Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis
Rapportage voor de Stuurgroep
Amsterd am, 1 9 februari 2003 Peter Mier
Eric Lugtmeijer
Inhoudsopgave
1 Inleiding
2 Het ontstaan van het wijkbeheer in Hellevoetsluis in vogelvlucht.
3 Analyse
4 Conclusies evaluatie 4. 1 In leiding
4.2 Twa a l f conclusies 5 Aanbevelingen
Bijlagen
3 4
5
7 7 7 12
Bijlage 1 Bij l age 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bij lage 5
De o p d racht 17
Lijst geïnterviewde personen: 20
Vragenlijst evaluatie wijkgericht werken 21
Lite ratuurl ijst 22
Moderatiesessie a m bten a re n ( n iet direct betrokken bij het wijkbeheer maar
wel a l s c o llega) 23
Bijlage 6 Modera tiesessie bewoners 26
1 Inleiding
Pagina 3
In 1 996 is het wijkbeheer in Hellevoetsl uis uit de sta rtblok ken gekomen. Nu 6 jaar later, wordt de ba lans opgemaakt van het wij kbeheer. Aanleiding daar
toe is dat het wijk beheer in Hellevoetsluis niet naar tevredenheid loo pt. DSP
g roep is g evraagd om het wij kbeheer te eva l ueren en ad vies te geven op welke wijze het wij k beheer weer het best kan worden vlot getrokken. DSP
g roep heeft de (tussentijdse) conc lu sies en a anbevelingen gedeeld met de Stuurgroep die voor de begeleiding van dit onderzoe k speciaal in het leven is g eroepen.
In ongeveer 3 maanden tijd heeft D S P-groep de opdracht uitgevoerd. We hebben veel enthousi aste mensen ontmoet die het wij kbeheer een warm hart toed ragen en zich ook in de toekomst voor het wijkbeheer wil len inzetten.
We hebben echter ook mensen ontmoet die zeer teleurgesteld zijn en / of niet weten hoe het met het wij k beheer verder moet. Wij ho pen dat onze evaluatie a anleid ing is om de zaken weer helder voor ogen te krijgen en een stap voor
uit te zetten.
Leeswijzer
In hoofdstu k 2 wordt kort de gesc hiedenis van het wij kbeheer besc hreven.
Hoofd stu k 3 bestaat uit een korte analyse. In hoofdstu k 4 wo rden de conc lu
sies van de evaluatie beschreven. In hoofdstuk 5 worden de aanbevel ingen u itgewerkt.
Dit rapport bevat de nodige bijlagen. Alleree rst wordt de onderzoekso pzet besc hreven in bijlage 1 . Een andere be lang rij ke bijlage is de uitwe rk ing van de moderatiesessies m et a m btenaren en bewoners ( bijlage 5 en 6) .
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP -groep
2 Het ontstaan van het wijkbeheer in Hellevoetsluis in vogelvlucht.
Noot 1
Het moet zo rond 1996 zijn geweest toen de eerste wijkbeheerteams vol goede moed van start zijn gegaan. De gemeente werd opgedeeld in vijf w ij
ken met ieder ongeveer 8.000 inwo ners: Zuid-West, Noo rd-West, De Koo istee, De Struyten , Nieuwenhoorn-Den Bonsen Hoek. G emeente, wo
n i ngbo uwcorporaties , p o l itie en bewoners wilden gezamenlijk wij kproblemen i n overleg met elkaar bes preken e n aanpa kken. I n d e w ij k Noord-West had m e n overigens reeds enige jaren ervaring i n een soortgel ij ke samenwerking tussen d e versc hillende partijen. Er was zelfs enige tijd een wijkbureau (in een voormalig slooppa n d ) . Ook voo rlopers van het door het samengaan van de twee hel levoetse woningcorporaties i n 1997 o ntsta n e Woontrefpunt Maasdelta, kenden i n de eerste h elft van de j a ren '90 a l een wij kgerichte werkwijze. In de loop van de tijd werd d e samenwerking geformal iseerd.
Eerst w erden tussen gemeente, p o l itie e n woningco rporaties i n mei 1997 p restatieafspra ken gemaa kt, d i e een vervolg k regen i n het c onvenant van d e cember 1997. O ng eveer een jaa r later, i n september 1998, werd door de stuurgroep wijkbeheer een h a n d leiding opgesteld . De h a n d leiding had als doel d u i delijkheid te scheppen omt rent begri ppen, uitgangspu nten , functies, taken e n bevoegdheden. In het gemeentelijke a pparaat i s d e o rganisatie van het w ijkbeheer ondergebrac ht bij d e prod uctgroep Stadsbeheer , d e voormalige afd e l i n g Stadsbeheer d i e ro nd 2000 samenging met d e afdeling Stadsont
w i k k e l i n g .
Doel v a n het w ij kbeheer' i s h e t ve rbeteren v a n de sociale en fysieke woon
e n leefsituatie i n de wijken. H et m otto daa rbij is: schoon , heel en veilig.
De kernwoorde n va n de werkwijze zijn:
• g e l ij kwaard igheid va n a l le betrokken p a rtijen ;
• werke n van u it d e gezamenlijke vera ntwoordelij kheid voor het belei d , stra- tegie en financ iering;
• eigen vera ntwoorde l ijkheid voo r d e u itvoering;
• de g emeente heeft de reg i e ro l ;
• d e w ijkbeh ee rteams zijn d e s p i l ;
• goede informatie uitwisseling en afstemming;
• s a m enwerking;
• eval u atie.
Voorts bevat d e handl eiding een g root a antal c o n c rete h a n d reik ingen hoe i n d e p ra ktij k z a l worden gewerkt i n het wijkbeheer. De h a ndleiding i s voora l gericht o p het ve rhelderen van taken en bevoegd h eden en werkwijze. Maar de h a nd leiding s preekt zich o o k n a d ru k kelijk uit over de c u ltuur van wij kbe
heer: " N iet in de l aatste plaats is de cultuur van g root be lang . Oftewel hou
d i n g , gedrag, mentaliteit, betro kkenheid e n de wil om met elkaar verplichtin
gen a a n te gaa n.( .... ) De verantwoo rdelij kheid voor verbete ring d ra agt iedereen ; dat vraagt om een open c o m m u n i catie."
Handleiding wijkbeheer Hellevoetsluis, september 1998.
3 Analyse
Pagina 5
Het centrale doel van het wij kbeheer in Hellevoetsl uis is het verbeteren van de soc i a le en fysieke woono mgeving en leefsituatie in de wijken. Kernwoor
den zijn: sc hoo n , heel en vei l ig.
I n h oeverre deze a mbitie ook kwa ntitatief is gehaald (en is toe te sc h rijven aan het wij kbeheer) is in deze eva l u atie buiten beschouwing gelaten. Deze vraag was niet de o n d erzoeksopdracht voor ons bureau.
Centraa l in deze eva l u atie staan vragen a ls:
• wat is het doel va n het wij kbeheer volgens de betrok kenen ;
• wat zijn de resultaten en produ cten vo lgens d e betro k kenen ;
• wat gaat er goed en wat niet (sterke en zwa k ke pu nten ) ;
• wel ke a chterg ronden en oorza ken heeft dat;
• en natu url ij k hoe kan het beter.
Zoals gezegd stond de kwantitatieve vra ag niet centraal in deze eval uatie maar was er behoefte o m recente ( kw a l itatieve) i nformatie te verwerken hoe de belang rijkste participa nten het wijkbeheer zien. Daa rtoe is gebrui k ge
m a a kt van di epte-i nterviews, van zogenaamde moderatiesessies en van de besc hi kbare n ota ' s, n otities, visies, etc ( voor opzet zie bij l age 1) .
Afwijkingen
Wanneer we a l l e bro n nen naast el kaar leggen d a n valt o ns op dat vrijwel a l le betrok kenen z i c h zorgen ma ken over het wij kbeheer. Er is n iem and d ie zegt:
" Het gaat toc h goed met het wijkbeheer, kijk maar naar d i e-en-die resultaten ... die zijn pri m a . "
Wanneer het g a a t over d e o o rza ken waarom het wij kbeheer niet draait, wij
zen bij na alle vingers van bewo ners, pol itie, woningbo uwvereniging en op
bouwwerk naar d e gemeente. Bin nen de gemeente wordt dit wel g rotendeels onderkend maar wijst m en ook nadru k kelij k naar de a n d ere partijen d ie meer hun ro l zouden kunnen nemen.
