NHG-Standpunt
‘Kom, we gaan naar de dokter...’
Huisartsenzorg
en jeugd
2 I Huisartsenzorg en jeugd
Het kind als
Mevrouw Haverslag en de heer Pieters vormen sinds twee jaar een gezin. Zij hebben elk een kind uit een eerder huwelijk (Milan en Kim). Een half jaar geleden werd hun baby Lisa geboren. Mevrouw heeft op het consultatiebureau met de jeugdarts gesproken over het vele huilen en spugen. De adviezen helpen niet en zij wordt wanhopig. Lisa krijgt ook eczeem. Mevrouw gaat met haar naar de huisarts. Ondertussen lopen de spanningen in het gezin op. De 13-jarige Milan is erg druk, gaat veel uit en spijbelt regelmatig van school. De school waarschuwt dat het zo niet goed gaat en nodigt Milan en zijn vader uit voor een gesprek.
Een half jaar later hebben de problemen in het gezin zich verder opgestapeld. Behalve de huisarts zijn ook andere zorgverleners bij het gezin betrokken geraakt. Onderlinge afstemming en gegevensuitwisseling vinden echter niet plaats. Wie grijpt in?
De Nederlandse jeugd behoort tot de gezondste en gelukkigste ter wereld. Toch zijn er ook zorgelijke ontwikkelingen, zoals de toename van een ongezonde leefstijl en overgewicht bij kinderen.
Als er een zorgvraag ontstaat bij opgroeien of opvoeden, zijn diverse zorgaanbieders voor vrijwillige en geïndiceerde zorg beschikbaar. Helaas werken zij vaak niet mét maar naast elkaar, met het kind als lijdend voorwerp. Wat kan en wil de huisarts doen om de zorg voor de jeugd te verbeteren?
lijdend voorwerp
De huisarts als gezinsarts
Huisartsen spelen een belangrijke rol in de zorg voor de jeugd. De voornaamste taak van de huisarts is het begeleiden en behandelen van kinderen (en hun ouders) bij vragen over en problemen met gezondheid en ziekte. Deze zorg betreft vooral alledaagse aandoeningen, acute en chronische ziekten.
Als gezinsarts betrekt de huisarts de familieachtergronden van het kind bij de zorg. Hij legt deze gegevens zorgvuldig vast. Kennis van het gezin helpt de huisarts klachten van het kind te duiden.
De huisarts werkt samen met verloskundigen, jeugdgezondheidszorg, kinderartsen en paramedici. De samenwerking met de Bureaus Jeugdzorg en jeugd-GGZ wordt echter ernstig belemmerd door wachtlijsten, gebrek aan gegevensuitwisseling en onduidelijke zorgcoördinatie. Kinderen en gezinnen krijgen zo niet de zorg die ze nodig hebben.
De overheid werkt inmiddels aan de versterking van de (preventieve) zorg voor de jeugd. De gemeenten richten Centra voor Jeugd en Gezin op. Er komen digitale dossiers in de jeugdgezondheidszorg en een Verwijsindex Risicojongeren. Tot nu toe is de huisartsenzorg onvoldoende bij deze ontwikkelingen betrokken, terwijl de huisarts juist een centrale rol vervult in de zorgketen. Het is zaak dat er korte lijnen ontstaan tussen huisartsen, Centra voor Jeugd en Gezin (met de jeugdarts als aanspreekpunt) en Bureaus Jeugdzorg, zodat kind en gezin kunnen rekenen op de broodnodige zorg.
4 I Huisartsenzorg en jeugd
Concrete aanbevelingen voor innovaties in
uw praktijk
De zorg voor de jeugd is volop in beweging en de huisarts heeft daarin als gezinsarts een belangrijke rol. Het Standpunt geeft de visie van het NHG op de huisartsgeneeskundige zorg voor kinderen en jongeren, en doet concrete aanbevelingen aan huisartsen voor het leveren van optimale zorg.
Voorbeelden daarvan zijn:
• De huisarts heeft tijdens het consult systematische aandacht voor het belang van de persoonlijke context en omstandigheden van het kind en diens ouders/verzorgers. Hij maakt daarbij gebruik van de familie- informatielijst in het HIS.
• De huisarts heeft aandacht voor de persoonlijke relatie met het kind en betrekt het direct bij de communicatie en het (medisch) advies tijdens het consult. Hij houdt daarbij rekening met de mogelijkheden en ontwikkeling van het kind.
• De huisarts biedt eerste opvang en begeleiding bij psychologische, gedrags- en opvoedingsproblemen of verwijst hiervoor naar de jeugdgezondheidszorg.
