laatste woord

(1)

en

Waar h top 28

Stemt op de V.V.D.I

Straks zult u weer eens de gang naar het stembureau moeten maken, want op woensdag 28 maart worden de verkiezingen voor de Provinciale Staten gehouden.

De post heeft de oproeping in uw bus laten glijden en de wet verlangt van de kiesbevoegde burger, dat hij of zij zich meldt voor het in ontvangst nemen ,van het stembiljet.

I

Dat is meer dan een formaliteit - al beschouwen sommigen het zo - het is een voorrecht, dat u in het vrije democratische Nederland ten deel valt:

(le bevoegdheid om uw toekomstige regeerders te kiezen en daardoor de grote lijn van het beleid in de komende vier jaren uit te stippelen.

"Vanneer u het stembiljet uit handen van de voorzitter van het stembureau in ontvangst h¹eeft genomen, besef dan, dat dit een machtig wapen is, mits het o_p __ clle'" juiste. wijze wordt gehanteerd.

Blanco in de bus geworpen is het waardeloos, voorzien van n1eer dan één rr le stip ongeldig, maar de keuze van dat ene zwarte blokje, waar- van u het witte hart rood maakt - meer niet! - is het belangrijkst.

Dat blokje maakt deel uit van een lijst van namen, samengesteld door de politieke partijen, die kr<Jchtens ha<Jr beginselen en program een bepaalde visie op het beleid van het provinciale bestuur vertegenwoor- digen. Zodoende kunt u dus uw invloed uitoefenen en deze is groter dan men denkt, indien vele duizenden kiezers eensgezind handelen en da<Jrdoor een machtige strnming ontwikkelen.

\Vilt u uw stem grote waarde toe- kennen, dan is dus uw keuze niet een kwestie van sleur of willekem·, ma<Jr van gemotiveerd handelen.

Het is een misverstand te denl,en.

dat het provinciale bestuur allec11 maar de Statenleden aangaat. Het raakt ook u, want de Staten kie:Len de leden van de Eerste Kamer en daarmee wordt dus de politieke sa- menstelling van dit deel der Staten- Generaal bepaald. Het regeringsbeleid wordt mede dom· de Ee,_·ste Kamer gecontroleerd en over de wetgeving velt zij het laatste oordeel.

* * *

I)e Provinciale Staten kiezen voorts het dagelijks bes\u.ur.

van de provincie, het college van Ge-

deputeerde Staten, dat toezicht uit- oefent op de gemeentebesturen, op de waterschappen en beslist in administratieve geschillen.

Zolang de Provinciale Staten al:;

:·egel slechts twee zittingen per jaar houden (onder de nieuwe Provincie- wet zal dat veelvuldiger kunnen ge- schieden), ·komen zij minder in het Eieuws dan de Staten-Generaal en de gemeenteraad, die bovendien meer de bu,rgerij aansprekende on- derwerpen plegen te behandelen.

Ten onrechte ondervindt de provincie daardoor minder publieke belangstelling. Nochülns verricht zU taken, welke voor de ingezetenen van grote betekenis zijn.

In ons steeds dichter bevolkte.

naar oppervlakte kleine land, wordt een verantwoord gebruik van de be-

~chikba1·e gl'Ond van overwegende betekenis. Agrarisch bedrijf, industrie, verkeer, recreatie, havens, uit- breiding y;111 dorp en stad - al deze algemene :)elangcn st>-ijden om voorrang -:-i_i !-~ct L:2Loucl dan \vel bet verv.rerven v~:_n de sch.:-ta :·scr \VOL'-

dende gt·ontt. De bevolk~ngsaan\vas

vooral in de steden. m:_wkt de ruim- telijke oHlening tot een nUpend pïo- bleem en het is het· provinciale bestuur, dat geroepen is daarvoor een aanvaardbare oplossing <Jan te ge- Yen. Gedeputeerde Staten beoorde- len de uitbreidingsplannen der ge- meenten. Provincia1e Staten kunnen sll·eekph1nnen vaststellen.

~-....~-11b..~~""~~~""'~~~~...".,_~'""~~~~ ...

; _~ A T T E N T I E ! ft. T T E N _T I E ! ' ;

~~ Luiste 9

rt, 0 op v

1^r9^ij~ag,30 maart a.s., over de zender Hilver,;um I (40,2 m), -~~

van 1 . .) - .40 uur, naar ;

"DE STEM VAN DE V.V.D."

~ ^Spreker:prof. mr. P. ]. Oud, voorzitter van de V.V.D. ~

~~"" ... "" ... "'~~"""~~"'" ... ~~ ... --q,..."'lb-"'-~~~~..._... ... ~

Donderdag 22 maart 1962 - No. 675

Een hartig

laatste 'Woord

(zie pag. 3)

maart

om ga.a.t

Gedeputeerde Staten verdelen het jaarlijkse contingent voor de woningbouw over de gemeenten, hetgeen van invloed is op de volks- huisvesting en de bouwbedrijvigheid.

De watersnoodramp van 1953 heeft het grote belang van zorg voor waterkeringen duidelijk in het licht gesteld. Door middel van de provinciale waterstaat wordt toezicht uit- geoefend op de taakvervulling der waterschappen. Bemaling, bestrij- ding vari verontreiniging en verzil- ting zijn daarbij mede in het geding.

De aanleg van de z.g. secundaire wegen is aan de provincie toever- trouwd en daartoe stellen de Staten een provinciaal wegenplan vost, dat aangevuld met rijwielpaden, voor een doelmatig vervoer van pe1sonen.

en goederen en voor het toerisme van doorslaggevende betekenis is.

· Op het gebied van maatschappelijk werk, volksgezondheid en cul- tuur subsidieert de provincie parti- culiere activiteiten, voor zo ver zij niet zeH - b.v. door instandhouding van eigen verpleeginl'ichtingen daarbij een taak vervult.

De bevordering van de recreatie komt bij de uitgroei van de randstad Holland steeds meer op de voorgrond en het is duidelijk, dat het bedrijfsleven in alle delen der provincie hiermede gebaat is: vervoers- ondernemingen, horeca- en winkel- bedrijven preifiteren van deze over- heidszorg.

Ook aan de ontwikkelingsmoge- lijkheid van het agrarische bedrijf en de nijverheid schenkt de provincie aandacht. Het Economisch- Technologisch Instituut, in samen- werking met de Kamers van Koop- handel en Fabrieken ingesteld, verricht waardevol onderzoekings- werk. Bij de voorziening van elektri- citeit en water vervullen sommige provincies door haar bedrijven een taak.

