BmLUIS~Hm AKDmNNmN

BUNGALOWS V.A. f

BmLUIS~Hm AKDmNNmN

deskundig deskundige

advies

begeleiding

SIEBERG 516

POSTBUS 299 5400 AG UDEN TEL. 04132 • 66599

Indien u naar de residentie komt, vraag vrijblijvend toezending van woninglijsten (Den Haag, Wassenaar, Leidschendam en omgeving).

Ook beheren, taxeren en verzekeren wij uw vastgoed.

van der horst~

&verbeek ~~

r. van der horst I r.a.m. verbeek, makelaars en taxateurs o.g. laan copes v. cnttenburch 127

·s-gravenhage, telex 34334 hoco nl (~]

telefoon : ( 070) 60 0913 *

WIJNLEZING

Proeverij hoge kwaliteitswijnen Met diadocumentatie

Voor uw relaties en personeel Inlichtingen:

C. J. Boshouwers, Culinair journalist Valeriusplein 38, 1075 BJ Amsterdam.

Chalets en appartementen

Kant en klaar. direkt van bouwonderneming

o~.k .ge~chikt voor blijvende bewoning.

lnschnjvmg 1n het kadaster voor buitenlanders.

toegestaan. Eerste klas kwaliteitsbouw.

Beheer, verhuur en financiering naar wens.

Vraag uitvoerige informatie over de koop van een vakantiehuis/chalet/chaletwoning bij onze medewerkster in

Nederland: Mevr. A. Stam, Prins Frisolaan 16, Lochem.

Tel. 05730·1764 of biJ:

ADOLF KENZELMANN

Vrijheiden Democratie,

veertiendaàgse uitgave,van de VVD

Nummer1214 1 0 augustus 1979

Hoofdredacteur:

V. Hafkamp Radactie-adres:

Bijenmaant 135 1218GK Hilversum

Abonnementen- administratie

Algemeen Secretariaat VVD Koninginnegracht 57 2514 ÁE 's Gravenhaga Postrekening 67880 t.n.v. VV.D Dan Haag.

Adreswijzigingen melden aan Algemeen Secretariaat . d.m. toazending gewijzigde

adresband

Abonnementen voor niet VVD-leden

f 16,50 per jaar.

Advertentie-exploitatie Buréau Van Vliet b.v.

Postbus20 2040 AA Zandvoort Tel. 02507-4745

Druk

Ten Brink Meppel b.v.

Algemeen Secretariaat Koninginnegrecht 57 2514 AE Den Haag Tt~l. 070-614121 Postrekening 67880 t.n.v. VVD Den Haag

Foto voorpagina:

In een interview geeft staatssecretaris Wallis de Vries zijn visie over het werk van CRM dat een breed terrein beslaat, en niet altijd duidelijk bij de mensen overkomt.

Pag. 8 en 9.

Communiqué over de

"Smaaknota" van het CDA. Pag. 3.

Enkele rechtzettingen door Florus Wijsenbeek.

Pag. 3.

Van achter de gesloten gordijnen. Pag. 4 . Leidende liberaal uit India in Nederland.

Pag. 5.

Ad Ploeg over Achter- stallige Indische betalin- . gen. Pag. 6 en 7.

Tenslotte in de serie inter- views met VVD-burge- meesters, ditmaal burge- meester Machielsen van Zandvoort. Pag. 11.

Verschijningsdata

Het eerstvolgende num- mer van Vrijheid en De- mocratie verschijnt op 31 augustus.

De kopij voor dit blad moet uiterlijk 22 augus- tus binnen zijn op het adres van de centrale re- dactie, Bijeenmeent 135,

1218 GK Hilversum.

De daarop volgende nummers komen uit op 14 en 28 september.

"Smaaknota"

vanhet CDA

In de qfgelopen weken is opnieuw discussie ontstaan rondom de uitlatingen van mevrouw N. Smit-Kroes met betrekking tot de standpuntbepaling van het CDA over de samenwerking met de VVD in het kabinet en in de Tweede Kamer.

Naar aanleiding van deze standpuntbepaling, verwoord in de, zoals wordt genoemd, .. smaaknota"van het CDA, heeft de VVD- Tweede Kamer-

fractie het volgende persbericht afgegeven.

Communiqué

De VVD-fractie in de Tweede Kamer heeft kennis geno- men van de zgn. "Smaaknota" van het dagelijks bestuur van het CDA, onder meer ondertekend door de heer Steenkamp, en het samenvattend overzicht van de ge- sprokkelde opmerkingen in de 96ste vergadering van het dagelijks bestuur van het CDA op 27 en 28 april. Uit deze samenvatting blijkt dat wel degelijk met de gedach- te is gespeeld de PvdA tijdig voor de eerstkomende Tweede Kamerverkiezingen op te roepen bereid te zijn om na die verkiezingen met het CDA samen te werken in een meerderheidscoalitie. Hierdoor komen de mede- delingen van Mevrouw Smit-Kroes op 3 mei, naar het oordeel van de VVD-fractie in een ander daglicht te staan omdat zij naar strekking niet wezenlijk verschillen van een aantal van die gesprokkelde opmerkingen. Voor de VVD-fractie is nu komen vast te staan dat het twee-

'

maal om excuus vragen door de heer Steenkamp aan Mevr. Smit-Kroes erg overtrokken was: temeer omdat de heer Steenkamp de bewuste vergadering op 27 en 28 april zelf heeft voorgezeten. De VVD stelt thans een nadere reactie van de heer Steenkamp niet meer op prijs.

De VVD-fractie vindt het boeiend dat na de in het open- baar behandelde strategie-nota's, respectievelijk van PvdA en VVD, er nu ook een CDA-strategienota, zij het onbedoeld, in de openbaarheid is gekomen.

Meningsvrijheid is in de Nederlandse democratie een groot goed. De VVD-fractie zal de discussie over dit stuk en de eventuele uitvoering daarvan met gepaste op- lettendheid gadeslaan.

De partijvoorzitter, Frits Korthals Altes en de voorzitter van de Eerste Kamerfractie, Haya van Someren, sluiten zich geheel bij deze conclusies aan.

•

Enkele rechtzettingen

door Florus Wijsenbeek In het vorige nummer van "Vrijheid en Democratie" heb ik u gesproken over de onzekerheid waarin wij verkeer- den ten aanzien van de grootte van de Liberale Groep in het Europese Parlement. Welnu gelukkig is dat inmid- dels op zijn pootjes terecht gekomen. Alle op de UDF- lijst gekozenen van wie het niet al van tevoren vaststond dat zij bij de Christen-Democraten zouden gaan, heb- ben zich bij de liberalen aangesloten en nu zijn wij als VVD dus de trotse ondersteuners van een fractie van 41 leden. Deze fractie heeft zich op 29 juni voor het eerst te Brussel bijeengezet en is meteen alsof ze elkaar allemaal al jaren kenden het concrete werk begonnen. Zo is be- sloten als fractie iets concreets voor de bootvluchtelin- gen aan de eerste zitting van het parlement voor te leg- gen, de werkzaamheden van de werkloosheidsbestrijding met concrete voorstellen aan te vangen en een aparte parlementscommissie voor te stellen voor de zo moge- lijk volgende verkiezingen reeds te volgen gemeenschap- pelijk kiesstelsel. Hiermee werd uiteraard tevens aan-

, Eindstand tientjesactie

Met grote voldoening en erkentelijkheid kunnen wij thans de eindstand van onze tientjesactie bekend maken:

f

Dit schitterende resultaat werd bereikt door de bijdragen van 28.955 leden, hetgeen neerkomt op een bedrag van

f

Wij zijn alle gulle gevers bijzonder dankbaar voor bun aandeel in het slagen

van deze actie: ·

Hoofdbestuur VVD

3

dacht geschonken aan de situaties van onze Britse - ik herhaal en houd vol - zusterpartij, die in de persoon van Russen Johnston, parlementslid voor Inverness, aan de fractiewerkzaamheden verbonden blijven.

Een andere rechtzetting behoeft naar mijn oordeel een uitlating van de voorzitter van de mij niet onsympa- thieke JOVD, Frank de Grave. In een redevoering op het JOVD-congres van 20 en 21 juni heeft hij zich in kritische zin uitgelaten over de lijstaanvoerder in de Europese verkiezingen en enkele door hem gemaakte opmerkingen. Ik weet niet of dat ook de bedoeling van Frank de Grave is geweest, maar D'66 heeft er geen gras over laten groeien om dit vuurtje nog eens flink aan te wakkeren, en publiekelijk van Frank's opmerkingen gebruik te maken. Ten eerste komt de JOVD wel een beetje als mosterd na de maaltijd met kritiek op de lijst- trekker, die op 24 februari door de verkiezingsraad met algemene stemmen werd aangewezen. Ten tweede had Frank de Grave eerst wel eens met Berkhouwer zelf contact mogen opnemen, temeer daar die aan alle kan- ten ontkent de door D'66 aangegrepen opmerkingen ooit gemaakt te hebben.

