pagina 1 van 2
Tweede Kamer der Staten Generaal Vaste Kamercommissie van VWS
T.b.v. AO Ouderenmishandeling 1 april 2015
Datum ons kenmerk
Utrecht, 30 maart 2015 15.00317
Onderwerp contactpersoon
Ouderenmishandeling Ernst Radius (radius@mogroep.nl)
Geachte leden van de vaste commissie van VWS,
Op woensdag 1 april buigt u zich over het thema Ouderenmishandeling. Een groeiend probleem, waarvan de oorzaak deels te maken heeft met overbelaste mantelzorgers. De meeste mantelzorgers kwijten zich naar eer en geweten van hun taken, maar als de voortdurende zorg hen boven het hoofd groeit, nemen ze soms toch hun toevlucht tot middelen die helaas onder mishandeling vallen.
Een van de manieren om dat te voorkomen is adequate ondersteuning van mantelzorgers. Daarbij spelen sociaal werkers een belangrijke rol. Zij doen dit bijvoorbeeld door mantelzorgers te leren om hun grenzen te bewaken, door het mantelzorgnetwerk uit te breiden en te verstevigen, of door mantelzorgers in contact te brengen met vrijwilligers. Uiterst zinvol werk dat intensivering verdient.
Daarom willen we middels deze brief graag een toelichting geven op het belang van sociaal werk bij het voorkómen en vroegsignaleren van ouderenmishandeling, vooral waar het gaat om overbelaste mantelzorgers.
Eén op de vier mantelzorgers is overbelast
Werknemers die langdurig zorgen voor een hulpbehoevend familielid, een buur of een vriend
verzuimen aanmerkelijk vaker een langere periode op hun werk. Dit staat in het rapportConcurrentie tussen mantelzorg en betaald werkvan het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat dinsdag is verschenen.
Anno 2015 is 1 op de 8 Nederlanders mantelzorger. En van die mantelzorgers is 1 op de 4 overbelast.
Vooral werkende vrouwen van 45 jaar en ouder verlenen steeds meer mantelzorg (een derde van hen), en daarnaast mensen die minder dan 28 uur per week werken (een kwart van deze groep).
Door de extra belasting voelen meer mantelzorgers zich ongezonder in vergelijking tot anderen zonder deze zorgtaken. Langdurige mantelzorg leidt bovendien tot aanmerkelijk meer langdurig verzuim op het werk; bij degenen die meer dan 28 uur per week werken is zelf 26% meer dan twee weken aaneen afwezig op het werk.
Emotioneel belastend
Evelien Tonkens, hoogleraar burgerschap van de Universiteit voor Humanistiek, zegt niet verbaasd te zijn over de toename van langer verzuim. 'Veel mantelzorgers zijn overbelast. Mantelzorgen is bovendien emotioneel belastend, het gevoel nooit genoeg te doen voor een ander. Met de
toenemende verwachting van de overheid dat mensen voor elkaar gaan zorgen, zal het verzuim naar verwachting stijgen.'
pagina 2 van 2
Taboe op de werkvloer
'Dit onderzoek toont hoe belangrijk is om het niet zover te laten komen dat mantelzorgers overbelast raken', aldus een woordvoerder van Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers en
vrijwilligerszorg. Gemeenten moeten volgens Mezzo bij het keukentafelgesprek er alert op zijn dat de werkende mantelzorger niet wordt overvraagd. 'En het taboe om te praten over zorgtaken op de werkvloer moet doorbroken worden.'
Nodig: flexibele werkgevers
Hoe je dat taboe bij bedrijven kunt doorbreken, hoorden Marijke Vos en Aly van Beek eind vorig jaar al bij hun werkbezoekaan de Sociaalwerkorganisatie Sedna, samen met vertegenwoordigers van MKB Nederland.
Als werkgever kun je met wat creativiteit en flexibiliteit die overbelasting verminderen, zei Heidi de Jong van Jong en Veer in een presentatie. Bijvoorbeeld dankzij het faciliteren van bijvoorbeeld 4x9 uur werken, flexibele inzetbaarheid en roosteraanpassingen. Zo kan voor iedere mantelzorgende werknemer een maatoplossing worden gevonden.
Sociaal werk ondersteunt mantelzorgers
Dat alles wel met een zakelijke insteek (targets voor werknemers blijven overeind) en op basis van wederkerigheid tegenover collega’s. Uiteindelijk levert dat gezondheidswinst op voor de werknemers (minder stress) en bovendien productiviteitswinst voor de werkgever (minder ziekteverzuim en uitval). Een filmpje over Bart de
Landmeter onderstreepte haar betoog (drenthemantelzorgvriendelijk.nl). Hij combineert zijn werk met de zorg voor zijn zoon die een verstandelijke beperking heeft.
De rol van Sedna is vooral het ondersteunen van mantelzorgers, onder andere via de training ‘Eén werknemer, twee banen’, waarin ze leren hun grenzen beter te bewaken. Met als bijvangst dat Sedna op die manier ook in contact komt met mensen die bijvoorbeeld ook dringend schuldhulpverlening nodig hebben.
Ook andere organisaties bieden dergelijke dienstverlening. Zo heeft Kwadraadonder andere praktische tips voor mantelzorgers en een online weerbaarheidstraining. Versa Welzijnheeft onder meer een Mantelzorgtelefoon.
Sociaal werk en Veilig Thuis
Daarnaast speelt de MOgroep een belangrijke rol bij de deskundigheidsbevordering van de
medewerkers van Veilig Thuis. De MOgroep doet dat samen met twee andere brancheorganisaties (GGDGHOR en Federatie Opvang). We concentreren ons daarbij op vijf bijzondere doelgroepen van Veilig Thuis. Naast ouderenmishandeling zijn dat oudermishandeling (door pubers), seksueel geweld, eerwraak en verminking van vrouwelijke genitaliën. Ook op die manier draagt sociaal werk bij aan preventie en vroegsignalering van geweld jegens ouderen.
Met vriendelijke groet, Namens de MOgroep,
Marijke Vos, bestuursvoorzitter