In bereep beslissen Gedeputeerde Staten o.a. over besluiten v<ln de gemeentebesturen tot vordering van woonruimte, tot onbewoonbaarver- klaring van woningen en tot weigering van drankwet- en taxivergun- ningen.

Het kan u dus zeker niet onyer- schillig zijn hoe de Provinciale Sta- ten en het college van Gedeputeerde Staten wo1·den samengesteld en welk beleid zij zullen voeren.

(Vervolg op pag. 2)

On nationale oppositie

Op hetzelfde ogenblik dat reeds vaststond d<1t thans een begin zou worden gemaakt met een ( voorals- nog geheim) gesprek tussen Neder- land en Indonesië over Nieuw Gui~

nea, heeft men van Indonesische zij~

de nog eens openlijk verklaard door te gaan met zijn mobilisatie en met de uitgebreide militaire maatregel<>n jn Oost-Indonesië voor een invasie

in Nederlands Nieuw Guinea.

De regering heeft daawm het volkomen beçrrijpelijke besluit geno~

men het smaldeel van de Konink~

lijke M<1rine, dat zich in de Cara- ib~sche Zee bevond. naar de ooste- lijke P<1cific te zenden. Dit sm<~ldeel zal een vl<~qvertoon-bezoek aan ver~

schillende h;wens aldaar brengen en voor de westkust v<~n de Verenigde Staten blijven kruisen.

Dat in het bijzonder de minister v<Jn Defensie, zijn staatssecretaris en hun adviseurs hun verantwoordelijk~

heid voor de veiligheid van de be- volking en de 20.000. Nederlanders alelaar en voor hun eventueie evacu~

atie ::waar voelen, is dan ook de meest begrijpelijke zaak van de wereld en kan slechts worden gewaéir- deerd.

Het A merik<1anse ministerie Viln Buitenl<~ndc;c Zaken heeft inmiddels verklaard, dat de Amerikaanse re~

gering er geen enkel bezwaar tegen heeft dat Nederland vier oorlogsbo~

dems door het Panamakanaal heeft gedirigeerd. Eveneens werd van Amerikaanse zijde verklaard, dat men daar n i e t van mening was, dat deze reis van enige invloed zal zijn op de ~ toen nog ~ komende bespreking.

Alleen mr. Burger, de voorzitter van de PvdA~fractie in de Tweede Kamer en "Het Vrije Volk" begrij~

pen dat niet. Of nog veel erger: zij w i ll en dat ?iet begrijpen, omdat zij ~ ten onrechte. naar onze stel~

lige overtuiging zei fs hier een

"verkiezingswinstje" uit denken te halen.

Zo wordt dit besluit van de re~

gering nu van socialistische zijde voorgesteld als een "bedreiging" van Nederlandse kant en heeft mr. Bur~

ger daarover ook nog schriftelijke vragen gesteld aan de minister-pre~

si den t.

Wij achten deze socialistische hou~

dinÇJ, "door verkiezingskoorts ged re~

ven", zoals het Handelsblad op- merkte, ver beneden peil.

Een oppositie, welke het nationale belang zozeer met voeten treedt, verdient slechts één antwoord van de kiezers: een duidelijke neclerlaaÇt!

A.W. A.

(2)

Socialistische looninterpellaties

zijn gedevalueerd

De socialisten hebben we1mg plezier

~ehad yan hun _interpellatie over het loonbeleid. De interpellant drs. Roemers zag er zelfs geen heil in om door middel va.n een motie te proberen nog iets van het oppositiespel te redden. De traditio- nele motie bleef achterwege zogenaamd omdat de betekenis van moties onder dit

·kabinet zo gedevalueerd is. Misschien had de heer Roemers met !neer reden kunnen sp1·eken oYér de gedevaluee1;de betekenis Yan de socialistische looninterpellaties.

Een poos geleden was een interpellatie van de PvdA over het loonbeleid een politieke gebcurterüs, waarbij het de grote vraag 'vas, in hoeverre woordvoer- ders van de regeringsgezinde fracties - met name die der rechtse groeperingen - de socialistische kritiek zouden delen. Op die manier we1·d een steentje van de regeringsburcht losgewrikt. Dat is diver- se keren gelukt. Een hoogtepunt voor de oppositie is geweest, dat destijds enkele leden Yan de p1·otestants-christelijke fracties voor een PvdA-motie hebben ge- stE'md.

Hoe anders was de sfeer tijdens de jongste interpellatie. In de liberale en

de tijd van de kabinetten-Drees kwamen ook zwarte lonen voor, maar toen maakte de PvdA-fractie zich daar niet zo druk over, alelus onze woordvoerdeL Veront- wam·digd intenumpeercle drs. Roemers, dat hij in 1956. toen de heer Suurhoff Sociale Zaken beheerde, ook over de zwat-te lonen heeft gesproken. Wie sprak daar toen niet over, zouden we willen opmerken, maar we. kunnen ons toch niet herinnet·en, dat een socialist dit euYel toen tot het kei·npuht van een interpellatie heeft g-emaakt, zoals thans het geval \-Vas.

Een van de stellingen van de heer Roemers was, dat het algemeen loonpeil omhoog kan. Dat blijkt immers uit het feit, dat de ondernemingen zwarte lonen uitbetalen, zonder dat onze economie dol wordt gedraaid. Dat lijkt een I'edelijk argument, maar terecht stelde de heer C01·ver hier tegenover, dat als alle zwarte lonen wit gemaakt zouden worden, er toch - onder de d1·uk van de arbeidsmarkt - weer spoedig een zwart randje zou ontstaan, ook al zou daar geen economische ruimte meer voor zijn.

Dit alles neemt natuurlijk niet weg, dat men ook buiten de oppositie wel degelijk de feilen van het tegenwoordige loonsy- steem erkent. Zo zei bijvoorbeeld de heet·

Corver niet venukt te zijn van het tel- kens weer nader preciseren van de spel-

reg-els, maa1· er toch de noodzaak van in te zien_ Bovendien is nog niemand met een beter systeem boven water gekomen.