Ten derde is het nauwelijks liberaal te noemen om van politieke tegenstanders niet de politiek, maar de persoon aan te vallen, en dat is nu juist wat D'66 lijsttrekker De Goede in de Europese campagne bij voortduren gedaan heeft.

Wie kaatst moet de bal verwachten en dus deze waar gebeurde anecdote: De Goede was al anderhalf jaar staatssecretaris van financiën, voornamelijk belast met het toezicht op de Staatsloterij, toen hij eens te voet zijn ministerie binnenkwam. Prompt schoot de portier op hem af om te vragen wie hij wenste te spreken.

•• --- •

door onze medewerker HenkKrol

Mislukt hinderlijk volgen ...

door KOOSJE BINS

Van achter de gesloten gordijnen

In de Kamer is het de afgelopen weken erg rustig ge- weest. Wat de vergaderingen betreft ten minste. Lawaai was er genoeg. De Haagsche Tram was precies voor de ramen van ons fractiesecretariaat bezig met het aanleg- gen van nieuwe rails. Op de gang voor mijn kamer zijn ze hele dag aan het boren, naast ons wordt de telefoon- centrale vernieuwd en in de zaal zelf is het een kale be- doening omdat alleen een fris kwastje moet krijgen en de veloursgordijnen eindelijk eens een keertje naar de droogkluis zijn.

Toch waren er ook nog diverse kamerleden die druk in de weer wàren.

Ze allemaal noemen zou te ver voeren. Maar dagelijks kwamen er ijverige volksvertegenwoordigers binnen- stappen die alweer druk bezig waren met plannetjes voor na het reces.

Omroepnota

Een ander kamerlid dat erg druk in de weer was is Wim Keja. Dat weet ik maar al te goed want ik mocht hem daar zelfs af en toe bij assisteren. ,

Hij is volop bezig met de medianota van de VVD: "Van Grot-tekening tot satelliet" waarin hij het o.a. zal heb- ben over viewdata, teletekst, beeldplaat, satelliet-tv, de omroepverenigingen, de NOS, commerciële omroep, Tele-Luxembourg, omroepverkiezingen, reclame, de regionale omroep, de lokale omroep, de wereldomroep, de eventueel toekomstige Lange Golf zender en de Pers.

U hoort er binnenkort ongetwijfeld meer over.

Energie

Vlak voordat de energie-deskundige van de VVD-Twee- de Kamerfractie, mr. Frits Portheine, op vacantie ging

Dit is een verhaal van drie mislukkingen, helaas, want het had zo aardig kunnen zijn. Moet u horen.

Zitten Hendrik Schönau, de ambtelijk secretaris van de fractie, en ik enige tijd geleden aan ons warme avond-

maal in het restaurant van de Tweede Kamer tegenover Staatssecretaris Gerard Wallis de Vries van CRM.

Laten vriendelijk op ons in praten, belangstellend, want hij reist wat qf, de staatssecretaris. Over onze eigen plannen om naar Rome te gaan - naar de broer van Hendrik, Diederik Schönau - hebben we maar niet ge- sproken, kwam er niet van en luisteren léér je in de Tweede Kamer. Maar in Roma, tijdens een bezoek aan het Instituto Olandese, de unieke toegangspoort voor Ne- derlandse studenten naar de vermaarde bibliotheek van het Vaticaan, vernamen we dat aan het einde van de week, wie, jawèl, de Staatssecretaris van CRM aan dit instituut een officieel bezoek zou brengen/ Snel geïn- formeerd of er twee bureaus op het secretariaat waren, waar wij achter zouden kunnen gaan zitten. U ziet het voor u: Gerard Wallis de Vries schrijdt stijlvol langs, minzaam knikkend naar de Romeinse loonslaven, want hij is een animabel man: "Buona sera Secretario del/o

kwam ik ook hem nog even tegen in de gangen aan het Binnenhof. Gaat hij naar. het buitenland? Met de auto?

"Uit energie-overwegingen heb ik besloten met de auto- slaap-trein te gaan, ook naar Zuid-Frankrijk ja". Overi- gens is hij van mening dat alle berichten over energie- schaarste en energieproblemen meer lijken dan er werke- lijkheid aan de hand is.

,,De Kamer heeft bij het debat hierover in juni allaten weten dat er aan besparingen veel moet gebeuren en dat dit verplichte maatregelen met zich mee zou kunnen brengen, maar daarbij is met name gedacht aan de over- heid zelf," aldus Frits Portheine. "Vergeet niet dat én op de Top van Straatsburg en op de Top van Tokio er een overeenstemming is bereikt over het feit dat men de energieproblemen gezamenlijk en wereldwijd zal aan- pakken. Het begin is er dus. Laten we vooral niet gaan beginnen aan het nodeloos oproepen van panieksitua- ties.

Dat is ook niet nodig. De prijzen van olie op de Rotter- damse markt zijn al aan het dalen. De Opec heeft de prijzen eerst aanzienlijk omhoog gebracht, iets wat zeer te betreuren valt, maar op zichzelf heeft het wel een zekere besparende werking. En Saoedie-Arabië is bereid gebleken de productie aanzienlijk op te voeren zodat de grote paniek die er ontstaan is wel een beetje voorbarig was. Dit alles overwegende zeg ik: er is zeker geen angstsituatie, het is dus niet nodig om nu al van de ene dag op de andere met verregaande maatregelen te komen die middenstand en horeca ongetwijfeld zouden schaden, wel moet men de maatregelen die nu al in gang zijn gebracht proberen te versterken."

Vijf procent moet haalbaar zijn, is en blijft dus een goe-

de leus.

e

Stato, bueno sera .. . ", met ons meest uitgestreken Ita- liaanse gezicht/Vertwijfeling.

Is het mogelijk dat die twee Haagse warme happers van vorige week zulke Italiaanse dubbelgangers hebben?

Het mocht niet zo zijn, onze trein naar Nederland ver- trok een uur voor zijn aankomst. Jàmmer, want vier dagen later zou de Staatssecretaris een bezoek bren- gen aan de zeehondencrèche te Pieterburenl Al hadden we er een taxi voor moeten nemen, we hadden ons links en rechts van de verweesde zeehon4fes opgesteld en in sappig Gronings geroepen: ,,Moj Staatssecretaris, moj/"

Verbijstering. Zulke algemene ty/)fn waren het nu ook weer niet. Drukke werkzaamheden weerhielden de be- windsman van dit bezoek, maar ach, Rome was, wat dat betreft, toch mislukt.

Daarom zijn we ook maar niet naast dat Kamerlid gaan staan om stralend "Ha, die Excellentie" te' zeggen, het Kamerlid waarmee hij twee dagen dáárna een qfspraak had in Den Haag. Ei, toch moeten we hem waarschu- wen, er kOmt een dag dat het wèl lukt/ Laat hij dus, waar hij ook komt, éven om zich heen naar ons uit- kijken/

•

door mr. drs. F.BOLKESTEIN lid van de VVD

Minoo Masani

Leidende Liberaal uit India in Nederland

"De discussie tussen het Westen en de ontwikkelingslan- den is als een debat tussen de dove en de stomme waar- bij elk naar de ander wijst maar op zijn eigen standpunt blijft staan". Dat is de beschrijving van de Noord-Zuid dialoog die Minoo Masani, een leidende Indiase liberaal, op 29 mei gaf toen hij op uitnodiging van de Groep Nederland van de Liberale Internationale in Den Haag sprak over het onderwerp: ,,Europa en de Derde Wereld". Volgens Masani is er eensgezindheid tussen li- beralen in het Westen en de Derde Wereld over de groei- ende onderlinge afhankelijkheid. Grotere welvaart in ontwikkelingslanden is in het belang van allen omdat deze de koopkracht verruimt en grotere markten schept.

Velen in de Derde Wereld bezien de Europese Gemeen- schap tegen een verleden van kolonialisme, exploitatie en racisme. Deze mensen geloven dat de EG een tegen hen gekeerd blok vormt dat zijn toevlucht zoekt in pro- tectionisme om fabrikaten van de ontwikkelingslanden buiten de deur te houden. Hun opvatting verklaart de aantrekkingskracht van de Sowjet Unie voor velen.

Liberalen in de Derde Wereld beschouwen Europa ech- ter met een mengsel van bewondering en teleurstelling.

