EEN DAK OP MIJN FUNDERING. Werkboek voor persoonlijk leiderschap en zelfzorg

(1)

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

Werkboek voor persoonlijk leiderschap

en zelfzorg

(2)

(3)

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

(4)

(5)

VOORWOORD

Ik bouwde een dak en zette het op de fundering. Ik vergat de ramen, de isolatie en balken. Het bleef staan, maar het was donker. Ik maakte een gat in het dak en zag mijn familie, vrienden, collega’s, mijn baas. Het regende en ik hield met mijn handen het gat dicht. Ik mocht niet loslaten. Ik vroeg hulp om het gat dicht te houden. Ze zeiden: ‘Nee’. En we maakten samen het dak dicht, zetten er ramen in, isoleerden en verstevigden het dak.

Als er een basis is gevormd voor het creëren van persoonlijk leiderschap en zelfzorg is dat de fundering om verder op te bouwen. Individueel en samen met collega’s. In dit werkboek reiken we daarom werkvormen aan om alleen en samen aan deze fundering te bouwen. Het aanbieden van beide vormen verstevigt de fundering van de ontwikkeling.

Veel bouwplezier!

Hilde Both Juni 2020

(6)

Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan!

Pippi Langkous

(7)

INLEIDING 8 DE FUNDERING NEERLEGGEN 9

DE MUREN BOUWEN 13

HET DAK OP DE MUREN 17

DE TUIN AANLEGGEN 21

HET HUIS ONDERHOUDEN 25

NAWOORD 28

BIJLAGE I LICHAAMSSCAN 29

BIJLAGE II HULPVERLENINGSSTIJLEN 30

Ik heb het nog nooit gedaan,

dus ik denk dat ik het wel kan!

Pippi Langkous

(8)

INLEIDING

Persoonlijk leiderschap is de vaardigheid jezelf te leiden. Leiding geven aan jezelf gaat over sturing geven aan je leven en je werk. Een belangrijk onderdeel daarvan is zelfzorg, daarom gaan we in dit werkboek daarmee aan de slag. Iedereen die meer bewustzijn wil ontwikkelen over zelfzorg en mogelijk verandering wenst in de eigen zelfzorg, kan dit werkboek inzetten om hierbij ondersteuning te krijgen. Dit werkboek is gemaakt op basis van het onderzoeksrapport, waarbij onderzocht is hoe zelfzorg leeft onder de medewerkers van Exodus Zuid-Holland. Daaruit is gebleken dat er behoefte is aan aandacht en handvatten voor het versterken van zelfzorg.

HOE TE GEBRUIKEN

Neem de tijd en creëer een rustige omgeving voor jezelf waar jij aan dit werkboek met aandacht kan werken. Het uitgangspunt van dit werkboek is dat jouw antwoorden nooit goed of fout zijn. Het gaat om jouw wensen en behoeften van nu en mogelijk kom je op een later moment tot andere uitkomsten.

TIPS

• Je kunt alleen aan dit werkboek werken, maar het is ook goed mogelijk om het samen met een collega te doen;

• Maak een planning, waarbij je bijvoorbeeld elke maand een bepaald hoofdstuk structureel inplant om te bespreken;

• Bij elke fase kun je een lichaamsscan doen. Hierbij zoek je contact met je lichaam en sta je stil bij hoe jouw lichaam op dat moment voelt. Dit kan je helpen bewuster te worden van hoe je je voelt.

De lichaamsscan is bijgevoegd in bijlage I. Op de website https://exodusleert.nu/doen-zelfzorg/ staat een audio opname van een lichaamsscan. Deze kun je beluisteren als je dat prettiger vindt dan de lichaamsscan lezen;

• In bijlage II is een opdracht bijgevoegd waarbij je kunt onderzoeken welke hulpverleningsstijl jij hebt en welke valkuilen daaraan verbonden zijn.

Wil je de invullijsten uit dit werkboek meerdere malen invullen, dan kun je ze downloaden op:

exodusleert.nu/zelfzorgwerkboek/. Hier kun je ook een pdf van het werkboek downloaden.

(9)

DE FUNDERING NEERLEGGEN

De eerste fase van het model ‘Kracht en zelfzorg’ is de fase ‘weten’. In deze fase ga je stil staan bij hoe het met jouw zelfzorg gaat en vooral waar jij zelf tevreden over bent. Daarnaast ga je onderzoeken wat jouw kracht(en) is/zijn.

VOORBEREIDING

Het model ‘Kracht en zelfzorg’ is een hulpmiddel dat je zelfstandig kunt gebruiken. Bij de fase ‘weten’

staan een paar vragen. Probeer deze voor jezelf te beantwoorden. Noteer je antwoorden, zodat je hier later op terug kunt kijken. Kom je er niet uit? Kijk dan in bijlage I. Dit is een format actieplan zelfzorg en geeft extra ondersteuning.