De SER stucleert op verzoek van de regering al anderhalf jaar op nieuwe loon- critéria. Zo eenvoudig blijkt het dus niet te zijn om een goed werkend en liefst ook nog gemakkelijk hanteerbaar loon- stelsel te ontwerpen. La critique est aisée. !'art est clifficile, zei minister Veld- kamp.

Overigens vond de bewindsman het wat ovei'dJ·cvcn om te zeggen, dat het huidige pJ·oduktivitcitscriterium onhanteerbaar is, zoals de beer Roemers had beweerd. Aan ieder systeem kleven feilen en onder het l)uiclige stelsel zijn de werknemers niet slecht gevaren. Inderdaad, vijftien pro- cent loonsverhoging in twee jaar en een stijging van het werknemersaandeel in het nationale inkomen van 67 tot 70 pro- cent zijn resultaten waarmee men voor de dag kan komen.

De socialistische interpellatie heeft be- wezen, dat als er forse, reële loonstijgin- gen uit de bus komen het voeren van oppositie tegen de loonpolitiek niet zo heel een:voudig is. Zelfs niet, al is er op de loontechnische acrobatiek wel wat aan te merken. Voor de PvdA is de gang van zaken bij deze interpellatie zeer teleur- stellenel geweest. De regering kan in dezelfde mate tevreden :djn.

22 MAAJ\.T 1002- :PAGINA 2

(Advertentie)

Redelijke verantwoording

in denken en doen, ziehier één van de hoofdeisen, die het liberalisme èn het moderne humanisme de mens voortdurend stelt. Tal van buitenkerkelijke liberalen gaven de afgelopen jaren blijk van de behoefte om zich niet alleen in politiek opzicht maar ook binnen het kader van een genootschap op geestelijke grond- slag te bezinnen in een wereld vol onze- kerheid en dreigingen.

Voor u bestaat die gelegenheid eveneens.

Inlichtingen HUMANISTISCH VERBOND Oudegracht 152, ûtrecht.

· rechtse hoek had men geen behoefte aan kritiek op het loonbeleid. vVel wilde men de socialisten kapittelen over hun hetze tegen de loonpolitiek. Het felst daarin was de KVP-er drs. Bogaers (directeur van het ·wetenschappelijk adviesbureau van de KAB). Hij venveet de oppositie, niet loyaal mee te we1·ken aan de toepassing der loonspelregels. Bovendien stak hij uitbundig de loftrompet op de door de socialisten zo zeer verguisde staatssecre- hu-is Roolvink.

Het onwezenlijke in de houding der socialisten is, dat zij wel klagen over een dreigende loonana1·chie, maar dat zij on- dei-tussen door hun agitatie zelf een handje helpen om in de chaos te belan- den. De lang niet denkbeeldige gevaren die hieruit voor onze economie voort- spruiten, deed de rechtse en liberale woordvoerdeJ'S k1·achtig stelling nemen tegen het oppositionele bouwwerk. Ze 'Y8ren het eens 1net de v:eigering van de J'Pgel'ing on1 de jongste 1oonaan\vijzing in te hekken.

CJLieuw-~uinea-terug lik

Het is vooral het euvel van de zwarte Ionen, waar de socialisten zich in vast- beten. In een periode van spanning op de arbeidsmarkt is daar geen kruid tegen gewassen, zei de libe1·ale heer COI'VeJ·. In

(Vervolg van pag. 1)

U^w stem bepaalt mede die sa- rnenstelling en dat beleid!

Indien een partij een voldoende aantal zetels weet te behalen kan zij aanspraak maken op vedegen- woordiging in Gedeputeerde Staten en ook daarover beslist het totaal der op de lijst uitgebrachte stem- n1en.

Wïe de voorkeur geeft aan een vooruitstrevend beleid, dat rekening houdt met de financiële en economische mogelijkheden, wie prijs stelt op een zo groot mogelijke persoon- lijke en geestelijke vrijheid, op een doelmatig overheidsbeheer, dat niet meer belasting vordert dan strikt noodzakelijk is, kan met vertrouwen zijn stem geven aan de lijst van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.

De VVD heeft bij de voorgaande verkiezingen, dank zij de steun van een voortdurend toenemend aantal kiezers, de opgaande lijn weten door te trekken. In 1954 bezette zij over het gehele land 50 Statenzetels; in 1958 steeg dit aantal tot 63.

Zo kon zij in verscheidene provincies in het college van Gedeputeerde Staten zitting nemen. Zij is in de meeste gevallen gestegen op de ranglijst van de politieke partijen in het gewest. Zorg er voor, dat zij daar blijft en de liberale invloed op het provinciale bestuur kan uitbrei- den!

Besef, dat de Statenverkiezingen belangrijker zijn dan voor de pro- 'lÎncie alleen; zij zijn een voorloper

Viln de gemeenteraadsverkiezingen op 30 mei en daarom is de eerste klap een daalder waard!

v.d.L.

Over enige weken begint de tweede zitting van de Nieu\v-Guinea Raad. Men krijgt de indruk, dat de Papoea-maatschappij de ontwikkeling ronclo;n Nieuw- Guinea met moeite kan volgen.

Er is een groepel'ing, die zich op het standpunt stelt. dat Nederland het volk moet opleiden tot zelfbeschikking ( = zelfbest u u!'), al zou dit nog 20 jaar moeten duren. Hun woordvoerde1· is Ka isicpo, die verklaarde, liever naar Australisch Nieuw-Guinea te vluchten, dan ooit onder Indonesisch bestuur te geraken_

De mogelijkheden om aan de wensen vç.n deze groep tegemoet te komen lijken gel'ing. Nicu\v-Guinea is nog niet in staat tot zelfbestuur (Kennedy: hoeveel acade- mici zijn er al?), terwijl ons de tijd niet gegund zal zijn hierop te wachten.

Een grote groep Papoea's ook, is, eerst in de laatste n1aanden, voorstander ge- worden van een gesprek met Indonesië, mits de Papoea's hierbij officieel verte- genwoonlig-cl zullen zijn. Voorstanders van deze politiek zijn, in eerste instantie, de leden van de Nieuw-Guinea Raad, die in december 1931 Nederland hebben be-

zocht tijdens de lance!'Îng van het plan Luns voor de V.N. De leden Ahmad (Mo- hammedaan) en Bonay (Set·oeier) spra- ken zich hierover het eerst openlijk uit.

