DE TROONREDE

(1)

VRIJBEID IN

DEMOCRATIE

VRIJDAG 22 Sept. 1950 Me. 127

Een beschouwing over de Troonrede vindt ge op

pag. 6

WE EK BLAD V A N DE VOL..Jf-SPA·R TIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE

OVER KABINETSPOLITIEK

B ij de behandeling der oorlogsbegroting heeft de V.V.DAractie in de Tweede Kamer tot haar leedwezen moeté!n verklaren dat zij geen vertrouwen meer kan stellen in het beleid van de Minister, de heer Schok~

king. Zij voegde daaraan toe, dat zij niette~

min op dit ogenblik geen votum van wantrou~

wen wilde uitlokken, omdat zo'n votum de mogelijkheid in zich zou bergen van een kabi~

netscrisis en zij een dergelijke crisis zo moge~

lijk wenste te voorkomen.

* ^c: ^•

Men heeft in deze houding strijd gezien met het optreden der fractie tegenover het beleid der regering op het stuk van het zelfbeschikkings.- )recht in Indonesië. Toen heeft zij wel een votum gericht tegen één Minister voorgesteld en zij heeft die motie gehand.- haafd, ondanks de verklaring van de Minis.- ter.-President, dat geheel het kabinet zich door de aanneming van de motie getroffen zou achten. Waarom, zo heeft men gevraagd, achtte de V.V.DAractie het toen uitsluitend eeh zaak·van de Regering em 't l~donesisch

beleid tot een vraag van kabinetspolitiek te· maken, terwijl zij thans zelf het militaire beleid als zodanig beschouwde? Was dan, in het oog der fractie het' Indonesische beleid geen kabinetspolitiek, het defensiebeleid wel?

Deze vraag berust op een misverstand.

Principieel is ...- ik heb daarover in mijn arti.- kel in dit weekblad van 16 Juni 1950 uitvoe.- rig geschreven ...- alle politiek kabinetspolitiek in deze zin, dat alle ministers hoofd voor hoofd verantwoordelijk zijn voor alle rege.- ringsbeleid. Het staat echter aan de Kamer uit te spreken, ten aanzien van welke minis ...

ter of ministers zij aan haar afkeuring van een gevoerd beleid een politieke consequen.- tie wenst te verbinden. Acht zij het daarbij noodzakelijk het gehele Kabinet in haar af ...

keurend votum te betrekken, dan maakt zij van haar zijde een zaak tot een kabinets.- kwestie.

!l: *

W at de Kamer ter zake ook moge doen, . de Regering kan daartegenover zelfstandig haar standpunt bepalen. Zij kan derhalve een votum, dat de Kamer niet als tegen het gehele Kabinet gericht beschouwt.

niettemin tot een kabinetskwestie maken. De Regering verklaart dan, dat, hoewel het vo.- tum slechts één minister wil treffen, toch alle ministers zich getroffen zullen voelen. De Ka.- mer heeft dan te overwegen of zij niettemin het votum zal uitspreken, aldus de door haar niet gewenste kabinetscrisis in de koop mede.- nemend.

Zo was de figuur in Mei bij het Indo ...

nesië ... debat, En deze parlementaire figuur is in geen enkel opzicht abnormaal. Het is lou.- ter een vraag van beleid, wat de Kamer in zo'n geval zal doen. Voor en tegen heeft zij dan tegen elkander af te wegen. De V. V.D ...

fractie achtte het gebeurde met hét zelfbe ...

schikkingsrecht zo ernstig, dat zij, om hier nog te redden wat te redden viel, zelfs voor de door haar niet gewenste kabinetscrisis niet mocht terugschrikken. Zij nam daarbij mede in overweging, dat, zo nog iets gered

door Mr. P. J. OUD

kon worden, het uiterste moment was aange ...

broken. Het was onmogelijk de zaak nog ge.- durende enig~ maanden aan te zien.

* * *

Bij het defensievraagstuk liggen de zaken enigszins anders. Onge ...

twijfeld is ook daar periculum in mora.

Er behoort met de grootste voortvarend ...

beid te worden aangepakt.

Maar men kan niet zeggen, dat de zaak verloren is, wanneer niet op staande voet de Minister van Oorlog door een ander wordt vervangen. Een korte tijd van beraad kan hier aan de regering worden toegestaan.

Daarom was het aanstonds vragen van een votum ^cvan wantrouwen tegen de Minister niet opportuun. Het zou het Kabinet plotse~

ling voor de vraag hebben gesteld, of het zich :al of niet met de Minister van Oorlóg solidair zou moeten verklaren. Veel beter was het het Kabinet de gelegenheid te geven zich te beraden of het niet eigener beweging maat~

regelen zou nemen om de Minister van Oor.- log, in wiens beleid, om het zacht uit te druk~

ken, velen in de Ka;ner geen overmatig ver~

trouwen bleken te stellen, door een andere be~

windsman te· doen vervangen. Dat hier voor het Kabinet een grote verantwoordelijkheid ligt, is duidelijk. Voor het handhaven van een Minister, die, hoe voortreffelijke hoedanig~

heden hij overigens moge hebben, niet be ...

schikt over de kracht, die het voeren van een richtig beleid vereist, is in de eerste plaats het Kabinet aansprakelijk.

Het is ook voor het gezag van het Kabinet veel beter, dat het in een geval als dit, zelf het nodige verricht. Laat het de executie van een bewindsman aan de Kamer over, dan kan het niet anders, of ook het prestige van het Kabinet zelf wordt geschaad. Ook op dit punt kunnen wij van Engeiand, het klassieke land van het parlementaire stelsel, het een en ander leren. Daar is het een veelvuldig voor ...

komende figuur, dat de Premier zijn Kabinet reorganiseert, wanneer het bewind van be ...

paalde ministers op bezwaren stuit. Hij zorgt dan, dat hij het Pariemerit voor is.