Daarnaast is er veel aandacht voor samenwerking met belangrijke partijen als de jeugdgezondheidszorg, de Centra voor Jeugd en Gezin en de Bureaus Jeugdzorg. Het Standpunt geeft hiervoor een overzicht van de noodzakelijke randvoorwaarden. Zonder deze randvoorwaarden kan de optimale zorg voor de jeugd niet van de grond komen.
Op een rijtje
Uitgangspunten Huisartsenzorg en jeugd
1. De huisarts betrekt als gezinsarts de achtergronden en omstandigheden van het gezin bij de zorg voor het kind. Hij heeft een vertrouwensband met het gezin.
2. Huisartsenzorg betreft integrale zorg voor het kind en zijn ouders/verzorgers.
Het gaat daarbij vooral om somatische zorg, maar ook om zorg bij psychosociale en opvoedingsproblemen. De huisarts heeft de regie over de eerstelijnszorg voor het kind en het gezin dat hij in behandeling heeft.
3. De huisarts heeft samenwerkingsafspraken over consultatie, verwijzing, terugverwijzing en verslaglegging met belangrijke partners in de jeugdketenzorg.
4. Huisartsenzorg en jeugdgezondheidszorg vullen elkaar aan. De jeugdgezond- heidszorg is verantwoordelijk voor de coördinatie van de zorg die zij initieert.
5. De huisarts kan bij verwijzing naar Bureau Jeugdzorg rekenen op een adequate indicatiestelling, behandeling en voortgangsrapportage door de behandelende zorgverleners. Bij geïndiceerde jeugdzorg ligt de verantwoordelijkheid en coördinatie voor de zorg van het kind bij Bureau Jeugdzorg.
6. Gezien de gewenste versterking van samenhang en doelmatigheid van de zorg voor de jeugd bestaan er op lokaal niveau samenwerkingsafspraken tussen de huisartsenzorg en Bureau Jeugdzorg en de (nog op te richten) Centra voor Jeugd en Gezin.
6 I Huisartsenzorg en jeugd
NHG-Standpunten als inspiratiebron
De huisarts kent de gezinsleden en het kind vaak al vanaf de geboorte. Hij heeft dikwijls een vertrouwensband met het gezin en is de constante factor in de zorg. Dit is ook een goede basis om problemen te signaleren en bespreekbaar te maken. Het is belangrijk dat de huisarts wordt geïnformeerd over de zorg die door anderen aan kind en gezin wordt geboden. Ik ben blij met dit NHG-Standpunt, dat een houvast kan bieden voor de versterking van de samenwerking met de andere partners in de zorg voor de jeugd.
Marjolein Berger, huisarts en universitair hoofddocent Erasmus MC Rotterdam; voorzitter van de werkgroep die het Standpunt Huisartsenzorg en jeugd ontwikkelde.
“
”
Het NHG werkt aan de ondersteuning van de implementatie van de in 2001 uitgebrachte Toekomstvisie Huisartsenzorg 2012. Dit gebeurt onder meer door de publicatie van verschillende NHG-Standpunten. Deze Standpunten behandelen diverse facetten van de patiëntenzorg en -organisatie, en bieden concrete aanbevelingen voor innovatie in de huisartsenpraktijk.
Bent u geïnteresseerd?
U vindt alle NHG-Standpunten, inclusief de concrete aanbevelingen, op onze website www.nhg.org.
Een greep uit de beschikbare Standpunten:
• Huisartsgeneeskunde voor ouderen
• Farmacotherapiebeleid in de huisartsenzorg
• De huisartsgeneeskundige inbreng in de acute ketenzorg
• GGZ in de huisartsenzorg U vindt de NHG-Standpunten
op onze website:
www.nhg.org
Het Nederlands Huisartsen Genootschap is in 1956 opgericht. Het NHG is de wetenschappelijke vereniging van huisartsen, die als doel heeft een wetenschappelijk gefundeerde uitoefening van de huisartsgeneeskunde in de praktijk te bevorderen.
De ontwikkeling van richtlijnen, deskundigheidsbevordering en de facilitering van een goede praktijkvoering vormen de
hoofdbestanddelen van het kwaliteitsbeleid. Hiermee levert het NHG een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de huisartsenzorg en de professionalisering van de beroepsgroep.
Voor meer informatie:
Nederlands Huisartsen Genootschap Postbus 3231
3502 GE Utrecht telefoon 030 - 282 35 00 e-mail info@nhg.org internet www.nhg.org