Doel, resultaten en producten van het wijkbeheer
Het doel van het wij kbeheer i s omsc h reven (zie boven ) . H et viel ons o p dat de meeste mensen die wij d e vraag voo rlegden wat het d oel is van het wij k
beheer dit maar heel moeizaam kun nen noemen. Voorbeelden van succesvol
le resultaten en p rojecten zijn door alle betro kkenen ook m a a r moeizaam of nauwelijks te noemen.
Wat gaat er niet goed
Op de vraag wat er n iet goed gaat in het wijkbeheer komt een bonte stoet van redenen l a ngs. Za ken d i e wo rden genoemd zijn: het ontbreken van een missie en concrete resu ltaten, de g rote gerichtheid op fysieke k l a chten, het o ntbreken van een structurele a a n pa k, het ontbreken va n een (h )ec hte sa
men werki ng in de wij k , de zwa kke positi e van de wij kmanagers in het ge
meentelijk apparaat en tenslotte de matige betrouwba a rheid van de gemeen
te. Vrij wel a l l e participa nten buiten h et gemeenteh uis wijzen naar de
gem eente als bela ngrij kste reden waarom het wij kbeheer n i et g oed loopt. De geïnterviewden uit d e gemeente onderken nen dit grotend eels. H et d raagvlak voor het wijkbeheer i n d e gemeentelijke o rgan isatie is gering.
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP - groep
Hoe kan het beter
Dat het and ers moet met het wijkbeheer, d a a r zijn a l l e betrokkenen het wel over eens. Opvallend is dat de meeste mense n in het sta dhuis zeggen dat h et doel van het wijkbeheer helderder moet worden geform u l eerd (te rwij l dit ove
rigens helder is gefo rmu leerd ) . De wij k pa rtners wijzen voo ral op de c u ltuur
vera ndering die de gemee nte m oet doorlo pen wil het wij kbeheer succes heb
ben.
4 Conclusies evaluatie
4 . 1 Inleiding
Aan de hand van d i e pte i nterviews, werksessies (moderatie bijeen komsten) en d o c u menten h ebben wij conclusies getro k ken. Da arin hebben we ons ' oor te l u i ster gelegd' bij alle participanten maar ook vanuit ons gezic htspunt (ex
pertise) d e zaken be keken . In dit hoofdstuk zijn een twaalf tal conclusies omschreven. De a a nbevelingen zijn beschreven in hoofdstuk 5.
4.2 Twaalf conclusies
Pagina 7
1 Wijkbeheer '" maar waarom doen we het nu eigenlijk?
O p d e vraag wat wijkbeheer nu eigenlijk is en waar het zich o p richt kwamen zeer versc h i l lende reacties:
• d e reeks a a n doelen l ijkt bij na onuitputtelij k (va n fysiek tot sociaa l , van vraaggeri c h t tot voorlichting, van kleine za ken tot g rote zaken, van i n tegraal tot specialistisc h , van proces t o t i n h o u d ) ;
• d e problematiek in de wij ken n iet (zeer) ernstig is;
• d e p roblematiek d o o r professionals n i et p u ntig & ana lytisch kan worden be noemd;
• de korte termij n agenda, oftewel de kleine zaken, h et wij kbeh eer over
s poe lt;
• fys i e ke zaken overheersen en dat sociale 'za ken' blijven liggen;
• d e legiti matie van wijkbeheer voor een bela ngrijk deel bij d e gemeente l igt; de a n d e re p a rtners zitten niet altijd op het 'puntje va n de stoel';
• er nau welij ks p rojectmatig aan zaken wordt gewerkt;
• er geen herkenbare resu ltaten zijn waar mensen va n zeggen: " Dat is wij kbehee r! " ;
• bewoners zeer o ntevreden zijn over het wij kbeheer en vaa k de vraag stellen w a a ro m , waartoe? ....
Als we het bovengenoemde samenvatten d a n conclude ren w ij dat het wijkbeheer een d u idelij ke richting, visie en resultaten m ist. De missie o nt
breekt . ... waarom doen we het eigenlijk? Op zich is dat verwonderlijk w a nt het doel is omschreven (zie H.2) . Maar waarschijnlijk is dit doel n i et gevuld met i n h o u d en blijft d a a rmee een belofte.
2 Wijk beheer heeft onvoldoende een eigen gezicht.
Wijkbeheer is geen a p a rt terrein, maar een ma nier van werken dat een meerwaarde moet genereren. Deze meerwaa rd e is nu onduidelij k. Ook h eeft het w ij kbeheer n u onvoldoende een gezicht. Er zijn weinig tot geen a a n s p rekende p rojecte n , voorbeelden of activiteiten die mensen kennen als we daarnaar vragen.
H et meest zic htba a r zijn de vergaderingen van de vijf wij kbeheerteams (wbt's ) . Deze vinden per wijk circa vijf keer per jaar plaats. Deze overleg
gen kunnen op dit moment worden gekarakteriseerd als een overleg van gemee nte versus bewoners. H et zijn hoofdza kelij k o ntevred e n heidssigna
len d i e wo rden opgepikt en de kleine za ken worden overlegd e n geregeld.
Dat vol doet n i et aan d e verwa chtingen bij de gemee nte maar ook niet bij de bewo ners .
Evaluatierapport Wij kbeheer Hellevoetsluis DSp· groep
Noot 2
De gemeente g aat met een hoop huiswerk naar de bijeenko mste n (en gaat met veel huiswerk huiswaarts) en de bewoners zijn veelal ontevreden over de voo rtgang van de afha ndeling.
Of anders gezegd het w bt is verworden tot een plek waar de klachten moeten worden opge lost.
Er staan nauwelijks projecten op 'de agenda' die een langere ho rizon heb
ben, structurel e problemen aanpa kken dan wel za ken waar alle pa rtijen gezamen lijk aan werken .
Wat ons ook o p valt, is dat er vrijwel geen trots bestaat over het wij k be
heer. Pas na heel lang nadenken kunnen sommige mensen een klein suc
ces noemen w a a r men trots op is. Dat is tekenend voor de situatie.
Samenvatte nd trek ken wij de conclusie dat het wij kbeheer op dit moment wordt overspoeld m et veelal de kleine ergernissen in de wijk. Dit zijn veel
al fysiek beheer za ken. Daarnaast komen er weinig structurele zaken a a n de orde dan wel za ken die projectmatig / gezamenlijk worden opgepakt.
Dat draagt ertoe bij dat het wijkbeheer onvoldoende een eigen gezicht heeft.
3 Wijkbeheer als klachtenmotor van kleine zaken of wijkbeheer voor een meer structurele aanpak.
Het wij kbeheer i n He llevoetsluis is de afgelopen jaren 'dolgedraaid' door kleine fysieke za k e n . Dat is niet iets om denigrerend over te doen; de aan
pak van klachten zie j e gelijk op straat en is dus resultaatgericht. Er ont
brak echter een goed klachtenmanagementsysteem binnen de gemeente (met goede afspraken wie klachten in de ' back-office' oppake). Vanaf twee jaar geleden begon het aa ntal niet-verwerkte kl achten snel toe te nemen is onze i nd ruk . E r kwam zand in de wijkbeheermachine. De wijkco
örd inatoren werd en de a ccounts voor klac hten en werden daarmee eigen
lij k ook probleemeigenaar (zie 7). Ze gingen de kleine b ran djes blussen. Dit terwijl het wij k beheer juist de 'drive' zou moeten hebben om de zaken i n samenhang t e bezien; de m e e r structurele aa npak. D a t hoeft niet 'groots en meeslepend', maar wel doelgeric ht. Stappen zij n :
• het maken v a n een g eza menlij ke a nalyse; vraag ophalen (bete kent niet auto matisch hon oreren ! ) , sc houwen, praten, kij ken;
• prioriteiten stellen;
• za ken die n i et kun nen worden geregeld op het wij kn iveau, a gendavor
mend op a n dere plekken brengen;
• koppeling en aa nbrengen in de gemeentelij ke begrotingscyclus (mits noodza kelijk);
• een p rojectmati g e a a n p a k;
• resultaten uitventen;
• resultaten e va lueren: doel - resultaat - effect;
• bij sturen .
Helaas is deze werkwijze niet van de grond geko m e n . De wijkanalyses uit 1 998 zij n eenmalige p roducten gebleken en niet verder uitgebouwd . Pro
jectmatig werken is niet i ngevoerd .