* * *

R eeds in 18 7 6 heeft de Nederlandse staatsman Van Houten ons het Engel ...

se systeem ten voorbeeld gehouden ... Over de oorzaken van de zwakheid onzer ministe~

riën" luidt de titel van een tijdschriftartikel van zijn hand uit dat jaar in het maandblad .,Vragen des Tijds". Daarin beklaagt hij er zich over, dat de ministers in Nederland on ...

voldoende zorg hebben voor de kracht van het gehele Kabinet. Blijkt een minister niet voor zijn taal<:oerekend, dan onthouden zijn ambtgenoten zich ervan hem dit te zeggen of zijn ontslag te bewerkstelligen . .,De taak - aldus Van Houten ...- om de ministeriën van voor hunne taak niet berekende mede~

leden te verlossen, valt aan de Tweede Ka ...

mer ten deel. Niet zelden hoort men een op.- posant tegen een zwakken minister de mee.- ning uiten, dat hij het ministerie een dienst doet door de begrooting van het zwakke mede.-lid te verwerpen, en het de gelegen~

beid te geven zkh van een beteren collega te

voorzien. Ik zou er wel durven bijvoegen, dat de ministers wel eens in denzelfden gedach~

tengang verkeeren".

.,Natuurlijk - zo gaat Van Houten voort - . dat onder deze omstandigheden het debat over de begrootingen, 't welk zuiver admini~

stratief behoorde te zijn, een politiek karakter aanneemt. De zeven ministers treden beurte~

lings voor. Zij worden geëxamineerd en ge ...

wogen, en elk jaar wordt er gewoonlijk een te licht bevonden. Die zijne begrooting heeft weten aangenomen te krijgen, beschouwt zich als voor een jaar in zijn ambt geconti~

nueerd en natuurlijk nu ook boven de critiek van zijn ambtsgenooten verheven. Het weinig verkwikkende schouwspel van deze publieke schatting en weging, en van deze openbare executie van ministers, behoort niet in het constitutioneele stelsel. Zij geschiedt op veel rechtvaardiger wijze in de stille binnenka ...

mer van den preiJ;lier, en deze weet de pil behoorlijk te vergulden, omdat hij zelf, die den minder geschikten ambtsgenoot koos, eigenlijk de schuldige is. Hier wordt de onge·

lukkige, die zich liet vangen, geëxecuteerd, en de ambtgenooten, die hem vingen houden zich buiten schot en beginnen opnieuw te vi~

schen."

* * *

1 k zal niet beweren, dat alles wat Van Houten hier schrijft, in onze dagen nog volledig opgaat. Het bevat echter een aantal gedachten, die ik aan onze huidige bewinds.- lieden gaarne in alle bescheidenheid ter over wegbig zou willen aanbieden.

Al te vaak gebeurt het, dat een Neder- [andse zomerdag zonnig begint en dat er dan al heel gauw de wolken komen. Voor men het weet, zit men midden in de buien met tijdelijke opklaringen. Een be- kende gang van zaken. Zo nu is het in allerlei opzichten ook gesteld met de Troonrede van dit jaar.

(Nieuwe Rotterdamse Courant) Blijkbaar welbewust werd een Troonrede ontworpen, die zich in hoofdzaak tot een schildering van de bestaande toestand be- paalt. Ais gevolg kwam een staatsstuk tot stand, waaraan vrijwel iedere dyna- mische vaart ontbreekt. En al is op zich- zelf deze poging tot vernieuwing van het instituut der Troonrede te loven, het re- sultaat kt~-nnen wij slechts gedeeltelijk bewonderen. Vooral nu dit situatie-beeld van het Koninkrijk der Nederlanden 1950 op herhaalde plaatsen niet meer w.erd dan een uiterst nuchtere en niet altijd belangwekkende boedelbeschrijving.

( Algemee1~ Handelsblad) Hoewel de Troonrede het nieuwe parle- mentaire jaar heeft ingeluid, kan zij toch na,uwelijks beschouwd worden als een programma, dat de Regering zich voor- stelt met de Staten-Generaal te verwe- zenlijken. Zelfs de meest nauwgezette toehoorder of lezer zal het moeilijk val- len concrete aanduidingen te ontdekken over hetgeen de centrale overheid zich voorneemt te verrichten.

(Nieuwe Courant)

(2)

VRIJHEID EN DEMOCBAftl!l

*CfEUC4iil4UE'IIfJ./lïtSen

V. V.D.-fractie heeft het vertroUwen minister Schokhing verloren

tn •

Spttnnende ^laatste ^dagen ^van het zittingsjaar

Op de laatste vergaderdag van het parlementaire zittingsjaar 1949 -'50 heeft onze- Tweede-Kamerfractie, zeer tot haa.r leedwez.en, een ernstig besluit moeten nemen. Zij heeft het vertro~wen in !"ini~

ter Schokking opgezegd. Dat zulks met leedwezen IS geschaed, IS zowel in de p~rsoon VPil de minister al~. in de :zaak z~!ve ~elegen.

In d.e persoon v~n de minister, omdat WIJ hem persoonliJk n1ets dan goeds toewensen en hem bovendien politiek niet in olie, maar toch wel in vele op:z:ichten als een gelijkge~inde mogen bescho.uwen. In de zaak zelve, omdat in een tijd van internationale spann•ngen als de tegenwoordi.ge gebrek aan vedrQ!t!Wen jq de ~oogste verantwo?r- delijke man YOO:I' leger- en marinezaken een bultengewoon ernstige

dig als militair leiding te geven aan de opbouw, vrijwel uit het niets, v;tn een (lefflR,sje-apparaat, dat bin- nenlands kracht wekt en buiten- lands eerbied afdwingt. En zowel het een als het ander is thans stellig noodzakeJijk, wUien wij de ~IJ..S

hebben onze onafhankelijkheid te behouden.

