DE SOCIALE WETTEN

(1)

DE OVERWELDIGING

VAN OOSTENRIJK

KO BEUZEMAKER De overweldiging van Oostenrijk door de Nazi's he·eft een nieuw f.el licht g.eworpen op de fascistische bedreiging van Nederlands onafhankelijkheid.

Zo goed als Tsjecho-Siowakijë, welk l·and het me•est bedreigd wordt, als in Zwitserland, waar in sommige del•en e·en pani·ek- stemming heerst, is ook in Nederland een schok van onrust do.or het land gegaan, omdat nu helderder dan ooit aan de bevolking het gevaar van een fascistische ov,erweldiging voor og•en staat.

Het feit, dat de Nazi's stap voor stap hun plan uitvoeren om het Groot-Duitse Rijk te vestigen, dat een overmacht in Europa moet vormen - om vervolgens de aanva:l tegen de Sowj-et-Unie i:e beginnen, - het f·eit, dat Nederland, wa.arvan de bevolking in de Nazi-kringen voor grens-Duitsers geldt, daairbij in 9'evaar komi:, onder de voet te 'MOrden 9elopen,, sp1'1eekt. nu duidel.ijk tot ieder·een.

En werkelijk, dit gev.aar is thans bijzonder actueel. Tsj,echo-Sio- w.akijë is wel-is-waëljr het volgende gerecht, in het oorlogsmaal van Hitl.er, maar Nederland kan licht het sausje worden, waar- mede dit g·erecht toebereid wordt.

Want silel, dat Tsj·echo-Siowakij.e aang.epakt wordt en Frankrijk zijn v,erplichi:ing·en tegenover dit land nakomt, dan is de overval van de Nazi's op Frankrijk hoogstwaarschijnlijk en l·eidt de weg daarto·e door Nederland.

De onrust rondom T sjecho-Siowakij·e ne·emt re,eds toe. De vorig·e week was de mogelijkheid van een bliksemsneHe ve11dere ·ont- wikkeling niet buitengeshl!en, met all•e g.eval'len, voor Nederland daaraan verbonden.

En het moe-t worden gez·egd: de Nazi's bevinden zich in een gunstig.e situatie.

Engeland li·et hen hun gang gaan,; - zat Chamberlain ni•et te lunchen met Ribbentrop op het moment dat de Nazi-troepen Oostenrijk binnentrokken? - Mussol in i maaki:e bonne mine à mauvais j•eu 'en Frankrijk verkeerde in de zoveelste r•egerings- crisis. En ook de laatste rede van Chamberlain in het Parl•ement geeft geen afdoende waarborgen aan T s}echo-Slowakije.

Geen wonder, dat het gevaar van v·erdere overweldigingen aanwezig is.

Indien er een f.eit is, dat Hitier in toom houdt, dan is het z·e•ker de stap van de Sowjet-Unie geweest, die niet aHeen de demo- cratische machten tot een conf.erenti.e he·eft uitgenodigd om maatl'eg·elen te nemen, de fascistische aanvaners binnen de per- k·en te houden, maar bovendien bij monde van Litwinow heeft medeg.edeeld, dat, indi·en men daarop niet in wenste te _gaan, de Sowj-et-Unie z·elf haar beslissing-en zou nemen en haar ver- dragsverplichtingen zal nakomen.

201

(2)

K. BEUZEMAKER DE OVERWELDIGING VAN OOSTENRIJK

202

Deze v~erklaring van Litwinow en dez1e stap van de Sowjet-Unie hebben ontspanning gebracht; - wel-is-waar gelukkig een andel"e ontspanning dan Patijn met zijn erkenning van Mussdini's

~emvering ~ot t'lesultaat had, n.l. e1en V1erde!"e \llerzwakking van de krach~en derdemocratische staten, - maar een ontspanning

~en gunste van de v~eiligheid voor Midden-Europa.

En z.o zien wij opnieuw, dat de Sowj~et-Unie de veiligheid der kleine stai:en beschermt, hetgeen in het bijzonder voor Neder- land, waar halsstarrig geweigerd wordt, de Sowjet-Uni'e re erk~en

nen, ~e denken ge,eft.

Intussen, het gevaar voo,r Nederland is ni·et geweken. De fascistische oorlogspelmek wordt voortge~et en de komende weken en maanden kunnen anerl,ei plotselinge verrassing,en·

brengen.

In Nederland blijft de vraag dus actueel.

En men doet g.oed, zich te realiset'len, wat een o\llerweldiging door de Nazi's voor het Nederlandse volk zou berekenen. Sinds de Frans~e ~ijd he~eft Nederland geen Vt'leemde overheersing meer gekend; de g.evaren van zulk e~en overheersing le\llen niet in het volksbewustzijn. Vandaar dat dit gevaar van een Nazi-overhe~er

sing tot nu toe nog al koel werd opgenomen. Ook in de arbeidersbeweging. Er heerst in Nederland e·en stemming dat het wel los zal lopen. Men herinnert zich met een lichtvaardig optimisme, 1914 "toen het immers ook rüet zo'n vaart g·elopen he·eft".

Maar 1914 is g·e·en 1938. Tussen beide jaartaHen in. staat het dreigende hak,enkruis van het fascisme.

Bij zulke plotselinge g~ebeuri:enissen al's in Oostenrijk ontwikkelt zich in de kleine landen, die zich eveneens bedf'eigd gaan voe- len, meestal 1e•en gevoel van zwakre en onzekerheid. Een gevoel

"wat kunnen wij beginnen als het z·o ver komt". B~eter niets te ondernemen, want i·edef'e actie lokt tegenactie uit ...

Deze siemmingen vormen e·en groot gevaar, want ten eerste is het onjuist, dat Nederland ~eg·en de fascistische bedreigers niets do,en kan: het kan v.e.el doen, ook militair:, i:n geval van overweldiging; en ~en twe,ede is de harde les der l.aatste jaren juist, dat de fascistische staten genadeloos hun slag slaan tegen de zwakk,en en dat slechts krachtige activiteit hen kan dwingen,.

landen te ontzi.en.

Dez·e stemming·en moeren dus, waar ze zich voordoen - ook in de arbeidersbeweging - krachtig bestreden worden. De gebeurtenissen van de laatste weken hebben tegelijkertijd verhel- def'end gewerktt.a.v. de noodzakelijkheid, de arbeidersklasse en de democratische volkskrachten te alarmeren regen de uiterst dreigende fascistische g.evaren.

Dez·e g·ebeurtenissen bevestigen volkomen de juistheid van het standpunt, dat de Communistische Partij bij de voorbereiding.

van haar partijcongres hieromtrent heeft ingenomen. Als uit- gangspunt voor dit oon~res g.old immers het gevaar, dat de onafhankelijkheid van Nederland bedreigt.

(3)

In de gl"ondslag voor de discussie voor dit congres staat:

,,Oorlogsgevaar bedreigt Nederland! De sre·eds toenemende aan- valspolitiek van het fascistische staten-blok Duitsland, Italië en Japan, dat re·eds de oorlog ontketend heeft in Abessinië, Spanje en China, verzwakt en ondermijnt de krachten der democratische landen.

