Registratienr. 13.023874
INEZV Raadsvoorstel en -besluit
*13.023874*
Relatie met:
Raadsvergadering van 26 november 2013 Agendapunt
Relatie met Datum besluit
Behandelaar Onderwerp Programma Registratienr.
I.D.M. van Verseveld / registratienr.:
15 oktober 2013 I.D.M. van Verseveld
Vaststelling winkeltijdenverordening Schagen 2013 Programma 3 Economische zaken
13.023874
Samenvatting
Op 28 mei 2013 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het initiatief-wetsvoorstel van de Tweede Kamer (30-10-2012) dat de Winkeltijdenwet wijzigt en de verantwoordelijkheid voor winkelopenstelling op zondag bij gemeenten neerlegt. Door het schrappen van de toerismebepaling krijgen gemeenten de mogelijkheid om vrijstelling te verlenen voor het verbod op winkelopenstelling op zon- en/of feestdagen. De datum van inwerkingtreding van de wet is 1 juli 2013. Gemeenten mogen sinds die datum zelf beslissen of winkels op zondag al dan niet open mogen zijn. Door de aangenomen motie van senator Holdijk (SGP) worden de gemeenten verzocht voorafgaand aan de besluitvorming een gedegen onderzoek uit te voeren. Dit draagvlakonderzoek is in augustus 2013 door I&O Research in de gemeente Schagen uitgevoerd.
Voorgesteld besluit
1. kennis te nemen van de uitslag van de enquête van I&O research inzake de zondagopenstelling;
2. op grond van de uitkomst van de enquête van I&O research, het aantal koopzondagen geheel vrij te geven;
3. de Winkeltijdenverordening Schagen 2013 vast te stellen;
4. met betrekking tot de Winkeltijdenverordening Schagen 2013 geen inspraakprocedure te voeren.
Financiële gevolgen
De Winkeltijdenwet geeft aan dat de gemeenteraad voor ten hoogste twaalf door hem aan te wijzen dagen per kalenderjaar vrijstelling kan verlenen van de in art. 2 vervatten verboden. Door de zondagopenstelling vrij te geven is een besluit tot aanwijzen
koopzondagen niet meer nodig en vervallen de personele werkzaamheden hiervoor.
Advies raadscommissie
In haar vergadering van 16 oktober 2013 adviseerde de commissie Bestuur u om ….
Raadsvoorstel
1 Aanleiding
Op 28 mei 2013 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het initiatief-wetsvoorstel van de Tweede Kamer (30-10-2012) dat de Winkeltijdenwet wijzigt en de verantwoordelijkheid voor winkelopenstelling op zondag bij gemeenten neerlegt. De datum van
inwerkingtreding van de wet is 1 juli 2013. Gemeenten mogen sinds 1 juli 2013 zelf beslissen of winkels op zondag al dan niet open mogen zijn.
Met deze nieuwe wet worden de beperkingen in de huidige Winkeltijdenwet opgeheven. Deze beperkingen waren:
- het toekennen van maximaal 12 koopzondagen per jaar;
- de toeristische bepaling (min. 100.000 toeristen per jaar);
- het maximaal 1 op 15.000 inwoners geopend hebben van een supermarkt op zondag vanaf 16.00 uur.
De rijksoverheid heeft met de motie van senator Holdijk (SGP) bepaald dat het beleid sterker gefundeerd moet worden met de afweging van alle belangen. Een onderzoek op maat is van belang. Duidelijk moet worden wat er speelt onder bewoners,
consumenten, ondernemers en belangengroepen. Met deze uitkomsten komen de gemeenten tot een goed gefundeerd beleid. Hierdoor worden de gemeenten verzocht voorafgaand aan de besluitvorming een gedegen onderzoek uit te voeren.
Ingediende motie
Tijdens de gemeenteraadsvergadering van dinsdag 25 juni 2013 hebben de PvdA, CDA en VVD een motie ingediend waarin zij het college van Schagen verzoeken om:
“vanaf 1 juli, tot de tijd dat de verordening van kracht is winkels op eigen
verantwoordelijkheid de gelegenheid te geven om op zondag open te gaan (met in achtneming van het risico dat de winkeliersvereniging uiteindelijk niet akkoord gaat met openstelling in hun dorp of wijk)”
Gezien het coalitieakkoord (over de zondagopenstelling op initiatief van de
ondernemersvereniging, de verwachte wens vanuit de bevolking en de ondernemers) heeft het college in de vergadering van 2 juli 2013 besloten dat het noodzakelijk is dat er gekeken wordt naar de mogelijkheid om op zondag open te gaan. Het beleid inzake de zondagopenstelling kan alleen onderbouwd worden met gedegen onderzoek. Dit onderzoek is uitgevoerd in augustus 2013 (zie bijlage). Hiermee is uitvoering gegeven aan het besluit van de motie om vorm te geven aan een Winkeltijdenverordening, conform het coalitieakkoord.