* * ^:1::

Hoogst twijfelachtig achtte de heer Vonk het ook of de minister wel met voldoende }uacht was opgekomen voor de absolute nood~ak, over meer gelden te beschikken dan hem w;:~ren

ter beschikking gesteld.

:zac:sk is.

W elke overwegingen de V.V.D.- fractie tot dit besluit hebben genoopt? Het zijn er, als wij het goed

·zien, enige, die .echter ten nQ.uwste met elkander samenl::\angen: Het langzamerhand tot zekerheid gerij~te ven:noe<len, d.at !ll~nister SchokJp~

niet de krachtfig~ur js, nodig om onder zo buitengewone omstandigheden met onbuigbare wil door te zetten wat in 's lands belang oP het gebied van de defensje noodzakelijk is; het aarzelend beleid in het jongste V e r•

1 e den en het gebrek alm voldoende vertrouwenwekkend perspectief, voor de n~aste t o e k o m st geboden.

0 ^{p blz.}³ vap. de ).VIem. v. Ant- woord betreffende de Oorlogs- begroting l}ad minister Î:?chokki~.~ een opmerking van algemene aa:rd ~e

ma;akt, luidende: "De snelle ontw*·

keling, !lie zich (je laatste maanden in het internationaal contact over de defensie:vraagstukken v.oltr.ekt, is oorzaak, dat vriJwel elke begroting of beschouwing over het defensiebeleid op korte termijn door de feiten acl}terhaald wqrdt."

In de hoop niet te worden misv_e;rc staan en erkennende, dat de minister inderdaad .do.or het v,erioop der in·

ternationale ontw~~ling voor moei- lijkheden was geplaatst, achtte onze eerste woordvoerder, mr. Vonk, de geciteerde opmerking toch niet on- aanvechtbaar. In het bijzonder im- mers .een defensiebeleid, zo zei hjj, moet niet van incidenteel, doch van

~ontinu karakter zi.jn en in een v~~oste

lijn over versclleidene begrotingen worden verdeeld.

* * ';:

M aar nüjp. oordeel, :1:0 ging hi~

:verder, is e,en d,etep.sj.epelei<l een:voudig onbestaanbaar, l;lls »iet te·

voren en · tiJdig vastgesteJ$1 wor,4t, waar men naar toe wil, los van de vraag in welk tempo men de de~n

sie-opzet meent te moeten of te k~

nen reaHseren en desnoods zelfs ook loS van inte;rnaÜonale wjsse!vallig-

héden. '

W~DJleer m.eJJ. op .dit .o~e~li\t ,de vrl!,ag ~:It. wat thaJ1.s na vijf p~n

ondanks 1\e ueste,IinJ van vele. )81\·

der!lep millioene~J, J)lfd!'JJ.S OJIJ~

bo~wd is ~n p;uate militaire w,eer- krl\dtt ter Vflrcl.ediJinJ' van PJIS land, dan is dit minimaal. Niet ai- lee;n is er nog geen sp~ke v~ ~n mobilisabel leger, do$ er ~an zei~

op geen enkelé operationele eenheid wonleJ,I gewezeJf..

Wij be;;:ittea we~ een relatiet gr®t 34ntai hoofdotfi~ieren, ~~ de troepen Qntbrel!:en en w~nneer .QP di~

ogen)Jlik e,en oorlog zou uitbrel«m, zouden wij uit e~gen kr,acht prii\Cti.!!Çh

n~ets kunnen do.en en d~s feitelijk weerloos zijn.

Het wil mij, alll-us .de heer Vonlt, voorkomen, dat dit ernstige ;feit pe- slist piet verontschuldigd kan worden, opk niet door een beroep op de ont•

wikkeling in het internationaal contact, omdat een Regering ook uit

hoofde van eigen verantwoordelijkheid tegenover het land tot effectieve bescherming van het volk verplicht is. En er bestaan bovendien goede gronden om aan te nemen, dat ook een· slechts b e t r e k k e 1 ij k weer- baar gemaakt land internationale steun meer verdiend en ook eerder ontvangen zal, dan een land, dat in het ge_heel geen militaire kracht kl!.n o,ntwikkelen, omdat het nog niets re- eèls heeft opgebouwd.

.. * ..

Oorl()g, zo stelde on:~;e w.oordvoer- der vast, is 'n harde ~aak. Geen woorden slechts daden kunnen daarbij re,suitaten opleveren. Het mo.est hem hierbij van bet hert, dat ~e nota van 'if1 Juni inzake het de.fensiebeleid

.e» o~ ,..,.,. zij het. i,lJ. JP,indere mate - . «W ~; v. Antwoord een teveel aan

woorden en een tekort aan daden vertoonden. Mr. VoJl~ ga.f e,en uitvoe- rige ()psom,ming van de over~odige tl).eorieën en gratuite bewermgen, welke in deze beide staatstukken voorkwamen.

Het is geen .onwelwillendhe.id je- gens de minis~er, aldus de beer

Vo~, want zijn persoonlijkhei(l slqit onwelwillendheid mijnerzijds bepaaljlelijk uit. Er is echter twijfel bij mij gerezen, of de minister zelf wel de innerlijke .owertl,llging I:).~U

die •ogeJijkheden te bezitten, welke thaQs no(lig zijn om zowel staatkun-

De minister had geschreven, dat de Regering voo;r.stellen zou doen om ter dekking van .de eerst nodige maatregelen op het gebied van de landen luchtmacht boven het totaal bedrag van de begrotingen Yaor Oorlog en Marine voor 1~51, eJ,Ctfq b,edragej!l. aan te vragen, w.el.I,te, ~a;r verwacht, 10 tot 15 % zpuden belopen yan de voor 1951 aan te vragen geleden.