Mr. 11". -~f. Th. Adrirwnst·ns. die ons

!!,<'ruime t{id lezt'nswaardi~c brieren uit llollnndia zond, is inmiddels in Neder·

fund teruggekeerd.

li'ii publiceren hier tha11s ern .Je- ru{{Dlik" en stellen er prijs OfL de heer .'ldriaanst•ns dank te zeggen vuur de mcdercerking. welke hij gedurende die tiid !Jclanfie/oos wm ons blad heeft verleent!.

liedactie V. en D.

Ten slotte is er nog de groep, die aan-' sluiting bij Indonesië voot·staat. Hoe groot deze is, valt moeilijk te zeggen. Ook hier wordt de naam Bonay wel genoemd.

BINGHAM ^& co ^N.V.

SCHIEDAM

ZONWERINGEN MODERNE JALOEZIEËN

c:r--~--- N I E U W E H A V E N 5 9 • 7 1 • T E L . 6 9 0 9 5 *- 6 -4 7 7 5*

BETONKEIEN

en

BETON ANTI KRUIPSTEEN

In kleuren grijs en heiderood

•

Voldoen aan de hoogste eisen Keur en acceptatie op het werk

•

N.V. Heesseltsche Steenfabriek v /h W. P. DE VRIES en CO.

Heesselt (Gem. Va rik) -Telefoon Ophemert K 3445-271

Een ande1·e scheidslijn, die dOOi' de papoea-maatschappij loopt, is die de1· politieke partijen. Wij hebben er reeds eerder op gewezen, dat de partijen gPcn Yene- genwoordiging in de Nieuwe-Guinea Raad hebben en sterk plaatselijk geo1·iënteerd zijn.

Toch geeft de c0nstellatie te HolJandia wel de toon aan. Hier treden enerzijds de Parna (Bonay, Kirihio) en andf'J'Zijds de DVP, Partai Merdelta en de Sentani-partij op. Laatstgenoemde beraden zich, om zich te vet·enigen tegenover de 1neel' p1·o~

gressieve PARNA.

Dat ook de Papoeagemeenschap zich langzaam aan de feiteïijke realiteit gaat wennen, blijkt o.m. uit haar houding Lo.v.

de Papoea-student Frits Kirihio, die in december 1961 plotseling naar Indonesië vertrok, om te solliciteren voor guuver- neur, zeggen son1migen1 on1 zich te oriën- teren, zegt hij zelf.

Onmiddellijk na het bekend worden, n!.

van diens reis, vonden er in Nieuw-Gui- nea demonstraties van jongeren plaats, gericht tegen Kirihio. Thans zijn er reeds groeperingen die Kirihio, inmiddels in Nederland teruggekeerd, naa.r Nieuw-Gui- nea willen uitnodigen om diens bevindin- gen te vernen1en.

En de Europeanen? Met enige bezoJ·gd- heid zien zij de toekomst tegemoet. De angst voor militair geweld is na de af-

<>eslao·en aanval in januari verdwenen. De

~rees"' voor politieke ontwikkelingen is ge- bleven. Verscheidene middenstanders heb- hen hun 7..aak verkocht en zijn vertrok- ken.

Mr. W. M. TH. ADRIAANSENS

ALGEMEEN SECRETARIAAT

V.V.D.

KoninCJinneCJracht 61 's-GravenhaCJe Telefoon ( 070) 60 48 03

(3 liinen) Giro 67880

STALEN MEUBELEN

GISPEN

CULEMBORG

(3)

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

22 MAART 1962 PAGINA I

Een HA

TIG

laatste woord

van mr. H. VAN RIEL

.tot de luisteraaJ•s-kiesers

Mr. H. van R ie I, voorzitter van onze Eerste-Kamerfractie; richtte zich op vrijdag 16 maart in het kader van onze reeks veertiendaagse radio-uiben- dingen (10 minuten per 14 dagen!) met het volgende "laatste woord" tot de luisteraars-kiezers:

Het is voor mij een groot voorrecht,. dat ik op deze vrijdagavond zo kort voor de Statenverkiezingen tot u spreken mag. Het bestaande radio-beleid immers leidt vaak tot verveling bij de luisteraars en kijkers, en houdt ons, liberalen, praktisch uit de aether. Als de eommerciële televisie komt, krijgt u stellig betere programma's, De V.V.D. staat gesloten achter het denkbeeld de commerciële televisie toe te laten. Denkt u daar om te beginnen eens aan bij het uitbrengen van uw stem. V.V.D. kiezen betekent betere televisie steu- nen. Mij lijkt dit onder meer een zaak van het grootste belang voor zieken, invaliden en ouderen, die toch al zo weinig contact met de buitenwereld heb- ben, en in wier leven een goede televisie een krachtige morele steun kan zijn.

Ik begon mijn radio-praatje maar met de radio-wereld, ditmaal.

Een groot deel van u zal naar de uit- zending van de rede van onze partij-voorzitter prof. Oud geluisterd hebben, die deze op onze jaar· .. ·-se f.lgemene Ver[ ^1- dering in Leeuwarden op 9 maart j.l. uit- sprak. Zelden heb ik zo'n enthousiaste bijeenkomst meegemaald. Wie klaagt over gebrek aan bela 'clling voor de politiek is nooit bij de V.V.D. wezen kijken, en het mooiste ogenblik wàs voor mij het moment, waarop de heer Oud staande langdurig werd toegejuicht nadat hij zich fel en openlijk gekeerd had tegen een bepaald soort groezelige aan vallen van per- soonlijke aard op zijn partij en haar lei- ders. De doorsnee-NederJander is gelukkig te fatsoenlijk en te verstandig om iets van zulke courantenschrijverij te moeten

·hebben, maar het is toch wel goed als een staatsman met een scr ·•:terende loopbaan achter zich eens onverholen doet blijken van zijn misnoegen en afkeuring.

Rechtszekerheid

Luisteraars, wij hebben in de Neder- landse politiek behaene aan flinke mensen, die de Nederlandse rechtsstaat ver- dedigen, Daartoe behoort nu eenmaal vast vertrouwen in de kwaliteit van de rechtspraak, en juist ook in de kwaliteit van de ambtenarenrechtspraak. Als de heer Van der Putten gelijk heeft, krijgt hij dat ook Hij heeft al eerder gelijk ge- kregen, en is daarna volkomen correct behandeld. Wie insinueert dat een amb- tenaar zijn belangen niet het beste aan de ambtenaren-rechter toevertrouwen kan, is niet meer dan een stemmingma- ker. Men kan gerust sympathie voor de heer Van der Putten als mens voelen, en de zaak op dit punt toch scherp willen zien. Landsbelang en het belang van het individu lopen uiteindelijk samen in het begrip rechtszekerheid.

