Handschrift Berlijn mgo 185 · dbnl

(1)

bron

Handschrift Berlijn mgo 185. Handschrift, vijftiende eeuw

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_han028hand01_01/colofon.php

(2)

Dit is dat sangeboec dat somer stuc

Handschrift Berlijn mgo 185

(3)

[lied 1]

dit is die wyse die meye wil ons mit gelpen bloemen schencken des vervrouwen

1 O ghi die Jhesus wyngart plant verblyt v in dat suete lant

daer gy syt toe vercaren 2 Die claerheit is onsprekelick die blyscap onbegrypelic dien daer sal gebueren

3 Die cierheit vroude vrede suuerheit die Jhesus v daer heeft bereyt

en is v niet te noemen

4 Jherusalem is dat lant syn naem vol hilicheiden seer bequaem veruullet mit alre vrouden

5 Van hier en comet daer nyemant in dan die int herte draget Jhesus mynne ende is verciert mit doegden

(4)

6 Dus is hi die sinen wyngart plant ende neernstich dient hem seer verlanget om cortes by hem te comen

7 Tsal ewich dueren sonder verganc het is voel claere dan claer golt verciert mit gulden bloemen

8 Die claere blencken dan die maene die sonne sy oec bauen gaen

mit hoeren sueten roeke

9 Van claren golde ist schoen paueyt mit sueten rosen auerleyt

die sullen ewich dueren 10 Och bauen al marien soen is daer soe wttermaten schoen diet lant v heeft gewonnen 11 Hi is soe suet genoechgelic voel claere schoenre ongelic dan hondert dusent sonnen 12 Hi syt daer in dat suete lant

(5)

syn lieue moeder ter rechterhant voer alle creatueren

13 Die hem anschouwet is soe verblyt tien dusent jaer doncket hem geen tyt tys waer diet kan versynnen

14 Want reden die tyt en is daer niet dat daer ommermeer is verdriet van buten noch van bynnen

15 Men is daer ewelic vrolic ende blyde van allen sorgen is men vry

daer en mach geen weelde gebreken 16 Maria is daer die conynginne alle reyne maegden hoer gesynne die Jhesus syn vercaren

17 Mer si is bauen al gemynt van des conynges soen hoer lieue kynt als balsem onder den doernen

18 Hoe claer schoen ende suuerlick

(6)

dat si daer is in hoers kyndes ryke dat en kan geen mensche geweten 19 Die borgers dragen daer alle cronen ende syngen dat clyncket inden throen Osanna alleluya

20 Mer och der jonferen sanck is soe schoen sy syngen mit des conynges soen

ende mit synre moeder marien 21 Hoe dat clyncket auert hemelryke hoe claer schoen ende wonderlic en is niet wt te spreken

22 Hoer croen heeft om enen rosen crans sy syngen mit Jhesum anden dans

ende lauen sonder merren

23 Dat krensken heeft soe groet vertuut elc roesken geuet meer claerheit wt dan sonne ende mane ende sternen

(7)

24 Gheen cruyt op eertryke en is soe guet dat rucken mach als dat krensken doet al waer oncruyt fyolen

25 Sy hoeren oec dat suete geluyt comet myne gemynde suete bruyt ende rust in mynen armen

26 Sy syn beuaen mit Jhesus mynne als cherubyn ende seraphyn

van groter mynnen sy bernen

27 Ghelic die sonne is hoer aenschyn sy volgen dat suete lammekyn gecledet mit wytten stoelen

28 Die engelen ende zielen syn gemeyn ende syngen blydelic onder een

den conynck van den throne 29 Lof eer sy v here sabaoth almechtich hilich ewich god een wes[en] drie persoenen

(8)

30 Ghi syt die ewich heeft geweest ende hemel ende eertryke mit v geest dat vrolike jubelieren

31 Och tys hem seer behagelic te hoeren van dat suete ryck die eerberlike leuen

32 Die Jhesum dienen trouwelic synen wyngart plant hi boldelic die werlt sy begeuen

33 Want als hoer tyt hier is gedaen sal hise lieflic daer ontfaen

ende gelic der sonnen vercieren

34 Ick en hebt soe wal oec niet ghesecht dat lant en is noch bet bereyt

dan enich mensche kan gedencken 35 Plant vrylic ghi sult daer syn verblyt mer siet dat gy gestaedich syt

v tyt die naket alleynsken

36 Dat Jhesus v daer sal ontbieden v werken sal hi auersien

ende v nae

(9)

doegden loenen

37 Och waerlic hi is seer verblynt die tytlic voer ewich mynt

ende wil dat lant vergeten

38 Nochtant wal siet syn fondament dat schoen vercierde fyrmament mit steernen ende planeten 39 Och god verleen een yegelic omt lant te dencken op eertryke ende daer nae te bewoenen Amen

[lied 2]

dit is die wyse Men hoert daer in des lieuen meyes dagen al doer den berch al ind

1 Tys al verdriet daer ick my hene kere ic mach wal droeuich wesen

die dach valt my eens jares lanck my en lustet niet langer te leuen 2 O bloeyende werlt genoechgelic in mynen dommen synnen

gy

(10)

hebt myn hert soe seer doerwont mit uwer valschen mynnen 3 My dochte jae syn genoechgelic der creatueren mynne

sy syn nochtans bedriechgelic als ickes my wal besynne 4 Die werlt die moet gelaten syn die creatueren vergeten

het gaet my naere dan die doet my doncket myn herte sal breken 5 Och wie geen liden en heeft besocht die en kans niet wtgespreken

hoe wee dat jonge herten doet hoer natuer te breken

6 Myn viande syn gewapent hert sy hebben myn herte beclommen sy schieten my al mitter vaert soe mennyge brede wonden 7 Sy liggen voer myns herten doer soe fel tot allen stonden

sy schieten daer vuerige schutten doer aldoer myns hertsen gronde

(11)