De heeF Vonk' achtte dit per~

tage va)l W t~ ~JS ~ep epenm;H,e on.

voldoende voo.r J;J.e~ v;tilUair ~~14e (Joel. Aa.n de haf1.d vaJ;J. een ~JoJ!a~l overzicht van wat zo~ dienen te f!l- schieden, tooDde de heef' Vonk aao, dat deze kO!f~lilP VAJ! bet snel ~

rabel ~1,1 Yjl!J.l .0~e ~roepen w,çel e.n veel h!)ger zullen komen ~ l_ig·

gen dan '-0 à 15 % •ven de gew!J·

ne -rlegsbegroting .

V oor Pliji). politieke yrienden en mij ligt, aldus d~ ~eer Vonk, de militaire zaak dan ook zo, dat wij van mening zijn, Q..at ge miaister met v;w- te wil en l.,teiha;rd op ~ bres nwet

·staan en voor waarachtige operatj.<m~le divisies 4eett te zorgen.met alle daaraan verbonden consequenties. Dit komt voor zijn ;ze~r per§oonlijk,e mi·

nisteriële vera11twoorQ.e~i.jkhei!l. .J)p.t is volgens onze opvattingen eei). ypl·

strekte .eis van lanQ.sl;>elang. Doch bovendien - want hier is een 'wissel-

moet nog een maand of vier op hete kalen zit- ten.

In di~ tij4 zult u m~i

gee11- kw.4rtd wMrd ho- ren zegger), over Over- ste Fëns en meneer Romme.

In !lit~ tijd %ul-t u mij herhaaldelijk op het Binnenhof tegenk.om~n, gearmd met de heer doctorandus Korthals; de hand op de schouder

v~n Pieter Sjoerd.

En wie zit achter ginds koffiehuisraam bitterballen etend met meneer van der Goes van Naters?

Over vieT maanden . . . · ·

Hebt u k.antl dat meneer ~ehokking #-l$ ambteloos bur ...

(J!!!r zit uit ·te puff.en op Terschelling en dp,t men~er loeke,s d.e vlag 'ldt.st~e'lyt voot"'-~fn nieuwe colfega. ··

Te~lo#e b,f!n ik gewoon dienstplichtig sal!'f~t geweest e,.,. wie kan de noden der defensie beter bsoordel.en dan tle man .d.ie uit de "rank anÀ file" is qpg~kOfTUl-rt? ])ie, om dat zo 'fTI-II4r eens uit te drukken, de mpèd#rmelk van de verdediging .'IJ,eeft opgezogen ~tan de borst van d.e sergeant- majoor?

Wie is er, onder die ambitieuze mannetjes, onder die eer- zuchtioe kereltje$, di,.e i<> in het woHgtjes.-QJ>N~en bedre- uen w®, als deze zelf!l.e ,eenvoudige b4J.rger? ·

Wie kPn gó vlot de onderdelen van het mac}l.inepew~er

opsommen en de onderdelen va:n het schoudtWgewe~r tn- vetten als hij die over vie-r maanden, ... Nell, laat tk dat niet neerschriJven ..,... men is zo snel ~~ ~jn fl~volgtrek".

kingen tegenwopr.(j.ig.

Kortom, wanneer d.e fris$e wind uit 4e goeQ,e h_Qe~ waait en overste Fens voor rede vp,tbaar is en de bttterballe'M- 4ie prettige stemming wekken die de redelijkheid bevor ..

dert, dan zal over vier maanden ....•

Kom, laten wij het over iets anders he:Pben.

Wie heeft ~ gamellen óóit zó blank gepoetst p_ls

DEZE BURGER.

werk.ing - ~l ons dawdoor t.ev~

ongetwijfeld de materiële en ~tnd~e

~eWJ. afdoen~ vyprden verleend v~

de zijde der bondgenoten, die WJj

broodnodig hebben.

* * *

A ux grands maux les grands re- mèdes! Financieel zal men alle zeilen hebben bij te spal:).nen om de gevaren van dit tijdsbestèk te bQv,eQ te komen en daarom haQ. <;ie heel!

Vonk, naar hij onthulde, ter plaatse, waar dit dienstig voorkwam, reeds ge- ruime tijd geleden het denkbeeld van een bijzondere oorlogslening te berde gebracht, doch tot dusver had dit g~en resultaat opgeleverd. ;En toch, zo nep hij uit, moet het mogelijk zijn, bij g?e- de voorbereiding een oorlogslemng - desnoods een geheel vrijwillige - tot stand te brengen en te doen slagen op basis van een relatief lage rente- voet, mits ook kleine coupures worden uitgegeven, waaraan een door het lot bepaald premiestelsel zal worden verbonden en eventueel met die coupures op aantrekkelijke wijze de bel~

tingen kunnen worden b~ald. Gaa~·

ne zo zei spreker, zal i~ -van de ro~

ni;ter vernemen of hij bereid is, dit denkbeeld krachtig te Qndersteunen in de Kabinetsraad.

* *

0 m:e ruimte lap.t niet toe, nog meer aan de reQ.e van mr. Vonk te ontlenen. Daarbij komt, dat ook drs.

Korth.als nog het :woonl voe;rde. IQ qe eeJ,"ste plaats om ook :~;i,jner~jjd~

,JJ..o~.maals ~ er~J.~tige ,o,ng~rj.l,St~id to • uitdrukking te bren_gen, welke in d~

V.V.D.-fractie leeft. Hij drong daarbJJ mede op zp groot mogelijke eff~~iëney ip. het defensie-apparaat aan ~ w.a.~~:

$Chuwc).e ernstig voor de pude fout bliJ

·de landmacht, dat de beste beroeps·

officieren in de staven worden neer-

gezet. .