Je antwoorden komen in andere fasen weer van pas. Er volgt nu een vragenlijst die verder in gaat op deze vragen. Je kunt jouw zelfzorg met behulp van deze vragenlijst verder verkennen.

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

Fasenmodel ‘Kracht en zelfzorg’

fase ‘weten’

Hoe ziet jouw huidige zelfzorg eruit?

Wat gaat er goed in jouw zelfzorg?

Wat is jouw kracht in het werk?

FASE

‘WETEN’

(10)

OPDRACHT ZELFZORG VRAGENLIJST.

Scoor de onderstaande dimensies op frequentie.

FYSIEKE ZELFZORG

Ik eet regelmatig (ontbijt, lunch, diner) en gezond.

Ik doe lichamelijke oefeningen.

Ik heb regelmatig medische zorg ter preventie van lichamelijke klachten.

Ik heb zorg voor medische zorg als het noodzakelijk is.

Ik neem vrij als ik ziek ben.

Ik neem massages.

Ik dans, zwem, wandel, ren, doe aan sport, zing of andere fysieke activiteit die leuk is.

Ik neem tijd voor seks, met mezelf of met een partner.

Ik krijg genoeg slaap.

Ik draag kleren die ik leuk vind.

Ik neem vakanties.

Ik maak dagtochten of neem kleinere vakanties.

Ik sluit me regelmatig af voor de telefoon.

Andere zaken...

PSYCHOLOGISCHE ZELFZORG

Ik maak tijd voor zelfreflectie.

Ik heb een eigen persoonlijke psychotherapeut.

Ik schrijf in een dagboek.

Ik lees literatuur die niets met het werk te maken heeft.

Ik doe iets waarin ik geen expert ben en niet de verantwoordelijke ben.

Ik verminder stress in mijn leven.

Ik let op innerlijke ervaringen: luister naar mijn gedachten, opvattingen, principes en gevoelens.

n.v.t. voor mij nooit zelden soms vaak

1 2 3 4 5

(11)

Ik laat verschillende aspecten van mijzelf zien.

Ik verbind mijn intelligentie met nieuwe gebieden: kunstexpositie, sportevenementen, theater, etc.

Ik oefen in het ontvangen van aandacht van anderen.

Ik zeg af en toe neen tegen extra verantwoordelijkheden.

Andere zaken...

EMOTIONELE ZELFZORG

Ik spendeer tijd met anderen van wie ik het gezelschap leuk vind.

Ik blijf in contact met belangrijke mensen in mijn leven.

Ik geef mijzelf complimenten, waardeer mijzelf.

Ik hou van mijzelf.

Ik herlees favoriete boeken, ga mijn favoriete films opnieuw zien.

Ik ontdek prettige activiteiten, mensen, voorwerpen relaties, plaatsen en zoek ze op.

Ik sta mezelf toe om te huilen.

Ik zoek situaties, mensen op waarbij ik kan lachen.

Ik toon mijn verontwaardiging in sociale acties, brieven, donaties, protesten,

demonstratieve optochten.

Ik speel met kinderen.

Andere zaken...

WERKSITUATIE OF PROFESSIONELE ZELFZORG

Ik neem pauze gedurende de werkdag (bv. lunch).

Ik neem de tijd om te praten met collega’s.

1 2 3 4 5

(12)

Ik neem de tijd om taken af te maken.

Ik zoek uit welke projecten en taken opwindend en belonend zijn.

Ik stel grenzen t.a.v. cliënten en collega’s.

Ik breng mijn caseload in zo’n balans dat geen dag of gedeelte van de dag me te veel is.

Ik arrangeer mijn werkruimte zo dat het comfortabel en goed voor me is.

Ik heb regelmatig supervisie en intervisie.

Ik onderhandel over mijn behoeften m.b.t. salaris e.d.

Ik heb een steungroep met mijn collega’s.

Ik ontwikkel professionele interesses op andere, dan trauma gerelateerde gebieden.

Andere zaken...

EVENWICHT

Ik streef naar een evenwicht in mijn werkleven en de tijd die ik besteed aan werk.

Ik streef naar een evenwicht tussen werk, gezin, spel en rust.

Andere gebieden van zelfzorg die belangrijk voor me zijn...

SCORING

FYSIEKE ZELFZORG (maximumscore is 65) score 4+5 = PSYCHOLOGISCHE ZELFZORG (maximumscore is 60) score 4+5 = EMOTIONELE ZELFZORG (maximumscore is 50) score 4+5 = PROFESSIONELE ZELFZORG (maximumscore is 45) score 4+5 = EVENWICHT (maximumscore is 10) score 4+5 =

We tellen alleen de 4 en 5 scores op om in kaart te brengen waarover je tevreden bent met betrekking tot jouw zelfzorg. De scores van 1, 2 en 3 laten we in deze fase rusten. Deze komen in de volgende fase terug (bron: Zelfzorg. Mark Luyten).