Het Duitse fascisme bedreigt het onafhankelijk volksbestaan van Nederland. Het oefent zijn politie~e en economische druk uit om Nederland tot elk·e prijs aan zijn wil re onderwerpen".

En de opzet van dit congres is immers: de aandacht van de:

gehe!e arbeidersbeweging en van alle democratische organisaties in Nederland op dit gevaar te vesti9en, om te bevordere~, dat zij, hun rijen aaneenslui-hen om tegen de Duitse· fascistische bed!"eiging tijdig een bolwerk te vormen.

11.

Er is alle !"eden voor de Nederlandse .arbeidersbeweging en voor de Nederlandse democratie, uit de gebeur-henissen in Oos- tenrijk 1enige lessen te trek~en.

E·en derde deel van het Nederlandse volk behoort tot de Katho- lioek•e richting. Welnu, Oostenrijk was de e•erste KathoJi.eke- Standen-Staat, waarvoor in KathoJI,eke Nederlandse kri1ngen druk- ke propaganda werd gemaakt. D·eze standen-sta.at was opge- bouwd op de vernietiging van de socialistische arbeidersbeweging. In de ,,Nw. Rott. Crt." is er terecht de aandacht op g>er vestigd, dat Dollfuss' autoritail"e grondwet en staatssyste·em zo door de Nazi's kon worden overgenomen.

Inderdaad: aan de opz•et van dez1e stand91n-staat kon'den de Nazi's bij de overweldiging van Oostenrijk hun legal~e dekking ontlenen, en het voorstellen, of aUes "wetiJeUjk" en op wens van het Oostenr;,Ukse volk g·eschiedde.

Oostenrijk bevestigt opni·euw de les van Duitsland, waar Brü- ning aan Hitier v.ooraf ging. Daar waar de katholieken me•ewer- ken om de democrati·e re ondermijnen en krachteloos te mak>E~n,

plukt het Nazi-fascisme de vruchten en wordt de katholieke kerk zelve het slachtoffer.

Kardinaal lnnitz·er mog•e thans Hitier met alle vriendelijkheid hebben ontvang·en, deze poliHek zal dezelfde slechre g·evolg·en hebben als in Duitsland, waar het concordaat door de Nazi's op hun bekende trouweloz·e wijze losgelaten is en de katholieke

~er!< vervolgd wordt.

D·e vervolgingen der Katholieken zijn trouwens in Oostenrijk 11eeds begonnen.

·Willen de Nederlandse Katholieken dit lot ontgaan, dan zuHen zij uit de !•essen van Cosrenrijk moeten leren en meehelpen om te zorg·en, dat de democraHe in Nederland er sterker voor staat.

Het is allereerst de Rooms-Katholieke arbe·idersbeweging, die hieruit iets te leren heeft, nl. dat tegenover het dreigende Hitlar- gevaar voor Nederland krachtige samenwerkin,g en gemeen- schappelijke strijd met de moderne arbeidersbeweging voor het

203

(4)

204

behoud der Nederlands·e onafhankelijkheid een "uiterste nood- zaak" is.

Maar ook voor de sociaal-democraten en in het geheel voor de moderne arbeidersbewegin.g lig9en in de Oostenrijkse 9ebeur- tenissen lessen, zo goed als voor de Communisren. Want wat hebben wij in Oostenrijk gezien?

Toen Schussnigg onder de drang van de Nazi-bed,.,eiging zich met de vervolgde Oostenrijkse arbeidersbeweging in v.erbinding stelde, volgde een uHerst langdurige onderhandeling, waarbij kostbat"e dagen, ja weken verloren ging•en. lnplaats de krachten der arbeidersbeweging zonder meer in werking ile stell·en voor e.en g·emeenschappelijke verdediging van Oosilenrijks onafhankelijkheid, •en ile trachten, tijd!g •e.en democratisch volksJ,eger te vormen herhaalde zich het schouwspel van 1934. Toen onder- handelden de sociaal-democraten tot het uiters~e met Dolfuss in plaats van aan het verzet der arbeiders J,eiding te geven; nu verpraatte men de tijd met Schussnigg over p1'1estige kwesties, totdat de Nazi's hun t!"o•epen over de gl"enzen stuurden.

Bijzonder intet"essant hierbij is •e•en uitlating in de "N.R.Ct.", waar een vooraanstaand sodaal-democraat uit W•eenen aan den oor-

•respondent van het blad me·edeelde, dat men de onderhandelin- gen met Schussnigg had afg•ebrok·en, omdat men OV"ertuigd was, dat "Schussnigg zich na de volksstemming toch niets me·er van de arbeiders zou aant11ekken". E,en tr.eHend staaltje van on- begrip van de situati•e!

En tot onz·e grote verwondering kon men in Nederland z.elfs bel•even, dat de sociaal-democratische pers in dez•e, voor Oostenrijk zo zorgenzware tijd niets beters wist te doen dan het

zwaartepun~ te l•eggen op de v•erwijten aan Schussnigg inplaats van het voHe vuur te richten op den overweldiger HiHer, hetgeen nu juist niet •e·en politiek is, om ter vermijding van een Ooste)ll ...

rijkse situatioe, de toenadering tot de Katholi·eke massa's te verhogen.

Maar hierme•e zijn de lessen van Oostenrijk volst11ekt ni·et uitgeput. Zij liggen voor de 9ehel•e arbeidersbeweging, ook voor de communisten, ook op het gebied van de strijd voor de Nederlandse onafhankelijkheid tegen de fascistische bedreiging!

111.

Op de OV1erweldiging van Oostenrijk is door de t"eg•ering geant- woord met de verlenging van de diensttijd en dus het langer onder de wapenen houden van het Nederlandse leger. Is daar- me•e het vraagstuk van de we•erbaarmaking van Nederland tegen het Duitse fascisme uitgeput, zelfs als men zoals Minister Colijn aanne•emt, dat nog ge.en direct gevaar yoor Nederland aanwezig is?

De to•estand van Nederland is verl"e van l"ooskleurig. De N.S.B.

tr·ekt nieuwe krachten uit d'e successen van het intennafi.onal·e fascisme en ste·ekt de kop weer op. In de weermacht is e•en groot deel van het kader naar het fascisme georiënile·erd en sta,at sym-

(5)

K. BEUZEMAKER DE OVERWELDIGING VAN OOSTENRIJK pathiek regenover de Nazi's. In de groot-kapitalistische kring,en zijn machtige kli,eken, die aan de zijde der Nazis' staan. De voortgez,etre aanpassingspolitiek heeft rgeleid ilot de stJe,eds ver- dergaande ondermijning van de volkskracht en een opnieuw v·ergroot leger van 500.000 werklozen. De buitenlandse politiek van de reg·ering is georiënteerd op Chamberla,in, zoals wel ge- blek·en is uit de stappen van Patijn ter erkenning van Mussolini's roof van Abessinië.

De Nederlandse buii:enlandse politiek maakt zich los va;n de.

volkenbond 'en de collectieve veilighe.id. Dat alles verzwakt de weerbaarheid van het land tegen het buitenlandse fascisme en ge,eft aan de Nazi's bij het offensief teg,en Nederland krachtige aanknopingspun~en.

Nederland is g.een v.esting der democratie, maar het moet er een worden, 'en zo snel mog,elijk, wil het land zich reg,en ide fascistische storm staande kunnen houden.