Anderzijds _ging de pelan~stelll;flg van dit lid on:z:er fractie, als vonge jllr.en, in h~t bijzonder ook uit naar de marine. Het verheugde hem, dat in de Mem. v. Antwoorg op <je Ma ..

finebegroting thans een duideljj~

uiteenzetting van de talte.n de,r ).VIa- rine was ·gegeven. Daarneven;:; kon echter toch niet worden voorbijge ..

zien, dat, wals hij aan de hJind va~

een aantal voorbeelden aantp.on,de, WlJ

sinds 1Q46, toen de heer De Po<>y _zijn pJannen in de begroting voor dat 3aar uiteenzette, niets hebben gedaan dan afkappen van wat toen nodig werd geoordeelj:l.

* * *

Z eer grote nadruk legde drs.

Korthals in de loop van zijn krachtig betoog hierop, dat wij er met het vervl!-llen van on,ze verpliCh- tingen ingevolge het A.~lant.isch r~ct niet ~ijp.. Het gebied van .dat pact 1?~

slaat slechts een fractie van de gebte- den, waar wij belangen hebben. Suri•

na~ ei). de ~ed. AntUlep. . -roell ~

ge~lç~ gat w.el ,..,.. v~Jlçp ~F l:>~jvQOJ." ..

}>!!~14 bgiten. .Uet Inçlonesische ge- bie4 :li~ verschrikkelijk ver van het Atlantische. ·Buiten de werking van

;het Atlantisch Pa.et vallen voorts oqze koopvaardjjbel;m~n JlAAr .llui4- Amerjka, naar West-Afrika, naar Z.-

A,fr~ka, een deel van het Midden- Oosten, het Verre Oosten, lndw, p,a ..

kistan, Australië, Nieuw-zeelan4,

onz.e gel:lele Pl!.cific-koopvaJir,QJj.

* * *

Men kan, aldus onze woordvoer~

. Q.er, .Q.eJ"hJlve ~ie~ Eeggen;

"Onze Atla;ntiscN! p~rtners zwlen ~ vJoot-<t.angele_genheden wel opknap,.

pen, laten wij nu mf1ar z9rgen voor landen luchtm;icht". Wij hebben zo grote ta~en buitea het Atlantisell4t

~bi~;!d, 4at wij ooJt daarvoor per I!~

een vloot nodig hebbep. :Maar opk ...

dat ligt voor ·de hand - ~ulien wij binnen het ·Atlantisch Pact een vloot.-

(Vervolg op pag. 5)

(3)

Verraad

T erwi,jl de Westerse democràtl~e itëî'éld.

zich mêt de grootste krachtsmsp&\nh\g opmaakt, zièll te w'ètén tegen Mt dreige'bde g4fo

weid utt het. Oosten, pieg<en de Belgische S<>clä·

u.ten opnieuw 'verraad aan het door hen ~.g. zo voorgestane beginsel van de vrijheid,.

Hand in hand met de communisten worden thans doO'i' de Belgische socialisten stakingen op touw gezet die moeten gelden als een protest tegel'l de velengit'lg van de die!lstplicht. .ftltst nU eenhéid in de democratische sta:tèn nièèr dän ooit is geboden, zijn het de sociálisten bq onze Zuitierbmen die deze eenheid op een onbezonnen

!'evoltttlon:naire wijze afbreuk &:>en. Wij aarzèlet'l niet dit laffe verraad als kortzichtig eti on\rer•

antwoordelijk te bestempelen. Dergelijke feiten :kunnen ons ten aanzien vàn het socialistisch be·

ginset sleehts in toenemende mate met wä:iiti'"ó'i:i·

wen vervullen. Het is we'l zeer betreurenswaar·

dig dit te moeten constateren in een tijd waarin de democratische partijen op een zeer nauwe .samenwerking zijn aangewezen. In toenemende mate vraagt men zich met be'zórgdheid af in Jióevetre de democratie bij de s6éialisten doel dan wel slechts mÎddèl is. Met dit al btijft hét w-antrouwen bestàart, hetgeen voor· de democratie als zodatlig een niet te onderschatten slag betekent.

Rivaliteit

I ⁿhet verslag over 1949 van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Zuid-Hol·

land, zijn zeer belangrijke dingen te . lezen. Met name wordt in dit verslag gewag gemaakt van de herleving van de oude concurrel'ltiestrijd tussen de verschillende Noordzeehaven&. Gezegd Wardt o.m., dat onze Zuidérbui'ên evéi:i:eens iri

:het geweer zijn gekomen door het hèrtnvcietel'l

\fan Rfjnvàartpretnies. De hetleving van dé Ant- werpse aandrang vool' eén betere vérbinding mêt de Rijn, past in hetzelfde kader van herleving van de geest van mededinging. Het valt. aldns het verslag, zeer te betreuren, dat deze zulké sêherpe 'i'Mmen aanneemt, nu de oude verb:ou·

ding van het havenverkeer tussen Schel\ié en ae

Nieuwe Waterweg nog op geen voeten en V'á:de•

men is hersteld. Het is opmerkelijk, dat de ple1t- :bezorgera van de Scheldehaven dan ook weî te'·

111Hrt.i'Pen tot de jare& vóér PMma's krijgabé- drijven tussen 1579 en 1585. Zulk een betoog is toch nauwelijks meer reëel te achten. Op die manier zou, aldus het verslag, Brugge met hetzelfde recht grootscheepse waterstaatkundige werken kunnen eisen om de naar verhouding slechts w@inig oudere roemruelrte tegenslapn van die toemruchte' havenstad tè' éómpéliàerëb.