1 2 3 4 5

(13)

DE MUREN BOUWEN

De tweede fase van het model ‘Kracht en zelfzorg’ is de fase ‘bewustzijn’. In deze fase gaat het om bewustwording van zelfzorggebieden waarop je wel of geen verandering wenst. Ver volgens wordt er stil gestaan bij de motivatie, want verandering wordt duurzaam als er ook motivatie is voor de verandering.

VOORBEREIDING

Probeer de vragen die bij deze fase horen voor jezelf te beantwoorden. Vind je dit lastig? Je kunt een collega of iemand anders vragen om hierover mee te denken.

Er volgt nu opnieuw de vragenlijst van de fase ‘weten’, maar in deze fase ga je er per stelling bij stil staan waar je tevreden over bent en waar jij verandering wenst.

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

fase ‘bewustzijn’

FASE

BEWUSTZIJN Waarover ben jij tevreden

in jouw zelfzorg?

Wat zou je anders willen in jouw zelfzorg?

Waarom wil je die de verandering?

Wat is je motivatie?

(14)

OPDRACHT ZELFZORG VRAGENLIJST.

Kruis aan bij elke stelling of je nu tevreden bent of dat je verandering wenst.

FYSIEKE ZELFZORG

Ik heb medische zorg als het noodzakelijk is.

Ik neem massages.

Ik neem vakanties.

Ik sluit me af voor de telefoon.

Andere zaken...

PSYCHOLOGISCHE ZELFZORG

Ik ben Ik wens tevreden verandering

(15)

Andere zaken...

EMOTIONELE ZELFZORG

Ik hou van mijzelf.

Ik toon mijn verontwaardiging in sociale acties, brieven, donaties, protesten, demonstratieve optochten.

Andere zaken...

WERKSITUATIE OF PROFESSIONELE ZELFZORG

(16)

Ik heb een steungroep onder mijn collega’s.

Andere zaken...

EVENWICHT

Andere gebieden van zelfzorg die belangrijk voor me zijn…

Hoe vaak heb jij aangevinkt per gebied waarop je verandering wenst?

GEBIED AANTAL

FYSIEKE ZELFZORG

PSYCHOLOGISCHE ZELFZORG EMOTIONELE ZELFZORG PROFESSIONELE ZELFZORG EVENWICHT

Op welk gebied heb je de meeste keren aangevinkt dat je iets wil veranderen?

In het volgende hoofdstuk gaan we onderzoeken hoe je zelf gewenste verandering kan uitvoeren.

(17)

HET DAK OP DE MUREN

De derde fase van het model ‘Kracht en zelfzorg’ is de fase ‘toepassen’. Bij deze fase gaat het om hoe er veranderd kan worden wat in de fase ‘bewustzijn’ is onderzocht. Daarnaast wordt er in deze fase onderzocht hoe de kracht ingezet kan worden in deze verandering en wordt er stil gestaan bij de uitvoering van het plan.

VOORBEREIDING

In deze fase zijn er drie vragen die centraal staan. Probeer deze te beantwoorden. Jouw antwoorden van fase ‘weten’ en van fase ‘bewustzijn’ kunnen jou helpen om tot jouw eigen antwoorden te komen.

In de volgende opdracht ga je je eigen veranderplan vormgeven. Sta bij elke stelling stil bij hoe jij jouw kracht kan inzetten. Het kan inspirerend zijn om dit met een collega te bespreken.

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

fase ‘toepassen’

FASE TOEPASSEN Hoe kan jij jouw zelfzorg

veranderen?

Hoe kan je jouw kracht hierbij inzetten?

Wanneer ga je jouw plan uitvoeren?

(18)

OPDRACHT VERANDERPLAN

Kies uit het gebied waar jij de meeste verandering wenst twee stellingen waar jij een veranderplan bij gaat opstellen. Kies nog

éé

n stelling uit waar jij een veranderplan bij gaat opstellen. Dit kan ook een stelling zijn uit een ander gebied. Bedenk voor jezelf wat jouw reden is om deze derde stelling te kiezen.