Sp:ecul·e11en op Eng,else steun, zoals veelal geda,an wordt, he:eft bij de houdnig van Engeland geen zin. Nederland zal anere1er:st op zich zelf moeten kunnen rekenen.

De Nederlandse grote bourgeoisie voert ge,en krachti9e democratische politi·ek, zoals 9enoegzaam gebl·eken is.

Maar de verdediging van Nederland is een zaak, die allereerst de Nederlandse bevolking, de Nederlands·e arbeide,rsbeweging, c:f.e Nederlandse democratische organisaties aang.aat. Hiertoe beho- ren de moderne arbeidersbeweging, de Katholieke en Christe- lijke arbeidersbeweging, de boeren en tuindersorganisaties, de neui:rale democratische organisaties en anderen. Tot nu i:oe hebben de katholieken de regering Colijn, hoewel zij in de propaganda het zwaartepunt ~p de daden der vi,er katholieke ministers l~eggen, ondersteund. De kathoHeke pers, ook die der katholi,eke vakbeweging, steunt de bui-tenlandse, politiek der ~re

gering, steunt haar toegefel_ijkheid i::o.v. het fascisme.

Maar de vraag moet nu toch rijzen, lerende uii: Oostenrijk: kan dit zo ve!"der gaan? De katholieke massa's zijn met de sociale·

poliHek dezer regering terechtni,e.t tevreden. Hebben de kathoHe- ke arbeidersbeweging en de katholi·eke democratische organisaties ni,et evenze,er de plicht, door hun daden de reg,ering voort te stuwer. naar doelmatige maatregelen ter beveiliging van het land, tegen het Duitse fascisme?

Is het ni·et noodzak·elijk, dat ook de Katholieke vakbeweging tot krachtige massa-actie overgaat voor verhoging der werklozen- sreun en krachtige we.rkverruiminq? Voor scherper optre.den teg•en de landsverraderlijk~e fascistische pr:opaganda, voor zuive- ring van de we·ermachi: van de fascistische elementen, voor v~er

sterking van de democratische krachten van Nederland?

Men staat nu eenmaal voor de keus, overheersing van Neder- land door de Nazi's mei: verni,etiging van de geloofsvrijheid en de organisati·es van het katholi·eke volksdeef; of doelbewus-te krachtig•;;) versterking van de democratische we,erbaarheid van hei: volk en de weermacht.

205

(6)

I

:i

i '

·I

!

206

Opmerkelijk is, dat de Voorzitter der Staatspartij, Hr. v,erschuur, het in •e,en rede heeft uitgesproken, dat voor de verdediging van de ·onafhankelijkheid ni·et alle.en me•er bewapening, maar vooral ook werk voor de werklozen nodig is. Dat toont wel, wat onder de Katholi·ek'e massa's J.eeft!

Het zou van de grootste betekenis zijn, indien de katholioeke vakbeweging daartoe haar invloed op de t"eg•ering deed gelden.

Hetz·elfde vraagstuk staat voor de moderne arbeidersbeweging.

De pogingen tot ,e,en reg•erings-coaliti'e zijn mislukt. Naar onz'e meni~q, doordat de moderne arbeidersbeweging door eig,en krachtige activiteit geen stuwende rol onder de katholieke, en christelijke volksmassa's heoeft gespe·eld.

Maar het zal de sociaal-democraten, in hoeveel opzichten zij:

ook, wat in2icht betreft, met de communisten van mening ver- schi!l.en, toch in ieder geval duidel·ijk zijn, dat tegenover de acute bedreiging van Nederland stappen gedaan moeten worden. Men heeft in deze kringen het inzicht gehuldigd, dat de democratie voor iedere·en moet gelden, ook voor het fascisme.

Het lijkt ons, dat langzamerhand het inz'icht wel moet doorbre- ken, dat de moderne .arbeidersbeweging haar gewicht in de schaal moet legg·en om van de regering te eisen.,. dat te9en het Nederlandse fascisme maatregelen worden genomen, en dat de weermacht van fascistische elementen wordt gezuiverd.

Over de buitenlandse politiek en ov,er de noodzakelijkheid, de werkloz·en te helpen en de werkverruiming te bevordenen, be- staat tussen sociaal-democraten en communisten ge.en verschil van mening.

W·el over de noodzakelijkheid, dat de moderne arbeidersbeweging actiever moet optreden 'en e·en poliHek moet voeref1, di·e gericht is op het bevorderen van krachtig en •eensgezind optreden, tezamen met de organisaties der kathoJi,eke arbeiders en het katholi·eke volk.

Het artik·el van Koos Varrink onder de titel "Sluit de gel·ederen", toont, dat ook in de kring·en der S.D.A.P. begl"epen wo~dt, dat uit de gebeurtenissen iets g~eleerd moet worden.

W.anne·er Koos Varrink z·egt: "sluit de gelederen", dan zeggen wij: "accoord".

En ook al verschmen wij met hem op ¹enke·J,e onderdel·en van:

mening, - wij zijn het volkomen eens met de grondgedachte, dat thans de gelederen gesloten moeten worden. En evenz,eer met zijn beroep op de noodzakelijkheid, dat voor de verdediging van Nederland de verbetering in de toestand voor de we,rk-

lo~en dring·end is.

Sindsdi,en hebben S.D.A.P. 'en N.V.V. een Manif,est gepubliceerd, dat z,e•er juiste eisen aan de 11egering stelt, om Nederland te be- veiligen tegen het fascisme.

De vraag is echter: wat zal de S.D.A.P. doen om thans achter dez•e woorden daden te sreHen? Het optreden van de fascistische staten heeft nu al voldoende getoond, dat woorden aHe·en geen zin hebben, maar integendeel teg.enov,er de fascistische daden, an-

(7)

K. BEUZEMAKER DE OVERWELDIGING VAN OOSTENRIJK de re daden g.esileld moe~en worden ,en zo nodig risico moet worden g~enomen. Het is verheugend, dat in "Het Volk" van Vrijdag 18 Maart gewez,en wordt op de noodzakelijkheid, ~e,en krachtige campagne tegen het Nationaal Socialisme te ondernemen, ni~et

alleen door de arbeiders-beweging, maar door aHe democratische bewegingen, di~e b.v. in de verki~ezings-dag,en e1en Y"'"e·rke- lijke massa-campagne teg.en Mussen gevoerd hebben.

De hoofdzaak is echi:er, dat de arbeiders-beweging daarbij vooraan staat. Zij moet de motor aansla.an, om heel het democratische Nederland op de been te brengen . Slechts de arbeidersbeweging kan de spil zijn bij de verdediging van de1 democratie teg~en Hitler, bij het mak~en van Nederland tot ,e,en democratische vesting. De hoofdzaak is, dat er kracht ontwikkeld wordt.

Kracht, die uitgaat van de moderne arbeidersbeweging,- kr:acht, die uitgaat van de Katholieke en Christelijk~e arbeidersbeweging en van de Neutrale. En het is de taak der Modeme arbeide~rsbe

weging, daarbij te streven naar zo sterk mogelijk'e v~erbinding

met de Katholieke, Christelijke en Neutrale, door het voeren van een politiek, uitgaande van de Moderne Vakbeweging, die ·een bloc der Vakcentrales tot stand brengt.