8 Och lieue here nv weest my by en wylt my niet begeuen

ic sal noch in den stryt gaen staen al soldet my costen myn leuen 9 Och alle dynck wil ic vaeren laen ende Jhesus mynne verweruen och herte gy moet bedwongen syn natuer ende ghi moet steruen 10 Och dat ic ommer steruen moet daer voer vrucht myne natuere sy raet my altoes quaet voer guet dat steruen wort mi suere

11 Als ic my kere tot mynen lieue al om syn mynne te leren

soe moet ic hebben mennygen stryt tegen myne natuere

12 Ick solde soe geerne syn dienre syn dat wort my voel te suere

nochtans en wil ickes laten niet hi sals my noch wal loenen Amen

[lied 3]

dit is die wyse lief hauen ende myden

(12)

1 Ic wyl my seluen troesten ende maken enen moet al byn ic nv int liden dat sal noch werden guet alst liden is vergangen soe comet die blyscap aen in liden wil ic my holden als ic beste kan

2 Natuerken du moetste dich liden dins herten ongeuoech

ic byn hier inden liden

my is dicke soe wee toe moede Och god soe wilt my troesten alst v doncket wesen tyt al voer des viandes stricken syn lagen synt soe wyt 3 Nochtans soe wil ic hapen ende trueren niet soe seer myn liden mach verwandelen genaede geeft die here dat my is geuallen

dat mach een ander geschien conde ic myn liden verhaelen soe wolde ic trueren niet

(13)

4 Och rat van auentuere woltstu niet ommeslaen die my wolde helpen trueren dat duchte my wal gedaen het comet in eenre vren men kans gewenden niet wat solle wy voel betrueren oec als men dagelix siet

5 Eens woerdes mach ic gedencken dat ic toe seggen plach

my seluen wil ic schenken dien heren diet al vermach my seluen wil ic schencken soe mach ic werden quyt ende dienen hem al myn leuen den heren van hemelrike 6 Myt liden machmen temmen ende bendich maken schier een hertken sonder liden is een onstaedich dier daer by soe machmen merken ende hoeren oren sanck van liden waer voel te spreken die reden worden voel te lanck

(14)

7 Hier by soe machmen merken hoe mennich edel hertken steet dat syn natuer moet crencken ende smedet daer op dat golt dat sprutet aender heyden die bloemkens jonck ende olt ic ligge hier arm geuangen van liden werde ic olt

8 Och older mach ic weerden ende jonger nvmmermeer solde ic dit langer herden soe wolde ick bidden seer doer god ende doer genaede dat hi myns gedachtich weer die rouwe comt voel toe spade dat ordel is geschiet

9 Och heer van hemelryke ontfermt my arme mensche ic ligge hier ellendelike Siet my ellendich aen ende wyldet my vergeuen al doer marien eer ic diene v alle myn leuen ic en hoene v nvmmermeer Amen

(15)

[lied 4]

dit is die wyse O venus bant O vuerich

1 O Jhesus bant O vuerich brant hoe heeft v mynne in my bewant myn hertken onbedwongen dat doet v troestelic onderstant wat lof wort v int hemelsche lant gesongen

al mitter engelscher tongen 2 O maget reyn o hemels screyn gy syt ons hape ons troest alleyn stady ons nv in staden

gy syt den sunderen int gemeyn ende een vol vat dat der is sarteyn geladen

mit godtelicker genaden

3 O reyne maget daert licht wt daget v groet oetmoet heeft god behaget ende daer toe wtuercaren

(16)

die jerste sunde heeft hi beclaget ende waert van v jae onuersaget gebaren

hi ontsloet datter was verlaren 4 O rosegart van god bewaert v gracie is geapenbaert in ons tot mengen stonden mer als die ziele ter pynen uaert biddi daer voer sy wort gespaert van sunden

des wil ic vry orconden

5 O lieue here lof danck ende eer scryue ic tot v

mit groter begeerten wt mynnen ic byn gewont here herde seer mit groten sunden buten keer van bynnen

sent troest of wy ontsynnen 6 Die viant fel hi is altyt sneel wy syn verloest dat weet hi wel daer om lecht hi ons lagen hi smyt hi cloppet hi maket rebel op dat hi ons mach in die helle beknaghen

(17)

ist vremde dat wy versaghen 7 Hier om ist noet cleyn ende groet mer dat wy dencken opten doet ende leren altyt steruen

ten baet weer hals noch edel bloet veer huys noch hof noch enich guet of erue

wy moeten dan al steruen 8 Waer op segt my verlaety di geen scepen brieue wer olt noch nye sy en moegen v dan niet baten daer om siet voer dat seg ic vry v lyf ende v guet mer als een pry te haten

gy moetet al hier laten

9 Dit ist slot van al dat god beual dient my oetmoedich sonder gal staet vast in uwen stryden holt niet ant gras ende laet den val mer doedy dat soe sy dy mael int liden

stat vast in uwen stryden

(18)

10 Hebt lief verstaen die v versmaen recht als francyscus heeft gedaen hi is daer by verheuen

Soe moegdi mit hem sonder vaen dat blyde woert van god ontfaen bescreuen

comt hier int ewige leuen Amen

[lied 5]

dit is die wy tghepeens licht my alsoe seer en quelt van my en kan ick es

1 Ic heb die schoenste wtuercaren oer liefte is vast in stadicheit hadde sy gedaen ic waer verlaren Verlaren oec inder ewicheit Maria du bist al die ic meyn bauen alle vrouwen schoen alleyn

och⁺ laet my syn dyn troest bereyt Ick bidde di ic bidde di

och staet my trouwelic by

2 God gruet v weerde maghet reyne ende moeder der barmherticheit

+ De kopiist heeft zich blijkbaar aanvankelijk vergist en ‘och’ later boven het vers toegevoegd.