Bewondering om het Hof voor de Rechten van de Mens dat recht spreekt over de daden van onafhankelijke rege- ringen. Bewondering ook om de onlangs gehouden Europese verkiezingen, die volgens Masani model zou- den kunnen staan voor India, Pakistan, BanglaDesh en Sri Lanka. Teleurstelling om het verlies van karakter- vastheid dat het gevolg is van langdurige welvaart. In dit verband citeerde Masani de beroemde toespraak van Solzhenitsyn in Harvard van juni 1978. Masani meent dat er twee mythes bestaan in het Westen ten aanzien van de Derde Wereld. De eerste is: een eenheid te zien waar geen eenheid bestaat. Wat heeft India gemeen met Uruguay of Liberia met Taiwan? De tweede mythe houdt in dat het Westen zich schuldig moet voelen aan de achterlijkheid en armoede van de Derde Wereld en veroorzaakte ongerechtigheid weer moet goed maken.

Volgens Masani wortelt de armoede in Azië en Afrika echter in klimaat, ondervoeding, analfabetisme, gebrek aan hygiène en sociale achterlijkheid zoals die tot uiting komt in de behandeling van vrouwen en lagere kasten.

Hoe meer die landen in aanraking komen met West- Europa, des te sneller stijgt hun welvaart, aldus Masani.

Ontwikkelingshulp moet zo weinig mogelijk over de schijf van regeringen lopen omdat die hulp slecht wordt gebruikt, bureaucratie en corruptie bevordert en de men- sen niet bereikt waarom het te doen is. De investering van risico-dragend particulier kapitaal heeft volgens Masani een snellere economische groei tot gevolg. Het gedrag van de multinationals in India is even goed als dat van de beste Indiase ondernemingen. In zijn land hebben multinationals voorop gelopen wat betreft zowel management als democratisering en inspraak. Minoo Masani, die in India de liberale Swatantra-partij mede heeft opgericht, zat 16 jaar in het parlement te New Delhi, is burgemeester van Bombay geweest en heeft zijn land in verschillende hoedaDigheden in het buiten-

land gediend, o.a. als ambassadeur in Brazilië.

Tijdens zijn bezoek aan Nederland heeft Masani ook ge- sproken in het ,,lnsitute of Sociái Studies" te Den Haag over: "Het socialisme en de Derde Wereld". Bij die ge-- legenheid stelde Masani dat het socialisme in ontwikke- lingslanden wordt gekenmerkt door een blind geloof in de overheid en grote bel>erkingen van ieders initiatief, hetgeen leidt tot een enorme concentratie van politieke en economische macht in de hand van de autoriteiten maar weinig vooruitgang in welvaart. Waarom stagneert de ontwikkeling van zich socialistisch noemende landen als Indonesië, Burma en India terwijl Japan, Taiwan en Maleisië steeds welvarender worden? De resultaten van staatsondernemingen in India zijn volgens Masani in ieder geval uiterst mager.

De derde toespraak van Masani in Den Haag was yoor de Vaste Kamercommissies voor Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking en betrof de jongste poli- tieke ontwikkelingen in zijn land. Wat India nodig heeft, zei Masani, is democratie met discipline. Vóór de dicta- tuur van lndira Gandhi had India democratie zonder discipline; tijdens die dictatuur discipline zonder demo- cratie; en nu weer democratie zonder discipline: van de regen in de drup en weer terug. Liberalen moeten het volk in India bewust maken dat het land lijdt aàn een te- veel aan politiek: te v~el macht is van het volk naar de regering gegaan. Liberalen moeten hard werken om de niet-politieke wortels van een vrije maatschappij sterker te maken.

Bij de secretaris van de Groep Nederland van de Libera- le Internationale zijn (in het Engels gestelde) samenvat- tingen van bovengenoemde drie toespraken te verkrij-

l

gen. Wie daarvoor belangstelling heeft, kan middels onderstaande strook om toesturing verzoeken. Tevens , kunnen belangstellenden zich opgeven als lid van de ·!

Groep Nederland van de Liberale Internationale. De i

1 eerstvolgende vergadering zal plaatsvinden op vrijdag ·

17 augustus om 19.00 uur in de Schepelzaal van de Tweede Kamer. Dan zal het jaarlijkse congres worden

i

besproken dat begin oktober in Ottawa zal worden ge-- 1 1

houden over de problemen van het federalisme, alsook het programma van de Groep Nederland voor het ^1, komende jaar.

Aan de secretaris van de Groep Nederland van de Libe-

i

rale Internationale Ondergetekende,

Naam: ... . Adres: ... . Woonplaats: ... Tel.: ... . o ontvangt gaarne de samenvatting van de toespraken

van Minoo Masani,

o geeft zich op als lid van de Groep Nederland van de Liberale Internationale.

Handtekening

I

---~~·--

t

door AD 'PLOEG lidvan de Tweede Kamerfractie van de VVD

4d Ploeg, schrijver van bügaand artikel zegt: .,De oorlog en de Duitse bezet- ting heb ik als kind in Ne- derland meegemaakt.

Maar wel zeer .bewust. Ik geloof dat het juist die be- leving is geweest, dat ik voor het militaire beroep gekozen heb". Als jong lui- tenant kwam hü in 1949 in Nederlands-Indië maak- te daar de laatste maan- den mee van het Neder- liJnlis bewind over het voormalige Nederlands- Indië, was van zeer na- bü getuige van de souve- reiniteitsoverdracht aan de Indonesische regering in december 1949 alvorens in oktober 1950 naar Ne- deriiJnd te worden gerepa- trieerd.

.,Daarom kan ik een beet- je uit eigen ervaring pra- ten als het gaat om be- grip voor de dikwüls emo- tionele reacties over de zgn. back-pay, de achter- stallige salarissen van ci- viele en militaire ambte- ' naren over de periode van

1942 tot 1945, in Japanse kampen doorgebracht."

Achterstallige Indische betalingen

Tijdens de algemene jaarvergadering van de V.V.D. op 21 april j.l. in Breda, heb ik naar aanleiding van vra- gen over de kwestie .van de achterstallige Indische beta- lingen gezegd, dat voor mij één van de meest trieste en schrijnende demonstraties (en we zijn als kamerleden op dat gebied wel wat gewend) was de aanwezigheid op het Binnenhof- elke dinsdagmorgen -van drie ex-KNIL-mi- litairen, die aandacht vragen voor de niet-betaling van hun achterstallige soldij over de periode doorgebracht in Japanse kampen.

Daarbij heb ik tevens gesteld, dat deze materie onze aandacht verdient, maar dat geen valse verwachtingen mogen worden gewekt. Dat laatste argument is voor de minister-president en de vice minister-president één van de overwegingen geweest vertegenwoordigers van de be- langengroeperingen, die zich met deze nu al 34 jaar lo- pende zaak bezig houden, niet te ontvangen. Ik hecht er- aan dit in alle duidelijkheid hier neer te schrijven,.omdat mij gebleken is dat nog al eens de suggestie wordt ge- wekt dat Hans Wiegel als woordvoerder van de opposi- tie over deze "Indische betalingen" andere taal zou heb- ben gebezigd dan nu als betrokken minister.

In dat verband verwijs ik tevens naar een artikel in Vrij- heid en Democratie d.d. 23 aug. '74 van de hand van de toenmalige woordvoerder van de fractie in deze, de hui- dige staatssecretaris van binnenlandse zaken, onder wie de backpay ressorteert, Mr. Henk Koning.

Voorgeschiedenis

Tot nu toe hebben achtereenvolgende Nederlandse kabi- netten van verschillende signatuur zich steeds op het standpunt gesteld, dat uitbetaling van deze achterstallige salarissen over de Japanse bezettingspenode niet kon worden overwogen. De Tweede Kamer heeft zich daar bij herhaling bij neergelegd. Welke overwegingen hebben tot deze besluitvorming geleid?

Er was in de verhouding Nederland tot Nederlands- Indië sprake van een gescheiden begroting.

Dat had o.a. tot gevolg, dat Nederland hoe verarm~ ook na de Tweede Wereldoorlog aan Nederland se ambtena- ren, door de Duitse bezetter ontslagen en aan de Neder- landse krijgsgevangenen, die in Duitse kampen de oor- logsjaren hadden doorgebracht, wel de achterstallige be- taling honoreerde, maar de Indische regering niet . De afdeling Overzeese pensioenen van het ministerie van binnenlandse zaken zegt over de overzeese situatie het volgende:

Na de Tweede W er el doorlog diende zich voor het zeer verarmde voormalige Nederlands-Indië het vraagstuk aan van de betaling van de salarissen van de burgerlijke en militaire overheidsdienaren. In maart 1946 stemde de toenmalige luitenant-Gouverneur-Generaal in met het voorstel deze aangelegenheid door een commissie te doen bestuderen. De Landvoogd was van oordeel, dat het niet juist zou zijn de commissie een opdracht te ver- lenen los van de financiële situatie en de mogelijkheden tot schadevergoeding. Hij achtte het wel wenselijk een beeld te verkrijgen van de rechtspositie der ambtenaren, doch aanzienlijke uitkeringen, die buiten verhouding zouden staan tot de draagkracht van het land, zouden daarop niet zonder meer kunnen worden gebaseerd.