4 Wijkbeheer; wie doet er wat . . . ?
Het is opva l l e n d dat a l s je aan de verschillende partijen vraagt;"Wie tre kt nu het wijk beh eer?" , er versc hillende antwoorden uitro llen. Binnen de ge
meente leeft sterk het idee dat de andere pa rtij en te weinig aan zet zij n in het wij k beheer .
Een apart wijkbureau waar in de meldingen worden opgepakt zou daarbij in de toekomst een stap vooruit kunnen zijn.
Pagina 9
Te rwijl a l l e a n dere partijen vinden d a t de gemeente meer aan zet zou moe
ten zijn.
Dat betekent volgens ons n i et dat d e gemeente niet haar stempel zet op d e agenda van het wijkbeheer (zie 3 . ) . Dat doet de g e meente wel degelijk, a l l een we rkt dat n i et echt goed. Het wbt is n i et de p l ek voor kleine fysieke zaken; daarvoor m oet je iets a nd e rs bedenken dat soepel we rkt!
De bewoners, het opbo uwwerk, de politie en de woni ngcorporatie zijn al
len wel met wijkbe heer bezig, maar delen volgens o n s de ken nis e n moge
lijkheden o nvoldoende. Er zijn dan ook nauwelijks stru cturele g ezam enlijke p rojecten in het wijkbeheer te vinden. De p a rtijen zien niet hoe ze dat vruc htba a r ku nnen doen in hun samenwerki n g . Voora l de gemeente is d a a rbij 'de zwarte piet'.
Conclu deren d . Het wijkbeheer dient op dit m o m ent vooral als kla nkbord voor de uitvoering van gemeentelijke uitvoeringsactiviteiten. De (eigen) toegevoegde waarde van d e ande re pa rtijen komt onvoldoende naar vo
re n . De partijen zijn er waarschijn lij k ook nooit echt o p aangesproken. Dat is j a m mer. Want w ijkbeheer werkt a l s iedereen zijn rol neemt en iedereen scoort ...
Daarnaast merken wij dat d e discussie of w ijkbeheer nu meer bij Stedelijk Beheer d a n wel bij Samenlevingszaken hoort, een verl ammend effect voor de gemeentelijke o rganisatie teweeg brengt.
5 Wijkbeheer in de praktijk: doen, doen, doen! Maar hoe doe je dat?
Wijkbeheer is praten, overleggen, c o m m un i c e ren. Toc h is wijkbeheer niet a l l ee n m a a r iets voor de 'mond'. Wijkbeheer i s zeker ook iets van laten zien! Tastbare en zic htbare resultaten; die tellen! Onze i n d ruk i s dat men
sen in het wijkbeheer onvoldoende weten hoe dat m oet. Oo rzaken zijn een g ebrek aan vaardigheden voo r: p rojectmatig werken , misschien soms ook wel een g ebrek aan beg eesteri ng, same n werki n g , visie e n
onafha nke l ijkheid. E r zal een m a n i e r moeten worden gevonden om het wijkbeheer aan 'het infuus te leggen', zodat m ensen weten hoe de 'hoe's' in de p raktijk werken.
6 Wijkbeheer als voorportaal van het fysiek beheer?
I n H e l levoetsluis i s het wijkbeheer organisatorisch verweven met het fy
siek beheer. Het wijkbeheer heeft in de positionering onvoldoende breedte gekregen op terreinen als: jeugd e n jongere n , sociale vei ligheid, stadsuit
breiding. De wijkm a nagers hebben onvold o e n d e voet aan de grond gekre
gen op deze terreinen en een gemeente bre d e positie verkregen (zie ook 7 ) .
7 D e plek van de wijkmanagers; over vaandeldragers, gebrek aan steun en de acht petten
Wij vinden dat de wijkmanagers a ls va andeld ragers va n het wijkbeheer al
leen staan i n de o rga nisatie. Er is eigen lijk g e e n of te weinig d raagvlak, overeenstemmi ng en overleg op ma nagementn iveau en dus onvoldoende ste u n voor hun werk. De oude Stuurg roep i s opgehouden te bestaan. Er i s een reorg a n isatie v a n de a mbtelijke o rganisatie geweest en er zij n vacatu
re p roblemen i n h et management (geweest). Er is geen duidelijke g roep mensen die voor het wijkbeheer staat i n de o rga nisatie. En dat is niet goed. Coll ega's en management ku n nen mi sschien i n aanvang wel 'de kat uit de boo m kijken' maar wijkmanagers moeten ook op besl issende mo
menten worden g evoed en worden g este u n d . Dat worden ze o p dit mo
ment niet. H et wijkbeheer lijkt onvoldoende te zijn geïmplementeerd i n d e (gemeentelijke) organisatie. Er bestaat geen eenduidige richti ng welke kant het op moet.
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP -groep
Aan de a n d ere kant laten de wijkma nagers h u n toege voegde waarde on
vo ldoende zien e n worden ze nauwelijks 'sponta a n ' door collega's betrok
ken bij zaken d i e spelen . Wa nneer de wijkmanager door zijn positie, kennis of vaardigheden voor een co llega ambtenaar een o n m i sbare sc hakel is dan zou h ij ook worden gevraagd, wijst de praktijk uit. Voorbee ld; een ambte
naar va n verkeer is niet handig in de part i c i patie. AI een paar keer is zijn plan dat i n h o udelijk sterk is, vastgelopen o m d at bewo ners 'te hoop lopen'.
De volgende keer denkt die am btenaar l a at ik eens naar de wijkma nager lopen d i e h eeft vast wel een goed idee wat daar leeft en hoe je met die mensen i n c o ntact ko mt! De wijkmanager h eeft i n dit voorbeeld een rol die meerwaarde heeft en wordt onderke n d . Dit soort voorbeelden zijn wij nauwelijks tegen gekomen.
Het bovengenoemde samengevat : de wijkmanagers worden onvo ldoende gesteund (ra n d vo orwaarde voor goed functioneren ) , maar d e wijkmana
gers bewijzen zich ook on voldoende (me erwaard e ) .
Wat w i j met verba zing hebben geco nstateerd is dat de functieomschrij
ving van de w ijkmanag ers een 'grabbelton' is. Er zit van alles in.
Componenten zijn:
• ontwikke l e n , voorbereiden en u itvoeren va n geme entelijk beleid (be- leidsro l ) ;
• a a nsturen va n wijkwerkorga nisatie, w ij kteams, etc (leidi nggevende rol ) ;
• c u ltu urtolken (leidersc hapsro l ) ;
• vera ntwoord e l ijk voor ca . 1 miljoen e uro (verstrekker, toetser);
• oppikken va n signalen uit de wijken ( i ntermedia ire rol ) ;
• a a nsturen va n wijk beheer (coörd i nere n d e rol ) ;
• voeren van commissiesecretariaten ( o nderste u n ende ro l ) ;
• o ntwikkelen va n meld- en regi stratie systeem ( p l a n ner, o ntwikkelaar).
Wij vi nden zoals gezegd de functieomsc h rijving een a fbake n i ng missen.
De partn ers waar de gemeente mee samenwerkt vi nden met name d e ro l va n d e wijkcoörd in ator van belang als intermediair tussen binnen (ge
meente h u i s ) e n buiten (de wijken en de p a rtners ) . Daarnaast zou de wijk
manager veel meer de verbindingsrol tussen de vers c h i l lende partijen moe
ten c la i m e n vo lgens de partners .
8 De 'factor' mens.
Wij h ebben veel gehoord over het wel of niet function eren van mensen i n het wijkbeheer . I n het wijkbeheer speelt begeesteri n g van mensen een grote ro l . Waar structuren ontbreken en zaken niet 'in de l ij n ' kunnen worden g eregeld speelt de factor mens e n begeesteri ng een cruciale rol . Zo moet een wijkmanager het va ak va n z'n 'mo o i e bla u we ogen' hebben . Maar dat geldt eigen lijk ook voor de a n dere partic i p a nten .
In onze ra pportage gaan we niet op (het f u n ctioneren va n ) indi viduele mensen i n . We zien het, horen het, maar vi nden dat we er geen echte concl usies a a n kunnen èn mogen verbi n d e n . Dat doet eenvoudig geen recht aan mensen en is weinig i nteger. ( DS P voert geen beoordelings en functioneringsgesprekken ... !) Maar het s peelt wel een grote ro l in het fun ctioneren va n het wijkbeheer . . . . !