Het is inderdaad te betreuren, d·at van een dergelijke rivaliteit in Benelux-verband moet WOf'den garept. Ook hier vraagt men zi~h af waar tooh het gezond verstalid wel is gebleven, temeer als men een dergelijke rivaliteit beziet :tegen de achtergrond van l!le intemationale poli·

tieke ontwiltkeling, Het Oosten moet v'at\• ai aeze kibbelarijen wel met een bij12:onder genéepri IMD- al.s nemeR. Het zou veel waMd zijn i:fi'diiel't métt zich. dit terdege ging reaiiseren. V'erdèètdhei6 in het Westen is voorai nu uifi.- den bozé ën tiêt ts

\e well8$11, dat oak- in he1; :Bene1ux-vé'i'15ánd i'ä teenemende mate zal worden gekeken :Rà&i dat.- pne wat verenigd, ell mindeP naar hetpe&

Hheklt.

O^f'illitiMiel v • h* ~ile vlb'ï àtf{kr- . ",._.," K~ en. WfltenaOAappa, • M

vori~ week· te Baun, lènren iB riilil'lilUI- éll

.Metkûftde.. met enkélé Dûlfenlän&e 66Dljàlw ia ëon(érèntfè l'>û'éeng'ewéest. t:Yóef van deze oJ\t- :tttosfing vtàS, om: na. persoonlijk contact, een

~ &ètet inziê'frt fé• ve'tRr:i;1gen Mét bétrekking tot de i'elftl'1l&.téll van dif. óndë~ ifti gél\oemde vakken

m ^cie^l«tUietl;^dié'ⁱⁿ^dillilO'J!i'licl\t tnet ons land kun·

nefi woYdeA< vèrgeleken•· Inter~nt war~ d&

.eollclttSieEf die m~ na d-eze ~mtm.oetirt~ M'eft kunnen trekken. Gebleken iS· nemelijk dat, Ur•

wijl ons land op het gebied van het matfteM.attsel\

onderWijs aehter ligt bij de awgrenzend~ landen, het physisc:h Oi'!derwijs nagenoeg geen verschil in niveau geeft te zien en ons fand, wat ilet óii·

derricht bi de chèl'fife betreft, Zijn l:5üfén: zélêél' voorUit i&'.

VOMW&&F een belangrijke cooclusie, die ~ vraag opreept of het weflselijk is, de!.'g~fkè èéfl'o·

terenties eveneens te organiseren vo01'· dè ~mde!te

$eètóréll bi 6ns cindétw'\JS. :Kortom, hlett is spt"ake

van éen Pt1ïze:&swäafdi•g initiátief met tastbare resultaten. Resulta.téfl, wa8Jtaa.n een g;rote prae- tischa waarde. geenszins kan worden ontzeg.d.

Het zou zeker aanbeveling verdienen, derge- ItJke óntá'ioefii'igen hi bl'eder ~érband te 6fgarli- seren, op!ditt 6'rîs óridér~ in dè ruimste itirt v9;t'l het woord hiermee ongetwijfeld zijn ~öóJ!~ef Z'éJl kurtnêrt doen.

Zij waren eensgezind

0 ^1f^hettgedenkt~ken, dat dèzer dageà aan de iikitil' v'àii fiet Oranjehotel te Scheveningen EiMhUld! is, Stön tond de Otànjeboom de woor·

dèfii:• zij wàtèä eénégezind iell()i....-'4!}, Dêze' onthUl- lûîf, we~è gesc'hièddè door· de Koningm, was vart èeri bijz~· ontroerend katakter. Temidden van duizendéri stond dàar onze Lándsvtouwe · aan dè vóét van de muur; waar duizenden laMgenoten in de 'bezettingsjaren gevangel'l zaten tel'Wille van ome vrijheid. In die strafgevangenis te Scheve·

:hingen, d:i:é zo spoedig de ·eretitel van "Oránje- :&ótel" ktéeg, dat toen de gérant van het werke·

lijkt! Oràhjehotel enige besteflirtgen in hèt jaál" '40 in Den Haag gedaan had, deze bezorgd werden aan

de strafgevangenis. . '

En die wóorden, welke taegelicht werden in de rede van de vóorzittèr van het comité Oranj'ehotel, gingen diep tot het hart va:n de toehoorders: zij waren eensgezind. Niet één, maar eensgezind. JuiSt de eeiihèid van de Duitsets en hun àanhartgel"s wëktè vérzét öij het Nederiandse volk. Juist de kèilmerkërt vàn versèbeidenheid, van verschil váil iriziéht over allerlei vraagstukken, vormen 'n bestanddeel van het Nederlandse denken. op een bijeenkomst ria de oorlog, toen prof. Sèhermer- horn tegenover jourrialisten klaagde over het gebrek aan saamhorigheid, dat zich naar zijn mening o'Penbaarde, antwoordde een der journalisten daarop, dat het Nederlandse volk eensgezilid was, als zijn verdeeldheid werd aangevallen. En nu kan men betreurên, dat et te veel schotten en scbetjès z.ï:jn, men kan wensen, dat zove·el mogelijk samenweFking op tal van terreinen in de breedst mog.e1ijke zin van: het woord gevonden wordt, toèh zou men verkeerd doen door deze verscheidenheid van denken weg te willen werken, omdat men daarmede zou koersen in de dictatoriale richting.