STELLING1

Wat ik anders wil doen in mijn zelfzorg is:

Ik wil dit anders doen, want:

Als dit anders gaat in mijn zelfzorg, is dit het effect in mijn werk en/of op een ander leefgebied:

Wie of wat ik nodig heb om dit doel te bereiken is:

Wanneer ik aan dit doel ga werken is:

Wat verder belangrijk is om dit doel te bereiken:

Ik ben tevreden als:

Ik ga mijn plan evalueren op:

(19)

OPDRACHT VERANDERPLAN

Kies uit het gebied waar jij de meeste verandering wenst, twee stellingen waar jij een veranderplan bij gaat opstellen. Kies nog

éé

STELLING2

(20)

OPDRACHT VERANDERPLAN

Kies uit het gebied waar jij de meeste verandering wenst, twee stellingen waar jij een veranderplan bij gaat opstellen. Kies nog

éé

STELLING3

(21)

DE TUIN AANLEGGEN

De vierde fase van het model ‘Kracht en zelfzorg’ is de fase ‘evalueren’. In deze fase wordt er stil gestaan bij de vorige fasen. Er wordt aandacht besteed aan stilstaan bij je eigen ontwikkeling in zelfzorg en hoe dat is gegaan. Jouw groeikracht staat centraal en je kijkt terug of je jouw ‘tuin’ goed heb verzorgd.

VOORBEREIDING

Je kijkt terug op jouw proces van fase ‘weten’ tot deze fase. Probeer de vragen te beantwoorden.

Misschien zijn er andere mensen die met jou hierover kunnen meedenken. Bij de opdracht staan vragen die jou kunnen helpen om tot een antwoord te komen.

Op de volgende pagina volgt een opdracht om jouw evaluatie in beeld te brengen. Je gaat hierbij terugkijken op jouw proces van de uitvoering van jouw gewenste veranderingen.

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

fase ‘evalueren’

FASE EVALUEREN Hoe is de uitvoering van jouw

plan gegaan?

Wil je verder met het huidige actieplan of wil je een nieuw plan maken?

(22)

OPDRACHT EVALUEREN

Met behulp van de volgende acht vragen kun je een zelfevaluatie doen per stelling die je gekozen hebt in

de fase ‘toepassen’ (bron: Vragenlijst zelfevaluatie – 8 vragen om jezelf te evalueren. Handige_vragen, februari 2018)

STELLING 1

1. Heb ik mijn doel bereikt?

2. Wat heeft mij geholpen bij het bereiken van mijn doel?

3. Wat is niet gegaan zoals ik vooraf bedacht had? Waarom?

4. Wat kan ik de volgende keer anders/slimmer/beter aanpakken?

5. Waren mijn doelen realistisch?

6. Heb ik op tijd hulp ingeschakeld?

7. In hoeverre heb ik mij aan mijn planning gehouden?

8. Wat kan ik in mijn planning de volgende keer verbeteren?

(23)

OPDRACHT EVALUEREN

Met behulp van de volgende acht vragen kun je een zelfevaluatie doen per stelling die je gekozen hebt in de fase ‘toepassen’ (bron: (Handige_Vragen, 2018)):

STELLING 2

(24)

OPDRACHT EVALUEREN

Met behulp van de volgende acht vragen kun je een zelfevaluatie doen per stelling die je gekozen hebt in de fase ‘toepassen’ (bron: (Handige_Vragen, 2018)):

STELLING 3

(25)

HET HUIS ONDERHOUDEN

Je kunt na enige tijd de vragenlijst opnieuw invullen. Dan kan je het vergelijken met de eerste keer dat je de vragenlijst hebt ingevuld. Zie je veranderingen in scores? Hoe komt dat? Wellicht zit je in een andere carrière of levensfase en heb je nu andere behoeften of prioriteiten. Je kunt dit werkboek steeds weer opnieuw invullen en jouw wensen en behoeften steeds opnieuw onderzoeken.

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

OPDRACHT ZELFZORG VRAGENLIJST.

Scoor de onderstaande dimensies op frequentie.

FYSIEKE ZELFZORG

Ik heb zorg voor medische zorg als het noodzakelijk is.

Ik neem massages.

Ik neem vakanties.

Ik sluit me regelmatig af voor de telefoon.

Andere zaken...

1 2 3 4 5

Wil je de invullijsten uit dit werkboek meerdere malen invullen, dan kun je ze downloaden op:

exodusleert.nu/zelfzorgwerkboek/

(26)

PSYCHOLOGISCHE ZELFZORG

Andere zaken...

EMOTIONELE ZELFZORG

Ik hou van mijzelf.

Ik toon mijn verontwaardiging in sociale acties, brieven, donaties, protesten,

demonstratieve optochten.

Andere zaken...

1 2 3 4 5

(27)

WERKSITUATIE OF PROFESSIONELE ZELFZORG

Ik heb een steungroep met mijn collega’s.

Andere zaken...

EVENWICHT

Andere gebieden van zelfzorg die belangrijk voor me zijn.