(19)

ende der genaeden een ewige fonteyne bewyset den sunders myldicheit din macht is groet by god den heren seer gheerne volbrenget hi dine begeerte syn moeder en mach hy weygeren niet ic bidde di ic

3 Der werlde vroude en mach niet dueren oer arch heeft mennich mensche bedragen dat eynde der vrouden en is niet dan trueren oer dienres heeft sy mannych gelage Maria gy syt die stedich blyft Daer om keer ic toe di myn liefte din dienre wyl ic geerne syn Ick bidde di ic bidde di och staet my trouwelic by

4 Dyn doegden en konde ic niet wtspreken al had ic alle tongen ghewalt

an mynre macht solt my ontbreken seer guetlic is dyn wesen gestalt du biste des hemels een conynginne ende der werlde keysarynne

(20)

in dinen handen staetet al ic bidde di ic bidde di och staet my trouwelic bi

5 Myn ziele is dicke in swaren noden bange is dat jonge herte myn

Ick sorge die duuel wil my doden oec vreese ic seer die helsche pyn Ick bidde dat gy altyt wilt syn tegen alle quellynge een medecyne ende my verblyden in allen liden ic bidde di

6 Maket my van allen sunden vry

behuedet myn herte ende alle myne synnen mit allen doechden vercieret my

dat bid ic doer dine reyne mynne gy syt den sunders een troesterynne⁺ Ick lye dat ic een sunder byn daer om soeke ic genaede aen di ic bidde di

7 Och weerde vrouwe myns hertsen lost genaede begeer ic van di te ontfaen gy syt myn hape ende alle myn troest dede gi dat waer mit my alle gedaen ontfermt v mynre al coem ic spade

+ Dit vers werd aanvankelijk overgeslagen. Het is onderaan pagina 18 toegevoegd. Door middel van een verwijzingsteken in de tekst is de juiste positie aangegeven.

(21)

ic hebbe my dickewile quellic verraden och moeder mylde ic geer genade ic bidde di

8 Teghen dat wy van hier nv scheyden als wy dit leuen moeten laten

soe wilt ons hemelscher vrouden bereyden Daer vroude is altyt sonder mate

in des hemels throen daer gy syt schoen verheuen by dinen ewigen soen daer di die enghelen choren lauen ic bidde di ic bidde di

och staet my trouwelic by Amen

[lied 6]

dit is die wyse mit drouigen moede blyde te syn

1 Myt droeuigen moede blyde te syn dat is seer pynlic op myn eyt

die sommygen toet een ander aenschyn dat hem in synre herten geet

O weerde vrouwe ic lyde rouwe in di alleyn voer all

(22)

gemeyn

soe sette ic alle myn trouwen 2 Altyt in dinen dienst te wesen conde ic dat doen hoe wal waer my al waer ic siec ic solde genesen wanneer ic troest mocht crygen van dy O bloeme schoen du drageste die croen dat dyns gelic in al eertrick

nye wyf en was soe schoen

3 reyn edele keyserynne myns hertsen geer Hoe guetlic is dyn wesen gestalt

bauen al bystu te prysen seer du hebste alles wonschen gewalt dyn lieft is suet sy geuet my moet een groet jolyt tot alre tyt nemet my in dyn behuet

4 Ick weet wal dattu stedich bist dier men soe weynich op eerden vynt ic begeer dyn gonst myt

(23)

ganser vlyt

der nyders en achte ic niet een twynt Ic bidde te steruen eer di te deruen Hoech gebaren voer alle vercaren laet my dyn hulde verweruen

5 Alles dinges een eynde dat merke ic wal sonder dine mynne O reyne fonteyne die dat bekeent en dwaelt niet al Du bist teder ende maget reyn vol van genaeden staet my in staeden ic moet begeuen cortelic dit leuen och wylt my dan beraden

Amen

[lied 7]

1 Myt vrouden laet ons begynnen toe lauen een joncfrouwe fyn god lae

(24)

ons dat volbrengen Maria is die ic meyne van gade is sy wtuercaren in hoer soe wolde hy rusten hi wart van hoer gebaren in hoer soe wolde hi rusten hi wart van oer gebaren 2 Ick en kan sy niet volprysen noch lauen in geenre tyt sy gaet alle joncfrouwen bauen in hemel ende in eertryke

Ick gruete di O edel joncfrouwe fyn bauen alle die gene die leuen sydi inder herten myn et bauen al die gene etcetera 3 Myt recht mach ic di lauen du edelle peerle fyn

voel blenckender dan die sternen claere dander sonnen schyn sy is die lichte dageraet mit hoeren claren aenschyn

voer allen joncfrouwen wil ic se lauen Want sy hem allen bauen gaet voer allen joncfrouwen etcetera

(25)

4 Onder allen creatueren en vyndic hoers gelic en geen hoer ogekyns lichten claere dan die carbunkel steen sy is dat clare mergenroet altoes wil ic sy eren gestedelick totter doet et altoes wil ic sy etcetera 5 Tot hoer wil ic my keren ende nvmmermeer aflaen sy licht mi inder herten maria walgedaen

al myn hape set ic in hoer Och mocht ic se scouwen geen dynck en coer ic daer voer etcetera och mocht

6 Maria schone joncfrouwe du edelle peerle fyn

wilt my genaede verueruen van al die sunden myn

gy syt daer alle myn troest aen steet tot uwen steden dienst

wil ic altyt syn bereyt et tot uw

7 Och wtuercaren bloeme du edel roesken roet wilt mi toe troes⁺

+ Waarschijnlijk is na 'troes' een ‘t’ weggevallen, doordat het blad hier afgesneden is.