Wij hebben nog onlangs gehoord, dat iemand wenste, dat die zuilen, waarop in vele gevallen onze Nederlandse samenleving gebouwd is, weg- genomen zouden. worden. Men kan die wens be·

grijpen: en :zelfs billijken, als die zuilen aanleiding zouden: wo'rden tot een verstarring én et!il secta-

risme~ dát onvruchtbaar zou werken. Maar dat ka:l'l bij een goede leiding voorkoroeh wo:rdmt. Als m:en :toildèi" m:eer de zuilen wegwenst, dan kan men ondér dè huidige omstandigheden beter het Ne- detfändsè volk wegwensen, omdat men dan in feite toónf niets te Mgrijpen van de diepere motieven, waarop die zuilen tot stand zijn gekomen~ Deze gedaèliten kunnen wij in V.V.D. verband het beste maken, omdat de verdraagzaamheid en het begrip vo.or het standpunt van anderen: ons soms als een zwakte vetweten wordt, maar ánder:ztjds de kracht vormt· om juist· daar· te verbinden· en tot samen· · Vlei'kiftg öp te wekkën, waar zulks nodig' ett wen•

seiijit is. .

Ën die samenwerking is op het ogenblik nodig en wenselijk bij ons optreden naar buiten, in onze öettekll:i:figen met 't buitenland. In een tijd, waarop opnieuw de dreiging van dictatuur en terreur zo sterk naar voren treedt, als op het ogenblik het seval is, in een tijd, waar de spanningen in de wereld zo hevig zijn als thal'ls, dient de eensge- zindheid van hen, die· leden eri streden voor onze vrijheid in de jaren van 1940 tot 1945, ons een voorbeeld te zijn. Als zij eensgezind waren onder de druk, dierren ·wij eensgezind ïe zijn vóór de druk. Dat zijn wij aátl de nagedachtel'tis van hèri, die vielen, verplicht.

Bizonder feit

!;' én .,îjf-'én-..twintig jlH'ig lidmaatschap van de 111 '1'#~ Jttltnel' is eert zeldzáatn vbdl'komend feit.· Eli. dtt-feit wordt nog i'nerltwaardigèr als op éétl dq t~ee-Kamerleden dit ]nbtl~ herdenken et dlrf :mg •et twee leäen, die vóottkomen uit

~et nt'Scbillèmde sferéft'. Terech1> zijft zij bei·

dEIW Ce'liUl<ligd, 'l'ii!t. Horter!borst, de h~g'è yoor·

~ d'ét' T•eede E:e:tner en 4s. Zan<ft., clè' fraotie- l:et&:!r der stáat~ GereiWineerde Piû'tfj.. Mf.

:Korienàor~ iJl. de v&rgadérmg der ~ zeil, toen op 't midde:rnachtelijl!l uur dl!!> Min; .. presideM .dr. Dfees het woord nam-en\ dè gelult:Wettséft van

cfii :itégéri'ng :iàn dè voorzitter der 'llweede Kamer àf'b. t(! tifedett en de· vo}gelide öàg. ilf de Rook·

bmet 1'ltii· hët -rw-éêde-iiamergeèou!W,· waar de

~ SèftR.tliüilt àf& voor:Httèr van de Huishoude- lfJté' CoMID:tssie én dr. Van· Raalte namens de par·

lenilffitai.rê pél'S dit feit releveerden MP. K<ll'ten- horst, die vroeger als lià: van de K.V.P.-ftactie

va~]( het woord voerde, máa>r thans vrijwei altijd moet zwijgen, maakte vaa deZé g!!legenheid g.e- btttik! fffl1 meër ruimte te vragen in de dagbladen vóór dé pà!'lémèntaire verslagen, hetge~n hij }uist

v(j(jr lle dénidél'ätie van- 6e grootste betekenis aehtte.

Ds. Za:ndt werd gehuldigd op een bijeenkomst va de S.G.P. in Utrecht.

Zij zijn wel antipoden, naar het uiterlijk. mr.

Kortenhorst en ds. Zandt. Mi. Kortiénhóist· heeft iéts· van de bemifl.n:eiijke coofe:renciet, die een ge- zetligè dis met e'en gezeflige kout niet· v'e:tsmäa\\lt.

11s. Zandt n"èt er ttiîerlijlt zéer ernstig· l!lit err dát is hij ook stéllig, al-verzekePdel'l i!nsiders; dàt blij. een góed gevoel voor humor hèeft. Eén kèer heeft dS. · Zandt dê voMzittersstoel· bezei in een vérgäderirig van de Tweede Kamer en ook' cfqilt. deetf hij Rmt de vereiste waardigheid. Al vetscnillàl W'J;i ïn fáèntg · opzicht met deze beide ,.,getièhté àfgë\>'lia'i'digde!V' om ëèrt päflëmêntaire terïn. té gelWulken over ~l

van zll'keri, toch willen Wij gaarbé· Op dëzé· p'l~ats ónze geittkwél'l'sèn· voegéfl b'ij & véle,. welke Zij rè'édS M &nwang:ff i\adcÎétî të fténléW.. Zij hèbbet\

betdèil recht op waardering voor hetgeen zij, i4 ltun overtuiging ten bate van ons land hebben verricht.

Democratie en nog wat W. ^ijvinden het- altijd belangwekkend in een

sociaÎistisch orgaan iets te leien over de·

móerati'e. Zo heéft dezer dagen het socialistisCh dagblad Het Parool, toen het weer eens schreef over d~ gebeurtenissen in België, o.m. het volgen·

de neergeschreven: "In werkelijkheid betekent democratie: het stelsel, waarbij een meerderheid met de belangen der minderheid O}ll zodanige wijze reltening houdt, dat die minderheid niet in adem- tlood géráakt en niet het besef krijgt, dat zij onder het beW'il'ld dier meerderheid niet leven kan. Zodra ééli meerderheid het de minderheid - en dan nog wel, als in het Belgische geval, een minderheid van welhaast de helft van een volk! ~ onmoge.

lijk maakt om nO'g te vertrouwen in haar bereid·

heid om itlet de el.ementaire g'èvoeiens dier minder·

beid rekening te houden, dringt die meerderheid diê minderheid natuurlijkerwijze de weg van het·

verzet op".