De krach·t der arbeidersbeweging zal daarbij toenemen en zij zal daardoor in staat zijn, de andere democratische organisaties, in het bijzonder die der boeren en tuinders, die onder geen omstandigheid ten prooi aan het Mussert-fascisme mogen vall,en,

mede voor de verdediging van Nederland en van de Democra- tie, in beweging te brèngen.

Wanneer wij dus samenva-tten, dan zijn er .4 punten, die op het ogenblik als l•evensbelangen voor de g'ehele democratische bevolking van Nederland gelden om •een krachtige verdediging te ,garanderen.

Dez·e 4 puni:en zijn:

1. Krachtige buitenlandse politiek tot steun aan ieder initiahef tot verzekering van de collectieve veiligheld en in toomhou- ding van de fascistische aanvallers.

2. Krachtig opt!'eden ilegen de bondgenoten van HiHer in Nederland, in het bijzonder de N.S.B.

3. Zuiv·ering van de weermacht van alle pro-Duits-fascistische elementen. Opheffing der beperk~ende bepalingen teg·en de arbeidersbeweging bij de W1eermacht.

4. Werk voor de werklozen •en verhoging der s~unuitk·ering.

Deze 4 puni:en moeten aan de reg·ering . worden voorgelegd door de gehele arbeiders-beweging.

Het moel met volle nadruk - in het bijzonder ook tot de Com~

munisten - gezegd worden_, dat ·er op dit moment het sche~p

ste onderscheid gemaakt moet worden tussen de Nederlands,e regering, hoe f,el haar politiek tot nog toe ook bestreden is, en het tuchthuis-regiem, dat bij ~een overweldiging door de Nazi's in Nederland opg•ericht zou worden.

207

(8)

!I

K. BEUZEMAKER DE OVERWELDIGING VAN OOSTENRIJK De weinige tijdruimte, die thans nog aanwezig is, vóór Neder- land voo~ de verschrikkelijkste verrassingen kan staan, zoals de Oostenrijkse gebeurtenissen dit tonen, kan men ni•et meer de, vraag, welke regering in Nederland beter zou zijn, tot de hoofd- vraag maken. Men kan niet meer filosoferen over het karakter van de regering-Col,ijn, laat staan haar op Trotskistische wijze als even erg als Hitier of Mussert voorstellen. Men moet roeiën met de áemen, die er zijn, en zorgen, dat het stuur in de goede richting, n.l. teg.en het Hitler-fascisme gaat.

De arbeiders-beweging he·eft een grote verantwoordelijkheid.

Zij moet zorg dragen, dat iedere maatregel van deze regering, die regen de aanvalsdrang van het HiHer-fascisme gericht is, door haar ondersteund wordt, en zij moet door de krachtige actie, di'e zij ontwikkelt, door de druk, die zij op de regering uitoefent, deze voortstuwen in de richting van de eisen, die hierboven ontwikkeld zijn. De onderschatting van het g.evaar van het HiHer-fascisme in de gehele Nederlands·e bevolking moet beëindigd wo11den. Slechts de arbeiders-beweging is in staat, daartoe de kracht te ontwikkel·en. E·en waarlij~e geest van;

vastberadenheid ter verdediging van de onafhankelijkheid en de democratie moet gaan heersen.

Van deze vraagstukk·en moet ook het Congres der Communisti- sche Parti) volledig vervuld zijn. De Communistische Partij is geen doel op zichzelf. De Communisten hebben in deze gevaarlijke tijd dez·elfde belangen als alle overige democraten in Nederland, en het is daarom noodz_akelijk, deze vraagstuk- ken in dit Congres ten scherpste te steHen en de Partijr re overtuig,en, dat zij in deze tijd, in Nederlandse· verhou- dingen de weg moet vinden, om rde activiteit der hele Neder- landse democratie te helpen ontplooiën, in het bijzonder die der arbeiders-beweging, om daardoor de tegen het fascisme noodzak·elijke e•enheid te bevorder·en. Daarvoor is én in de Congres-voorbereiding, én in het Congres-zelf nodig, aHe sec- tarische half-Trotskistische stemmingen uit te !"oeiën. De Com- munistische Partij moet zich van haar verantwoordeJljkheid be- wust zijn. De Communisten moeten vooraan gaan bij de verdediging van de Nederlandse onafhank·elijkheid en ~ij het ver- zamelen van de krachten der arbeiders-beweging, opdat deze in;

staat is, een zelfstandige rol daarbij te vervullen.

24 April, 1938.

(9)

DE SOCIALE WETTEN

VAN MINISTER ROM ME

D. NOORDEWIER

Tegen de uitgesproken wens van de R.K. Vakbeweging in, die het verlangen koesterde, aan het hoofd van Social·e Zaken een man uit de arbeidersbeweging te zi·en, heeft Colijn prdessor Romme als minister van Sociale Zaken in zijn ni:euwe regering opgenomen. Romme behoort tot de i"eadionaire richting in de Staatspartij, :en zUn :eerste r·egeringsdaad, het invoer·en van de beruchte spaarregeling, deed golven van vemntwaardiging· hoog op slaan. De R.K. "Vdkskrant" schreef o.a., "dat dank voor deze hulp nie-t over de lippen wilde komen". Ook bij de behandeling van Sociale Zaken in de Tweede Kamer verl·oochende de nieuwe minister zijn r;eadionair;e aard niet. Zo wees hij botweg iedere medewerking aan het invoel'1en van •een wettelijke vacan- tiel"egeling af, •en pas nadat z·elfs de liberal'en hi•erover hun ont- stemming uitspraken, verklaarde Romme zich bet1eid, de zaak nog •eens te will.en bezi·en.

Het is goed, hier:aan te herinneren, nu vooral in de R.K. pers hoog wordt ·opg.egeven van de voorontwerpen van wet, door minisi!er Romme bij ide Hoge Raad van Arbeid aanhangig ge-

maakt. ·

I. DE ARBEID VAN DE GEHUWDE VROUW

Eén daarvan, welke de arbeid van de gehuwde vrouw nog ver- der wil beperken, is zo onomwonden 11eadionair, dat de vrouwen van al!.erlei politieke en godsdi·enstige overtuiging zich in een comité hebben aane•eng.esloten om •er teg·en te ageren. Ook de academisch g-evormde Chrisi!en-vl'ouwen werken hi•eraan mee.

Reeds zijn door dit comité talrijke overvolle protestvergaderingen belegd.

In zijn toelichting tot het voorontwerp z,egt de heer Romme, dat het hem bekend is, dat het aantal van vrouwen, die l·oonarb~idi

verrichten, gering is. De vermindering van de werkloosheid door het voorstel zal van weinig betekenis zijn. Het verbod van arbeid voor de gehuwde vrouw zi,et de minister •echter in de •e•e•rste plaats als •een kwestie van b •e g in se I. De taak der gehuwde vrouw ligt in het gezin :en de overheid di•ent het gezin i!e be- schermen ileg.en het v·errichten van beroepsa.rbeid door de gehuwde vrouw. Waar het hier volgens den heer Romme om :een begins·el gaat, zou •e·en absoluut verbod voor de gehuwde vrouw om andere arbeid dan in de ·eigen huishouding re verrichten, hebben moeiJen volgen. Hi·ervan is :echter geen sprake. In; de practijk komt het hierop neer, dat de vrouwen uit de betnek'- king.en met de beste arbeidsvoorwaarden worden ve!'dreven, doch de slechtst betaalde en ·onaang·enaamste arbeid mo9en, ne•en m o :et •e n blijven verrichten. De vrouw van den werkloze zal, •evenals voorheen, gedwongen kunnen worden om "uit werken" i!e gaan.