SCORING

FYSIEKE ZELFZORG (maximumscore is 65) score 4+5 = PSYCHOLOGISCHE ZELFZORG (maximumscore is 60) score 4+5 = EMOTIONELE ZELFZORG (maximumscore is 50) score 4+5 = PROFESSIONELE ZELFZORG (maximumscore is 45) score 4+5 = EVENWICHT (maximumscore is 10) score 4+5 =

We tellen alleen de 4 en 5 scores op om in kaart te brengen waarover je tevreden bent met betrekking tot jouw zelfzorg. De scores van 1, 2 en 3 laten we in deze fase rusten. Deze komen in de volgende fase terug (bron: Zelfzorg. Mark Luyten).

1 2 3 4 5

(28)

NAWOORD

We bouwden muren voor het huis. We maakten ramen in de muren en zetten er een bank voor. We legden gras in de tuin en zaaiden bloemen. Vanaf de bank bekeken we de bloemen, wij gaven ze water en extra voeding. De bloemen staan in bloei, verliezen bladeren en groeien verder. Mijn huis is nooit af. Er komen scheuren in de muren en lekkages in het dak. Misschien kom je ook toe aan ruiten vervangen. Samen repareren we het huis en zal het blijven staan.

Zelfzorg is dynamisch, net als de zorg en Exodus. Jouw behoeften zullen veranderen en de tijd en ruimte die er is voor zelfzorg zal ook steeds veranderen. Blijf je bewust van dit proces en neem de tijd om steeds weer stil te staan bij welke behoeften jij hebt. Vraag jezelf steeds opnieuw af of je tevreden bent of dat je ergens verandering in wenst. Houd zelfzorg niet voor jezelf, maar deel het met anderen. Vraag hulp om je huis te repareren en onderhoud het samen.

(29)

OEFENING LICHAAMSSCAN

Sluit je ogen en scan je lichaam tot in de kleinste hoekjes. Adem in gedachten telkens in en uit bij één bepaald lichaamsdeel.

Voeten. Begin bij je voeten, adem in en uit door je tenen heen en laat alle spiertjes in je voeten volledig ontspannen. Voel hoe de rust erin stroomt.

Benen. Ga dan langzaam naar boven: adem in en uit in je kuiten en onderbenen. Laat ook deze spieren los en voel hoe je benen zwaar worden. Ga naar boven en adem in en uit in je bovenbenen.

Laat ook daar alle spanning los.

Buik en borst. Ga naar boven en adem rustig door je navel heen. Voel hoe je buik zich ontspant. Ga dan naar boven en sta even stil bij je borststreek en je hart en adem in je hartstreek. Laat je hart tot rust komen.

Schouders en nek. Ga door naar je schouders en nek en adem daar in en uit. Geef de spieren in je nek wat rust. Laat je schouders ontspannen naast je lichaam naar beneden hangen. Voel hoe de spanning uit je armen wegloopt.

Armen. Adem rustig door en volg de ontspanning van je armen en handen. Voel hoe ze geleidelijk aan zwaar worden.

Hoofd en gezicht. Ga ten slotte naar je hoofd en gezicht. Voel hoe je hoofdhuid ontspant. Laat je wangen hangen en ontspan je oogleden, slapen en voorhoofd. Laat ook de spieren rond je oren los en sluit je ogen. Neem gewoon waar hoe je ademhaling haar eigen rustige ritme zoekt en blijf nog even met je aandacht bij je hele lichaam.

Rustpunt. Zoek naar die plek in je lichaam waar je het meest van al die rust voelt.

Tijdens de komende dagen en weken kun je steeds aan die plek terugdenken wanneer je de spanning weer voelt toenemen. Dat zal je onmiddellijk helpen je rustiger te voelen (Bron: Tips voor goede zelfzorg. Contact Expertise centrum, 2017)

LICHAAMSSCAN ^{BIJLAGE I}

(30)

HULPVERLENINGSSTIJLEN

Deze vragenlijst kun je inzetten om meer te leren over jouw mogelijke valkuilen. Je hebt dit werk waarschijnlijk gekozen, omdat het past bij jouw persoonlijkheid. Je bezit dan over persoonlijke motieven om anderen te helpen. Elk persoon bezit zijn eigen persoonlijkheid. In jouw persoonlijkheid liggen vaak ook je valkuilen. Via de volgende test kan je achterhalen welk soort hulpverlener je bent en wat de bijhorende risico’s en valkuilen inhouden. De onderstaande test is uiteraard niet allesomvattend. Mensen kunnen niet zomaar in ‘hokjes’ geduwd worden en elk type heeft positieve eigenschappen. Maar het type van zorgverlener kan een indicatie bieden op de mogelijke werken aandachtspunten.