De Luitenant-Gouverneur-Generaal was verder van me-

ning, dat niet uit het oog mocht worden verloren, dat dergelijke uitkeringen aanstonds een precedent :z;ouden scheppen voor niet-ambtelijke geïnterneerden en voor de tienduizenden, zo niet honderdduizenden die in of na de bezettingstijd alles hadden verloren. Naar de mening van de Landvoogd behoorden daartoe niet alleen dege- nen, die - zonder internering - waren beroofd of na de bezetting waren gevangen gezet, maar ook talloze ambtenaren en particulieren onder de Indonesiërs en Chinezen die door zeer lage bezoldiging gedwongen waren geweest hun bezittingen te verkopen ten einde in leven te blijven. Wanneer zou worden uitgegaan van het beginsel van volledige schadeloosstelling dan zou, aldus de Landvoogd, de enige weg om zo'n schadeloos- stelling draagbaar te maken voor deze zeer verarmde maatschappij, zijn een gelijktijdige hetrmg op die uitke- ringen tot een zodanige omvang dat. zij tot een minimum zouden worden gereduceerd. Daarom zag de Luitenant- Gouverneur-Gener,aal liever een andere gedachte tot richtsnoer gekozen, namelijk die van de zgn. rehabili- tatie. Dit is dan ook geschied en ingevolge een aantal verordeningen ontvingen degenen, die als gevolg van door de Japanse bezetter getroffen maatregelen in de pe- riode van de bezetting hun inkomsten hadden gederfd, - zulks gold zowel voor ambtenaren als voor particuliere werknemers en ongeacht hun landaard- rehabilitatieuit- keringen. De.toenmalige Indische regering heeft h.et toen niet juist geacht één of enkele groepen integraal te beta- len - de overigen niets of weinig - door de solidariteitsge- dachte te hanteren.

Toen in december 1949 de souvereiniteit over het voor- malig Nederlands-Indië werd overgedragen aan de In- donesische regering was o.a. bepaald, dat de verplichting tot uitbetaling van deze rehabilitatieuitkeringen zou overgaan op de Indonesische regeringen. Daaraan heeft het Soekarno-regiem zich echter nimmer gehouden.

Het is begrijpelijk, dat vele overheidsdienaren, die onder de meest dramatische omstandigheden hun plicht en meer dan dat (men denke aan het verzet tegen de Japan- se bezetter, maar dat is een hoofdstuk apart en niet min- der schrijnend) voor Vorstin en vaderland deden, verbit- terd waren- en zijn- over de niet-uitbetaling van hun sa- laris en soldij. Want hoe men het ook wendt ofkeert: de- ze mensen hebben hun rechtens toekomende geld nim- mer ontvangen.

Processen

Het blijft naar mijn mening een intens trieste zaak, dat loyale overheidsdienaren een serie processen tegen de Nederlandse staat hebben moeten aanspannen om hun gelijk te krijgen. Deze processen werden echter pas ge- voerd nà de souvereiniteitsoverdracht. En verloren! Bij arrest van 8 december 1955 besliste het Gerechtshof in Den Haag, dat op de vroegere Indische regering de ver- plichting rustte tot uitbetaling van de salarissen over de periode van mei '42 tot aug. '45. Het Hof erkende der- halve dat er wel degelijk sprake was van een schuld aan de ambtenaren. (militair en civiel) Het hof verklaarde echter zich niet ontvankelijk voor een eis aan de Neder- landse staat.

In cassatie heeft de Hoge Raad dit arrest op 15 juni 1956 bevestigd. Volgens het Hofhad derhalve de eis tot

Ex-KNIL-militairen bieden Ad Ploeg voor het Binnenhof het eerste exemplaar aan vanhetboek .. Birma-Bali, hel en paradijs"

betaling tot de Indonesische regering moeten worden ge-

richt.

Op 1 juni j.l. heeft de rechter in Den Haag een proces van een ex-KNIL-militair contra de Staat der Nederlan- den een uitspraak gedaan inhoudend het verzoek tot het geven van meer inlichtingen en stukken waarop zij zich kunnen beroepen. Daaruit de hoop te koesteren, dat bij een voor de betrokkenen positieve uitspraak voor de he- le groep civiele en militaire ambtenaren gunstiger per- spectieven zullen opdoemen, lijkt mij het wekken van valse verwachtingen. Voor het goede begrijp zij opge- merkt, dat ik niets liever zou wensen dan dat de duizen- den, waarom het hier gaat zich in hun rechtsgevoel zou- den zien bevredigd. En dat is niet het geval.

Morele verplichting?

Formeel-juridisch, na een arrest van de Hoge Raad waar het betreft niet ontvankelijk verklaring, bestaat er voor l>etrokkenen weinig hoop. Door de vereniging van ex-KNIL-militairen Madjoe is getracht de kwestie bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens aan te bin- den, maar ook daar wordt op formele gronden niets be- reikt.

Toch blijven er bij deze onverkwikkelijke, formeel-juri- disch afgedane zaak wel enige kanttekeningen te maken.

1. Nederlands-Indië was ten gevolge van de oorlog ver- armd. Nederland was dat ook, doch betaalde zijn onder- danen, die daarop recht hadden.

Was er echt geen geld, zoald door de toenmalige Land- voogd werd gememoreerd? Voor de oorlog was er vol- gens het jaarverslag van de Javase Bank een goudvoor- raad van 336 miljoen gulden, die tijdig werd veilig ge- steld in de Verenigde Staten, Australië en Zuid-Afrika en voor zover in 1940 aanwezig in Nederland en Enge- land. Na de oorlog was dit bedrag aangegroeid tot ruim 500 miljoen. Bij de souvereiniteit werd meer dan dit bedrag aan de Republiek Indonesië overgedragen.

Het uit te keren bedrag voor ex-krijgsgevangenen en ge- interneerd zijnde burgers beliep (1948) 170 miljoen gul- den. Echter: op de begrotingen waren de salarissen van militair en civiel personeel niet opgevoerd.

2. Rehabilitatie-uitkeringen waren geen vergoeding voor loonderving, doch minimale tegemoetkomingen voor de ten gevolge van de oorlog van alles veroofde slachtoffers (Indische staatsblad 1947,nr 164).

3. Het beroep op de zgn. Ronde Tafel Conferentie over- eenkomst tussen Nederland en Indonesië is formeel juist, maar moreel hoogst discutabel. Om de kosten van ge- wezen KNIL-militairen, die na de Japanse capitulatie te-

gen de guerilla-legers van Soekari:J.o werden ingezet te

verhalen op de regering van diezelfde Soekarno na de souvereiniteitsoverdracht, geeft blijk van weinig inzicht in de situatie ter plaatse en de oosterse mentaliteit.

4. Het is voor velen onbegrijpelijk, hoezeer formeel overigens verklaarbaar, da:t het personeel van de Ko- ninklijke Marine en zij die zich in Zuid-Amerika meld- den voor dienst in de overzeese gebieden, het hun toeko- mende geld wel ontvingen.

5. Ten slotte: Het was de Nederlandse regering in bal- lingschap, die Japan de oorlog verklaarde en niet de Ne- derlands-Indische regering.

De kwestie van de achterstallige salarissen is voor zeer velen, Nederlanders en gewezen landgenoten, mensen ¹ die onder erbarmelijke omstandigheden in kampen en daarbuiten hebben geleefd, geen vergeten affaire. Inte- gendeel, we kunnen ons afvragen waarom juist nu zo- veel jaren na de doorstane ontberingen en angsten deze problematiek zozeer weer leeft. Waarom juist nu weer zoveel opgerakeld wordt uit die tijd in boeken, tijdschrif- tenen films.

Formeel.-juridisch lijken er weinig of geen mogelijkhe- den op een bevredigende oplossing voor hen die na de bevrijding moesten ondervinden dat zij niet werden uit- betaald. Daarvoor nog procederen lijkt mij weinig zin- vol, harde acties, zoals hier en daar gesuggereerd krij- gen mijn steun niet.

Maar er bestaat wel een morele schuld. Dat is het min- ste wat een regering kan erkennen. Dat laat zich nauwe- ¹

· lijksin bedragen vertalen.

Het is mijn stellige overtuiging en ik ben daarin ge- ' sterkt door tal van gesprekken met betrokkenen, dat het velen - de' meesten - niet gaat om het geld, maar om er- kenning van een stuk immaterieel leed. Het wegnemen van psychische stoornissen vraagt menselijke begelei- ding en dat wordt niet uitgedrukt in miljoenen guldens.