(26)

coemen

totten lesten in mynre doet gyf my een salich steruen wilt my genade verweruen als ic scheyden sal van eertryke etcetera gyf my een salich steruen wilt my genade verweruen als ic scheyden sal van eertryke Amen

[lied 8]

dit is die wyse Addev myn lief hebt gueden nacht dat moet een scheyden syn

1 Ic heb gejaget myn leuen lanck al om een joncfrouwe schoen die alre schoenste wyngart ranck al in des hemels throne

mit engelen is sy wal omset ic en kan daer niet by comen myn sunden hebben my belet des mach ick my bedroeuen 2 Ick byn verdoelt op deser jacht

(27)

die werlt heeft my bedragen genoecht die heb ic seer geacht in wanen byn ic bedragen rickheit ende lof heb ic gemynt ende ydelheit wtuercaren in waenen byn ic aldus verleyt den wech heb ic verlaeren

3 Ick wil opstaen tys meer dan tyt ende sueken oer alleyn

die joncfrouwe schoen diet al verblyt Maria is die ic meyne

sy is een wech alsmen verclaert ic wil my tot hoer keren den rechten wech ten hemelrike mach ic noch aen hoer leren 4 O Jhesus here nv bid ic di al wt myns herten gronde van sunden wilt my maken vry dat is nv ende tot allen stonden doe my die puere moeder dyn mit suuerheit aenschouwen doer hoer wilt my genadich syn ic wil hoer dienen mit trouwen

(28)

5 der engelen macht wilt opslaen ende din ontfermighe ogen ic heb v groetlic mysdaen des is myn herte in doegden sy is der sunders toeuerlaet ende oec een troesterynne doer hoer wylt my genadich syn als ick sal scheyden van heen 6 Myn vrende magen ende staet sy willen my beswyken

scryftuere bewyset my den wech dat ic alleen moet stryden

O moeder gades daer om wilt staen by my als ic sal steruen

want ic moet loen nae werken ontfaen wylt my genaede verweruen

Amen

[lied 9]

dit is die wyse Ic sie die mergen steerne myns lieues claer

1 Maria Conyngynne myn troest myn toeuerlaet vercryghet

(29)

my uwes kyndes mynne

ende berouwe voer myne mysdaet 2 Soe wie yet sal begynnen tot syn lof ende eer

staet hi niet inder mynnen het sal hem verdrieten seer 3 Och had ic my begeuen doe ic olt was x jaer in enen gheestelicken leuen ic waer syne mynne voel naere 4 Nv mach ic wal clagen ende bewenen myne mysdaet dat ic aldus voel dagen verlaeren heb myn tyt 5 Nv troest my keyserynne maria maget reyne

sterket my mit uwes kyndes mynne ende droefheit van my verjaget 6 O mensche swyget van bynnen swyget stylle ende hoert my aen

(30)

ende scarpet uwe synne soe moogdy my verstaen 7 V clagen ende v begeren dat heb ic wal gehoert anxt ende droefheit v bekeren daer gi wel mynne voer toent 8 Ick sal v mynne verweruen van Jhesus mynen soen

draget in v herte lieuer te steruen dan tegen hem te doen

9 Och wie sal my verlenen alsoe int herte te staen och hoe sal ic verdienen guede synnen te ontfaen

10 Och mensche waer syn v synnen hoe dwaeldy aldus seer

wilt doch in v dit bekennen het heeft verdient v here

11 Ghy en cont dat niet begeren ist salich tsal v geschien

mer trouwen soldet v deren ten schiet v een noch en geen

(31)

12 Waerom soe wildi trueren ende v verslaen dus seer hadde god v niet vercaeren gi en waert hier nvmmermeer 13 Ghy moet wal in v herte trueren voer v mysdaet mer dencket dat myn steruen voel daer bauen gaet 14 Lof ende eer sy v maria schoen edelle suuer maget wie hem tot v wyl keren die en wort oec niet versaget

[lied 10]

dit is die wyse dat viel een coelen douwe tot enen vensteren in nae eenre

1 God gruet v Conyngynne Maria suet gheluyt

gy syt een vat vol mynnen altoes gebenedy⁺

o weerde bruyt der weelden v lof is ewichlanck

fonteyne des ewige

+ Waarschijnlijk is na ‘gebenedy’ een ‘t’ weggevallen, doordat het blad hier afgesneden is.

(32)

l[..]ens⁺

schencket ons der mynnen dranck 2 God gruet v alre claerste die ic aenschouwen mach Maria onse bewaerster sy is een ewich dach

wal schoenheit sonder verdrieten vol alre doegden groet

och mocht ic oer genyeten die edelle roseroet

3 God gruet v mergen steerne⁺ O spiegel sonder smyt

schoenheit sonder meeren O lelye onbesmyt Maria edelle sonne ic mach v geuen prys gy syt een suuer blome een roese des paradys 4 God gruet v suuer maget O peerle der joncfrouwen schoen gy schynt gelic der sonnen al in des hemels throen daer is sy wtuercaeren een spiegel al volmaeket

+ Het midden van het woord is onleesbaar door een gat in het papier, maar ‘leuens’ lijkt hier de meest waarschijnlijke optie.

+ Hier is doorgehaald: 'O peerle der joncfrouwen schoen'

(33)

als een vercierde roese och moeder ende maget 5 God gruet v suuer Maget O suete medecyne

Och dach die ewich daget hoe geerne waer ic by dy en wilt my niet vergeten wal edel honichroete als my myn here sal breken al inder vren myns dodes Amen

[lied 11]

dit is die wy Myn hertken wtuercaeren haet du biste mych lief ende weert

1 Ic weet een Maget suuerlic des wil ic my verblyden nyemant en sach al oers gelic nv noch tot genen tyden sy is solaeslic bauen al ende bauen allen maegden verciert in hemelryke

2 Lustentlic is oer aengesichte die edelle maget fyn

sy is die

(34)

bauen die steernen licht soe claer is hoer aenschyn Hoe reyne is oer hoer aengedacht ick wyl in hoere genaeden gaen by dage ende oec by nachte 3 Och wolde se my gedencken die godtelicke maget

die viant die my crencket hi solde syn verjaget wt myne wege solde hi gaen die my tot allen tyden soe dicke heeft leyde gedaen 4 Die Maget is seer schoen gedaen mit lustenlicke wesen

mocht ic in hoere genaeden gaen soe waer myne ziele genesen mocht ic des weerdich syn oer mynne doet my leuen al is sy veer van my