209

(10)

: i

l I

il

D. NOORDEWIER DE SOCIALE WETTEN VAN MINISTER ROMME

210

De wet verbiedt de arbeid van de 9ehuwde vrouw in een onderneming ingevol9e artikel 1, derde lid, der Arbeidswet 1919.

Arbeid, verricht in een tak van di·enst onder beheer van de overheid, valt ni,et ondeT de arbeidswet. Voor de ambtenaren geldt e·en af~onderlijke regeling. Ook de g~ehuwde vrouwen, welke kantoorlocal,en e.d. in dienst der overheid schoon maken, vallen onder het ambtenarenregl·ement. Nu bepaalt Romme na- drukkelijk, dat dit uit moet zijn; ook voor dez·e arbeidsters geldt het arbeidsv,erbod.

Het verrichten van huishoudelijke arbeid in di·enst van particu- lieren is echter vrij9esteld, evenals verschillende we·rkzaamheden in de landbouw. Bovendi.en kan de minister, als het bedrijfsbelang zulk:,. nodig maakt, groepsvergunningen verstrekken, waarbij de wet tijdelijk buiten werking wordt gesteld. Met name noemt de minister: seizoendrukte in de bedrijven en in de landbouw.

Dit zijn •echtec ni,et de enige uitzonderingen, waarbij de g'ehuwde vrouw we: beroepsarbeid mag verrichten. Ook de middenstands- vrouwen valf.en buiten de wet.

Alle werkzaamheden, verricht door het hoofd of den bestuurder van een onderneming of di,ens ·echtgenote, blijven geoorloofd, bepaalt artikel 1. E~en zeer gevaarlijke uitzondering maakt de wet in artikel 3, waar bepaald wordt, dat een gehuwde vrouw wel arbeid mag Vlerrichten: -

"Indien de inkomsten der vrouw en de overige inkomsten van haar gezin gezamenlijk een bij algemene maatregel van bestuur bepaald bedrag niet te boven gaan. De algemene maatregel bepaalt, dat het bedrag niet hoger mag zijn dan f 25.- per week en voor verschillende gemeenten of ge- deelten van gemeenten verschillend kan zijn." ·

Uit bov·enstaande uitzonderingen blijkt, dat het gescherm met principes wel zeer misplaatst is. Als •er gezinnen zijn, di·e be- schermd dienen te worden, dan zijn het zek.er di,e, waarvoor Romma uitzondering,en maakt. Als de vrouw van den landarbei- der in da oogsttijd, bij het bieten •en aardappels rooiën, mee naar het veld moet, - a.ls moeder uit werken gaat, is er van verzorging van de kinderen eenvoudig 9een sprake meer.

Zo is hel: ook in het gezin, waar de man en de vmuw samen minder dan f 25.- per we·ek v·erdi,enen. Ook daar is de 9e- dwongen verwaarlozing der kinderen groot, en moet de vrouw na volbrachk beroepsarbeid zi·ch 's avonds in het gezin afbeul·en.

En juist dez·e misstanden zullen blijven voortbestaan. Hi,er schuilt bovendien nog een ander gevaar. Stel, dat in e·en gezin de man achtfi.en, de vrouw hen gulden inbrengt. Dat is dri'e gulden boven de door Romme gestelde norm van f 25.-. Van achtHen gulden kan het gezin echter n~et rondkomen. Het 9evolg zal zijn, da+ de vrouw in dat geval om een loonsverlaging zal ver- zoeken OIT' aan 't werk te kunnen blijven.

Artikel 3 bepaalt tevens, dat het verbod, arbeid te v,errichten, niet gelden zal voor de gehuwde vrouw

(11)

"welke ten genoege van den minister kan aantonen, dat haar gezin voor het levensonderhoud uitsluitend of in belangrijke mate op de inkomsten, uit haar arbeid verkregen, is aangewezen".

Artikel 1 bepaalt nog, dat de vrouw, di~e in concubinaat f,eeft, voor dez,e we+. met de g.ehuwde vrouw wordt gel.ijkg,esteld. Hoe Romme dat rijmt met zijn principes? De ondernemer moet na- gaan, of de in zijn di,enst werkzame vl"ouwen niet ind~rdaad in concubinaa+ f,even.

In dit g.eval, zowel als bij het bepaalde in artikel 3, zal door pa- troon of ambtenaar worden g~espeurd ·en gewroet in het ine- tiemste particuli.ere leven, wat aanl·eiding kan g.ev·en tot de grofste willek·eur en chantage.

Het is V·erheugend, dat het verzet teg,en dit voorontwerp van Romme zo alg.emeen is. Door aan de gehuwde vrouw i~edere

behoorlijk betaalde arbeid te verbi,eden en de slechtst betaalde, onaang.ename en langdurig-e arbeid vrij te la~en, wordt g.een enkel g,ezinsbelang gedi,end. Het verrich~en van beroepsarbeid door g·ehuwde vmuwen in ons land is ov•erwegend, harde nood- zaak. V~erhoging van de l·onen en van de steun zou vele moeders onmiddellijk doen besluiten, het werk buitenshuis op te geven.

Dit zou werkelijke g-ezinszorg zijn, maar het zou g·eld kosten en Romme's ideaal is e·en sociale politi,ek, di·e geen geld kost.

Dit wetsvoorstel is één stuk reacfi.e, waarmee geen enkel arbeids- belang, noch gezinsbelang is gedi·end.

11. DE WERKLOOSHEIDSVERZEKERING

Van de oprichting der vakbeweging af heeft zij zich bezig 9'e- houden met de verzorging van de slachtoff.ers der rege.floz,e kapitalistische productiewijze. De socialistisch g.eoriënte·erde vakbeweging he·eft zich daarbij altijd op het standpunt g.esi!eld, dat de staat hierbij een gmte financiële taak had te v•ervull~n,

doch dat de uitvoering van de verzekering moest berusten bij, de vakverenigingen der arbeiders. Dit is tot op dit ,qgenblik de mening van de moderne vakbeweging g'eblev,en, en ook de neutral'e en conf,essionele vakoentral,es onderschrijven dit gro- tendeels. Het zijn dan ook de vakverenigingen g.eweest, di·e door het stichten van fondsen, waaruit bij tijden van werkloosheid ondersi:euning wer:d verfe,end, de werkloosheidsverzek·ering hebben gemaakt tot wat zij op het ogenblik is.

De huidig.e reg,eling der werkloosheidsv•erz,ekering, die tot stand kwam door het Koninklijk Besluit van 2 December 1916, bepaalt, dat de verz·ekering tegen de geldeiUke gevolgen der werkloosheid door de vakvel"eniging.en wordt: gedragen en da.t zij> slechts verzekerd zijln, die zich vrijwillig bij een zodanige vereniging aansluiten. De werkloosheids'kassen der vakbonden worden door gemeente en rijk g·esubsidië,erd.