Het zou de regering sieren oog te hebben voor datgene, wat leeft bij zovele oud-Indisch gasten en in een gesprek met diegenen die geacht mogen worden de representant te zijn van de ex-KNIL-militairen en civiele ambtenaren duidelijk te maken, dat het de regering ernst is nu eens , en voor altijd dit back-pay vraagstuk tot een oplossing te brengen. Dat vraagt geen

zw~e

meel-juridisch behoeft de regenng geen cent wt te eta-

Î

len; maar dezelfde rechter heeft het bestaan van de schulden erkend. Waarom niet een fonds voor diegenen, die het echt nodig hebben, voor nagelaten betrekkingen, voor opvang van hen die nog regelmatig aan de kamoen herinnerd worden?

Maar het Kabinet moet de morele moed opbrengen ook deze dialoog niet te schuwen. Een gesprek is het min- ste waarop zij recht hebben. Dat hoeft niet te leiden tot verwachtingen, die niet gehonoreerd zullen worden. Er is thans nog een commissie van drie Tweedekamerleden bezig met een onderzoek. Ik verwacht van de uitkomst daarvan een weinig bemoedigend resultaat voor de ex- KNIL mensen, tenzij er nieuwe feiten boven tafel ko- men. Die kans lijkt na zoveel onderzoek, na zoveel pro- cessen uitgesloten. De enige oplossing zie ik in de erken- ning van de morele ereschuld, uitmondend in een ge- sprek met als doel te komen tot een éénmalige vitke- ring in een fonds ter leniging van de nood, waarin voor- malige krijgsgevangenen en concentratiekampbewoners verkeren.

Daarin kan dan tot uitdrukking komen de dank van de Nederlandse overheid aan diegenen die zich nu nog

steeds op het hart getrapt voelen.

e

---~~~--

_•

Wallis de Vries: het parlement moet mee1

Staatssecretaris G. C. Wallis de Vries van CRM kan niet anders dan een veelzijdig mens zijn, zijn werkterrein strekt zich over zoveel verschillende gebieden uit, dat dat wel noodzakelijk is. Hij houdt zich bezig met de musea, monumenten en archieven, met sportzaken, met natuurbehoud en openluchtrecreatie, en daarnaast ook nog eens met maatschappelijke dienstverlening. In zijn werkkamer, hoog boven het Rijswijkse winkelgewoel, bovenin de CRM-torenflat, zegt hij hier het volgende over: "Dit is een reuze breed terrein, waar ik elke dag nog versteld van sta wat er allemaal in zit. Het zijn hele gedifferentieerde, verschillende par1ies. Al is het wel zo, de momumentenkant, daar had ik altijd veel belangstel- ling voor, ook bestuurlijk bezien. Dat was niet helemaal een onbekend beleidsterrein, maar veel andere gebieden wel. Maatschappelijke dienstverlening was voor mij een heel nieuw gegeven, in het begin is dat erg zwaar. Maar de bestuurlijke kant is dacht ik toch erg interessant, ook de politiek bestuurlijke kant. Dat terrein van mij is zo breed, ik vraag me af of er een specialist bestaat die dat allemaal beheerst. Maar het is wel een heel aparte erva- ring om dat brede terrein te omvatten, en daar ook nog zo goed mogelijk een consistente bestuurlijke en politie- ke lijn in te vinden, dat valt niet mee, hoor."

Als de staatssecretaris aan het woord is, is hij moeilijk meer te stuiten, zo enthousiast vertelt hij over zijn werk en over wat hem daarin vooral bezighoudt. Over de ope- ningen die hij verricht, en over de werkbezoeken. De opening van het Scheveningse golfslagbad, waarvoor hij destijds als wethouder de aanzet had gegeven, waarbij hij geheel tegen de bedoelingen in te water raakte en kopje onder ging. "Ik heb er maar het beste van ge- maakt, maar het was helemaal niet leuk", verzucht hij.

"Mijn horlogewas niet waterdicht."

Binnen de perken

Openingen horen er van tijd tot tijd bij, al probeert Wal- lis de Vries het een beetje binnen de perken te houden.

Werkbezoeken, dat is wat anders, dat is echt "werk".

,,Ik doe nogal wat werkbezoeken, ik vind het goed als de mensen weten dat de bewindsman aandacht heeft voor een stuk problematiek dat ze hebben, en dan kun je beter ter plekke alles zien en aanvoelen dan dat je alles op een nota of een papier hebt staan. Dat doe ik toch wel regel- matig als het maar enigszins kan. Je hebt toch het gevoel dat je voor die werkbezoeken te weinig tijd kan uittrek- ken, maar bijvoorbeeld het terrein van natuur- en land- schapsbescherming, dat kun je eigenlijk alleen goed doen als je ook ter plekke verschillende malen hebt ge- zien waar de problemen liggen. Dat doe ik wel regel- matig. Ik heb bijvoorbeeld onlangs een bezoek gebracht aan het zuidelijk westerkwartier, in Groningen, op uitno- diging van de VVD-Staten-fraktie, om wat problemen te bekijken en te bespreken, met name op het terrein van de ruilverkaveling en de landinrichting. Daar heb je dan ook gesprekken met voor- en tegenstanders, dat is ont- zettend boeiend, en het geeft toch ook voor je eigen be- leid een onderbouwing die gewoon noodzakelijk is, om

te weten hoe mensen in de praktijk reageren op allerlei maatregelen die ergens uit het overheidsapparaat op hen afkomen. Hoe ze de zaken vertalen. En hoe je dan ook vaak merkt dat we met elkaar erg op moeten passen.

Dat is ook voor ons liberalen van groot belang, dat we niet de individuele vrijheid aan het beknotten zijn, niet zozeer omdat de maatregelen als zodanig die individuele vrijheid op een onverantwoorde manier beknotten, maar omdat de bureaucratie en het geheel dat daar achter zit niet zodanig verstoppend werkt dat je eigenlijk veelal tot de conclusie moet komen dat niet alleen het gevaar schuilt in het feit dat de overheid teveel op de stoel gaat zitten van de individu die in de samenleving iets tot stand wil brengen, en hem daarin betuttelt, maar dat op Zichzelf ook maatregelen die aan de individu een stuk ruimte kunnen geven vaak niet aan hun doel beantwoor- den omdat daarachter een gigantisch bureaucratisch ap- paraat schuilgaat dat die vrijheid gewoon beknot."

Minder anoniem

Eigenlijk is dit in het kort wat staatssecretaris Wallis de Vries hoog zit: dat de eigen inbreng van de men~ gesti- muleerd moet worden, dat het overheidsapparaat duide- lijker en overzichtelijker moet worden, dat het proces van de bestuurders minder anoniem moet zijn. Hij gaat daar nog uitvoerig op door, verklaart dat hij subsidie op zichzelf een zeer goed ding vindt, maar dat het niet moet ontaarden in bedelen bij de overheid, en zeker niet in dingen niet doorzetten zodra er geen geld voor beschik- baar wordt gesteld ,,Het komt mij nog wel eens een keer voor, dat een heleboel particuliere initiatieven in onze samenleving niet goed tot hun recht komen, kunnen ko- men, omdat men te snel zegt: Als de overheid mij geen geld geeft, kan ik het niet doen. Ze rekenen er gewoon op dat als men een goed initiatief heeft, dat dan de over- heid zonder meer bij zal springen. Als dat niet gebeurt zegt men niet: Nou goed, dan doe ik het zelf, nee, dat gaat het hele initiatief niet door. Men is al met het initia- tiefnemen zo afhankelijk geworden van het begrip: Dat is toch een goed initiatief, ik doe toch iets voor de samenleving, dus moet de overheid mij geld geven, an- ders doe ik het niet. Dat komt bij mij, bij CRM, veel voor. Om de haverklap heb je dat. Dat denk je, ik vind toch niet dat ik hier geld aan moet geven, ik vind het een prima initiatief, maar dit is nou echt iets wat particulier kan en moet gedaan worden."