9 Koppel wijkmanager - opbouwwerk.
Het wijkbeh eer beg int a l s je landelijk o m j e heen kijkt vrijwel altijd bij een goed functio nerend ko p pel wijkcoörd inator - opbou wwerker . De coördina
tor 'doet' d e gemeente l ijke organisatie, slaat de bru g naar d e a ndere part
ners in het w ijkbeheer én de opbouwwerker zorgt voo r de contacten met
Pagina 1 1
bewoners, ontsluit probl e m e n , etc . H et z o u e e n soepel t a n d e m moeten zijn met ieder z'n eigen rol e n vera ntwoordelij kheid. O p dit moment zien we dat onvoldoende. Wij z i e n i n d e g emeenten waar w ij kbeheer succesvol i s dat dit duo de moto r i s va n het wij kbeheer . I n de g emeente Hellevoet
s l u i s zien we dit niet teru g k o m e n .
lDOoe wat je zegt, zeg wat j e doet!
Er wordt m et veel argwaan gekeken naar de g emeente. De gemeente w ordt door de a ctieve betrok kenen uit het wij kbeheer, niet a l s een betrouwbare partn er gezien. Er is te weinig waargemaakt of h et gebeu rt te l a at volgens hen. Dat is s l echt voo r het vertrouwen dat partijen in e l k a a r hebben. Daarnaast z a l er vee l en veel meer moeten worden gecommun ic eerd . En dat i s beslist n i et (a lleen ) een taak van de w ij k m a nagers. Dit geldt voo r de gehele gemeentelijke o rganisatie.
H et credo i s d a n ook: "doe wat je zegt", maar ook "zeg wat j e doet!"
11 Wijkbeheer en de politiek
Wij kbeheer l ij kt een politiek item te zijn. Toc h staat het nog n i et echt o p d e agenda. Dat i s jammer. Waarschij n lijk heeft dat o o k t e ma ken o m d at e r te weinig resultaten zijn e n e r geen helder beel d i s w a a r het n a a rtoe z o u k u n n e n e n moeten g a a n . D e wijkbezoeken va n het College zij n teveel e e n k l a c htenronde. Daaruit kan m e e r worden gehaa ld.
12 Tenslotte . . . de 'kwanti-vraag'.
I n veel gesprekken hebben we de zogenaamde kwanti-vraag gehoord. Is d e c a pa citeit i n h et wijkbeheer n u vo ldoend e ? I s het a a ntal uren voo r de wij kmanagers vo ldoende? Is het a a ntal uren o pbouwwerk voldoende? I s e r vo ldoende geld voo r het w ij kbeheer? Is het a a ntal wijken ( 5 s t u k s ) goed ? O p a l l e vra gen antwoorden we: Ja, dat is vo ldoende! Voorlopig zeker. Als het wij kbeheer zich bewijst komen er meer vragen n a a r vo ren e n is e xtra c a pa citeit o p termijn nodig . M a a r n u nog niet. De vooruitgang zal meer op d e verbeteri ng va n de kwaliteit moeten worden gericht, is onze concl usie.
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP - g roep
5 Aanbevelingen
De c o n c l usies van onze eval uatie zijn i n hoofdstuk 4 te l ezen. In dit hoofd
stuk worden de aanbevelingen geform u leerd . Deze 'lopen' in nummering ove
rigens niet parallel met de c o n c l usies uit hoofdstuk 4.
1 Formuleer geen nieuwe doelen en een nieuwe missie voor het wijk beheer maar gebruik de 'oude vertrouwde' . Het credo zou veel meer moeten zijn:
geef concrete invulling aan het wijkbeheer.
De doelstelling van het wijkbeheer is gericht o p 'het verbeteren van de sociale e n fysieke woon- en leefsituatie i n d e wijken . H et motto d a a rbij is:
"schoon, heel en veil ig". Hoogstens zou d a a r "prettig" aan kunnen wor
den toegevoegd omdat d it recht doet aan d e sociale kant van het wij kbe
heer en de beleving van de bewoners. M a a r in grote lijnen zeggen wij;
formuleer geen n i euwe doelen e n missies. G ebru i k de bestaande als deze a mbitie nog steeds geldend is en wordt o n derschreven. Wij zo uden veel meer de a a nbeveling willen doen om aan de slag te gaan en de 14 overige aanbeve l i n ge n gericht o p te pa kken . Dat i s p rod uctiever en daar zitten de mensen i n d e wij k (maar ook de wij kpartners) het meest o p te wachten.
Dus start n i et een doelstellingen d iscussie met een nieuwe missie die veel tijd neemt!
2 Zet de klachtenafhandeling met betrekking tot het fysiek beheer op de rails . .. en doe het goed!.
Een soepele afhandeling van klac hten bi n n e n de gemeente met een goed k l achtenma nag ement (systemen) o ntlast het wijkbeheer . Daarom p leiten we ervoor dat binnen de productgroep Stedelij k Beheer dit abso l ute priori
teit krijgt. Dat vraagt om: een goed systeem, iemand die dat goed kan, budget e n bovenal een k lantvriendelijke h o u d i ng. Dat hoeft helemaal niet meer de wijkmanager te zijn vinden w ij (zie ook conc l usie H4, punt 7 ) . Een wijk kantoor / wijkbureau kan een prima bijd rage leveren a a n een goe
de klachtenafhandeling. Op een centrale publieksvriendelij ke plek kun nen meldingen worden gedaan en worden o pgelost. De mogelijkheden daartoe z u l le n e c hter i n een haalbaarheidsonderzoek moeten worden onderzocht ( kosten, baten, mogelijkheden a n dere diensten / prod u cten daaraan te koppele n ) .
3 Laat het tandem wijkmanager -opbouwerker goed draaien.
Een goed werkend tandem van d e gemeentelijk wij kma nager en o pbo uw
werker i s een succesfactor i n het w ijkbeheer . Daa rom raden we aan daar o o k i n H e l levoetsluis in te i nvestere n .
4 Formeer opnieuw een Stuurgroep ( . . . . zoals die bestond) of een ander groep mensen die voor de kar van het wijkbeheer gaat staan.
Het wijkbeheer mist draagvlak o p d it m o m e n t . We vinden dan o o k dat er c l ub stevige mensen zich over het w ij kbeheer moet o ntfermen . Zij stu ren op hoofdl ijnen, k ijken over de schouder van de di rect betrokken mensen i n het wijkbeheer en lossen in de verschillende organ isaties barrières o p . De oude h a n d leiding uit 1998 i s misschien d a a rvoor nog wel prima brui kbaar.
Pagina 13
5 Verduidelijk de positie en taakomschrijving van de wijk manager.
Wij pleiten ervoor dat het functi eprofiel van de wijkmanager meer gericht wordt op de wijk en op het bij el kaar brengen van de wijk partners. Deze verbindingsrol wordt ge mist en is noodzakelijk om het wijkbeheer struc
tuur te geve n . Concreet is onze aanbeveling geric ht; om de kl achtenaf
wikkeling uit de handen van de wijkmanagers te halen en h e n verant
woordelijk te laten zijn voor het integ rale samenwerk i n g sproces in de wijk en van de partners. Natuurlijk zullen de klachten wel goed moeten worden aan gepakt (zie 2) zodat dit niet als een boe merang terug komt.
6 Implementeer het wijk beheer in de gemeentelijke organisatie.
Het wijkbeheer heeft op dit moment in de ge m eentelijke organisatie wei
nig d raag vlak. Voor een goed d raaiend wijkbeheer is dat wel een ' must' . Daarom pleiten wij ervoor dat e r acties in de o rganisatie worden uitgezet die zorgd rag en dat het wijkbeheer wordt gedragen . Deze liggen op het vlak van: management & bestuur (uitdragen ) , training & thema bijeenkom
sten en bijvoo rbeeld het uitd ragen van goede praktijkvoorbeelden waaruit de meerwaarde van het wijkbeheer blijkt. Dat wijkbeheer nuttig kan zijn mo et worden uitged rage n . Dat gaat niet in korte tijd . Maar begin er daar
om nu al wel m ee!