Draagvlakonderzoek I&O augustus 2013
In augustus 2013 heeft I&O research een draagvlakonderzoek (zie bijlage) uitgevoerd d.m.v. een online enquête onder leden van het inwonerspanel en onder ondernemers.
Vervolgens heeft I&O research hiervan een rapportage gemaakt.
Uit deze rapportage blijkt dat de meerderheid (63%) van de ondernemers die al een onbeperkte zondagopenstelling hebben daar ook gebruik van maakt. Echter vier op de tien ondernemers geven aan mogelijk gebruik te maken van de
zondagopenstelling waarbij de ondernemers wel kijken naar wat de andere ondernemers doen. Iets meer dan de helft (53%) heeft de intentie om samen met andere ondernemers afspraken te maken over de zondagopenstelling. Een kwart (24%) wil deze samenwerking overwegen.
De meeste inwoners (89%) bezochten het afgelopen jaar een winkel op zondag.
Tweederde doet dit zelfs maandelijks. Het huidige beleid in de toeristische plaatsen kan volgens de meerderheid (86%) worden doorgezet. Voor een volledige
zondagopenstelling in de overige gebieden binnen de gemeente is minstens de helft van de inwoners voorstander. Opvallend is dat, indien winkels met dagelijkse artikelen op zondag open zijn, zeven op de tien inwoners hier gebruik van zullen maken.
Voor winkels met niet-dagelijkse artikelen en grootschalige detailhandel geeft de helft van de inwoners aan gebruik te maken van de zondagopenstelling.
Advies OFS i.o. sectie Detailhandel
De rapportage van het onderzoek is ter advisering naar de Ondernemersverenigingen gestuurd. In het coalitieakkoord geeft het college duidelijk aan er belang aan te hechten dat de winkeliers in de verschillende kernen in samenspraak overeen komen of de zondagopenstelling in die kern al dan niet gewenst is.
De ondernemersverenigingen (Zakenclub Waarland, ondernemersvereniging
Harenkarspel/Petten/Callantsoog/’t Zand/Schagen en Makado) hebben het rapport besproken en nog enkele vragen gesteld. Daarna zijn zij tot het volgende advies gekomen:
“Aangezien de veelzijdigheid van de plaatsen geen eenduidig verhaal met zich meegeven, willen wij de gemeente het advies geven om de zondagen vrij te geven met daaraan de nadrukkelijke eis dat het opengaan op koopzondagen gestuurd wordt via de lokale Winkeliersverenigingen en niet door een individu geregeerd kan worden. Tevens geldt dat niet de gemeente aangeeft wanneer er een koopzondag plaats vindt richting de landelijke registers, maar dat dit plaats zal vinden via de lokale Winkeliersverenigingen.
De OFS sector Detailhandel en de Winkeliersverenigingen binnen de gemeente
Schagen willen het college dan ook adviseren de basis van de koopzondagen te laten lopen via de OFS. De supermarkten de mogelijkheid geven om op zondag open te gaan binnen vastgestelde tijden. Aangezien hier ook de wens ligt van de inwoners van Schagen.” Het volledige advies is als bijlage bijgevoegd.
Door de zondagopenstelling geheel vrij te geven biedt de gemeente de
ondernemersverenigingen de mogelijkheid om gezamenlijk tot een beslissing te komen.
Echter, we kunnen nooit tegengaan dat sommige winkeliers (die b.v. niet aangesloten zijn bij een winkeliersvereniging) zich niet houden aan de afspraken die de
ondernemersverenigingen maken.