5 Op oer set ic myn toeuerlaet die edelle Conyngynne

si is soe schonen dageraet sy verlicht

(35)

dat herte myn

sy is myns leydes verdryf ende bauen alle magheden verciert is al oer lyf

6 Ick en kan sy niet vollprysen nae hoere weerdicheit

die vrouwe des paradises och waer ic des bereyt ende dat ic quame daer by

soe solde myn herte in vrouden syn dat seer bedrucket is

7 Hoer mynne ende oec hoer wesen dat is my altoes by

sy is soe hoge verheuen want sy des weerdich is by Jhesus hoeren soen nv wilt al myns gedencken Maria maghet schoen Amen

[lied 12]

dit is die wyse tys al verkeert dat plach te syn in rechter stediger

1 Och waer ic in myns vaderlant soe en drufte

(36)

ic niet meer trueren

den engen wech heb ic bestaen hi wort my dickewyle suere

2 Den engen wech die moet ick gaen ende ic moet ommer steruen

genoechte solaes ende alle vroude die moet ic leren deruen

3 Ick heb soe lange genoechte gesocht in mynnen der creatueren

dat heb ic alsoe duer becost hoer vroude en mach niet dueren 4 Sy moeten al gelaten syn mit herten ende oec mit synnen soe blyuestu vry ende ongeuaen van hoere valscher mynnen 5 O lieflic lief een heymelic troest ic wil my tot v voegen

ende mynnen onbekant te syn in di is myn vernoegen 6 Och enich een ende anders

(37)

geen

wanneer wildi mi troesten ic doge soe mennich hertsen wee och woldy my verloesen

7 Och edelle ziele verweende bruyt laet staen v wenlicke trueren den ewigen troest is v belauet hi comt in corter vren

8 Och hertse vry hoe wal is di condyt te rechte besynnen lief ende leyt getroest te syn ende god alleen te mynnen

9 Der mynnen quael is wee ende wal Och mocht ic hem beschouwen ic worde gesont in corter stont in hem is myn verurouwen 10 Jherusalem myns vaderlant nae di verlanget my seere hier is soe mennyge bitterheit dat

(38)

doet my dins begeren

11 Daer is soe groten loen bereyt nae desen corten arbeyt

een blyde gesicht een claer aenschyn wat mach den saligen sueter syn 12 Die borgers syn soe seer verblyt van buten ende oec van bynnen sy dryncken wtter mynnen vloet sy moegen wal vrolic syngen 13 Sy lauen alle suetelic ten is niet wt te spreken oer blyscap is soe mennichuolt den rouwe is al vergeten Amen

[lied 13]

dit is die wyse In nyden byn ic dicke bedroeft des moet myn vroude ontgelden

1 Heffe op din cruce myn alre liefste bruyt volge my nae ende ganc dyns selues wt want icket gedragen heb voer di heeftu mi lief soe volget my

(39)

2 O Jhesus alreliefste here ic byn noch jonc ende teder ic heb di lief dat is ommer waer mer din cruce dat is mi voel te swaer 3 Ick was noch jonger doe ic dat droech clage niet du byste sterck genoech wanneer du biste alt ende colt soe en hebstu des cruces geen gewalt 4 Wie mach liden dat bedwanck der dage is voele dat jaer is lanc ic byn des cruces ongewoen

och spaert my myn alre liefste brudegom 5 Noch bystu lief dus haeste verlegen du moetste noch stryden al dyn dage ic wil castyen dyn jonge lyf

du weerste my anders voel te styf

6 Here dattu wilste dat moet ommer wesen mer des cruces en

(40)

mach ic niet genesen

mer wylstuut hebben dat icket sal dragen soe moet ic krencken ende versagen 7 Waenstu inden rosen te baeden du moetste jerst doer die doernen waden sich aen dyn cruce ende aen dat myn hoe ongelic swaer datse syn

8 Wy lesen inder hiliger scryft dyn juc is suet dyn borden syn licht hoe bystu my dus anxtelicke hart

och spaert my myn alre liefste brudegom saert 9 Ongewoente beswaert den moet

mer lydet ende swyget et wort noch guet myn cruce dat is soe costelicken pant den ic dat gonne dat is myn vrent

10 Dinen vrenden geuestu weynich troest my gruwelt voer den swaren

(41)

last

ic sorge ic en sals niet moegen herden Och lieue here wes sal myns geweerden 11 Dat hemelrike dat lidet gewelt mer du bist noch van mynnen colt hebstu my lief het wort noch guet want rechte mynne maket al dynck suet 12 Och here gheeft my der mynnen brant myne crancht is di wal becant

laetstu my op my seluen staen soe weetstu wal dat ic moet vergaen 13 Ick byn swaert ende suuerlic ic byn suer ende mynnentlic ick geue den arbeyt ende rust betrouwe op my soe staestu vast 14 Och here oft ommer wesen mach des cruces neem ic geen verdrach

mer wylstuut hebben ende moet dat ommer syn soe geschie dyn wille ende niet die myn

(42)

15 Solde ic din ryke ende hulde verliesen ic wolde eer hondert crucen verkiesen Here gheuet macht ende lydsamheit ende cruce my wal het sy my lief of leet 16 Ist dat dyt cruce te herten gaet soe dencket wat ic di hebbe bereyt my seluen geue ic di te loen

ende mitten engelen die ewige croen 17 Lyden is myn naeste cleet een mantel van liden is my bereyt sy is geuoedert mit verdriet

Och⁺leyder ic en kanse verslyten niet eer ic coem wt deser werlt verdriet Amen

[lied 14]

dit is die wyse noch is selue dat alre beste cruyt dat ye gewies in gaerden

+ Na 'Och' is doorgehaald: ‘lac’.