Kruis de volgende vragen aan indien je vindt dat ze van toepassing voor je zijn. Nadien kan je nagaan welke vragen bij welk type zorgverlener horen (bron: Expertisecentrum Dementie Contact, 2017).

1. Ik sta anderen met raad en daad bij.

2. Ik neem telkens vol enthousiasme een engagement (een situatie waarbij je je betrokken voelt) op.

3. Ik ben vaak bang dat men mij niet goed genoeg vindt.

4. Ik ben erg plichtsgetrouw en toegewijd.

5. Ik laat me gemakkelijk beïnvloeden.

6. Ik heb moeite met niets doen of stilzitten.

7. Ik heb een groot hart en zie de mensen graag.

8. Ik wil graag dingen aanpakken en veranderen (vernieuwen, verbeteren).

9. Ik vind het moeilijk om complimenten aan te nemen.

10. Ik voel mij verantwoordelijk voor alles.

11. Ik weet niet gauw iets om terug te zeggen.

12. Ik ben altijd druk in de weer.

13. Ik probeer moeilijkheden en spanningen te voorkomen.

14. Ik heb veel reactieve of vernieuwende ideeën.

15. Ik loop voortdurend op de toppen van mijn tenen om alles toch maar goed te doen.

16. Ik stel hoge eisen aan mijzelf en ben niet gauw tevreden over wat ik doe.

BIJLAGE II

(31)

17. Ik ben erg meegaand en volgzaam in de omgang.

18. Ik ben een harde werker, ik kan veel aan.

19. Ik heb veel voor anderen over.

20. Mijn enthousiasme werkt aanstekelijk op anderen.

21. Ik voel me nogal op mijn vingers gekeken.

22. Ik wil alles altijd tiptop in orde hebben.

23. Ik breng veel begrip op voor anderen.

24. Ik word zelden of nooit moe.

25. Ik vind dat ik maar weinig dankbaarheid terugkrijgt.

26. Als ik iets wil realiseren, onderschat ik vaak wat er allemaal komt bij kijken.

27. Ik voel me snel schuldig wanneer er iets misloopt.

28. Ik heb zo mijn regels en voorschriften over hoe de dingen moeten gebeuren.

29. Ik leg niemand iets in de weg.

30. Als iets goed gedaan moet worden, moet ik het zelf doen.

31. Ik geef gemakkelijk toe als men iets van mij wil.

32. Ik vind dat het zo traag gaat om ergens verandering in te krijgen.

33. Ik voel me gemakkelijk beoordeeld, benadeeld of aangevallen.

34. ‘Goed genoeg’ bestaat voor mij niet.

35. Ik zeg het liefst niet veel.

36. Ik heb veel energie in vergelijking met anderen.

Op de volgende pagina’s staan de verschillende stijlen. De hulpverleningsstijl waar jij de meeste vragen hebt aangevinkt past het beste bij jou volgens deze test. Neem ook een momentje voor jezelf om stil te staan bij de uitslag. Ben je het ermee eens en waarom?

(32)

DE KLOKHEN OF MOEDERKLOEK:

EEN EN AL ZORG

vragen 1, 7, 13, 19, 25 en 31

• Wil het beste voor iedereen.

• Staat altijd klaar voor anderen. Ziet uit zichzelf wat iemand wenst.

• Geeft steeds het beste van zichzelf.

• Ziet de mensen, zijn/haar gezinsleden en patiënten erg graag.

• Bemoedert graag, neemt vaak dingen uit handen.

• Geeft gemakkelijk toe als iemand iets graag wil.

• Houd niet van ruzie of spanningen: moeilijkheden zoveel mogelijk voorkomen door meegaand te zijn, te zwijgen, toe te geven, te sussen...

• Laat niet snel blijken het ergens moeilijk mee te hebben.

• Zegt van zichzelf dat ze niet boos kan zijn.

Valkuilen:

• Moeite met loslaten.

• (Over)bezorgdheid.

• Leeg-geven: kost veel energie.

• Zich leeggezogen voelen: heeft soms het gevoel dat er misbruik van hem/haar wordt gemaakt.

Hij/zij vindt niets teveel zolang hij/zij maar dankbaarheid ontvangt.

• Soms worden goedbedoelde intenties ervaren als betutteling en zelfs als bemoei zucht, wat dan door de moederkloek wordt ervaren als een afwijzing van goede zorg en zichzelf als persoon

> raakt ontgoocheld in de ander.

DE STORMLOPER

vragen 2, 8, 20, 26 en 32

• Geeft zich ten volle, enthousiast.

• Veel energie en hoge verwachtingen.

• Ziet vaak dingen die hij/zij met veel goesting wil aanpakken.

• Vaak erg creatief en vindingrijk in het zien van allerlei mogelijkheden.