Over ambtenaren en flinke mensen gesproken.

Luisteraars, ik ga u iets voorlezen uit Paraat, het orgaan van de P.v.d.A., van 9 maart 1962: De kop van een artikel luidt:

K.V.P. buigt zich in het stof. Dat zegt de socialistische schrijver maar aardig, en degenen in de K.V.P. die nog altijd graag met de socialisten willen samen-

werken kunnen het zich nu voor gezegd houden.

Dan komt het. "Toxopeus weet niet van wijken". Dat lijkt mij voor een minister een goede aanbeveling. U begrijpt wel dat het hier over de ambtenarensalaris- sen gaat.

Mag ik u, luisteraars, .. dit verband er eens opmerkzaam op maken - niet iedereen weet dat - dat de grote organi- satie "Het Ambtenarencentrum'.' achter de salarisvoorstellen van minister Toxo- peus stond? Hierbij is iets waar u wel.

goed op letten wilt. In het Ambtenaren- centrum zitten uitsluitend ambtenaren!

Deze bond komt echt en alleen voor ambtenaren op. Het lawaai tegen minister Toxopeus kwam van de kant van die bon- _den, die bij de <>]gemene vakcentrales

aangesloten zijn. Vindt u het onwaar- schijnlijk, luisteraars, dat de heren die het in zull<e bonden voor het zeggeri ·hebben, soms óók wel eens met andere dan uitsluitend ambtenarenbelangen moeten rekenen? En zou het niet zo zijn, dat zij de behandeling der ambtenarenzaken het beste aan hun eigen echte bond kunnen overlaten?

Het doet mij altijd goed te kunnen zeggen dat de V.V.D., de liberale partij, haar aanhang onder alle groepen, maatschap- pelijke en godsdienstige, van ons volk vindt. Wij staan vrij van de druk van belanghebbenden.

Bij anderen is dat wel anders.

PROVINCIALE DAG IN NOORD-HOLLAND

Holland. De gehele bijeenkomst stond in het teken van de naderende Staten- · vèrkiezing.

Hetzelfde nummer van het ~ocialisti

sche blad Paraat schrijft met genoegen kennis te hebben genomen van het feit, dat de Katholieke vakbondsbestuurder Weijters zich bij het salarisdebat op de achtergrond hield en constateert dat hier- door de situatie ~ermeden werd, dat aan de openbare beraadslaging in 's lands ver- gaderzaal figuren deelnemen die zich in een vroeger stadium als pleiters voor een en dezelfde zaak in een geheel andere functie tegen de Regering hebben gekeerd.

Een volkomen juiste opmerking, die overigens oorspronkelijk door minister Zijlstra werd gemaakt, zoals Paraat ook schrijft.

Maar wat vinden de katholieke boeren, de katholieke middenstanders en de katholieke intellectuelen er nu wel van dat de heer Weijters tenslotte tegen de be- groting van Binnenlandse Zaken stemde?

Wanneer ik op hun plaats zat, stond of werkte, steunde ik maar liever de V.V.D., en nam het zekere voor het onzekere. Bij ons komt een dergelijke figuur niet voor, mag ik met een zekere trots zeggen.

·Minister-president De Quay en Nieuw-Guinea

Luisteraars, ik vind dat wij op het ogenblik tevreden kunnen zijn over het kabinet-De Quay. Het gaat veruit de meesten van ons veel beter dan vroeger, en de Nederlandse zaak marcheert blijk- baar het beste zonder socialisten. Ik heb in het begin ook wel gevonden dat de heer De Quay niet de ideale minister- president was, en dat ook onverholen gezegd, zoals mij als Eerste-Kamerlid past.

Bij de Nieuw-Guinea-zaak, een voor Ne- derland uiterst ernstige kwestie, heb ik hem hogelijk leren waarderen als een be- leidvol en doortastend man, die de socialistische oppositie geen duimbreed +oe- geeft.

Wij hoorden dat ir. Soeka1·no onder om- standigheden de veiligheid van onze mensen op Nieuw-Guinea garandeert.

Wat de beloften van deze man waard zijn weten wij sinds hij de rechten van de Zuid-Molukken met de voeten trad, in strijd met het bestaande verdrag, en de Kongo heeft ons geleerd dat de Euro- peë<nen goed doen met zichzelf te be- schermen.

Het lijkt mij daarom uitstekend vier oorlogsschepen niet te ver van Nieuw- Guinea in gereedheid te houden, tenzij de Regering meent dat wij voldoende Amerikaanse garanties hebben.

De V.V.D.-Kamerfracties steunen het regeringsbeleid inzake Nieuw-Guinea als één man. Indien de veiligheid en de bescherming van alle mensen op Nieuw- Guinea u veel waard is kunt u ook d[dtr- om het beste op haar stemmen.

Tot nu de Statenverkiezingen, luisteraars!

Gelukkig lees ik in het Katholiek Staat- kundig Maandschrift van februari 1962, dat niemand minder dan dr. Albering, de secretaris van de K.V.P., de kans· op meer winst voor de V.V.D. zelfs niet uit- gesloten acht. Zegt het voort!

Specialisten zn

Manchester Gentleroy

en l.~adyroy o.a. bijzonder gesclzi!>:t voor sport- en tuinhleding

BRANDBLUSAPPARATEI't

Officiëel goedgekeurd Tolrijke attesten.

SIMPLUS N.V. DORDRECHT VJSqRAAT 6-8 • TEL. 3344* (018501

ONS VERKIEZINGSFONDS

Van leden en geestverwanten der Partij ontvingen wij de volgende bij~

dragen voor ons Verkie:z:ingsfon.ds:

J. A. v. d. M.-S. te Amsterdam, f 1 0.-; leden van de afdeling Maarn/

Maarsbergen, f 85.-; H. A. A. te 's-Gravenhage, f 30.-; J: M. de F. te Scheveningen, f 1 0.-.

Voor de:z:e giften betuigen wij gaarne on:z:e hartelijke dank!

ren op maatschappelijk, so- ciaal en cultureel gebied.

pen heeft, aan de orde.