2 Doelstelling en maatschappelijke effecten
Het Rijk wil met dit voorstel de gemeenten de mogelijkheid geven om meer dan twaalf keer per jaar vrijstelling te verlenen voor zondagsopening. Hierdoor wil het Rijk recht doen aan de veranderende leef- en arbeidspatronen en vindt dat het aan de gemeente is om te beoordelen of openstelling wenselijk is. Het vrijlaten van de
koopzondagen draagt bij aan de vermindering van regeldruk en administratieve lasten voor de ondernemers én de gemeente want er hoeft geen verzoek tot en besluit tot aanwijzen koopzondagen meer afgegeven te worden. Verder geeft de
zondagopenstelling wel een inbreuk op de zondagsrust.
Maar over de zondagsrust zijn in de huidige economie de meningen verdeeld.
3 Argumenten
Er wordt ingespeeld op nieuwe wetgeving
Het initiatiefvoorstel is op 1 juli 2013 in werking getreden. Door het aantal koopzondagen vrij te geven wordt er ingespeeld op de nieuwe wetgeving.
Aangezien er voorafgaand aan de verordening een onderzoek heeft plaats gevonden wordt er ook voldaan aan de motie van Holdijk.
Er wordt uitvoering gegeven aan het coalitieakkoord In het coalitieakkoord staat:
“Zondagopenstelling winkels:
De Tweede Kamer heeft een initiatiefvoorstel aangenomen dat gemeenten in staat stelt om eigen beleid te voeren op de zondagopenstelling. Vanwege het toeristisch
karakter in grote delen van de gemeente is een aantal dorpen hier al mee bekend.
De winkeliers in de verschillende kernen komen in samenspraak overeen of de zondagopenstelling in die kern al dan niet gewenst is. Het initiatief daartoe ligt bij de lokale winkeliersvereniging. Hier wordt niet gekozen voor een keuze per winkelier, maar die van het collectief. Dit om lokaal maatwerk mogelijk te maken en de mening van de gemeenschap te laten meetellen.
Wij gaan het volgende doen:
Zondagopenstelling per kern op initiatief van de lokale winkeliersvereniging.”
Door de gewijzigde Winkeltijdenwet ontstaat de gelegenheid om invulling te geven aan de wens in het coalitieakkoord om de winkeliersverenigingen in de kernen zelf bepalend te laten zijn bij de keuze voor het al dan niet openen van de winkels op zondag. Uit onderzoek blijkt ook dat 53% hiertoe bereid is.
Het primaat voor de beslissing omtrent koopzondagen wordt bij gemeenten neergelegd
Dit is de kern van het initiatiefvoorstel. De ongelijke toepassing van toekennen van extra koopzondagen wordt weggenomen doordat er geen uitzonderingsbepalingen meer in wetgeving opgenomen zijn.
In een (landelijk) gehouden evaluatie van de Winkeltijdenwet in 2006 is aangetoond dat mensen in toenemende mate gebruik maken van koopzondagen. Dit heeft te maken met de diversificatie van leef- en arbeidspatronen binnen de Nederlandse samenleving. Een toename van het aantal koopzondagen sluit hiermee aan bij de toenemende vraag naar meer flexibiliteit bij consumenten.
Aan de andere kant leidt een toename van het aantal koopzondagen tot verzet bij een gedeelte van de bevolking vanuit religieuze overwegingen, echter het staat iedereen vrij om wel of niet van een winkelopenstelling op zondag gebruik te maken.
Er dient een zorgvuldige belangenafweging plaats te vinden
Het is aan de overheid om een zorgvuldige belangenafweging te maken in de besluiten die zij neemt. Het voorliggende voorstel betekent een verruiming van bestaand beleid maar ook een kans voor de ondernemersverenigingen om gezamenlijk tot een keuze te komen per kern.
Onderzoek wens bewoners en winkeliers
Uit deze rapportage blijkt dat de meerderheid (63%) van de ondernemers die al een onbeperkte zondagopenstelling hebben daar ook gebruik van maakt. Winkeliers die maximaal 12 keer per jaar open mogen maken er in mindere mate gebruik van.
De meeste inwoners (89%) bezochten het afgelopen jaar een winkel op zondag.
Tweederde doet dit zelfs maandelijks.
Vermindering regeldruk en administratieve lasten
Door het vrijlaten van de koopzondagen hoeven de ondernemers jaarlijks niet meer een aanvraag in te dienen. Dit draagt bij aan de vermindering van regeldruk en administratieve lasten voor de ondernemers én de gemeente. Dit is in de lijn van de pilot ontslakken: minder wet- en regelgeving vanuit de gemeente.