Het resultaat van ruim 20 jaar vrijwillige v·erz,ek,ering is, dat ruim 540.000 arbeiders tegen de geldelijke gevolg.en van werkloosheid zijn verzekerd. In 1932 bedroeg dit aantal 600.000. Door de onophoudelijke verslechtingen, die de laatste janen op bevel der

21t

(12)

. !I ,·

:i

.::1

l"egering in de werkloosheidsverz:ekering zijn aangebracht, is de populariteit hiervan onder de arbeiders danig afgenomen. V~er

hoging van de kasbijdragen, vermindering van de uitkeringsduur :en verlaging der uitkeringen waren aan de orde van de dag. Door de .enorme omvang :en lange duur van de werkloosheid raakten de kassen uitgeput en waren zij aangewez:en op extra-bijdragen van de regering, di·e zich in ruil :daarvoor het voll:edi:ge zeggings- schap over de kass,en aanmatigde.

Uit de arbeidersbeweging zijn vele sLemmen opgegaan, dat aan de ministeriël:e will:ekeur op dit terrein :een einde zou komen.

Geëist werd e·en wetteliike 11eg:eling der werkloosheidsverz,ekering, waarbij de volksvertegenwoordiging invloed zou krijgen ren over veranderingen in de verz,ekering zou moeten kunn:en be- slissen.

Het recht op ondersteuning bij werkloosheid moest duidelijk in de wet worden vastgel~egd.

De invloed der vakorganisaties op de werkloosheidsvrerzekering is de reacti:e altijd :een doorn in het oog geweest, :en het he1efii niet onibr·oken .aan pogingen om deze invloed te beperken :en om z:el• invloed in de kasbestUI-;en te v·erov,eren. De 11eadi·e wil de b:edr.agen, aan de werkloosheidsverzekering bes~ed, sterk v:erminderen, en de invloed der vakbonden uitschakelen.

In welke richting gaat nu de, do~or minister Rommre .aanhangirg g:emaakte verplichte wettelijke regeling van de werkloosheids- v.erzekering?

De uitvoering van de verz·ekering wordt geheel aan de invloed der vakbonden onttrokk·en. Artik·el 21 bepaalt:

"In de uitvoering van de verzekering volgens deze wet wordt voorzien door:

a. werklozenkassen van bedrijfsraden,

b. werklozenkassen van door onzen minister goedgekeurde bedrijfsver- enigingen;

c. een Rijks-werklozenkas".

In zijn toelichting zegt de minister nog: "Dat in een stelsel van verplicht:! verzekering een koppeling der uitv·oering uitsluitend aan de organisaties van werknemerszijde ni.et past, zal wel geen betoog beho~even".

Van reen uitschakeling van de vakbondsinvloed is intussen geen sprake, beweert Minister Romme. lni!eg:endeel is de invoering v.an de verplichte werkloosheidsverz:ekering zijns inzi,ens de schoonste bekroning van de pioni·ersarbeid der vakbeweging ...

De vakbeweging zelve denkt daar heel anders over. Ge:en ren-

k~el,e richting to,ont zich ingenomen met hetg:e·en Romme wil. De hoofdbestu!"env·ergadering van het N.V.V. was na een uitvoerige

discussi~e unani·em van mening, dat teg:en het voorontwerp grote bezwa11en bestaan :en dat met name de positi:e der vakbondren met werkloz,enkassen beduidend sl·echter dreigt te worden. - Het bestuur van het Katholiek Vakverbond me·ent, dat de be- voegdheden van den minister veel te groot zijn. Het wil, dat de uivtoering blijft bij de vakbonden, - dat de eisen, waarop

(13)

uitkering kan worden V·erkreg·en, sterk verlicht worden, - dat 1er een minimum-uitkeringsduur in de wet wo!'dt vastgoel·egd, - dat

de ov.erheid subsidie blijft verlenen. - De christeiUke v.akbe- weging stelt or:goev-eer dez·elfde eis•en ·en is bovendi·en ook teg-en de v.erplichte verzekering.

Geheel anders is het oordeel der ondernemers. Natuurlijk hebben zij bezwaar, aan de verzekering mee te betal•en, en zij zullen •er aHes op zetten om de bijdrag-en van hun kant zo gering mog-elijk te doen zijn, maar voor het overig-e tonen zij zich met Rornme's initiati-ef best i•f':'genomen. Luister sl,echts naar hetge-en het orgaan der katholieke ondemerners, de "Katholieke W.erk- gever", var. 4 Februari, ervan zegt: -

"Tegemoet gekomen wordt aan de wens der werkgeverscentrale van 1921, dat de verzekering zodanig moet worden geregeld, dat alle arbeiders er aan kunnen deelnemen, ongeacht of z.ij al dan niet in een vakvereni- ging georganiseerd zijn.

"Op deze wijze kan ook voldaan worden aan die andere, door de werkgeverscentralen in 1921 gestelde conditie, n.l. dat de werkloosheidsverzekering bedrijfsgewijze geregeld zou moeten worden. Deze keuze vloei- de overigens reeds voort uit de omstandigheid, dat de verzekering alleen betrekking heeft op "normale" werkloosheid". .

Ook over het onttrekken van de uitvoering der werkloosheidsverz·ekering -aan de vakbonden is het katholi·ek,e endememers- orgaan goed te spl'eken: -

"Reeds in 1921 hebben de werkgeverscentralen de eis gesteld, voor eerst, dat zij medezeggenschap dienden te krijgen in het bestuur der kassen 0.13.

bij de beoordeling van het begrip "passend werk". Vervolgens, dat waarborgen gegeven moesten worden, dat de uitkeringen zodanig worden gesteld, dat de prikkel tot werk zoeken niet verloren gaat, en dat ten- slotte verschil wordt gemaakt tussen de uitkeringen aan kostwinners en niet-kostwinners".

Het ondernemersorgaan besluit aldus:

"Bestudering van artikel 57 en 58 doet wel mz1en, dat de, door de.

werkgevers indertijd gestelde eisen omtrent medezeggingsschap enz. geheel zijn ingewilligd".

Zo is het inderdaad. Dat de werkloosheidsverz•ekering "verplicht" zou zijn, was •een ondememerseis. Dat de v'erzekering

"bedrijfsg-ewijs" zou worden op9ebouwd, - dat de ondernemers medezeggingschap in de kasbestu11en zouden krijgen, - dat het uitkeringsbedr:ag altijd aanmerkelijk lager moet zijn dan het loon, al is dit nóg zo laag, - het waren aHemaal ondernemers•eisen •en zij zijn in Romme's ontwerp van wet zonder uitzondering in9ewilli-gd, i!erwijl door artikel 21 de invloed der vakorganisaties wordt uitg·eschakeld. Art. 33 bepaalt wel, dat het bestuur van een bedrijfsvereniging voor de he-lft moet bestaan uit vertegenwoordi9ers, aan9ewezen door de vakorganisati·es, maar daar staat de andere helft van ondem•emersvertegenwoor- digers tegenov·er, die iedere maatregel in het belang der werk-

213

(14)

lozen vrijwel onmogelijk maakt, terw.ijl de rijkswerkl·ozenkas re- g·el!'echt door het bestuur der Rijksv·erzek•eringsbank wordt ge- l·eid. Geen ·enk·el·e poging he·eft de minister g·edaan om de vakorganisati·es de verz•ekering te doen uitvoeren of bij de uitvoering in te schakel•en. "Dat dit niet kan, behoeft 9een oommen- taar", z•egt Romme. Naar onz,e mening kan dit echter z,eer wel.