Om het wijkbeheer goed te i m p lementeren in de gehele organisatie , is het noodzakelijk dat het wijk beheer ook een goede en vertrouwde thuis basis heeft (zie ook aanbeveling 15 verdero p ) . Een plek waar de wijkmanagers gewenst zijn en als een welkome aan vul ling worden gezien . Hoewel niet alle mensen deze mening zijn toegedaan ( waaro nder de wijk manage rs zelf niet); vindt de meerderheid van de mensen die wij hebben gesproken bin
nen de g emeente, dat wijkbeheer het best kan worden onde rgebracht bij Samenlevi ngszaken. Op deze plek zou het wijkbeheer een nieuwe ' door
start' kunnen krijgen . In onze opd racht zijn wij niet tot een eensluidende conclusie gekomen over de plaats van het wijkbeheer in de organisatie.
Wijkbeheer kan zowel in de fysieke / ruimtelijk hoek als in de sociale hoek van de gemeentelijke organi satie worden ondergebracht. Dat bl ijkt wel ook wel uit de versc hillende vormen die te vinden zijn in g em eenten i n Nederland. Echter een frisse start v i n d e n wij wel e e n zwaarwegend argu
ment om de o ptie Samenlevingszaken heel serieus te nemen .
7 Begin met het maken van wijk visies, formuleer projecten en kies daarvoor 1 of 2 wijken uit.
Het wijkbeheer moet structuur krijg en. Waar aan de ene kant de kleine (en vo oral fysieke) zaken meer van de wijkbeheer(team) agenda zullen moeten verdwijnen zul len daarvoor de meer structurele zak en daar voor op de plaats moeten kome n . Wij pleiten voo r eenvoudige wijkvisies ( probleem
analyse, visie, aan pak, projecten) . De vis ies be strij ken het gehele werk
veld van het wijkbeheer (soc iaal en fysie k) . De wijkvisies kun nen daarbij ook een middel zijn om de sociale ' zaken' die soms maar moeilijk tastbaar kun nen worden gemaakt conc reet 'handen en voeten' te geven .
Er zijn veel verschi llende voorbeelden van wijkvisies i n den lande die Hellevoetsluis kan gebruiken. Kijk en vergelijk en neem de b este is ons simpele advie s . Ons credo daarbij is wel: houd het simpel en conc reet. Op veel papier zit niemand in het wijkbeheer te wac hten.
In dezelfde lijn ligt het advies om meer projectmatig te werken aan de probl emati e k . Kernwoorden zijn : doelgericht, samenwerkingsgericht, stre
ven naar successen. Wan neer de aanpak teveel is om gelijk in te voeren kan worden begonnen met 1 of 2 wijken .
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP -groep
8 Samenwerking oppakken
O m te vermijden dat pa rtij en solistisch in het wijkbeheer zitten pleiten w ij ervoo r dat er beter wordt samen gewerkt. De wijkcoördinato r is daarvoo r de aanzwengelaar vinden wij. O p bestuurlij k nivea u kunnen de lijnen m e t bijvoorbeeld d e politie en de woningcorporatie daa rvoor o o k worden u i tge
zet.
9 Stuur op het jaarcontract van het opbouwwerk.
H et o p bo u wwerk functioneert vo lgens o n s redelij k goed. Toch pleiten we ervoor dat d e werkzaa mheden va n het opbouwwerk in het jaarcon tract beter worden omsc hreven zonder dat de gemeente de onafhan kelij ke ro l va n het o p bo u wwerk a a ntast.
Wij pleiten hier voor, omdat hiermee o . a. meer kan worden gehaald uit het ta ndem gemeentelijk wij kcoörd i n a to r - opbo u wwerker (zie 3)
10 Formuleer nog een keer wat de meerwaarde is (of kan zijn) van het wijk
beheer en formuleer dat met behulp van voorbeelden.
Wij doen zoals gezegd niet de a a n beveli n g o m het doel van het wij kbeheer opnieuw te formulere n . Het vertrekpunt i s d uidelij k . Wij bevele n wel a a n , dat de meerwa a rde n o g e e n keer d uidelijk wordt geformuleerd. Liefst z o c o n c reet mogelijk en m e t voorbeelden zoals deze i n Hel levoetsluis gelden.
I n hoofdstu k 4 (conclusie 7 ) hebben we d a a r een voorbeeld van gegeven.
11 Mag er ietsje meer worden gelachen?
Wijkbeheer h eeft o p dit moment het i m a go: daar d raait het niet goed , d a a r i s h e t tobben. Wij p leiten ervoo r d a t i n H e l levoetsluis m e e r leu k e dingen gebeure n . De 'swung ' moet e r weer i n komen. Bovendien merken wij dat bewoners sna kken o m respect. Respect voor hun inzet en rol. Zij voelen zich met name door de houding i n het gemeentelij ke a p paraat o nbegre p e n .
1 2 Verstevig d e rol van het Gemeentebestuur b ij het wijkbeheer .
De wij krondes zijn een goed middel o m contact te zoeken met bewon ers.
Wij doen d a a r de vo lgende a a n bevel i n g voor: g a ermee door, zet a l leen d e agenda w a t a nders o p : a ctiever, themagericht en voora l leu ker!
Wij pleiten e r niet voor om met wijkweth o uders te werken . Een belang rij ke reden om dat wel te doen is d e schaal (middelg rote e n grote stede n ) i n re
latie tot de a fsta nd met de burger. De omvang /sc h a a l , a a rd e n ernst van de problematiek in Hel levoetsluis geven geen aan leiding om voor iedere wij k nog een a ndere wethouder verantwoorde l ijk te m a ke n . Wat wellicht een goed idee is, is o m met een primus en secundus te werken vanuit het Col lege; een koppeling te maken met belang rij ke wij kthema's o p het ter
rein van o.a. veil ighei d , welzij n , beheer, stadsuitbreiding e n jeugd .
13 Wijkbeheer is maatwerk
Wij kbeheer is geen vast stramien. Om zaken structureel aan te pa kken is een brede re blik nodig d a n n u het geval i s (zie ook hiervoor) . Dat betekent volgens ons dat ook a n dere pa rtn e rs aan tafel kunnen komen te zitten zo
als: scholen, o n dernemers, etc. De fixati e o p de bewoners moet e r een beetje af.
Daarnaast vinden wij dat d e zaken in H e l l evoetsluis beslist niet a ltijd op wij k n iveau h oeven te worden aa ngepakt . Het wij k beheer kan ook d e mo
to r zijn om gemee ntebreed za ken op te pa kken. Voorbeelden zijn: spelen (i s reeds een initiatief!), honden poep, veiligheid, normen e n waarde n , e tc.
Noot 3
Pagina 15
14 Openheid
O pe n h ei d is een belangrijk vertre kpunt in het wijkbeheer. Vooral i n deze fase w a a ri n het wijkbeheer zich bevi ndt; k ritiek en zelfanalyse. Wij pleiten er voor de conc l usies va n deze eva l uatie eerst samen te delen met a l l e p a rtije n , z o d a t de z a k e n / misverstanden worden uitges pro ken voordat g e lijk d e a a nbevelingen / ma atregelen w o r d e n neergelegd.
15 Wijkbeheer en de plaats in de gemeentelijke organisatie
In d e g e m eentelijke organi satie is volop discussie of de wijkmanagers wel g oed zitten o p de afdeling waa r ze n u zitten (S08). Is Samenlevingszaken niet beter (zie ook a a nbeveli n g 6)? Er zijn a rgumenten voor als tegen te noemen:
• Als word t gekeken n a a r de doelstelling van het w ij k beheer (zie 1). Da n k u n j e beide kante n op.
• Als j e het a rgument ste rk laat wegen d a t 'het sociale' meer zic htbaar moet worden e n dat daar veel kanse n liggen dan pleit dat voor Samen
leving sza ken .
• Wan neer wordt gekeken n a a r het h u i d ige werk d a n kun je beide kante n op. Zeker als de a a nbeveling w o r d t overgenomen d a t de wijkmanager zich niet meer bemoeit met d e dagelijkse ' fysieke' wensen en klachten van bewon ers
• Als het argument belangrij k is dat d e wij kmanager zijn positie ontleent aan zijn budgetverantwoordelij kheid (e n die is o p pa pier bij S O B g root) d a n p le i t d a t voo r het houden van d e wijkmanagers bij SOB.
• W a n n eer het a rg u ment prio riteit k rijgt d a t het bela n g rijk is een frisse sta rt te ma ken dan valt er veel voo r te zeggen o m dat bij Samen le
vingszaken te doen.