Rechtsbescherming
Het vaststellen van de verordening met daarin opgenomen de algemene vrijstelling is een besluit van algemene strekking waartegen geen bezwaar en beroep openstaat op grond van de Algemene wet bestuursrecht. In de Winkeltijdenwet van 21 maart 1996 stond nog wel een beroep mogelijkheid (art. 10) maar met ingang van 1 januari 2013 is dit artikel vervallen.
Op basis van de Winkeltijdenwet 1996 was ontheffing nodig voor een aanvraag van een koopzondag. Met de vaststelling van de nieuwe verordening is deze ontheffing niet meer nodig.
De verschillende winkeltijdenverordeningen dienen te worden ingetrokken Zodra de Winkeltijdenverordening Schagen 2013 inwerking treedt, vervallen de verordeningen uit de oude gemeente Harenkarspel, Schagen en Zijpe.
De verordening winkeltijden Harenkarspel 2011, verordening winkeltijden Schagen (vastgesteld 29-04-1997) en winkeltijdenverordening Gemeente Zijpe 2011dienen te worden ingetrokken zodra de verordening winkeltijden Schagen 2013 in werking treedt.
Het beleid van Zijpe aangaande de toerismebepaling voor het gebied ten westen van het Noordhollands kanaal en de winkels op kampeer- en recreatieterreinen wordt per gelijke datum als de inwerkingtreding van de winkeltijdenverordening ingetrokken.
Ook het winkeltijdenbeleid zondagavondopenstelling voor supermarkten Schagen (vastgesteld 10 april 2012) wordt per gelijke datum ingetrokken.
Op 10 april 2012 heeft het college van burgemeester en wethouders van de voormalige gemeente Schagen besloten tot een definitieve vaststelling
Winkeltijdenbeleid zondagavondopstelling voor supermarkten. Het besluit bevat ook een herindelingsaspect. Hierover zegt dit besluit:
“Deze besluitvorming heeft gevolgen voor harmonisatie. Door het vaststellen van dit beleid wordt in feite voor de komende jaren vastgelegd dat in de kern Schagen een zondagavondwinkel open is in de volgorde die door de beleidsnota wordt vastgelegd.
Als de nieuwe gemeente een uitbreiding wil naar andere supermarkten is dit slechts mogelijk door in de verordening het aantal winkels uit te breiden en tevens een gebiedsindeling te maken. Daarmee is een deel van het harmonisatievraagstuk bij voorbaat vastgelegd. Tevens is overgangsrecht noodzakelijk voor de lopende aanvragen.
Het is niet mogelijk bij harmonisatie het nu vastgestelde beleid zonder overgangsrecht te wijzigen. Degenen die nu een aanvraag gaan doen op grond van het nu vast te stellen beleid, hebben door mee te doen aan de loting een recht verworven waarmee rekening gehouden moet worden. Maar dit besluit staat een uitbreiding van het aantal winkels in de nieuwe gemeente niet in de weg.”
Door de zondagopenstelling vrij te geven wordt het aantal winkels, die op zondag open mag, uitgebreid en door de ondernemersverenigingen gezamenlijk te laten bepalen of ze wel of niet open gaan, ontstaat er ook een gebiedsindeling. Daarnaast zijn de uitzonderingsbepalingen uit de Winkeltijdenwet, zoals de toerismebepaling (Art.
3 derde lid aanhef en onder a) en de avondwinkelbepaling (art. 3 vierde lid), met het initiatiefvoorstel tot wijziging van de Winkeltijden wet vervallen.
Na vaststelling door de gemeenteraad gelden er voor de hele gemeente dezelfde regels ten aanzien van de winkeltijden. Dit voorkomt oneigenlijke concurrentie binnen de gemeente. Door het aan de ondernemersverenigingen/OFS over te laten ontstaat er sociale cohesie tussen de ondernemers.
De gemeenteraad stelt verordeningen vast
De gemeenteraad heeft op grond van de Gemeentewet een kaderstellende taak.
Het vaststellen van een verordening én de reikwijdte ervan behoort hiermee tot een van de taken van de gemeenteraad.