(43)

R Help ryker here god my is soe wee myn herte wyl my toe breken

van rouwen ende van droeuicheiden ontwee ic en kans niet wtgespreken

1 Het en is geen rust in deser tyt verdriet dat doet my syngen

ic was bestrycket in mynen gedachten mit deser eertscher mynnen

Help ryker

2 Ick sochte solaes ende lustelicheit in mynnen der creatueren

doe ic die waerheit⁺auerleyde ten mochte niet ewelic dueren Help ryker here

3 Och bloeyende joget vol edelheit siet aen mit vroeden synnen sy hebbe soe mennyge tegenheit die leuen in eertscher

+ Na 'waerheit' is doorgehaald: ‘onder’.

(44)

mynnen Help ryker here

4 Comet my te hulpen suete lief ic byn in stryde van bynnen die viant lopet om my als een dief aen v staet myn verwynnen Help ryker here god

5 Ick solde geerne mynnen dat ouerste guet ende laten creatueren varen

nv saluwet my myns herten bloet ende breket myne natuere Help ryker here god

6 Ick lygge te velde nacht ende dach myne viande wille my deren

sy slaen op my alsoe mennygen slach ic en kans niet langer geweren Help ryker here god

7 Och edelle joget och edele joget hoe doedy my dus sere

al brecket

(45)

my myn hert ontwee ic wil noch steruen leren Help ryker here god

8 Och drouiger hert in blyden schyn dat ic my dicke moet vensen

het is nochtans soe grote pyn als een yegelic wal mach pensen Help ryker here god

9 Creatueren troest wil ic begheuen ende laten dat cleyn omt hogeste guet al steruende vyntdet men dat leuen der doder loen is alsoe groet Help ryker here god

10 Nv wil ic steruen leren ende alle dyngen varen laen ende my tot Jhesum keren

want rouwe heuet my myn hert omvaen ick wil noch steruen leren

R Help ryker here god my is

(46)

soe wee

myn hert wil my te breken

van rouwen ende van droeuichheiden ontwee ic en kans niet wtgespreken

[lied 15]

dit is die wyse die mane heeft sych verblicket die sternen syn wtgesprongen

1 Die Conynck van hier bauen die siet ons altoes aen

mit synen claren ogen oec werwert dat wi gaen hi heeft gelecht syne strycken op dat hi ons mach trecken al in syn hoechste sael

2 Hi spreket mit sueter stemmen al totter zielen myn

woldy v seluen temmen ende myn geuangen syn ic wolde v staen in staeden ende geuen v myne genaede ende trecken v tot my

(47)

3 O ziele ghi syt soe edelen soe hogen creatuer

geulaten wt mynen herten gy syt my gheworden suer ick heb v wtuercaren ic liet v noede verlaren gy staet my alsoe duer

4 O ziele slutet op uwes hertsen doer ic sal daer comen in

Ick en mach niet langer beyden ic wil v lere syn

gy moet v seluen laten ende alles dynges⁺versaken ende doen eens anders wil

5 Ende blyuet in eenre stylheit staen van bynnen opgericht

ende wees een ander doet of laet volget altoes mynen treck soe moegdy comen hier bauen daer mi die engelen lauen dat is die rechte wech

6 O waerlicke myne crachten Ick

+ Na ‘dynges’ is doorgehaald: ‘ende’.

(48)

moet my keren in ic hoer in mynen herten soe vrendelicken stemme dat ic solde opwert clymmen bauen alle dese eertsche dyngen ende staen in synen wyl

7 Hier en is geen langer beyden wy moeten opwert gaen

wille wy jubelieren al inden hoegen throen daer wy syn toe gescapen die schepper die ons maecte sal syn onse ewige loen 8 Wy syn hier in ellende mit droefheit ombeuaen het genaeket seer onsen eynde die doet die volget ons nae waer op moegen wy ons verlaten wy moeten ons ynwert saten ende sien die ewicheit aen 9 Ick wil my auergeuen ende tasten my seluen aen al soldet my costen myn leuen ic willet nochtant doen

(49)

ic moet my seluen wagen ende alles dinge verdragen sal ic die croen ontfaen 10 Set wt uwer herten der creatueren mynne ende stort in my vwe crachten ic wil v hulper syn

soe moegdy ewelick leuen ende staen mit hoge verheuen ic wil v dienre syn

Amen

[lied 16]

dit is die wyse Ick claem den boem al op die my te hoege was

1 Hy truer die trueren wil myn troeren heeft gedaen ic heb geswegen stylle maria wilt verstaen

2 Waer om soe soldic trueren of sorgen alte seer

ic weet ic byn vercaeren van Jhesus mynen heer 3 Dat ic hem byn vercaeren heeft hi my gedaen aenschyn

(50)

Want ic moste syn verlaeren dede my syn doet ende pyn Hi truere

4 Hi is hier neder gecoemen daer ic in byn verblyt

myn mysdaet solde my verdoemen syn doet heeft my gequyt

Hi truere

5 Dus wil ic my verblyden seer vroemelic in hem ende dragen tot allen tyden syn doet in mynen syn Hi truere

6 Des byn ic wal ontwaere dede my syn pyn ende doet al bade ic dusent jaer twaer al verlaren guet Hi truere

7 Hier om wil ic hem mynnen die my dus heeft verloest ende myn heer van bynnen holden voer alle myn troest Hi truere die trueren wil myn trueren heeft gedaen ic heb ge

(51)

swegen stylle Maria wilt verstaen Amen

[lied 17]

dit is die wyse Ick weet een vrouken wal berey

1 Ic weet heer Jhs wal bereyt hi heeft myn herte omvaen mit synre sueter mynlicheit ic en kan hem niet ontgaen ic moet syne guetheit dragen syn wesen dat is soe wal gedaen hi staet in mynen behagen 2 Schoenre here en sach ick nye des wil ic my vermeten

tys recht dat ic hem vrenscap doe hi doet myn druck vergeten hoe reyne is alle syne mynne my is te bet dat ic hem sie dat doet syne suete mynne

3 Desen here en wil ic niet begeuen hi staet soe vast in my

bauen

(52)

alle die daer leuen tys recht daer is reden by syne mynne is alsoe breyt als ic in synen synnen stae soe vergete ic alle myn leyt

