Werkwinkel 8 mei 2015
Armoede, leven in complete chaos Bart Demyttenaere
Definitie armoede: complete chaos Bart wil de definitie uitbreiden.
Er zijn vijf kloven tussen de wereld van armen en niet-armen
1. Meest onderschat: gevoelskloof: armen voelen zich te slecht om voor vod te spelen. Het onderwijs is het systeem waar de uitsluiting groot is: onderwijs is een afvalrace. Bart gaf zelf 15 jaar les, 13 jaar schrijver en nu heeft hij een communicatiebureau. Als hij nu zou terugkeren naar onderwijs, dan zou hij een totaal andere onderwijzer dan vroeger zijn door zijn onwetendheid toen.
Armen willen uiterlijk erbij horen. Voorbeeld: de juf wil alle fietsen in orde laten maken.
Onderschat de rol van de onderwijzer niet = rolmodel. Bij Andy kocht de vader een nieuwe fiets met de gedachte “mijn zoon gaan ze niet uitlachen”. De opmerking van de juf: “daar heb je wel geld voor!”
Gemiddeld kind bestaat niet, ook niet in het onderwijs. Bart schreef een boek over taalmethode voor bao. Hij kon niet schrijven wat hij van plan was. Wat hij wel moest schrijven: over een gemiddeld gezin: namen die het populairst waren, een gelukkig gezin, mama en papa met werk, getrouwd. Bart mocht niet afwijken van de uitgeverij. Wel mocht hij schrijven over vis: vis is gezond, verse groenten. Maar hoeveel kost dat allemaal? Het lunchpakket van arme Andy was gevuld met wat in de aanbieding was bij een fastfoodketen: maandag hamburgers goedkoop, donderdag kaasburgers heel goedkoop.
Bart maakte een grote fout: hij organiseerde een infoavond over leren studeren en wat de ouders moesten doen. Zonder stoorzenders zoals radio, strips, eigen kamer, goed oefenen thuis, snoep gezond enzovoort. Hij gaf een map met oefening om thuis te maken. Dag erop: Andy’s oefening was gemaakt maar met vetvlekken. Bart vroeg Andy alles over te schrijven. Andy werd uitzinnig: hij kreeg de boodschap van Bart: jij hoort er niet bij.
Armoede is onrecht dat de mens overkomt. Velen hebben het geluk van waar je wieg stond en vele kansen. ‘Niets is vanzelfsprekend’, jij bent geworden om wat je kreeg.
Leven is geluk hebben of pech. Armen voelen zich schuldig. In Congo: 99% arm en 1% rijk.
In Vlaanderen zijn er 11% kansarmen. De groep die op het randje leeft zit daar niet bij.
Daar mogen we niet blind voor zijn. Als je arm bent, dan liever in Congo. Als arme verplaats je een deel van het probleem naar morgen. Hier in Vlaanderen behoor je tot een minderheid: 15 à 20% zowel op het platteland als in de stad. Elke arme die buiten komt ziet een meerderheid die het goed heeft en hij schaamt zich, want hij is een sukkel.
Tutti frutti: Elke dag een stuk fruit voor vijf kinderen. 4 onderwijzers losten zelf op. “Als ze een probleem hebben, kunnen ze komen aankloppen.” zeggen sommige scholen, maar dat is niet genoeg. Reik zelf oplossingen aan.
Meer armen in het buitengewoon onderwijs: de ene ondersteunen, de andere weg naar
het buitengewoon onderwijs, wegens persoonlijke contacten tussen een lid van het gezin
en de directie bijvoorbeeld.
2. Kenniskloof: armen en niet-armen kennen elkaars wereld niet of onvoldoende. Bart zelf is een brugfiguur. Hij kan duiden. Armen starten later met bijkomende problemen. Niet armen hebben een structuur en sociale ondersteuning.
Vele mensen blinken uit in onwetendheid: armen weten niet hoe de wereld van de niet- armen eruit ziet. Vooroordelen over elkaar tieren welig.
Oplossing: ervaringsdeskundigen. Twee in het onderwijs: één voor algemene grote problemen en tweede als radar voor allerlei.
Onderwijs moet elk kind begeleiden, maar vooral de meest kansarmen
3. Vaardigheidskloof: tijdens je leven leer je duizenden vaardigheden aan en dat gaat heel ver. Armen ontberen vele vaardigheden die ze niet leerden en moeilijk kunnen
doorgeven. Bedankt zeggen, schreeuwen, tieren, slaan. Niet alles kopen wat je ziet.
Opleiding ervaringsdeskundigen: is een zware opleiding. Deze opleiding zou moeten leiden tot een bachelordiploma zodat deze mensen mogelijkheden krijgen. Maar wat doet de overheid? Besparen in die opleiding: dat kan toch niet? Het is hypocriet om enerzijds te besparen in de opleiding van ervaringsdeskundigen en anderzijds armoede willen bestrijden.
Wat is relevante informatie voor deze kinderen binnen het onderwijs? Onderwijs moet kiezen en creatief zijn.
4. Positieve krachtenkloof: armen beschikken over enorme draagkracht. Niet-armen flippen bij het kleinste probleem. We kunnen veel van armen leren. Hun taal is direct en rechttoe rechtaan. Niet armen zijn schijnheilig. Een beetje directheid kan geen kwaad.
Solidariteit bij armen is groot. Bart geeft voorbeeld van een broer en zus met gezin die bij elkaar wonen op een klein appartementje gedurende drie maanden omdat de broer uit huis werd gezet. Moest Bart zijn broer met zijn gezin aan zijn deur staan, dan hij zou meteen naar oplossingen zoeken waarbij zijn broer en zijn gezin zo snel mogelijk weg zijn bij hem thuis.
5. Structurele kloof: werk, wonen, gezondheid, mobiliteit alles hangt samen. Elke Vlaming heeft het recht op een degelijke woning. Arm maakt ziek, ziek maakt arm. Armen zijn benadeeld in de vrije tijd, missen fiscale voordelen. Misschien moet de overheid hen geven wat ze nooit kunnen krijgen via fiscaal voordeel.
Ze krijgen niet dezelfde gezondheidszorg. Bijvoorbeeld orthodontie.
Werk: tegenwoordig denkt de overheid dat met arbeid alles opgelost is: dat is niet waar.
De randvoorwaarden voor arbeid moet je ook oplossen. Mobiliteit, psychische
problemen, ongestructureerd opgevoed zoals op tijd komen, nog meer investeren in jobs voor laagopgeleide mensen. Outplacement helpt deze mensen niet. Bij outplacement krijgen mensen met een lange werkervaring voorstellen die ze niet kunnen of willen.
Armen hebben ook vrije tijd nodig, want hun leven is altijd heel erg gespannen.
Oplossing: geef een arme 20 euro per week zonder verantwoording. Niet armen zeggen alsmaar meer: “We werken zo hard, we hebben het verdiend.” Alsof armen het niet verdienen om iets leuks te doen.
Bart sluit af met een gedicht uit zijn boek “In vrije val, Armoede in België”.
(verslag: Marc Van de maele)