• Optimistisch.

• Enthousiasme werkt aanstekelijk.

Valkuilen:

• Gaandeweg botsen hoge verwachtingen en inzet met de realiteit: geleidelijk aan voelt hij/zij dat hij/

zij er steeds meer alleen voor staat.

• Kans om met het hoofd tegen de muur te lopen:

ondanks inspanningen weinig realisaties.

• Soms zijn de inschattingen van wat mogelijk en haalbaar is niet realistisch, daarnaast kan ook de inzet van anderen minder groot blijken.

• Vaak ontgoocheld en haakt dan zelf af (na verschillende pogingen).

(33)

DE LUISTERAAR

vragen 5, 11, 17, 23, 29 en 35

• Lief en erg meegaand in de omgang.

• Vriendelijk en als hij/zij spreekt is dat meestal zacht: aangenaam gezelschap.

• Goede luisteraar, glimlacht en is stil, maar erg betrokken aanwezig.

• Hij/zij vertelt zelf niet veel, stelt hooguit geïnte- resseerde vragen.

• Hoe hij/zij denkt en voelt, kom je niet gauw te weten.

• Spreekt zelden zijn/haar mening of gedachten uit: wat hij/zij denkt lijkt minder belangrijk dan wat anderen denken.

• Zegt en doet ‘ja’, terwijl hij/zij ‘neen’ voelt.

• Klaagt zelden, zal niet gauw zeuren over anderen.

• Doet zijn/haar best om niemand iets in de weg te leggen.

• Kan zichzelf zo goed wegcijferen dat zijn/haar eigen behoeften en gevoelens wel lijken te ver- dwijnen.

• Weet vaak niet wat hij/zij zelf echt wil.

• Erg gevoelig voor de stemming waarin de anderen rond hem/haar verkeren, voelt dat erg aan.

Valkuilen:

• Neiging onderdanig en volgzaam te zijn: te flexibel.

• Voelt zich kwetsbaar en hoopt dat mensen hem/

haar vriendelijk en liefdevol zullen behandelen als hij/zij zelf vriendelijk en liefdevol is.

• Ervaart dat mensen niet altijd even vriendelijk zijn: wordt vaak gekwetst, heeft het gevoel dat zijn/haar goede bedoelingen niet gezien worden.

• Kan moeilijk tegen ‘een stoot’: slaan snel dicht.

• Moeilijk om om te gaan met een verschil in mening, nog moeilijker om zelf een afwijkende mening te uiten.

• Veerkracht is niet sterk genoeg.

DE ZWARTKIJKER

(VOORAL NAAR ZICHZELF)

vragen 3, 9, 15, 21, 27 en 33

• Leeft voortdurend in een soort angst dat hij/zij het niet goed genoeg doet.

• Trekt zich zaken snel persoonlijk aan.

• Voortdurend op zijn/haar hoede, bang om fouten te maken, bezorgd over wat anderen van hem/

haar vinden.

Valkuilen:

• Energie steken in vermijden van mislukkingen in plaats van nieuwe ideeén ontwikkelen.

• Angst voor kritiek domineert: door de selectieve aandacht vindt hij/zij ook vaak bevestiging voor deze denkwijze.

• Weinig zelfvertrouwen en een laag zelfbeeld

• Twijfelt aan oprechtheid complimenten.

• Neiging alles negatief in te schatten, mislukking opvatten als persoonlijk falen.

• Geplaag door ‘irrationele gedachten’.

• Vaak gevoelens van angst of onzekerheid. Maar niet alle zwartkijkers zijn verlegen, sommige reageren erg prikkelbaar of zelf agressief: ze verdedigen zichzelf alvorens ze aangevallen worden.

(34)

DE HARDE WERKER

vragen 6, 12, 18, 24, 30 en 36

• Ontzettende werken levenslust.

• Voelen zich doorgaans goed in hun vel.

• Ambitieus: sterke behoefte om zichzelf waar te maken, om dingen te verwezenlijken.

• Kan heel wat aan, kent nauwelijks grenzen.

• Doen de dingen liefst alleen en op hun eigen manier.

• Altijd gehaast, altijd bezig.

• Kunnen twee dingen tegelijk.

• Raken snel geirriteerd wanneer hij/zij bijvoorbeeld moeten wachten.

• Maken veel gebaren bij spreken en praten doorgaans veel.

• Willen steeds op tijd komen en hebben moeite met laatkomers.

• Moeite om niets te doen.

• Willen altijd winnen.

• ‘Als iets goed of snel moet gebeuren, moet ik het zelf doen’.

• Sterk organisatietalent.

• Kan genoegen nemen met ‘voldoende’.

• Tevreden over zijn/haar werkzaamheden.