In het winterse Haarlem kwamen op dinsdilg 13 maart 1962 de Noordhol.:.

landse vrouwen in de VVD samen voor het houden van een provinciale dag. Zij kwamen uit allerlei delen van de provincie, van Den Helder tot Zandvoort en het Gooi.

Na de gezellige koffie- maaltijd vertelde ons mevr.

mr. N. W. Dettmeyer-Lah- berton, als lid van de Pro- vinciale Staten van Zuid- Holland, over het werk in deze Staten. De politià speelt daar minder een rol, alhoewel de Provinciale Sta- ten de leden van de Eerste Kamer kiezen.

Copie voor deze rubriek te sen- den aan: Mej. Joh. H. Springer,

Alexanderstraat 16, Haarlem.

Het vaststellen van streek- plannen staat tegenwoordig ook op de agenda van een Statenlid. Het gaat er niet alleen om waar industrie- terrein moet komen, maar ook welke gebieden voor recreatie behouden moeten blijven. Het recreatieplan van de ANWB kwam ter sprake, evenals de zg. ont·

sluiting van het polderland-:

schap. ·

Het Nieuw Guinea-be~

leid, de ambtenaren-salaris- sen en het woningbouw- vraagstuk passeerden de je- vue. De inzet voor de a.s.

verkiezingen is ook deze keer vóór of tegen het so- cialisme, aldus ons Delfzijlse gemeenteraadslid.

Een tastbare herinnering aan deze geslaagde provinciale dag, namen de deel- neemsters, in de vorm van een boek met de titei "Waar zetelt en wat doet het provinciaal bestuur .van Noord~

Holland", mee naar huis . Direct na de begroeting

en de koffie werd in drie groepen 'n bezoek gebracht aan het Provinciehuis van . Noord-Holland, bekend on-

der de naam "Paviljoen Welgelegen". In deze histo- rische omgeving werd een zitting bijgewoond van de Provinciale Staten van Nrd.

De publieke belangstelling voor het werk van de Pro- vinciale Staten is veel ge- ringer en toch is het van 't grootste belang voor onze provinciale huishouding.

Spreekster wees op het toezicht van de waterschap-

pen. het onderhoud en de aanleg van wegen en de ge- zondheidszorg. De provincie Noord-Holland onderhoudt drie ziekenhuizen voor gees- teszieken. Tot de taak van de: Prov. Staten behoort ook het stimuleren en coördine-

Mej. mr. J. L. M. Toxo- peus Pott, gemeenteraadslid van Delfzijl, hield na de thee een politiek praatje. Op haar eigen levendige wijze stelde zij verschillende pro- blemen, waar de tegenwoordige regering mee te kam-

Het was een geschenk v3n de Provinciale Griffie, \vaar wij zo gastvrij ontvangen I. B.-V.

(4)

VRIJHEID EN DEI\IOCRATIE 22 MAART 1962 - PAGINA 4

Vervolg verslag jaarlijkse algemene vergadering van de V. V.D. te Leeuwarden

Rechtsb ^SC

er

ⁱ

g tegen de over

^eid

Prof mr. C. H. F. Polak uit Leiden sneed als eerste spreker dit onderwerp aan

Nadat de huishoudelijke agenda was afgewerkt, kreeg prof. mr. C. H. F. Polak uit Leiden het woord om als eerste inleider het onderwerp rechtsbescherming tegen de overheid te behandelen.

Spr. wees erop, dat van Ol.<ds 't de eerste taak van de overheid is de burgers te be- schermen. Aanvankelijk alleen tegen de vijand van buiten en tegen het ons om- ringende water, alsook tegen onrustwek- kers binnen de grenzen, tegenwoordig in toenemende mate ook tegen allerlei gevaren en onzekerheden, die ons leven of welzijn bedreigen. Vandaag gaat het ech-

ter niet om bescherming do o r, maar te g e n de overheid. Om haar bescher- mende, haar behoedende taak naar be- horen te kunnen vervullen heeft de overheid macht nodig. Een macht, die groter en omvangrijker moet zijn naarmate haar taak zich uitbreidt. En wie macht heeft, kan daarvan misbruik maken; dat leert de droeve ervaring van alle tijden en alle landen. Even oud als de overheid zelf is dan ook de vraag naar de grenzen van haar macht en die op welke wijze de inachtneming van die grenzen kan worden verzekerd. Het is een vraag, die steeds bij uitstek liberalen ter harte is ge- gaan en ook moet gaan, omdat het daarbij gaat om de vrijheid van de burger, de vrijheid van de individuele mens, zijn bestaan naar eigen opvattingen in te richten en zijn leven naar eigen inzicht te leven.

Vrijwel het gehele staatsrecht heeft ten doel de uitoefening van de overheidsmacht aan regels te binden en daardoor waarborgen te geven voor een rechtvaar- dige en juiste uitoefening daarvan. Na te hebben herinnerd aan de theorie van Montesquieu inzake de scheiding der drie staatsmachten, ~elke mede voorkoming van machtsmisbruik ten doel heeft, wees prof. Polak op de waarborgen welke de Grondwet en tegenwoordig ook verscheidene verdragen voor de vrijheidsrechten en de democratische staatsvorm bieden.

Decentralisatie van wetgeving en bestuur en inschakeling van colleges van advies en bijstand zijn eveneens daartoe ge- schikte middelen. Niet alleen de mede- werking van de Staten-Generaal aan de wetgeving , maar ook het tweekamer-

stelsel - waarbij de Eerste Kamer tegen overijlde en onrechtvaardige besluiten kan waken - verhoogt die waarborgen. Voorts is de ministeriële verantwoordelijkheid jegens de Staten-Generaal en de open- baarheid van de beraadslagingen der politieke colleges van grote betekenis.Dank zij de vrijheid van drukpers en van ver- eniging en vergadering, is binnen redelijke grenzen kritiek op en actie tegen bepaalde overheidshande-lingen mogelijk. Uit een en ander blijkt, dat ons staatsbestel reeds vele waarborgen tegen misbruik van overheidsmacht kent. Naar mate die macht toeneemt wordt echter het gevaar voor misbruik groter en zijn passende andere maatregelen tot bescherming noodzalre!ijk, zulks te meer, omdat de steeds omvangrijker wordende overheidstaak ertoe leidt, dat de feite- lijke macht wordt overgedragen aan ambtenaren, die handelen namens de ver- antwoordelijke overheidspersoon, die in de genomen beslissing niet steeds gekend kan worden.