Het apparaat der vakbeweging is volkomen in staat, dez·e taak ile v·errichten, maar de minister wil dit ni·et. Hij drijft in zijn ontwerp naar de "oorporati·ev·e staat", naar ,een belang,engemeen- schap tussen de ondernemers en een éli~e van arbeiders, want er is 9een sprak·e van, dat de~e verplichte wettelijke verzek,ering aHe arbeiders zal omvatten. Laten wij den minister zel·f aan het woord.

Artik·el 57, waar de ondernemers zo me•e ingenomen zijn, bepaalt o.a.: -

"dat een verzekerde arbeider recht op uitkering kan doen gelden, als hij

"onvrijwillig" werkloos is geworden en door middel van zijn arbeidsboekje kan aantonen, dat hij in de twaalf maanden, voorafgegaan aan de indie- ning van zijn verzoek om uitkering, ten minste gedurende 6 maanden arbeid heeft verricht in een onderneming in de zin dezer wet.

Het percentage van de uitkering mag niet hoger zijn dan 70 procent van het laatst verdiende loon.

Uit de bepaling, dat de helft van het jaar 9ewerkt moet zijn om in aanmerking te komen voor uitk·ering, blijkt reeds, dat hon- derdduiz·enden van arbeiders buiten de verzekering zull·en val- l·en. Uit de toelichting op het ontwerp blijkt nog dudelijker, wat de bedoeling is. Daar l·ez·en wij: -

"Deze regeling betreft in de eerste plaats de bevordering van de doel- einden van de betrokken bedrijfstak en wel in drieërlei opzicht. Vooreerst behoort de bedrijfstak te beschikken over een zodanige reserve aan ge- schikte arbeidskracht, dat hij steeds zijn functie, voorziening in de behÓef- ten, op de juiste wijze kan verrichten. Vervolgens behoort de bedrijfstak te voorzien in de bestaansmogelijkheid der arbeiders, die normaal er toe be- horen, ook in die perioden, dat zij in het bedrijfsbelang in de reserve zijn.

En in de derde plaats brengt het bedrijfsbelang mee, dat het aantal be- drijfsgenoten binnen redelijke grenzen blijft en de betrokkenen, zowel in werkgevers- als werknemerskring geprikkeld worden, om die maatregelen te nemen, welke er op gericht zijn, de werkloosheid, voor zover deze samenhangt met de toestanden in de bedrijfstak zelf, niet boven het voor het bedrijf nodige te doen uitgroeien."

Uit artike! 57 ·en uit de toelichting hierop blijkt, dat van oen alg·e- mene verz·ek·ering geen sprake is. Alleen zij, die vrij reg•elmatig werken, zull·en onder de re9eling vallen.; de andere honderddui- z•enden, die minder gelukkig zijn, vallen ·er buiten, - ook de ge- organiseerden, die jarenlang aan de werkloz·enkas van hun vakbond hebben betaald. Zij worden het "residu", dat Colijn on- barmhartig naar Armenzorg wil v·erw,ijzen.

Het hele ontwerp staat vol met voor de arbeiders hoogst ge- vaarlijk·e bepalingen. Artikel 62 bepaalt, dat de ondernemers

(15)

verplicht zijn, de helft der versohuldigde premi'e op de arbeiders i!e verhalen, maar ... "bovendien kan met toestemming van den minister een groter deel dan de helft der bijdrage op het loon worden ingehouden." Dit kan zelfs g·eschieden met terugwer- kende kracht Voor de arbeiders ·e,en uiterst gevaarlijke bepaling.

De pr·emie z·elf, die betaald moet worden, scha,t de minister op 1¹/2 à 2 prooent van het loon. Alweer e·en bewijs, hoe beperkt de verzekering zal zijn. Nu betalen de l'eden in tal van g.evall>en 70 >en 80 oent per we,ek aan hun werkloz,enkas. Daarop komt een toesl.ag van het rijk van op zijn minst 1 00°/o. Met ,elkaar wordt dit du~. f 1.50 per week. Neem nu e>en loon van f 25.- per week.

Daarvan wordt, vdgens minister Romme, op zijn hoogst 2 procent of f 0.50 aan premi·e betaald, terwijl de 11egeringsbijdrage gehe·el V•ervalt. Dit is drie maal zo weinig als op het og·enblik, waarvan dan ook nog de administratiekosten, die niet g·ering zullen zijn, moeten worden betaald. Een dergelijk'e rekensom laat zie'!, dat dez·e verz·ekering alle·en kan slagen, als een he,el 9ering per- oentage der de·elnemers last van werkloosheid zuHen hebben.

Nog ,even will>en wij wijzen op het ".arbeidsboekj,e", dat Minister Romme wil invoeren. ledere ondememer wo11dt met straf be ...

dreigd, als hij e,en arbeider laat werk,en, die niet in het bezit van e·en "arbeidsboekjoe" is. In dit boekj'e zal wo11den aangetekend:, waar en wanneer •een arbeider werkte, en welke tijd hij werkloos is gewe,est. Bovendien, - en dat is wel het 'ergste, - zal de reden van ontslag er in worden v,ermeld. Dit wordt ni>et bepaald in artikel 20, dat over het "arbeidsboekje" handelt; maar in artikel 85 l,ez·en wij:

"dat een werkgever, welke opzettelijk onjuiste mededelingen doet over de duur ener dienstbetrekking of de wijze van beëindiging daarvan, wordt ge- straft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren".

Tot welk,e will>ekeur deze bepaling aanleiding zal gev,en, behoeft niet nader be worden toegelicht. Het arbeidsboekj·e wordt e>en paspoort voor het l·ev,en, waarvan de arbeiders z,e·er veel nade,el zuHen ondervinden, maar nimmer voorde·el.

Is het ontwerp e·enmaal wet geworden, dan is van invloed der volksvertegenwoordiging vrijwel ge·en spl"ake me,er. Over de invoering der wet moet ·echter de Tweede Kamer besliss>en.

Daarom is het nodig, aHe krachten te verzamel,en om te zorg.en~

dat de noodzakelijke wijzigingen bijtijds worden aan9ebracht.

Zoals het ontwerp nu is, is het voor de vakbeweging en voor de arbeider-; onaanvaardbaar. Een wettelijke regeling der werkloosheidsverz.ekering is echter drin9end geboden. Daarom kan ni·et volstaan worden met het afwijzen en verwerpen van hetge,en Minister Romme heeft uitgebroed. Het ontwerp mag ni,et jarenlang bij de Hoge Raad of in de bureaux van het departement van Sociale Zaken blijven rusten. Mogen de Vakv,erenigingen het initiatief nemen tot een grote actie, om klaar ·en duidelijk uii!eer. t.e zetten, op welke wijz.e men de wettelijke regeling der werkloosheidsverzekering zou willen zi>en ingevoerd!