Res u merend. Er zijn versc hillende argumenten te geven die er voo r pleiten om h e t wijkbeheer bij SOB te houden d a n wel bij Samenlevi ngszaken onder te brengen. W a t w ij echter wel heel belangrijk vinden is dat het wijkbeheer een nieuwe frisse start moet krijgen in d e organ isatie. Als dat niet bij SOB l u kt3 (en d a t lijkt het g eval te zij n ) d a n hebben bevelen wij a a n het wij k beheer bij S a m e n l evingszaken onder te brengen. Bij deze afdeling zijn de wijkmanagers w e l k o m en deze afdeling ziet kansen om met het wijkbeheer aan de gang te gaan. Ec hter er zijn o o k andere afwegingen mogelijk die voor SOB p leiten.
Wij vinden d a t d e gemeentelijke organisatie de weging moet doen va n de a r g u m e n te n (zie bove n ) wat zij belang rij k vindt I p rio riteit geeft. Hieruit vindt dan uiteind elij k een keuze pla ats.
M o c hten de wijkmanagers bij Samenlevingszaken worden ondergebracht d a n m o eten wel 2 belangrijke voorwaarden worden na geko m e n :
• De relatie met SOB moet zeer helder worden verwoord. Of a n ders, de w ij km a na g e r moet ook bij S O B een heel m a k kelijke ingang hebben.
• Voordat d e wijkmanager bij Samen l evingszaken zou ku nnen komen dan zal d e rol i n het p ra ktische fysieke beheer (klac hten e n meldingen) moeten z ij n afgebouwd . Anders komen d e gewone fysieke za ken ' tussen wal en schi p'.
Uit onze interviews en moderatiesessie blijkt er bij SOS weinig enthousiasme voor het wij kbeheer te bestaan. Vrijwel alle SOS collega's zeggen dat het wijkbeheer meer bij Samenlevingszaken hoort.
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP -groep
Bijlagen
Bijlage 1
Pagina 17
De opdracht
Doelstelling opdracht
De opdracht is onde rverdeeld i n een eva l u atie- en een adviesdee l . Wij vatten deze a l s volgt samen:
Evaluatie
• Het in kaart brengen van de h u i d i g e werkwijze en de sterke en zwa k ke punten van (de organ isatie va n ) h et wijkbeheer gerel ateerd aan de doel ste l l ing van het wij k beheer in H e l levoetsluis.
• I n ventarisatie van de opvattingen van d e bij het wijkbeheer betro kken participante n , waa rbij d ri e hoofdgroepen o nderscheiden worden n a melijk, a m btenaren (direct en i n d i rect betrokkenen ) , externe part n e rs (politie, Woon trefpunt Ma asdelta , stichti n g Pu s h ) en bewo ners.
Advies
• H et uitbrengen van een advies over de a ctual isering en dooro ntwi kkeling van h et wijkbeheer i n H e l levoets l u i s , waarin de sociaal-maatsc h a ppelij ke problematiek van de woon- en leefo mgeving, de communic ati e met de bevo l king en de samenwerking tussen d e deelnemende pa rtijen in het wij kbeheer nadrukkelijk a a n d a c h tspunt is. H et doel van het advies i s het scheppen van een beeld dat e r een richting wo rdt opgeg a a n , waarin zo
veel mogelijk partijen zich k u n n e n vinden ( d raagvl a k ) .
De onderzoeksvragen
Evaluatie
• Hoe sta a t het hellevoetse wij kgericht werken er o p d i t mo ment voo r qu a organisatie, middelen, doelen e n verantwoordelijkheden?;
• Wat zijn de resultaten ( producte n ) va n het wijkgericht werken (o.a. soci
a a l-maa tscha p pelijke problemati e k , c o m m u n icatie, samenwerki n g ) ? ;
• Wat zijn de sterke en zwakke p u nten (suc cessen , knelpunte n ) ? ;
• Wat zijn de oorzaken van voornoemde vra a g ?
Advies
• Welke mogelijkheden liggen e r ? ;
• Wat zijn de verwachtingen voor d e toeko mst ? ;
• O p welke punten zullen er zaken (moete n ) veranderen?
• Wat moet er gebeuren o m het wij kbeheer (weer) voor a l l e pa rtije n aan
sprekend te make n ?
Verantwoording: keuzes en werkwijze
Evaluatie (terugblik) en advies (vooruitblik) als aparte trajecten
De gemeente Hel levoetsl u i s heeft o n s verzocht om de huidige werkwijze te evalu eren èn hieraan een advies verbinden over de actualisatie en de door
ontwikkeling van het wijkbeheer binnen de gemeentelijke orga ni satie. Wij hebben met de gemeente d a a rbij gea dviseerd om eerst consensus te ve rkrij
gen over de uitko msten van de evaluatie, voordat het advies over de i m ple
me ntatie van het wij kbeheer wordt uitgewerkt. Het is van g root belang dat er
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP - groep
eerst bij h et ( a m btelij k ) m a nagement en bestu u r consensus bestaat over de uitkomsten van d e evaluatie, voordat concl usies worden getro k ke n over het vervolg. Analyse e n vervolgaanpak kunnen anders ook teveel door elkaar heen gaan lope n . Een a n dere rede n is dat wij het adviesonderdeel (de precie
ze org a n i sato rische uitwerk i n g ) veel duidelijker gebudgetteerd kan worden als d e ee rste fase (de evaluatie) doorlopen i s .
Verschillende doelgroepen
Bij het w ij k beheer z ij n veel partijen betrokken. Dat is ook i n Hel levoetsluis het geva l . Dat vraagt i n de uitvoering van het onderzoek o m maatwerk. Uit erva
ring weten wij dat bewoners niet d i rect geïnteresseerd zijn hoe het n u p recies is georgan iseerd i n d e gemeentelijke organ isatie. Zij willen gewoon dat het effi ciënt e n doelgericht werkt en niet hoe dat e r p recies u itziet in de gemeen- telijke organisatie . . . terwij l dit o nderdeel juist wèl voor d e versc h i llende mensen in de gem eentelijke organ isatie van g root belang is. Ook de wij kpart
ners (woningcorporatie, politie en welzijnsorganisatie) hebben vaa k weer heel andere i nteresses e n belangen d a n bijvoorbee ld bewone rs (wij kbeheertea ms).
In d e o p zet van de eva l u atie is hiermee rekening gehouden. Wij hebben de volgende doelgroepen onderscheide n :
• gemeente H e l l evoetsluis;
• a m btelijk d i rect betro kkenen bij wijkbeheer;
• a m btelijk n i et-d i rect betrokkenen;
• bestuur en m a n agement;
• wijk partne rs: woontrefpunt Maasdelta, politie en sti c hting Push;
• bewoners ( p l atforms).
Diepte-interviews en moderatiesessies
In de eerste fase van het onderzoek zijn diepte-interviews gehoude n . Doel va n de diepte-i nterviews is om de ac htergronden explicieter te benoemen en ook te ve rdiepen n a a r oorza ken en g evolgen . M et sleutel personen voor het wij kbeheer zijn diepte-interviews gehouden. In de bijlage "ove rzicht geïnter
viewde perso nen" (bijlage 2) is na te lezen met wie gesproken is. In totaa l is met veertien personen gesproken. Tevens is het uitgangsstra mien van de gestelde vragen als bijlage opgeno men ( bijlage 3).
M et d e a n dere doelgroepe n , de bewoners en de a m btelij k ni et-d i rect betrok
kene n , zijn mod eratiesessies gehouden. De mod eratiemethode i s gericht op een gezamenlij k e systematische i nformatiewinni ng. De mogelij k h eden, p ro
bleme n , oorza k e n , a c htergronden e n oplossingen zijn m iddels deze methode syste m atisch verza meld. De bewo ners zijn geselecteerd uit de wij kbeheer
tea m s door Corry van d e n Berg va n Stichting Push en de a m btenaren zijn door de wijkma nagers va n de gemeente voorgedragen. De deelnemers en de uitwerking C.q. verslaglegging van de moderatiesessies z ij n als bijlage opge
nomen (bijlage 5 e n 6). Overigens zijn met d rie bewo ners, die door Corry va n den Berg va n stichting Push en Kees Heemskerk, wij k m a n ager van de ge
meente, naar voren zijn g esc hoven , ook diepte-i nterviews gehouden.
Stuurgroep
De gem eente H e l levoetsluis heeft een stu u rg roep geform eerd d i e d e voort
gang en bewa a kt en waa rmee de (voorlopige) conclusies en aan bevelingen zijn besproken. De stu u rgroep bestaat uit: Wibo Bouma, verantwoordelijk wethouder, Wim Rij kaart van Ca p e l l e , interim hoofd afdeling Stedelijk O nt
werp e n Beheer e n Cees va n der Ra nde, hoofd p roductgroep Sted elijk Be
heer.
