschakelde tennisser was erg teleurgesteld, omdat hij voor de bijl/zaag/kers ging na slechts twee sets.