Het is verleidelijk om de bewindsman in één lange mo- . noloog te citeren, als hij eenmaal aan de praat is over zijn werk gaat hij door, in lange volzinnen, de ene na de andere. Ook over de subsidies kan hij nog wel een tijdje doorgaan. ,,Het is op zichzelf erg goed dat mensen zulke geweldige zaken verzinnen, maar aan de andere kant, dat mechanisme heeft in zichzelf iets verst8rrends, het doodt ook initiatieven, zelfs initiatieven die leuk en goed zijn, omdat men zegt: ik heb geen zin meer om iets te doen, ik betaal al zo verrekte veel belasting - dat klopt ook nog - maar dan hoef ik ook eigenlijk niets meer te doen als de overheid mij voor dit lollige idee niets geeft. Die wissel-

r---

p de grote lijnen letten

Staatssecretaris van CRM Wallis de Vries met de Australische minister van Culturele Zaken Mr. Peter Jonas.

werking maakt toch veel van wat je toch vanuit een libe- rale visie in de samenleving van belang acht, dood. Het leuke is, dat bijvoorbeeld in de sport dat particuliere ini- tiatief, in het vrijwilligersbeleid, nog zeer duidelijk aan- wezig is. Er begint helaas iets van een kentering te.

komen. Jarenlang, en op dit moment ook nog, draait de sport voor een groot gedeelte op datgene wat je vrijwillig doet. In besturen, in het beheren van club- en vereni- gingslokalen, heel eenvoudig in het brengen en halen van kinderen naar sportmanifestaties, hele ouderploegen rijden met kinderen het hele land rond, men heeft daar ook zelf een groot stuk lol in. Men doet daar niet alleen fmancieel, maar ook door zijn tijd en inzet te besteden, ontzettend veel aan."

Gerard Wallis de Vries vindt dat dit niet genoeg in ere gehouden kan worden, ook al ziet hij ·heel goed, dat er hier en daar wel iets veranderd moet worden, dat niet al- les op de ruggen van vrijwilligers geschoven kan gewor-

~en. Maar over het geheel genomen ziet hij het vrijwil- hgerswerk als constructief. "Ik vind hetjammer dat men dan vaak zegt: Ja, als hij dan zo erg vóór is, natuurlijk want hij zit met Bestek '81, hij moet bezuinigen, dus dit is goedkoop. Dat zal ik nog erkennen ook. Maar het heeft natuurlijk een veel diepere betekenis, dat mensen in de samenleving, of het nou is voor een kerk, of voor een

~port_v~eniging, een stuk persoonlijkheid, een stuk eigen

!dent1te1t beleven, naast het werk wat ze in de samen- leving doen.

Onmisbaar

~~et alleen in_ de sport zijn vrijwilligers van belang, ook biJVOorbeeld m de natuur- en landschapsbescherming, denk alleen maar aan het snoeien van knotwilgen. En uiteraard in de bejaardenzorg, ook daar zijn ze onmis-

~~ar. Allemaal terreinen waar de staatssecretaris dage- hJkS mee te maken heeft. De subsidiëring die hier toch misschien in een aantal gevallen overwogen moet wor- den, brengt Wallis de Vries op een verwant onderwerp:

,,Dat ik er ernstige bezwaar tegen heb, dat er steeds

meer centraal geregeld wordt. Naarmate die bureaucra- tisering toeneemt, en het bovendien gebeurt via een ap- paraat - dat misschien prima werkt - maar dat volledig onzichtbaar voor de burgers die het aangaat ergens op een departement allerlei dingen zit te doen, dan ontstaat er een gigantische kloof, en daarnaast ook een /afhanke- lijkheid van een centraal, onduidelijk, wat computerach- tig mechanisme. Mensen weten helemaal niet meer hoe en waarom, met hun geld gewerkt wordt, en

waar~

het precies besteed wordt, en wat de regelingen zijn. Dan krijg je een afglijden in een onduidelijke situatie. Ik vind ook dat veel meer van wat wij hier centraal allemaal zit- ten te doen, moet worden gedecentraliseerd naar andere democratische besluitvormingsorganen dan het gesprek tussen regering en parlement. Het parlement moet meer op de grote lijnen letten, veel meer details kunnen naar het locale vlak. Gemeenteraden zijn best in staat om voor die zaken die hun direct raken eigen, zelfstandige beslissingen te nemen." Op de vraag of zo'n regeling er binnen afzienbare tijd inzit, is het antwoord zeer positief.

Niet als hobby

In zijn werkkamer staat een grote foto van een ouder-

~~ts vliegtuig. Vliegt hij zelf? ,,Ik heb gevlogen, vroeger biJ de luchtmacht. Dat heb ik helaas niet als hobby doorgezet. Het is wel erg aan te bevelen, maar ook wat kostbaar. Ik zou het weer helemaal op moeten pikken/' Maar Gerard Wallis de Wies heeft wel een andere hob- . by, waaraan ook zijn gezin kan deelnemen: zeilen. Al heeft hij daar wel minder tijd voor dan hij zou willen maar dat is nu eenmaal met alles zo, in deze functie. Dii jaar blijft de familie Wallis de Vries in eigen land, niet al- leen voor de boot, maar ook omdat ze toen ze dat besluit genomen hadden, steeds meer leuke dingen bedachten die ze graag wilden doen. Maar zeilen zal zeker een gro- te plaats innemen in het vakantiepakket, ondanks het klimaat.

Meestal probeert de staatssecretaris al voor hij 's avonds naar huis gaat, de inhoud van de grote tassen die vol huiswerk mee moeten, alvast wat doorgenomen te heb- ben. Dat betekent, dat hij vaak een hapje eet in de buurt van het departement (hij heeft een vaste tafel bij dé Chi- nees om de hoek), daarna nog wat werkt, en dan rustig de tijd heeft voor zijn gezin. 's Avonds laat moet er dan nog wel vaak wat gebeuren, maar dan heeft hij tenmin- ste gelegenheid tot praten gehad.

,.Je ~unt echt niet een avond niets doen als je geen zin hebt, je kunt je niet losmaken van de dingen die inder- daad moeten gebeuren. Het is vaak zo dat één dag erg

~sentieel is, dan zijn er andere mensen die op je beslis- smg wachten. Je bent zo'n beetje het eind van een hele fase. Dat zijn elke dag wel weer een aantal grote beslis- singen. Dat kun je niet teveel voor je uitschuiven. Dat is wel eens lastig, want het is toch wel een druk. Maar er zitten ook vreselijk veelleuke dingen in het werk, ik zou het voor geen geld gemist hebben." Op die leuke kanten Vervolg op pagina JO

---~~~--

legt hij nog even de nadruk: "Het leukste vind ik demo- numenten en de natuur- en landschapsbeschenning. Dat trek mij persoonlijk het meest Daar heb ik dan ook zo mijn zorgen voor. Je zit met fmanciële problemen. Maar het is erg dankbaar werk, het is zo belangrijk dat we daar toch alle aandacht aan blijven besteden, omdat het iets te maken heeft met hoe je de toekomst van je land ziet. Wat voor vorm je aan de toekomst geeft Als je die band met het verleden doorbreekt, ben ik bang dat je ook iets verliest van wat te maken heeft met je historie, van wat te maken heeft met een stuk cultuur. Dan wordt het zo onherkenbaar, een beetje een unheimisclle wereld

wordt het dan. Het gaat niet om oud of museaal, ik ~d het vingerwijzingen, richtingaanwijzers naar de toe- komst, historische continuïteiten. Je bent een onderdeel van een cultuurpatroon, dat zet je voort en je geeft er een nieuwe vorm aan, maar het is riiet los te denken van de historie. En om dat zichtbaar te houden, om die ont-.

wikkelingen samen in één verband te laten functioneren, dat is eigenlijk het doel van monumentenzorg."

Geen wonder: ,,Ik had vroeger graag geschiedenis gestu- deerd, maar daar is nooit wat van gekomen, ik ben de economische kant op gegaan."

•

RESTAURANT

NTNKE PLEATS

HOTEL

DE WIJNBERG

BOLSWARD Oud van naam maar met een eigentijds karakter. Smaakvol in- gericht. Sauna en lift. Kamers met douche/bad en toilet.

Tel. 05157-2220-3120

PI AAM

In ee~o '-'nieke omgeving waar. de rust voelbaar is het gezellige en sfeervolle restaurant Nynke Plaats Uitermate geschikt voor: congres- sen en vergaderingen. Maandags gesloten. Tel. 05158 -1707.

VERGADEREN IN HET HART VAN NEDERLAND

HOTEL BOUWES ****

Diverse zalen, sfeervol en praktisch ingericht, van

(;;jj"~ ~·-;~;~:: ~~~~::;.

~

Centraat in het Drentse landschap: Hotel Wasaaiing in Dwingeloo.

Dè accommodatie die u zoekt voor vakantie of zakelijke ontmoetingen.

Aanbevolen voor congressen, seminars, etc.

Een hotel, sfeervol ingericht! Bos en heide bieden u de nodige rust;

hunebedden, schaapskudde en radiotelescopen zijn leuke beziens-

waardigheden. ~

Aan de Brink, 1r.! .

tel. 05219- 1544

Dagel. diner-dansant (behalve maandag).

Compl. 3-gangen menu al v.a./25,-.

Elke zondag matinee. Unieke accommodatie voor congres- sen, studiegroepen, feesten en partijen. Waag 'n kans in het aangrenzende Casino Zandvoort.

Bouwes Palace: Panorama restaurant op 70 m hoogte.

Dolfirama: dag. shows om 1 0.30, 12.00, 14.00 en 16.00 u.