Pagina 19
Chronologie van werkzaamheden, najaar 2002
• O p 4 septe mber 2002 vond o p het gemeentehuis van H e l l evoetsl u is het eerste gesprek plaats over de o p d racht tussen Cees van der Ra nde, Ri
c h a rd Berends e n Kees Heem skerk van de gemeente Hel levoetsluis en Eric Lugtmeijer en Peter M i e r van DSP-groep. Ein d septem ber is de o pzet van de eva luatie (offerte DSP) d o o r de gemeente goedgekeurd
• De gemeente heeft voor DSP-Groep een groot aantal gemeentelijke
n ota ' s , convenanten tussen p a rt ners, verslagen van d i ve rse vergaderingen etc . verza m e l d . Daa r zijn we ing edoke n . Een overzicht van het door DSP
G roep bestudeerde materia a l is te vinden in de literatu urbijlage (bij lage 4).
• In o ktober zijn de d i e pte-interviews gehouden (bij lage 2 en 3 ) . De p o l itie is telefo nisch geïntervi ewd ;
• I n november zijn d e voorlopige c o nclusies aan de Stuurgroep voorgelegd . Deze voo rlopige c o n c l usies (en d e ee rste aan bevelingen) werden n.a.v . de i nterviews en n a bestudering van de diverse documenten o pg esteld en besproken in de stu u rg roep e n zij leverden i nput voor d e begrotingsbehan
deling i n de gemeenteraad van 7 november. M et de n otitie h eeft de Stuurgroep behoudens een a a ntal kleine zaken ingestemd met het ra pport.
De wethouder heeft ons vervo lgens verzocht om voo r d e volgende Stu ur
g roep een aantal m o d e l len met een overzicht van d e voor- en nadelen van d ive rse mogelij k e pla atsen voor het wijkbeheer in d e (gemeentelijke) o rga
n i satie o p te stellen. Ook is g evraagd om een imp lementatie voo rstel (hoe wordt de eva l uatie bespro k e n ) .
• Eveneens o p 4 november zij wij, n ieuwsgierig geworden d o o r de vele a n e kdotes, met de a uto e n te voet het Hel l evoet ingetrokken om een in
druk van h et straatbeeld te verk rijgen. De maatsc h a ppelij k werker e n de vertegenwoordiger i n het wij kbeheer van Woo ntrefpunt M a as de lta , N i c ko van Straaten, is o n s d a a rbij van d ienst geweest .
• 2 december was d e d a g waarop twee mode ratiesessies zijn gehouden;
eerst 's middags met a m bten a re n (i ndirect betrokke n e n ) e n 's avonds met de bewone rs die a ctief zijn i n het wij kbeheer. De resultate n zijn opgeno
men in bijlage 5 e n 6.
• 4 december Stu u rg ro e p : bespre k i ng voortgang en speciale aandacht voor de d iverse varianten voor de p l e k van het wij k beheer in de (gemeentelij ke ) organisatie.
• Begin januari 2003 bespre k i n g van de eindra pportag e met d e Stuu rgroep .
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP -groep
Bijlage 2 Lijst geïnterviewde personen:
Gemeente Hellevoetsluis
• Wibo Boum a , vera n twoordelijk wethouder;
• Willem H u urman, gemeentesec retaris / algemeen directe u r;
• Leo ten Have, h oo fd Stafafdeling Concerncontrol;
• Ja n Simons, hoofd afdeling Samen levin gsza ken;
• Cees van der Ra nde, hoofd productg roep Stedelijk Beheer;
• Kees H eemskerk, w ij kma nager;
• Ric h a rd Berends, wij km a n a g e r .
Wijkbeheerpartners
• Corry van den Berg , vertegenwoordiger Sti c h ting Push .
• N ic k o van Straa te n , vertegenwoordiger Woontrefpunt M aasdelta;
• Pi et Merrelaar, vertegenwoordiger Woontrefpunt Maasdelta;
• Cas Schrammeijer, hoofd Basiseenheid Voorne van de Reg iopoli ti e Rotter
da m-Rij n m on d .
Bewoners
• Eri k Snoek, bewonerslid wij kbehee rteam De Kooistee;
• Rosa Wisc h m a n n , bewon erslid wij kbe heertea m Noord-West;
• Cees La ndwehr, bewone rsl i d w ij k behee rteam Zuid-West.
Bijlage 3 Vragenlijst evaluatie wijkgericht werken
Pagina 21
Wat is het doel vo lgens u van het wijkgericht werken?
2 Wat zijn de resultaten en prod ucten?
3 Wat is uw mening over de geboekte resu ltaten en prod ucten?
4 Wat gaat goed en wat gaat niet goed ? (sterke en zwa kke punten).
5 Oorza ken en achterg ronden van punt 4 (zie hierboven) .
6 Hoe kan het beter? (mini maal over 2 jaar, maxi maal over 5 jaar).
7 Rol len en verantwoordelij k h eden.
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSp· groep
Bijlage 4 Literatuurlijst
• Bijlage bij de Voorjaa rsnota 200 1 en het bijbehorende am btelijke advies voor verbeteringen in het kader van het wij k beheer; fe bruari 2001 .
• Coa litiedocu ment 2 002-2006; VVD, PvdA, G roenlin ks; a pril 200 2 .
• Convenant wijkbeheer tussen de gemeente Hellevoetsluis, het Woontref
punt Ma a sdelta , en de Basiseen heid Voorne van de Regiopol itie Rotter
dam- Rijn mond ; december 1 9 9 7 .
• Diverse a mbtelijke notities t. b . v . intern gemeentelijke besprekingen over het wijkbeheer.
• Enq uête (resultate n ) over wij kbeheer onder d e vertegenwoord igers van de beroe porga n i saties in de WBT's en onder de leden van d Adviesgroep voor het wijk beheer; februari 2000 .
• Functiebeschrijvingform ulier wij kmanager; 1 8 januari 2 00 1 .
• Ha ndleiding Wij kbe heer Hellevoetsluis; stu urgroep wij kbeheer; september 1 9 98.
• Ma rktonderzoe k onder bewoners en bed rijven naar hun beoordeling van de gemeente op d i ve rse beleidsterreinen; Wemar Markto nderzoek; 1 9 9 9 .
• Noti tie "T wee kan meer zij n dan vijf"; gemeente Hellevoetsluis; medio 2000 .
• Notulen van de Adviesgroep wijkbeheer.
• Notulen van de wij kbeheertea ms en diverse co rrespo ndentie tussen ge
meente e n de wij kbeheerteams.
• Prestatieafspraken tussen Woonstichting Vol kshuisvest i n g , C h ristelijke Woonstichting Hel levoetsluis en de gemeente Hellevoetsluis; 24 mei
1 9 9 7 .
• Same nvoeg ing Stadsbeheer- Stadso ntwikkeling; gemeente Hellevoets luis;
december 1 9 9 9 .
• Res ultaat van de m i niconferentie wij kbeheer van 1 4 fe bruari 2000 .
• Tekst uitvoerin gs overeenkomst "Wijkwerkorg anis atie" ; g emeente Hell e
voetsluis, Woo ntrefpunt Ma asdelta , Basiseenheid Voo rne va n de Regiopo
litie Rotterd a m - Rijn mond; 1 aug ustus 1 9 98.
• Voortgangsrappo rtage wij kbeheer; gemeente Hellevoetsluis, najaar 2000.
• Voortga ngsrapportage wijkbeheer; gemeente Hell evoetsluis, najaar 200 1 .