• Lijken nooit moe te worden, nochtans nemen ze weinig tijd voor zichzelf en komen als het nodig is met weinig slaap toe.

Valkuilen:

• Moeilijk om samen te werken (ergert zich vaak aan werkwijze anderen).

• ’Verdrongen vijandigheid’ en wantrouwen ten aan- zien van zijn omgeving.

• Houdt liefst de touwtjes in handen.

• Durft moeilijk te delegeren en raakt wel eens over- belast.

• Gaat slecht om met zijn/haar lichaam en negeert signalen (twee maal zoveel risico op hartfalen als anderen).

DE PERFECTIONIST

vragen 4, 10, 16, 22, 28 en 34

• Typerend aangeven niet perfectionistisch te zijn.

• Plichtsgetrouw en toegewijd.

• Wil altijd alles perfect afwerken en vindt het moeilijk wanneer dit niet kan.

• Moeilijk prioriteiten stellen, want alles moet in orde zijn.

• Legt de lat voor zichzelf en anderen erg hoog, er is zelden iets goed genoeg, het kan altijd beter.

• Kan niet snel complimenten aan anderen geven.

• Geeft anderen voortdurend richtlijnen hoe iets moet gebeuren.

• Orde en netheid tijdens het werk zijn van groot belang.

Valkuilen:

• Volgen steeds nauwgezet alle regels en

voorschriften op en maken zich ook extra regels.

• Tenslotte vervallen hij/zij in rigide gedrag: ze eisen dat mensen in hun omgeving hen altijd correct behandelen. Vaak komt dat erop neer dat ook hij/

zij zich aan de regels van de perfectionist dienen te houden.

• Niet erg vriendelijk voor zichzelf of mensen in de omgeving.

(35)

(36)

EEN DAK OP MIJN FUNDERING. Werkboek voor persoonlijk leiderschap en zelfzorg

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

Werkboek voor persoonlijk leiderschap

en zelfzorg

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

VOORWOORD

Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan!

Pippi Langkous

INLEIDING 8 DE FUNDERING NEERLEGGEN 9

DE MUREN BOUWEN 13

HET DAK OP DE MUREN 17

DE TUIN AANLEGGEN 21

HET HUIS ONDERHOUDEN 25

NAWOORD 28

BIJLAGE I LICHAAMSSCAN 29

BIJLAGE II HULPVERLENINGSSTIJLEN 30

Ik heb het nog nooit gedaan,

dus ik denk dat ik het wel kan!

Pippi Langkous

INLEIDING

DE FUNDERING NEERLEGGEN

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

OPDRACHT ZELFZORG VRAGENLIJST.

FYSIEKE ZELFZORG

PSYCHOLOGISCHE ZELFZORG

1 2 3 4 5

EMOTIONELE ZELFZORG

WERKSITUATIE OF PROFESSIONELE ZELFZORG

1 2 3 4 5

EVENWICHT

SCORING

1 2 3 4 5

DE MUREN BOUWEN

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

OPDRACHT ZELFZORG VRAGENLIJST.

FYSIEKE ZELFZORG

PSYCHOLOGISCHE ZELFZORG

EMOTIONELE ZELFZORG

WERKSITUATIE OF PROFESSIONELE ZELFZORG

EVENWICHT

HET DAK OP DE MUREN

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

OPDRACHT VERANDERPLAN

éé

OPDRACHT VERANDERPLAN

éé

OPDRACHT VERANDERPLAN

éé

DE TUIN AANLEGGEN

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

OPDRACHT EVALUEREN

OPDRACHT EVALUEREN

OPDRACHT EVALUEREN

HET HUIS ONDERHOUDEN

EEN DAK OP MIJN FUNDERING

OPDRACHT ZELFZORG VRAGENLIJST.

FYSIEKE ZELFZORG

1 2 3 4 5

PSYCHOLOGISCHE ZELFZORG

EMOTIONELE ZELFZORG

1 2 3 4 5

WERKSITUATIE OF PROFESSIONELE ZELFZORG

EVENWICHT

SCORING

1 2 3 4 5

NAWOORD

OEFENING LICHAAMSSCAN

LICHAAMSSCAN BIJLAGE I

HULPVERLENINGSSTIJLEN

BIJLAGE II

DE KLOKHEN OF MOEDERKLOEK:

EEN EN AL ZORG

vragen 1, 7, 13, 19, 25 en 31

DE STORMLOPER

vragen 2, 8, 20, 26 en 32

DE LUISTERAAR

vragen 5, 11, 17, 23, 29 en 35

DE ZWARTKIJKER

(VOORAL NAAR ZICHZELF)

vragen 3, 9, 15, 21, 27 en 33

LICHAAMSSCAN ^{BIJLAGE I}