Reserveer nu een 2- of 3-k. app. voor kort of lang verblijf in Bouwes Palace voor het a.s. seizoen. Nog enkele 3-k.

app. te koop.

(v,aag documentatie).

i

BOUWES ZANDVOORT 02507-2144

Voordeliger autonJden

Ga over op Leasen.

Burgemeester Machielsen van Zandvoort:

,Je moet politiek geen schuilvinkje spelen'

Na gesprekken met de bur- gemeester de heer. J. de Widt van Bennebroek, me- vrouw mr. JM. Corve;-- Van Hruiften van Soest en de heer HJL. Vonhoff van Utrecht, die al eerder in ,. Vrijhèid èn Democra- tie" werden gepubliceerd, vervolgt Hans de Bie in deze uitgave de rubriek ,,Burgemeesters van Nu"

met een gesprek met de heer H. Machielsen van Zandvoort. De heer Ma- chielsen is oud-wethouder van Hilversum en is nog niet zo erg lang burge- meester van Zandvoort.

Reakties van burgemees- ters op deze rubriek zijn natuurlijk van harte wel- kom.

Burgemeester H. Machielsen

Politieke herkenbaarheid is. voor burgemeester H. Ma- chielsen van Zandvoort geen probleem. Nog vers in het burgemeesterszadel zegt Zandvoorts eerste burger, dat men hem in zijn gemeenteraad best als een VVD-er mag herkennen. ,,Je moet in dit verband geen schuilvinkje spelen", zegt de man, die zich zelf een politiek dier noemt. Dat lijkt niet ten onrechte, want de heer Machiel- sen bedrijft een stevig potje politiek in regionaal ver- band. Hij is voorzitter van de VVD-fraktie in de Provin- ciale Staten van Noord-Holland. Realist genoeg beseft deze burgemeester dan ook, dat het dwaas zou overko- men om binnen Zandvoorts gemeentegrenzen net te doen alsof zijn politieke kleur niet mag opvallen en daar buiten voor de VVD in het politieke strijdperk te treden.

Dat gebeurt dan ook niet. Voor burgemeester Machiel- sen, vanaf 1953 raadslid in Hilversum en daarna een aantal jaren wethouder in deze omroepgemeente, is het niet zo moeilijk om, waar nodig, zijn funktie van burge- meester gescheiden te houden van zijn fraktie-leider- schap in de Staten. Hij zegt daarover: ,,Het is toch geen misdaad als desondanks Zandvoort een beetje mag pro- fiteren van mijn plaats in Provinciale Staten? Al neem je alleen al het voordeel van bepaalde belangrijke kontak- ten. Het op goede en kollegiale voet verkeren met andere provinciale fraktieleden of het even kunnen bellen naar een bepaalde ambtelijke dienst van ·Noord-Holland. Ik ben echt wel eens in de slag met het kollege van Gedepu- teerde Staten van de provincie over een Zandvoorts be- lang. En dat hoeft dan niet altijd alleen maar een VVD- belang te zijn. Want met name als burgemeester ben ik er voor iedere inwoner van mijn gemeente, ongeacht zijn politieke keuze."

Het kan niet anders dat een gesprek met de heer Ma- chielsen niet alleen over zijn burgemeestersambt gaat.

Het fraktiewerk in de Noordhollandse Staten komt regelmatig aan de orde. Burgemeester Machielsen hier- over: "De VVD zit niet in het kollege van OS. Deson- danks voel ik me als voortzitter van de grootste niet ver- tegenwoordigde fraktie beslist geen oppositieleider. Die uitdrukking pik ik gewoon niet. Recentelijk heeft de VVD-fraktie zich goed gemanifesteerd bij de bespreking van de problematiek rondom het Noordzee-kanaalge- bied. Bij deze behandeling, overigens een erg belangrijk gebeuren in onze Staten, heeft de VVD primair gekeken of bij het aannemen van het streekplan het belang van de provincie voorop stond. We vormden geen opgedrongen oppositiepartij, omdat we het kollege niet in onnodige problemen wilden brengen". De heer Machielsen bedoelt hiermee dat de VVD-fraktie niet uit was op goedkope oppositie-successen en er naar streefde bestuurlijk te handelen. Tot zijn niet geringe spijt konstateert de Zand- voortse burgemeester, dat zowel op gemeentelijk als op provinciaal niveau, het tegenwoordig te vaak gebeurt, dat het handelen in besluitvormingskolleges niet meer puur bestuurlijk gericht is. Hij zegt: "Teveel gebeurt dit terwijl men uit is op uitsluitend kiezers gunst".

Moet een burgemeester ook portefeuilles hebben? Bur- gemeester Machielsen beantwoordt deze vraag met

voorzichtigheid. Hij zegt: ,) Waar het niet hoeft, in grote gemeenten dus, lijkt het mij beter van niet. Een burge- meester met portefeuilles is politiek aanspreekbaar en dat kan, met het oog op zijn niet-partijpolitieke optreden in de gemeenteraad, problemen geven. Bij kleinere ge- meenten, zoals hier in Zandvoort, ligt dat, volgens mij, wat anders. Daar kunnen wethouders overbelast raken als de burgemeester niet enkele portefeuilles voor zijn rekening neemt. Ik heb ruimtelijke ordening, verkeer en·

toerisme. Dat zijn politiek beladen portefeuilles". De heer Machielsen geeft desgevraagd toe, dat hij daarbij als burgemeester het nadeel heeft, dat hij geen achterban heeft, waarmee te overleggen valt. ,,Bovendien is de VVD niet in het kollege van B. en W. van Zandvoort vertegenwoordigd, overigens door eigen schuld. In mijn geval, en dat weet de raad, ontvang ik regelmatig de , voorzitter van de VVD-fraktie. Al was het alleen maar om een partij, die niet in het kollege zit, niet bij de wel vertegenwoordigde partijen achter te stellen", vertelt hij.

Verschil tussen het werk van de heer Machielsen in de Zandvoortse raad en in de Provinciale Staten van Noord-Holland? "Er zijn natuurlijk zoveel verschillen", zegt burgemeester Machielsen. "Zo vind ik het achter- grondkontakt in een kleine gemeente zo plezierig. Als in Zandvoort een adjudant van politie met pensioen gaat, dan zie je elkaar allemaal op de receptie. Je kunt dan wat informeel bepaalde zaken bespreken". Een gekozen burgemeester ziet de heer Machielsen niet zitten en om die reden meent hij dan ook, dat als de benoeming van een nieuwe burgemeester toevallig samenvalt met het tijdstip van gemeenteraadsverkiezingen, beiden zaken strikt gescheiden moeten blijven. "Het gebeurt wel, dat ' de politieke keuze van de burgemeester afhankelijk is van de verdeling van de wethouderszetels na afloop van ^! dergelijke verkiezingen. Dat zou ik volkomen ten on- rechte vinden", aldus burgemeester Machielsen.

Tenslotte moet de heer Machielsen van het hart, dat er zich in een aantal gemeenteraden wat stijlverlies mani- festeert.. "Men loopt te onervaren naar de spreekstoel toe, vooral bij veel jongeren lijkt radikalisme een nood- zaak en ik vraag me wel eens af of het dogmatisme aan progressiviteit verbonden moet zijn. Het lijkt er wel eens op, hoewel het natuurlijk totaal onjuist is. De burge- meester van Zandvoort vindt dat je als bestuurder moet durven nee te zeggen tegen de kiez~. De heer Machiel- sen (56) neemt wel aan, dat Zandvoort zijn eerste èn laatste burgemeesterspost zal zijn.

•

---~~~---

-

• • V

TE KOOP JACHTWERF

Zeer goed renderende jachtwerf en verhuurbedrijf (met nieuwe vloot).

Verder rep.afd., div. dealerschappen, tankstation, watersportwinkel, trailerhelling (30 ton), mobiele kraan 6 ton., ligpl. en yvinterberging, zeer luxe bungalow, staande op werf midden in Friesemeren gebied.

Aanvaarding in_ overleg.

Zonder benodigd eigen kapitaal van f 1.500.000,- onnodig te reflec- teren.

H. Regtenchot, Galjoenweg 114, Hljrli~gen.

HET GOOI

'la. A J :Brandsen

makelaars te Blaricum,

Torenlaan 54-Tel. 02153 - 1 0784*- 82831, (b.g.g. 15566 ~ 86585 - 86215).

Onze gei7/ustreerde woninggids wordt u op aanvraag toegezond,en.

Uniek object aan de Vinkeveense Plassen op de grens van Botshol.

Het huis bevat woonk., bibliotheek, slaapk., keuken.

Op de verdieping 2 slaapkamers. Voorts garage. schuur en plantenkas.