Vooral de economische departementen hebben er een handje van om in de wetgeving steeds meer en vergaande be- voegdheden aan de minister(s) toe te kennen, zogenaamd in het belang van een slagvaardig beleid. Zo vormen de Wet Economische Wetgeving en de Prijzenwet er voorbeelden van hoe de Tweede Kamer heeft moeten vechten om althans een be- scheiden mate van rechtsbescherming te verzekeren.

Ministeriële

verantwoordelijkheid onvoldoende waarborg

De inleider wees er op, d;.lt reeds de"

staatscommissie tot grondwetsherziening in 1883 van oordeel was, dat de Staten- Generaal noch de middelen, noch de ver- eiste eigenschappen bezitten om tot een zuivere en onpartijdige beslissing van rechtvragen te komen. Thans geldt deze uitspraak nog sterker, nu naast de oude grondrechten nieuwe sociale vrijheidsrechten zijn gegroeid, welke de burger juist een recht tegen de staat geven.

Deze ontwikkeling leidt er steeds meer toe, dat de klac:ij.ten zich richten tegen de niet met politieke verantwoordelijkheid beklede ambtenaren, die in de moderne welvaarts - of verzorgingsstaat dagelijks duizenden beslissingen nemen, die zelfs diep ingrijpen in het leven van de

burger~. Ook in België en Engeland hebben bekende rechtsgeleerden hun be- zorgdheid over deze ontwikkelingsgang uitgesproken. De enorme groei van het ambtelijke apparaat (ruim 100.000 personen in rijksdienst) vergroot het pro- bleem. De Kamercommissie-Koersen,die het militaire aankoopbeleid onderzoekt, heeft haar verbazing er over uitgesproken, dat zo vele en zo verstrekkende beslissingen buiten de staatssecretaris en de minister om konden worden genomen.

Slechts in theorie kunnen de bewinds- lieden voor dergelijke, niet het algemeen

beleid rakende handelingen en beslissingen ter verantwoording worden geroepen. De Staten-Generaal hebben noch de tijd,noch de mogelijkheid klachten te onderzoeken, al doen de commissies voor de verzoekschriften hun best. Een bekend hoofdamb- tenaar heeft eens gezegd, dat bevoegdheid zonder genoegzame controle op de duur, zelfs bij de beste overheidsdiena- ren, leidt tot willekeur. De menselijke

fouten en tekortkomingen zijn ook de over het algemeen met grote toewijding en plichtsbetrachting werkzame ambtenaren niet vreemd. Die toewijding leidt soms tot overschatting van het openbaar belang en tot een te eenzijdige beoordeling.

Controle en vooral een gelegenheid voor beklag of beroep voor de burger, die zich onrechtvaardig door de overheid be- jegend acht, is niet alleen nodig om on- recht te voorkomen en te herstellen,zij

verstrekt ook de positie ·van de administratie. Een goede overheid behoeft open- baarheid, onderzoek door anderen niet te duchten, integendeel, als haar doen en laten correct is, zal een onpartijdige bui- tenstaander, een administratieve rechter b.v., klachten daarover ongegrond ver- klaren. Door zulk een uitspraak is haar beleid gerechtvaardigd en die uitspraak zal, zo al niet bij de klager, dan toch bij de anderen het gezag en het vertrouwen in de overheid versterken of doen terugkeren.

Administratieve rechtspraak

De inleider ging vervolgens in op de lij- densgeschiedenis van de meest voor de hand liggende oplossing: invoering van administratieve rechtspraak, waarvoor Buys in 1880 reeds pleitte. Zij is immers zo niet het kenmerk dan toch het sluit- stuk, de bekroning van de rechtsstaat.

Vele voorstellen zijn in de loop der jaren tot dit doel gedaan, doch deze rechtspraak is slechts stukje voor stukje moei- zaam tot stand gekomen. Men denke aan het ambtenarenrecht; de rechtspraak voor de sociale verzekering en de publiekrech- telijke bedrijfsorganisatie en het belas- tingrecht leveren andere voorbeelden.

Daarnaast bestaat het administratieve beroep, niet op een onafhankelijke rechter, maar op een hoger bestuursorgaan

(Gedeputeerde Staten en de Kroon met voorbereiding door de Raad van State, afdeling van geschillen van bestuur).

Het is echter in een democratie onaan- vaardbaar, dat een onafhankelijke, aan niemand verantwoording verschuldigde rechter de richting en de inhoud van het overheidsbeleid zou bepalen.

Er zijn echter nog zeer vele gevallen waarin de overheid besluiten neemt, die van grote invloed zijn op de rechtsposi-

tie van e.en burger zonder dat deze daar~

tegen enig rechtsmiddel heeft. In sommige gevallen kan het kort geding voor de president van de arrondissements-

rechtbank uitkomst bieden. Ook de Ho- ge Raad heeft in zijn rechtspraak een zekere mate van rechtsbescherming weten te scheppen tegen willekeurige d. i. volkomen onredelijke besluiten en tegen die, waarbij de overheid een bevoegdheid gebruikt voor een ander doel dan waar-

voor haar die is gegeven. Het burgerlij- ke geding is echter veel te omslachtig, te formeel en te kostbaar voor de tal- rijke geschillen tussen burgers en overheid.

In politieke kring is men van de noodzaak van een administratieve rechtspraak op ruimer schaal vrij algemeen overtuigd.

Ook uit het beginselprogram van de VVD blijkt dat.

Prof. Polak ging vervolgens in op de wijze, waarop dit doel kan worden ,be- reikt. _Daarover bestaan vele, dikwijls uiteenlopende opvattingen, Sedert 1958 ligt bij de Tweede Kamer een wetsontwerp, dat ten aanzien van bepaalde be- schikkingen van rijksorganen een beperkt beroep op de Kroon openstelt.

Overigens zal als regel in toekomstige wetten verwijzing naar deze procedure geschieden. Dit is nog maar een mager schepje uit de ketel! Vreemd is echter, dat dit wetsontwerp, hoewel het geen beroep geeft tegen besluiten van gemeentebesturen e.d., toch dit administratief beroep op de Kroon beperkt tot schen- ding van de wet of een algemeen begin- sel van behoorlijk bestuur. Dan kan men beter beroep geven op een onafhankelijke rechter. Nu eet men als het ware van twee wallen. Men geeft het beroep op de Kroon en niet op de onafhankelijke rechter uit angst, dat de administratie in haar beleid zal worden gehinderd, maar anderzijds beperkt men de beroeps- gronden tot een toetsing aan het recht als ware de Kroon een rechter. Nu de beslissing aan de Kroon wordt gegeven en het beroep alleen openstaat tegen besluiten van. rijksorganen, mist deze be- perking van de toetsingsgronden een redelijke zin.