4 Syn wesen is claer syn glorie is schoen dat licht als een crysstal

mocht ic hem spreken sonder vaen dat waer myn wonschen wal Och lacy neen ic niet

dat doet myn vleysch ende alle myn sunden sy holden my int verdriet

5 Desen heer en is nyemant toe hoge gebaren des wil ic my verblyden

ic heb hem in myn herte vercaeren dat doet syne suete myn

Och lacy ic lyde pyn

dus moet ic vast in j hapen leuen ic byn in druck alleyn

6 Jhesus here siet aen myn druck doer alle myne begeren

al is dyt liden

(53)

in my gedicht

ic bid heer Jhesus seer gy syts my wal weert

och v te dienen alle myn leuen waer gys here op my begeert Amen

[lied 18]

dit is die wyse dat gyngen twee gespoelen guet an geenre wylder heyden

1 Addeu myn vroude addev solaes myn blyscap laet ick by v staen ic wyl mi in desen ternoey besluten ter doeren des lidens byn ic in gegaen 2 In desen ternoey wil ic nv stryden ende volgen den banier dat voer my gaet mynen heren wil ic getrouwe wesen ende gaent ynt casteel dat tegen my staet 3 Dat casteel is my alsoe seer

(54)

en tegen

daer ic mit willen byn ingegaen Want liden en wil my niet begeuen soe lange als ic dat leuen haen

4 Och god ende onse vrouwe mach icket wal clagen synt dat ic jerst in dit leuen quam

soe en drufte ic die wateren des rouwen niet haelen wtter cysterne van bethlahem

5 Och god ende och god wat is dit leuen daermen dus voel in lyden moet

en haddes god seluen niet gegeuen ten waer te liden om geen guet

6 Allen troest der creatueren is my ontweken dat clage ic god ende onser vrouwen

ende alle solaes heeft my begeuen mer liden en dede my nye ontrouwe

(55)

7 Gheuangen byn ic in swaeren verdriet help ryker here god dat clage ic di ic weerde ghelaten aen allen syden mer trouwelic staet my liden by

8 Alle solaes der werlt heb ick begeuen ende hape daer groet loen af te ontfaen ende waenden voertaen in vreden te leuen mer als my doncket is liden myn loen 9 Och god die hem wal konde geliden waer dat lief of waer dat leet

die solde hem nae wal seer⁺verblyden als dat aen een steruen gaet

10 In druck waer oec wal troest gelegen die hem te rechte sueken kan

dat most een constich meyster wesen ende leggen alle syne vlyt daer aen

+ Na 'seer' is doorgehaald: ‘verbyden’.

(56)

11 Myt rechte moegen wy van desen liden wal spreken want wy twee gesellen syn

als ick myns heren gades vergete soe roepet my liden weder in

12 Een ternoey is my van swaeren verdriet help ryker here god dat clage ic di

heb ic troest of en heb ic en geen ic moet my liden ende swygen al stylle 13 Een ternoey te stryden en is my geen spoel dat claghe ic god myn auentuer

geue hi my troest hi dede soe wel want my dat leuen wort soe suer

14 Als ic van desen ternoey hoer spreken van vresen doet my myn herte soe wee schilt ende

(57)

speer moet al te breken

die helm des vreden gaet al ontwee 15 O Maria der sundaren troest waer heeft ye rydder ternoey gestreden god seluen heeft hem daer wt verloest mer druck ende liden is al myn troest 16 Vremde byn ic in veren lande daer ic dus voel in liden moet ende ongetroest moet ic daer gaen als een ellendich pelgrym doet

17 Ick bloeyden als enen groenen swych doe my die grawe roc waert aengedaen och god ic moet verdorren eer tyt want druck ende liden heeft my beuaen 18 Ick mach der tortelduuen wal

(58)

licken

die oren gaden verlaren heeft soe vlieget sy op enen dorren swych ende si is truerich tot alre tyt

19 Ick bidde maria der moeder gades dat sy my helpe myt hoere hant dat ic in desen stryde volduere

want myne siele daer voer steet toe pande 20 Maria en wilt my niet vergeten aen v weerde vrouwe staet alle myn troest gy syt een steerne des meers geheyten ghi hebter dit jaer soe mennyge verloest 21 Weest vroeme ende wilt v niet versagen mer hebt altoes enen gueden moet

soe mach ic my nae wal seer verblyden alst hier aen een steruen gaet

(59)

22 Als dese joncfrouwe dus heeft gestreden ende wat sal dan daer wesen dat loen die blyscap des hemels mit allen hiligen ende god sal seluen wesen hoer croen Amen

[lied 19]⁺

1 Ic hoerden op eenre mergen stont dat liden seer beclagen

dat liden heeft myn hert doerwont gebracht in groter vare

2 Och liden gy syt alsoe guet mer hatelic den menschen mer wie bekent uwen edellen aert die plech nae di te wonschen 3 Nv wil ic keren mynen syn

+ Dit lied is tweemaal opgenomen (zie lied 24).

(60)

ende setten mi te stryden Och waer ic coem of waer ic byn auer alle soe vyndic liden 4 Nv lide wy nv lyden wi och dat moet ommer wesen die Jhesus in synen herten draget die sal lidens wal genesen 5 Lyden is een edel scat diet wal gelic kan dragen sy wanderen inder mynnen pat die liden sonder clagen 6 Lyden is een bitter woert des werde ic wal ontware lyden heeft myn hert gescoert gebracht in groter vare

7 Nochtans en wil ic in mynen moet dat liden niet versmaeden

liden doncket my wesen guet ic byns aldus beraeden 8 Dat ic dat liden niet en kan