Het geheel in zéér rustige omgeving, doch slechts op 15 autominuten (geen files!) van Amsterdam.

Oppervlakte circa 2200 m²• Een waar dorado voor rustzoekers en na- tuurliefhebbers.

Voor inlichtingen en afspraken voor bezichtiging: Makelaardij Witte B.V. Tel.: 02972-3219/4219.

VASTGOED GORREDUK

Postbus 113 Tel. 05133-3331

VASTGOED GORREDIJK

biedt aan: BOERDERIJTJES

en WONINGEN in het Friese landschap ..

De gratis woninglijst ligt voor u klaar.

ereatle

recreatie ... recreatie

recreatie

recreatie

recreatie

recrea

Aanleg en onderhoud jachthavens.

Àanleg en onderhoud fabrieksterreinen.

Bestrating, sierbestrating, riolering.

Dag en nacht te bereiken, Tel. 05177-409 L. ZEELEN,AANNEMERSBEDRIJF

Dijksterburen 5, Kimswerd.

BUNGALOWPARK 'DE WITTE BERKEN' LOèHEM-Tel. 06730-1308

Wil.t u eens even tot rust komen of regelmatiger uw vrije tijd ongestoord doorbrengen in prachtig natuurgebied met aardige gezellige ·streek-

plaatsen?· ·

Geheel vrij in de Achterhoekse ,bossen gelegen luxe 2-. 3- en 4- slitapk., stenen bungalows. O.a. e.v .• keuken met vaatwasmachine, alle comfort. Geen camping. Ook week-endsofspec. regelingen.

VAKANTIEOORD 'tSIKKELER Ruurlo (Gld.) -tel. 05736-221

camping en bungalows

Verhuur van luxe bungalows, 2 of 3 sl.k., woonk. met open haard, keu- ken, toilet en douche.

Gelegen in prachtige bossen, erg rustig, nog vrij v.a. 11/8, ook huisjes met vol. pension.

Folder op aanvraag.

ZEILINSTITUUT "DE ALVE MARREN"

1. Zeilschool met speciale jeugdweken. 9-15 j.; speciale gezlnsweken.

speciale weken voor ouderen en echtparen ( hotelkamera beschikbaar).

2. Varende zeilschool. Eén of meerdere weken trekkend door Friesland zeilen leren voor jonge mensen van 15-22 jaar.

3. Zeilkamp voor gtoepen tot 50 pers. tegen sterk gereduceerd tarief!

4. Plankzeilschool: ééndagscursus. Hoogseizoen 6-daagse jeugdcursus (9-15j.)

Het geheel in een ~:~ezellige sfeer met mod. accommodatie.

Bel of schrijf ons even: K. Boertjens, Stevenshoek 21, Langweer/Fr ..

te1.05138-9397.

Voor· en "_izoen korting I Postbus&

8650AA IJist(Fr.)

Te huur: ingerichte vakantiehuizen in diverse landen.

Brochure bij:

VLUCHTHEUVEL VAKANTIEHUIZEN

Postbus 3- 6655ZG Puitlijk (Gld.)- telefoon 08870-2671

Kopij voor deze rubriek zenden aan:

mevrouw P. G. Lázár-Schilthuis, Brusselsestraat 133, 6211 PD Maastricht.

Vrouw en werk in Zeeland

In het kader van een bezoek van H.M. de Koningin aan de provincie Zeeland in mei j.l. kreeg de Zeeuwse Vrou- wenraad een uitnodiging haar aktiviteiten te tonen. Daar er zeer veel vrouwenorganisaties aan de hiertoe georga- niseerde manifestatie deelnamen en de tentoonstellings- ruimte beperkt was, kregen de Vrouwen in de VVD een stand toegewezen, die gedeeld moest worden met de PvdA- en CDA-vrouwen. De vrouwen van deze drie partijen namen gezamenlijk een projekt ter hand:

"Werkgelegenheid en werkloosheid van vrouwen in de provincie Zeeland." Daartoe werden bezoeken gebracht aan de arbeidsbureaus; het daar verzamelde cijfermate- riaal werd verwerkt in een folder en een kaart van Zee- land. Hieruit bleek, dat de werkloosheid onder vrouwen in onze provincie groter is dan het landelijk gemiddelde.

Ook werd geprobeerd de verborgen werkloosheid uit de cijfers te halen en hierbij bleek, dat het voor parttime werkers bijna onmogelijk is een baan te vinden. Zo be- droeg het aanbod van parttime banen 45 3, terwijl de vraag van de werkgevers slechts 27 was.

Aan de hand van de door ons gevonden cijfers stelden wij vast:

- statistisch is aangetoond, dat onder vrouwen grote regionale verschillen optreden in arbeidsparticipatie: in de steden werken relatief meer vrouwen dan op het platteland;

- vrouwen zijn geconcentreerd in een beperkt aantal be- roepen en bedrijfstakken; zij werken relatief meer in deeltijdarbeid. op lagere niveaus en hebben mede on- der invloed van maatschappelijke rolopvattingen min- der toegang tot bedrijfsopleidingen;

- de procentuele werkloosheid onder vrouwen is sinds 1976 groter dan bij mannen en neemt relatief sneller toe;

- naast de officieel geregistreerde werkloosheid is onder vrouwen een aanzienlijke verborgen werkloosheid. die tot uiting komt in het grotere aantal vrouwen, dat bui- ten de arbeidsbureaus om werk zoekt;

- emancipatie van de vrouw is niet uitsluitend afhanke- lijk van de mate waarin zij aan het arbeidsproces deel- neemt, maar veeleer van de kwaliteit van en de waar- dering voor haar arbeid;

- het gemiddelde onderwijsniveau van de vrouwen ligt belangrijk lager dan dat van de mannen;

- de beroepsdeelneming bij vrouwen is hoger naarmate hun opleidingsniveau hoger is;

- bij vrouwen is in alle opleidingsniveaus sprake van stij- ging van de werkloosheid;

- van de vrouwen, die na een onderbreking opnieuw werk zoeken, is een aanzienlijk deel niet ingeschreven bij een arbeidsbureau; vrouwen, die opnieuw werk zoeken, wensen veelal een parttime baan;

- geen omscholingsmogelijkheid is er voor vrouwen in Zeeland: de omscholing is gericht op beroepen in de metaal, de bouw etc.

Dit summiere onderzoek samen met de CDA- en de PvdA-vrouwen in Zeeland is zo prettig verlopen, dat wij

gezamenlijk besloten met de drie groeperingen dieper op de werkgelegenheidsproblematiek voor vrouwen in te gaan. Onze ervaring is, dat - ondanks de verschillen van inzicht tussen deze drie politieke partijen - er toch een zeer goede en harmonieuze samenwerking mogelijk is.

mw .. E.deKup.

Haamstede

•

Vacature

Het bestuur van de Utrechtse Vrouwen Raad, (koepel van een 20-tal vrouwenorganisaties in de provincie Utrecht) roept kandidates op voor de functie van voor- zitter.

Deze funktie komt eind 1979 vakant. is onbezoldigd (kosten worden . vergoed) en vereist een tijdsinvestering van enige dagdelen per week. De stichting stelt zich ten doel de bewustwording van de volledige medeverant- woordelijkheid van de vrouwen voor de samenleving te bevorderen. Hiertoe adviseert. ondersteunt, informeert en stimuleert zij met name wat betreft de maatschappe- lijke dienstverlening en de permanente educatie. Het werk is voor een belangrijk deel gericht op de plaatse- lijke vrouwenraden. Voór nadere informaties en opge- ven: mw. L. Ruys-van der Hoek, Prins Bernhardstraat 18, Berkenwoude. tel. 01826-539.

Eigen bulletin

Dit jaar startte het bestuur van de Vrouwen in de VVD met de uitgave van een eigen bulletin voor de vrouwe- lijke VVD-leden. Velen van u hebben inmiddels kennis gemaakt met deze blauwe boekjes en van vele zijden werd waardering voor dit initiatief geuit.

Uiteraard is het bestuur daar erg blij mee, maar ... ook de Liberale Vrouw kan slechts dàn blijven verschijnen, als er een groot aantal vaste abonnées als basis aanwe- zig is.

Voor 1979 betaalt u voor de komende nummers slechts

f

nr. 33 83 57 135 van de Rabobank te Krimpen aan de Lek, t.n.v. De Liberale Vrouw, Giro van de bank:

381 839.

Onderstaande strook zenden aan: mw. W. Pols-v.d.

Spruit, van Ostadestraat 19, Krimpen aan de Lek.

Ondergetekende: ... ..

Adres: ... ..

Postcode: ... Plaatsnaam: ... . Stelt prijs op regelmatige toezending van De Liberale Vrouw en maakte voor 1979 een bedrag van

f ...

over

Handtekening: ... .

---~41-

1

i i

i

I

i