215

(16)

Wij zouden daarbij voorop willen stellen, dat de uitvoering van de verzekering, ook als deze de ong,eorganiseerden zou om- vaHen, blijft berusilen bij de vakorganisaties. Dat de verz·ekering alle bedrijfsarbeiders omvat, ook hen, die tengevolge der ab-

normaal g11ote werkloosheid jarenlang werkloos zijn. Dat naast de ondernemers het rijk ~ijn bijd~agen blijft verl,enen. Dat de bepaling, dat de uit~ering nooit hoger mag zijn dan 70 procent van het laatst verdiende loon, all<een zal gelden voor die bedrij- v•en, waar het loon zo hoog is, dat 70 procent van dit loon e·en behoorlijke we·rklozensteun mogelijk maakt. Dat voor bedrijv•en met lag·e lonen het peroenta.ge verhoogd zal worden. Dat ge:en

"arbeidsboekj,e" wordt ingevoerd, maar evenals nu, werklo~en

z·egels worden geplakt.

Met dit •Ontwerp van wet staan voor de arbeidersklasse van Ne- derland grote belangen op het spel. Äl's het voo!'n>emen var.

minister Romme wordt uitgevo·erd, z.al aan de vakbeweging 1een gevoelige slag worden toeg,ebracht. Het behoeft g'e,en betoog, dat de werkloz·e· georganiseerde arbeider, di,e, omdat hij buiten de regeling valt, naar armenzorg wordt v·erwezen, het contact met zijn vakbond zal verliezen. Ook de georganise·erde, die wel onder de regeling valt, zal g.edurende de tijd van werkloosheid g·e,en direct contact hebben met zijn organisahe. De belangen der v·erz·ek·erden zullen worden behartigd door een ambhe:naar, di·e aan de we·rkloz,en geen enk·el·e verantwoording is verschul- digd, 1en die ni,et, zoals de bestuurders der bonden, voor hun belangen opkomt.

TensloUe zou tussen de arbeiders onderling een scherpe schei- dingslijn worden getrokken, die niet me·er zou lopen tussen georganise·erden 'en ongeorganise•erden, waarbij het van de arbeiders zelf afhangt, deze scheiding op te heffen, maar tussen de

"uitverkorenen" en het ,.r·esidu". Deze scheiding zou noodlottige gevolgen kunnen hebben voor de gehel·e arbeidersklasse. Daar- om di·enen alle krachten te worden i.rJgespannen om dit te ver- ijdelen,

111. DE KINDERBIJSLAG-REGELING

E·en derde, door minister Romme ingedi·end vóór-ontwerp van wet beoogt de invoering van een weHelijk,e kinderbijslag-1'1eg,e- ling. Over de wenselijkheid van een dergelijke regeling lopen de meningen ook in de arbeidersbew1eging sterk uiteen. Het N.V.V. heeft zich tegen invoeriQg van kinderbijslag.en al~ijd

hachtig gek,eerd, terwijl de confessionele vakbeweging, in het bijz.onder de katholi·eke, voor inv,oering heeft geijve.rd. Hert rijkspersoneel ontvangt reeds e·en kinderbijslag. Ook de mees- te provinciën •en omstr.eeks 300 gemeenten hebben e~en dergelijke r·egeling. In 143 .arbeidsove11eenkoms~en, tuss·en ondernemers en vakorganisaties .afgesloten, is in een kinderbijslag voor- zi.en; 62.205 arbeiders of 25 pCt. van de, bij collecti,eve con- traden betrokk,en personen, viden op 1 Juni 1936 onder deze 11egelingen.

(17)

W,at de minis~er in zijn toelkhting zegt over de vorming van e1en gezin "naar de wetten der natuur" gaan wij voorbij. Dit is een principe, waaraan ook in katholi,eke kring, gezien de snell<e teruggang der geboor~ecijfers bij het katholi~e~e deel der bevolking, ni,et de hand wordt gehouden.

In zijn toelichting op het ontw,erp constabeert mi:n<isi!er Romme, dat het huidig·e loon gea.cht moet worden, i!e zijn be!'1ek~end op de bestaansmogelijkheid van ,e·en gezin vangemiddelde _grooHe.

Het is nogal optimistisch, te menen, dat het l·oon van de land- arbeiders, f.exüelarbeiders ·en vele andel'1en bel'1ek,end zou zijn naar de behoeften van een g·ezin van middelmati9e grootte. In werkelijkheid is het loonpeil in verschill<ende takken van het Ne- derlandse bedrijfsleven ne,ergedrukt tot <een peil, waarop 2)elfs het kl,einste gezin in kommervoll<e omstandigheden l'eeft, 1en de gl"ote gezinnen ,e,env·oudig in de bitlierste armo,ede v~erkel'1en en letterlijk all<es ontberen, tot voldoende voeds·el toe. Dat ministe·r Romme dit zal toeg,even, kan men echi!er moeilijk v'erw:achten:

- het zou v·oor de 'r·e9ering consequenti<es me,ebl'1eng,en, di,e geld kosi!en. Daar wil de reg,ering ni,ets van weiJen 'en daarom verklaart de minister het huidi9e loonpeil bel"ekend op ,e,en mid- delmatig groot gezin. Dit houdt dus in, dat de g<l"ote gezinnen in nood v·erk'el"en, <en om hi,eraan tegemoet i!e komen, heeft de minister 'een kinderbijslag-l"e9'eling bij de Hoge Raad van Arbeid aanhan,.gig 9em.aakt.

Artik·el 23 van het ing,edi·ende voorontwerp van wet bepaalt: -

"De arbeider, die hier te lande zijn woonplaats heeft en wiens gezin meer dan twee: kinderen beneden de leeftijd van 15 jaar telt, heeft voor elk kind, te rekenen vanaf het derde kind, dat de leeftijd van vijftien jaar nog niet heeft bereikt, overeenkomstig de bepalingen der volgende artikelen recht op kinderbijslag.

"Onder kind wordt in deze wet verstaan: een wettig, een gewettigd, zo- mede een uit een vroeger huwelijk van de(n) echtgenoot(e) van den arbeider gesproten kind."

Art. 24 zegt:

"Voor het recht op kinderbijslag tijdens een kalenderkwartaal is beslissend de samenstelling van het gezin van den arbeider op de eerste dag van dat kalenderkwartaaL

De uitbetaling van de kinderbijslag geschi,edt ten minsi!e 'eenmaal in de dri·e maanden, <en bedraagt 3 pl"ooent van het loon, voor ieder kind.

"Voo: de beslag komt het dagloon, hetwelk meer dan acht gulden be~

draagt, niet in aanmerking, en wordt het dagloon, dat minder dan drie gulde:1 bedraagt, geacht drie gulden te hebben bedragen (artikel 25),

De kosten van dez,e verze~ering zull<en voHedig door de ondernemers moeten worden opgebracht. Artikel 27 z,egt o.a.: -

"De werkgever mag de door hem krachtens deze wet betaalde of verschul-

digd~ premie geheel noch gedeeltelijk op enigerlei wijze op den arbeider, verhalen".

217