(61)

dat moet ic nv besueren liden heeft myn hert gestuert ghebracht in groten trueren 9 Als ic dan meenden seker te syn soe waert ic jerst bedragen

lyden is een medecyn ick byn daer mede ontvlagen

10 Och liden wie geuet di die macht dattu bestrickest die synnen

ghi stuert der mennyge inden rechten pat mit eren of mit scanden

11 O lyden wat heeftu gedaen du beroeuest myne synne gy cost my alsoe mennygen traen gy quelt myn hert van bynnen

12 Wat vroude mach my nv geuen moet als ic gedencke der

(62)

quaelen

dat liden maket den mennygen vroet die in genoechten dwaelen

13 Dat liden sterket den krancken moet het temmet die wilde synne

het maket mennyge van bynnen vroet het leert hem god te mynnen

14 Och liden gy syt alsoe guet mer hatelic den menschen ende wie bekent uwen edelen aert die plech nae v te wonschen 15 Och liden gy syt alsoe guet ghi leert die tragen stryden

ende gy bedwynget den jongen moet dien gy beswaert mit liden

16 Eer ic mit liden waert beuaen soe dwaelde ic wtten pade liden heeft my don verstaen dat ic nv leue by rade⁺

+ Het kleine verticale streepje of vlekje boven de ‘r’ kan wijzen op een afkorting.

(63)

17 Had ickes my wal te tyde bedacht ende my terechte versonnen

ic hadde den stryt ten eynde gebracht die ic nv jerst hebbe begonnen 18 God geue den liders gueden moet ende van stryden sege

dat hi doer druck ende wederspoet moet comen ten ewigen leuen

19 Soe mach hi ewige vroude ontfaen ende loen van synen stryde

van liden dat hem heeft beuaen ende benauwet aen allen syden 20 Die ons dit lietdekyn heeft gedicht god sterken in synre mynnen

dat hem syn liden meerde verlicht dat hem beswaert van bynnen Amen

[lied 20]

dit is die wyse O Jhesus dulcis memoria

(64)

1 O Jhesus suete andachticheit waerachtige vroude ende salicheit mer bauen alle ghenoechgelicheit is suet din tegenwoerdicheit

2 Ten waert gesongen nye sueter sanck noch blyder en waert nye herte becant noch weerder vrucht en quam nye voert dan des soene gades gebuerte

3 O Jhesus der sundaren toeuerlaet die hi soe vaderlic ontfaet

hoe wal is hem die daer nae staet dat hi hem sueke sonder aflaet 4 Geen tonge en kans gespreken niet geen penne en kans gescryuen niet Mer dies gesmaket hoe wal weet hyt wat Jhesus christus te mynnen is

(65)

5 Jhesus te mynnen is ewich guet dat myne ziele in qualen verlangen doet nae synre sueter honichuloet

daer sy in vyndet hoers hertsen boet 6 Och Jhesus geuet te voelen my die auersuetherticheit van dy dat ic bekenne wat vroude het sy die tegenwoerdicheit van di 7 Och suete Jhesus die mynne din die is soe suet ende alsoe fyn sy versadet sonder pyn

ende altoes doet sy hongerich syn 8 In honger leuet hi die dyns gesmaket altoes syn hoechste begeerte waket onachsom allent dat hem genaeket dat niet en is wt di gesaket

9 Comet Jhesus lief der zielen myn

(66)

verleent my doer die doegden dyn dat ic moet sien dyn claer aenschyn ende ic des moege vroelic syn 10 Dat suetste alre sueticheit

is Jhesum te mynnen voerwaer gesecht het is bauen alle begeerlicheit

een auersuete bequamelicheit 11 O auersuetste guedertierenheit Jhesus mynne ende vrolicheit ghyf dat my trecke dyn sueticheit tot dinre mynnen ewicheit

12 Myn hoechste lof is Jhesum te mynnen ende nvmmermeer vremden troest te wynnen want beter waert te mael te ontsynnen dan bauen Jhesum yet te mynnen 13 O Jhesus alresuetste myn

verleent der zielen troestelicken schyn die suchtet ende claget ende lidet pyn om altoes lief bi lief te syn

(67)

14 Hi is der zielen vrolicheit myns herten hoechste weerdicheit ende alder werlde salicheit ende alder werlde vroelicheit 15 Waer ic in alder werlt sy Jhesus is mynre herten by als ic hem sueke hoe bereyt is hi als ic hem vynde hoe wal is my 16 Den ic sueke sie ic te hant myns leuens heb ic een seker pant des my quellen doet der mynnen bant die myn herte heeft al verbrant Amen

[lied 21]

dit is die wyse Ick reet my wtspacieren al in dat groene wolt daer vandic

1 Een lietdekyn wil ick v syngen die mynne dwynget my daertoe van enen dien ick mynne hi maket myn hertken

(68)

vroe

hi is soe fier ende mynnentlic al ander liefte wil ic laten ende dienen hem tot alre tyt 2 Syn naem wil ic v leren eer ic yet vere gae

hi is bauen allen heren als ic in die scryft verstae Jhesus christus is syn naem alle ander boelkens wil ic laten want hi is seer bequaem 3 Dat krensken dat hi draget dat is van bloede roet dat doet myn herte versagen al doer den groten noet

die tacken die deden hem al die pyn al ander vrentscap wil ic laten syn vry eygen wil ic syn

4 Syn hande worden doer grauen al mitter naghelen twee

syn voeten doer geslagen dat dede hem alsoe wee

Dat deden die joeden alsoe valsch al ander

(69)

vrentscap wil ic laten

ende grypen hem om den hals 5 Nv is hi hoge verheuen al anden cruce breet och wat heeft hi bedreuen dat hi dus jamerlic steet

tusschen tween scaekeren alsoe quaet al ander liefte wil ic laten

ende volgen synen raet

6 Hy beual sinre lieuer moeder die onder den cruce stont sante johannes tot enen behueder want hi is seker guet

nochtans soe was die wyssel cranck al ander vrenscap wil ic laten ende schencken hem den dranck 7 Hem dorsten nae onser salicheit als daer gescreuen staet

die joden waren al bereyt enen dranck was wreet

edic ende galle ende anders niet al ander