Abstract gezien, lijken dit woorden, die de overweging' waard zijn. Als men echter de praktijk toetst aan de feiten, zoals de socialisten die toe·

passen, dan blijkt, dat bij hen woorden en daden niet het zelfde zijn. In Engeland heeft een socialistische meerderheid van zeer geringe omvang tegen de zeer uitdrukkelijk uitgesproken wens van een zeer belangrijke en bijna even sterke minderheid in aller1e'i maatregelen doorgevoerd, die die minderheid als een ramp voor het land zag, maar die rninderhêid heeft begrepen, dat èe wegen der de·

möcratie niet zo zijn, dat men dan maar, gelijk Het Pat'OOl aanbeveelt, de straat opgaat. ln verschillen- . de gemeenteraden, waar socialisten net de meerderheid hadden, hebben zij bij herhaiing' d'e wèt•

hoüders uitsluitend uit de socialisten gekozen, zon•

der dat de minderheid, gelijk Het Parool àanbe·

vèelt, de straat is opg.egaan. Als de socialisten in óns land, waar gelukkig geen kijk op is, gezien de kentering in de socialistische groei over de gehele wereld, 51% van: de zetels in de Tweede Ka·

mer zouden bézetten, dan zouden zij wel·

licht er toe ovét ga:an om allerlei socialistiselîé maatregelen door te voeren, maar de minderhêid zou dan niet volgens het técept van Het Pato'ól de straat opgaá.n. Men ze~ in socialistiséh:e kring op bet ogenblik te't verdediging van dè h'Oudirig van Spaak en de Belgische sodalisten wel, dat ais in ons .land b.v. het bijzonder onderwijs zou wo-e- den afgeschaft, dat dàn de K.V.P. en de A.R. de straat zouden opgaan. Het betreft hier een punt, waannede de conscientie in het bijzonder gemoeid iS_ el'l: hîer komt ~.en stellig op een van de raak- vlàkken, waarbij de gehoorzaamheid ten opzichte van de overheid bezien moet worden. :Maar het de straat opgaan geschiedt alleen maar in die lan:.

den en in die tijden, waarin het algemene kiesrecht nog niet ver'wé:zen:Iijkt is, Waarvoor toch ook de socialisten :to ge~;tteden hebben. Met dat algemeen kiesrecht héett men juist het de straat op gaan vervangen door de stembusstrijd. ·Stel dus, dat een dergelijke maatregel, als hierboven vermeld, in ons land zon. WO}Öden genomen, dan zouden: K.V.P.

en A.R. met alk pàrlementaire middelen die hen fieri dienste staart, trrcieten ên mogen traèhten hrerin vetanderint te h'rèiigen, Zij zouden vier jaar lang f!1l èVeftfiueel kórtër :zo fei m'Ogelijk verkiezingsactie Wurinéft. voeréi'l 6ffl dan bij eeri nieuwe verkiezing eèt\' zodanige êón&teitatie· in de volksvettegenwoor·

diting te v'e'l'II:r~en, dàt een naar hun m'ening funeite regel wé'l'd ingetrokken, :Ma'ár de straat opgàan, nelffl,· dat geloV'én wij niet en in dat op·

z;leht ~bbeYï wi} m~él' verlrotiWén :in deié g·toe- pen dm dé' sdciaiisfén bliJkbaàr :in zîèh :ze~ :!\eb- belt, oMdat dit denkbeeld bij hen op"k:om1!, ttls zij lmn z4W' niet krijgen.

Hoopvol

D., ^~^.jongSteverlt~ingen voor de gémeentên- den eli &! Pr't~'O'in~i:fl'te: Staten die d'éie w~k

in Zweden :tijttl gel:'louden, zij.il uitg~loperi! op ~n stevige ov~ing voór lW Cfemoer&tiseM ge- dachte, . eeli •Wikkel-ing. die zich intérnatidnálal

~ien in dé 1'rJje làndel'l: dé' laàtst:e tijd eonse~ël1t

dOorzet. V e'Bé~nd is hierbij voorä'l, dat de Hbe- ralel'l· met n:ret mirt\\lt\r da'n !OS zetels vooruit gingen en een winst boekten van 280~000 stemmen.

De cqmmUI'li~n: verloren twee detde van hun

mandat~n en bijna 200.000 stemmen. Ook tiit deze verkiezingeti in Zweden blijkt opnieuw, dat daar, waar de democratie een traditie is, de communis- tische aanhan:g zienderogen achteruit gaat. Dit is een gezond· én vooral hoopvol verschijnseL Er blijkt uit, dat de democ'ratie haar bestaan: niet vruchteloos, dOch met succes verded1gd. Er blij:kt voorts . uit, dat indien de democratische landen samengaan· en in: elk land aftonderlijk elk iridi·

vîdu,. niet à.Ueen niet het woord, maM ook met de dad vólir de democratie pal stá'àt, &l sîrijd fegêti de dietátuur· óptlie&w met succes zàl WGr·

dtlfi' bé1oond. Zweden l~ert ons opnieuw, gelijk ZóVel'è' landen het on:s reeds bëweien, dat de' stJiijd voor het b'ehoud van dè dèmocratie géen nutteloze Sttljd: is, dócn eén strijd d·ie het waard is om te wórden gestreóén en er OfferS \>'oor te bretigen.

Moge dit nu eindelijk eens doordringen tot de pes- simisten en defaitisten, die door hun lauwheid en pássîlvi'teit dë zaak van! dé vrijheid ernstige af- f>re'Uk doen. :tw'eden is opnieuw· het sein om de tàt~rd~n op' el~á'á'l' te zetten e1i. door te vech1len.

OnU&s állës!