Inspraakverordening
In artikel 2 van de Inspraakverordening Schagen is bepaald dat inspraak wordt verleend bij de voorbereiding van gemeentelijk beleid. Strikt genomen geldt dat dus ook bij nieuw beleid ten aanzien van de winkeltijden. Echter, in artikel 2, lid 3 van de Inspraakverordening Schagen is bepaald dat geen inspraak wordt verleend indien de uitvoering van een beleidsvoornemen dermate spoedeisend is dat inspraak niet kan worden afgewacht. Inzake de nieuwe Winkeltijdenverordening Schagen kan men stellen dat dit het geval is. Een inspraakprocedure zou namelijk betekenen dat
vaststelling door de raad pas ergens in januari 2014 kan plaatsvinden. Dat betekent dat in december niet overal een koopzondag kan plaatsvinden terwijl dat wel een
belangrijke maand is voor de winkeliers. Om deze reden kan uw raad besluiten dat geen inspraak wordt verleend. Een extra argument hierbij is dat de ondernemers, die toch de belangrijkste belanghebbenden zijn bij de Winkeltijdenverordening, wel degelijk zijn geraadpleegd. Ook is er een draagvlakonderzoek gehouden onder de leden van het inwonerspanel. Tevens bestaat nog altijd de mogelijkheid om in te spreken tijdens de commissie- en raadsvergadering. In die zin zou een officiële
inspraakprocedure weinig toevoegen. Het besluit om geen inspraak te verlenen ligt bij de gemeenteraad.
4 Financiën
De winkeltijdenwet geeft aan dat de gemeenteraad voor ten hoogste twaalf door hem aan te wijzen dagen per kalenderjaar vrijstelling kan verlenen van de in art. 2 vervatten verboden, voor zover deze betrekking hebben op de zondag,
nieuwjaarsdag, tweede paasdag, Hemelvaartsdag, tweede pinksterdag en eerste of tweede kerstdag. Hiervoor dient een ontheffing te worden aangevraagd. Door de zondagopenstelling vrij te geven is een besluit tot aanwijzen koopzondagen niet meer nodig en vervallen de personele werkzaamheden hiervoor.
5 Risico's
Aangezien het college van burgemeester en wethouders van de voormalige gemeente Schagen in april 2012 besloten heeft tot een definitieve vaststelling Winkeltijdenbeleid zondagavondopstelling voor supermarkten, is er de kans dat de supermarkten die voor de komende jaren ingeloot zijn naar de rechter gaan.
Dit vanwege de zekerheid die ze hebben gekregen dat ze open mogen in volgorde van de loting. Dat er nu concurrentie komt van andere ondernemers is het gevolg van gewijzigde regelgeving vanuit de hogere overheid. Het is voor te stellen dat een rechter dit als een bedrijfsrisico ziet en dat het argument van monopolypositie niet slaagt. Echter het is geen garantie. Indien de ingelote bedrijven naar de rechter stappen dan kan dit tot vertraging leiden.
Burgemeester en wethouders van Schagen,
gemeentesecretaris burgemeester
N.H. Swellengrebel Mevrouw M.J.P. van Kampen
Gepubliceerde stukken:
1- Rapportage zondagopenstelling detailhandel Gemeente Schagen door I&O Research d.d. oktober 2013.
2- Advies vanuit de Ondernemers Federatie Schagen i.o. (i.s.m. met diverse ondernemersverenigingen)
3- Winkeltijdenverordening Schagen 2013 voor vaststelling gemeenteraad 26 november 2013.
4- Toelichting van de VNG over de verordening winkeltijden 2013.
De raad van de gemeente Schagen,
gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 15 oktober 2013;
gelet op artikel 3, eerste, tweede en derde lid, van de Winkeltijdenwet;
gelet op het bepaalde in art. 2 van de Inspraakverordening Schagen;
gezien het advies van de commissie Bestuur d.d. 13 november 2013;
gelet op het bepaalde in artikel 147 van de Gemeentewet;
besluit:
1. kennis te nemen van de uitslag van de enquête van I&O research inzake de zondagopenstelling;
2. op grond van de uitkomst van de enquête van I&O research, het aantal koopzondagen geheel vrij te geven;
3. de Winkeltijdenverordening Schagen 2013 vast te stellen;
4. met betrekking tot de Winkeltijdenverordening Schagen 2013 geen inspraakprocedure te voeren.
Aldus besloten in de vergadering van: 26 november 2013.
De raad van de gemeente Schagen,
griffier voorzitter
Mevrouw E. van der Voorde Mevrouw M.J.P. van Kampen