Bijlage 5 Moderatiesessie ambtenaren (niet direct betrokken bij het wijkbeheer maar wel als collega)
1 a Wat gaat e r g oed in het wijkbeheer?
coördinatoren
• twee coördi natoren als a a nspreekpunt
• dat ze in dit gebouw zitten
nieuwe klachtenregistratie h et overleg met zijn a l l e n burger betro k kenheid
1 b Wat gaat e r niet goed in het wij kbeheer?
de terug koppeling ©©©©©©© ®
a fstemming ©©©©© ®®®
• afstem m i n g
• a l l e gemeentelijke p l a n n e n gaan niet via wijkbeheer
verschi llende agenda ' s ©©© ®®
• inhoud, overleg
e r komt ' ni k s ' (te wei n i g ) uit ©©© ®®
• s i m pele dingen snel en a d equaat afhan
delen
• vaak zaken doorsc h u iven bekend heid
ro llen en taken
• ro lverd eling betro kkenen
• c oördinato re n niet a l les o mvatend
• o n d uidelijkheid taken contact met a l l e bewo n e rs
c o m m u nicatie - totaa l
samenwerking d i verse pa rtijen (ook intern)
© prioritering wat gaat (redelij k ) goed
® prioritering wat niet g oed gaat
Pagina 2 3 Evaluatierapport Wijk beheer Hellevoetsluis
---- _.- - ._--- ---
© ®
©© ®®®
©©©© ®®®®®
© ®®®
®®®®®®
DSP - groep
2 wat zijn d e achterg ro nden en oorzaken d a a rva n ? 1 e Samenwerking (ex-/intern )
• Wijkcoördinatoren weten niets (ondanks de wil)
• Wat w i l men nu met wijkbeheer (doel o n d uidelij k ) ?
• Ingewikkeld door d i verse pa rtijen / vele pla nnen�simpel hou- den-+inspraakavonden i s voor de vakafdeling
• konin krij kjes / eigen taak voorop
• rol wijkcoörd i n ator ( + a n deren/partners) is onduidelijk
• beslissin gs bevoegdheid, wat mogen ze?
2e Contact met alle bewoners
• des interesse bewoners
• geen problemen (ervare n door bewoners) -+ algemeen beeld zijn tevreden !
• te weinig aantrek kingskra c ht
• lage organisatiegraad 3e C o m m u nicatie
• geen boodschap (of reeds oud nieuws)
• = afstemming
• wat is doel wij kcoördinato ren ?
bewoners
3 Welke maatregelen moeten er worden genomen?
�
Doel • • • • • • • • • • • • •• doel wij k beheer f o r m u l eren
• doel : wat is w ijkbeh e e r !
• doel : wat zou wij kbeheer moeten zij n ?
• positie van w ij kbeheer d u idelij k ma
ken
• taken formuleren
• a l l es naar burg ers c o m m u n iceren '--- (duidelij k heid)
"- Scheiding technische k a n t - sociale kant
Pagina 25
Terug naar d e basis ( s . h . v . ) WBT's opheffen
Com m u n icatie
• streven n a a r beter contact w ij k be
heer - bewo ners
• meer pro m o t i e : laten zien wat je doet
• i edere m a a n d (aparte) bewonersbrief over wij k beheer
/ Wijkcoörd i n ator
• 100% i n zet
• 1 i . p .v . 2 coördinatoren
• krachtige coördinator
• a m btenaar (of meer) a a n wijzen a l s c oördinator
• c oördinator boven u itvoerende orga
nisaties (gemeente + politie)
'-- wijkcoördin ator moet wel van a l l e plan
nen weten
• • • • • •
• • •
• • •
Snel handelen o p klachten/verzoeken B • • problemen oplossen i .p.v. voorkomen
Houding
• d e d rempel m oet o m l a a g (een plek)
• o pen staan voor a l les . O o k kleine d i ngen . Meer c o m m u n i catie
Meer geld o m te handelen
• = prioritering mate van belangrij kheid
Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP -groep
Bijlage 6 Moderatiesessie bewoners
1 a Wat gaat er goed in het wijkbeheer? (niet gestickerd ) Wbt bewoners
• tea m goed
• vriendelij ke vergaderingen
• overleg tussen ve rschil lende bewonersgroepen
Torri Wie ke
Dat er nu een klachtenlijn is
Functie samen
• belangrijke functie tussen wijk en gemeente
• sa menspel in wijkbeheer, voluit s p re ken en begrip voor elkaar
Leefbaarheid streven
• invloed op lokale aanpassingen, zoals 30 km-zones, bankjes en inde ling
• Door la brug wordt wijk meer bewoonbaar
1 b Wat gaat er niet goed in het wijkbeheer?
Traag/lang gemeente ®®®®®
• trage molens
• duurt lang
• lange wachttijd klac hten
• l ang e tussentijd tussen besliss ing en uitvoering
Afspra ken niet teruggekoppeld
• afspra ken niet nagekomen
• geen terug koppe ling Am btenaren luisteren niet
• am btenaren willen niet luiste ren
• am btenaren zijn afg estompt Am btena a r doet wat hij zelf wil
• eigen ik -persoon
• verticale structuur
• inbreng
Com municatie
• info vanuit gem eente
• verslaglegging te sum mier
Advies vragen: geen bac kinfo
®®®®
®®®®
®®®
®®®
®®
Contact met g e meente en wijk Wijkpot n i et goed verdeeld/besteed Voo rzitter
Weinig bewoners die deelnemen
Afwezig h e i d i n stanties/ profs, bijv. politie Niet sociaal (geen welzijnsinvalshoek)
Zogenaamde i n p ut g roenbeheer, realiteit verka pte besparingen
Geen d rempel verlaging Telefoon
©©©©©©©
©©©©
©
Wij ken te groot ©©©
Geen geld ( 9000 e u ro per wij k is pea n uts) @
Weinig c re ativiteit ©©©©©
Bekendheid van WBT en leden ©©
WWO ©
• geen afspraken na komen wwo
• bes lissingsgeb. rond wwo Incom petentie
© p rioriter i n g ; wat gaat er goed
@ priorite r i n g ; wat gaat er niet goed
Pagina 27 Evaluatierapport Wijkbeheer Hellevoetsluis DSP - groep
2 wat zijn de achtergronden en oorza ken daarvan?
1 e Traag / te lang :
• weet niet waarom ? !
• am btenaren worden niet afgerekend / a m btelijke cultuur
• lage vergaderfrequentie WBT ' s
• stu wmeer v a n klachten
• tijd lost p roblemen op / ' verdampen' / vooruit schuiven
• bureaucratie ge meentelijk ap paraat <EE("---
• onwil ( moedwillig tegenwerken, ' l ijdelijk verzet ' )
�
( ? )2 e Ambtenaren lu isteren niet
• bewoners zijn vervelend lastig
• luie a m btenaren
• afgesto m pt
3e Afspraken niet terugkoppelen
• (bewust) vooruit schuiven
• cultuur (n iet gewend informatie te verstrekken)
(soms zaken die uitgevoerd zij n/wo rde n, worden wel terugge
koppeld)
• niveau wij kcoördi nato r + bestuur
Pagina 29
3 Welke maat regelen moeten er worden genomen?
Beloftes ••
• Geen loze belofte n . Waarma ken !
• Beloftes n a komen
Luisteren
• Ieren l u isteren ambtenaren
• meer luisteren, serieus genomen wor
den
Respect bewoners
Beslissingsbevoegd a m btenaren / m i nder papierwerk, m eer coördi natieta ken
Pla nnen i n project vaststellen i n :
• wat/hoe/in welke tijd/eval uatie
• h eldere i n spraakcultuur + wat daarva n terecht is g ekomen
• o plossingen in stati opdelen en deze inzichtelij k maken
Achter bureau vandaan en naar bewoners toe
gemeentelijke organ isatie moet an ders
• pl atte orga nisatie
• korte lijn en
• teamgeric hte organi satie
• = minste prioriteit
• = m eeste prio riteit
Evaluatierapport Wijk beheer Hellevoetsluis
• • • • •
•
••
• • • • • •
D S P -g roep
Problemen van het wijkbeheer mee helpen • • • samen oplossen
Centraal wij kbureau instellen
Geen regels in sta nd houden die niet lo
gisch zijn
• • • • • • •
Externe informatie stromen opzetten •
Serieus omgaan met kl achten . Ook d e • kleine
Wisselende voorzitter � gelij kwaard i gheid • • •
Wbt ' s meer bij elkaar kijken •
• Wbt leden meer bij elkaar kij ken
• Verg . bij wonen bij an dere wbt ' s Grote aantal wbt ' s
Wij kbeheerteam beslist over aanblijven ' professio nals'
Wbt verslagen publiceren i n ' Kij k op de wij k '
Bewo ners zelf met plannen komen Bekend heid over wijkbeheer
Duidelij kheid wat kan en wat niet in wij k
beheer
Politiek de wijk in ( m eer bewust maken)
• commissieleden stadsbeheer wbt
vergaderingen laten bezoeken en a b
senties publiceren in ' Kij k op de wij k '
• gekozen ' deel rad e n '
• voo rkomen apparaatski
• mi nste prioriteit
• = meeste prioriteit
•
• • •• •
• • •
• • • • • • • •