Het is duidelijk, dat, zelfs al zou dit wetsontwerp spoedig wet worden hetgeen stellig gewenst is, daarmee nog niet voldoende rechtsbescherming is verzekerd.

Men denke aan het onbeantwoord laten van brieven, achterstelling bij sollicita- tie of subsidie, het weigeren van telefoon- aansluiting, het bevoordelen van concur- renten met opdrachten enz. enz. In zo'n geval kan men zich slechts met zijn beklag met toepassing van het petitierecht tot het bevoegde vertegenwoordigende college wenden. Hoewel de Commissies voor de verzoekschriften hun best doen, levert deze procedure lang niet altijd een, het rechtsgevoel bevredigend, resultaat op.

Dat is ook niet mogelijk, omdat men op de stukken moet afgaan en niet een zelfstandig onderzoek kan instellen. In dit verband herinnerde de inleider aan het denkbeeld van wijlen prof. Molenaar, die een Kamer van Bezwaren als onafhankelijk college klachten tegen het overheidsbeleid wilde doen onderzoeken en daarover aan de Kamers rapporteren. De ter overweging van dit denkbeeld inge- stelde commissie-Prinsen wees dit echter af, omdat de behandeling dan groten- deels buiten 't parlement zou omgaan en dus afbreuk zou doen aan de band tussen burger en Staten-Generaal. Men wilde de bestaande methode handhaven, doch de mogelijkheid openen om de Algemene Rekenkamer een feitelijk onderzoek te doen instellen. Voorts zouden de beide Kamers een gcmeenschappelijk bureau moeten instellen, dat de burger op de mogelijkheden van een rechtsgang zou kunnen wijzen. Ook van dit alles is echter niets terecht gekomen. Noch de regering, noch de Kamers, hebben, kenne- lijk beducht voor inmenging in haar zaken, iets gedaan. Nochtans blijft er grote behoefte aan een figuur, die zelfstandig

klachten onderzoekt dan wel op grond van geruchten, krantenberichten of uit eigen beweging nagaat, of een overheids- dienst wel behoorlijk optreedt. De Alge- mene Rekenkamer is voor een dergelijke taak noch ingericht, noch bestemd.

De ombudsman

De inleider verklaarde de Ombudsman voor ogen te hebben, zoals die in de Skan- dinavische landen en in West-Duitsland voor de Jsrijgsmacht bestaat. In Denemar~

ken is de Ombudsman - hier te lande zou men kunnen spreken van "Procureur van de Staten-Generaal" - een door het parlement benoemde jurist van erkend gezag, die volkomen onafhankelijk is. Hij zou in de eerste plaats klachten kunnen onderzoeken over machtsmisbruik bij die diensten en bureaus, voor welke ministe- riële verantwoordelijkheid geldt, doch althans aanvankelijk, niet die over handelingen van gemeentebesturen en hun diensten, ook al zijn juist hier de klachten vrij talrijk. Alleen die grieven moeten in behandeling komen, die onbehoor- lijk of verregaand onzorgvuldig gedrag van de overheid of haar dienaren doen vermoeden. Hij zal bevoegd moeten zijn de klager en andere personen, ook ambtenaren, te horen, alle stukken over de zaak in te zien, behoudens speciale inter- ne stukken van het departement, waarvoor de minister toestemming zal moeten verlenen. In geval van weigering zal de Kamer hiervan mededeling worden gedaan. De procureur brengt van belangrij- ke zaken tussentijds en over zijn werk- zaamheden in het algemeen jaarlijks verslag uit aan de Kamers.

Het succes van het instituut staat of valt met· de wijze, waarop de procureur te werk gaat. Weet hij het vertrouwen van publiek en overheid te winnen, dan zijn de voordelen groot. Vele geruchten en z.g. schandalen zouden niet de atmos- feer bederven. Blijkt de klacht gegrond, dan wordt het rechtsgevoel bevredigd; is zij ongegrond, dan wordt het overheicts- gezag versterkt en onder alle omstandig- heden ook het vertrouwen in de democratie. Van groot belang is ook de voor- lichting, die de procureur in een rustig gesprek aan de burgers, die verdwalen in de doolhof van instanties en organen, in elk bepaald geval kan geven. Hun ervaring met het overheidsapparaat, de wetgeving en haar toepassing, neergelegd in hun verslag, kan voor regering en Sta- ten-Generaal van grote waarde zijn.

De moderne welvaartsstaat gaat ge- paard met zich steeds uitbreidende over- heidsbemoeiïng. De bevolkingsaanwas, het toenemend toerisme, de technische ontwikkeling - men denke aan lucht- en waterverontreinigin~ en de kernener- gie - zullen tot nieuwe wetgeving en bestuur leiden. Dat geldt ook yoor de stormachtige verkeersontwikkeling. In dit dichtbevolkte land zullen wij nu eenmaal op menswaardige wijze moeten kunnen blijven wonen, werken, ons verplaatsen en verpozen. Daaruit volgt, ook voor de liberalen als goede realisten, dat maatregelen nodig zijn in de totaal andere wereld, waarin wij thans leven.

De liberalen van de vorige eeuw gaven Nederland de wetten, die dat land toen nodig had en een vreedzame ontwikkeling tot de democratische welvaartssta~t van nu hebben mogelijk gemaakt. De h- beralen van deze eeuw zullen aan dit land en Europa de nieuwe instellingen en bestuursvormen moeten geven, die waarborgen, dat deze welvaartsstaat, ondan~s industrialisatie, automatisatie en urbam- satie, een rechtsstaat zal zijn (applaus).

TELEGRAM VAN H. M. DE KONINGIN

Naar aanleiding van het ter Algemene Ledenvergadering te Leeuwarden aan H. M. de Koningin gezonden telegram, ontving het Hoofdbestuur van de Parti- culiet' Secretaris van H. M. de Koningin een· schrijven van de volgende inhoud:

"Hare Majesteit de Koningin heeft mij vet·zocht U haar dank over te brengen voor de gevoelens geuit in Uw telegram".