VAKBLAD VOOR DE FINANCIEEL BEHEERDER IN LOKALE BESTUREN
6
Een zorgbedrijf oprichten
Peter Ameel
PB- PP
BELGIE(N) - BELGIQUE Finzine – Tweemaandelijks tijdschrift – Erkenningsnr. P917361 – Afgiftekantoor 8000 Brugge Mail
Afzender Uitgeverij Vanden Broele, Stationslaan 23, 8000 Brugge – v.u. Steven Houbrechts, Stationslaan 23, 8000 Brugge
Oktober – november / 2e jaargang / 2015 nr 6
colofon
Finzine
Onafhankelijk tijdschrift voor financieel beheerders in lokale besturen
ISSN 0773-6916
Redactie
Gert Buys (Stad en OCMW Mortsel) Jan Decock (Gemeente en OCMW Gavere)
Marleen Durwael (Gemeente Westerlo)
Stefan Himpens (Stad Diksmuide)
Redactiesecretariaat
Bijdragen kunnen per e-mail verstuurd worden naar Finzine@vandenbroele.be
Uitgever
Uitgeverij Vanden Broele Stationslaan 23 – 8200 Brugge T. 050 642 800 F. 050 642 808 www.uitgeverij.vandenbroele.be www.finconnect.be
Verantwoordelijke uitgever
Steven Houbrechts Stationslaan 23, 8200 Brugge
Abonnementen
Jaargang 2015–2016 (5 nummers)
© Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvou- digd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, in fotokopie of anderszins zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De redactie streeft naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie waarvoor ze echter niet aansprakelijk kan gesteld worden. Het standpunt van de auteurs wordt niet noodzakelijk door de redactie gedeeld.
www.finconnect.be
een zorgbedrijf oprichten
en wat daar allemaal bij komt kijken
Gezien de aangekondigde inkanteling van de
OCMW’s in de gemeenten in 2019 is er een verhoogde belangstelling voor het concept ‘zorgbedrijf’. In dit artikel gaat auteur Peter Ameel hoofdzakelijk in op de overwegingen die besturen die een zorgbedrijf willen oprichten zeker moeten maken. Dit artikel is een samenvatting van een meer uitgebreide nota van dezelfde auteur die digitaal gepubliceerd zal worden en ter beschikking zal worden gesteld van alle lokale besturen.
AUTEUR PETER AMEEL – FINANCIEEL BEHEERDER OCMW MALDEGEM
Inkanteling OCMW in de gemeente
Het nieuwe decreet lokale besturen dat, onder andere, de inkanteling moet regelen is er nog niet, maar het ziet er naar uit dat de ondersteunende diensten van de OCMW’s zullen versmelten met deze van de gemeente. Dat de sociale dienst en lokaal opvangini- tiatief een rechtstreeks onderdeel zullen worden van de gemeentelijke dienstverlening of hooguit een intern verzelfstandigd agentschap. En dat de zorgvoorzienin- gen zouden kunnen worden ondergebracht onder een vorm van extern verzelfstandigd agentschap.
Wie het nieuwe decreet niet wil afwachten kan voor zijn zorgvoorzieningen nu reeds een zorgbedrijf oprichten. Het bestaande OCMW-decreet laat dit toe (Titel VIII, Hoofdstuk 1).
Waarom de oprichting van een zorgbedrijf overwegen ?
De klemtoon ligt zowel op ‘zorg’ als op ‘bedrijf’
• Zorg : Hier speelt de bekommernis om de zorg- voorzieningen van het OCMW openbaar te houden.
Om ze betaalbaar en toegankelijk te houden voor de burger. Om als lokaal bestuur zelf ook een antwoord te blijven bieden aan de vergrijzing. Om dit niet volledig over te laten aan privé-initiatief of vzw’s. Om in die zin ook markt-corrigerend te zijn.
• Bedrijf : Hier speelt de bekommernis om de toe- komstige betaalbaarheid van de OCMW-voorzie- ningen. Zeker nu, gezien het strakkere budget- taire keurslijf waarin lokale besturen zitten door de invoering van de BBC en de bepalingen rond
de autofinancieringsmarge. Ook het streven naar een goedkopere werking dan de huidige door efficiëntiewinsten. Vooral door besparingen op personeel en goedkopere arbeidsvoorwaarden.
En tenslotte de wens om de zorgvoorzieningen in een aparte structuur onder te brengen, los van de OCMW-werking.
Dat laatste kan ingegeven zijn door de vrees dat door de inkanteling de gemeente(raad) minder aandacht en middelen zal willen besteden aan haar zorgvoorzienin- gen. Een zorgbedrijf is dan een middel om deze nu reeds veilig(er) te stellen.
Wie ook schaalvoordelen, expertisedeling en marktver- sterking (krachtenbundeling) beoogt, kan dit middels oprichting van een zorgbedrijf samen met andere lokale besturen.
Oprichting van een zorgbedrijf samen met andere besturen
Via een overkoepelend kader wordt de exploitatie van de verschillende woonzorgcentra en/of thuiszorg- voorzieningen door een zorgbedrijf overgenomen met als doel verder een kwaliteitsvolle dienstverlening te bieden, maar binnen een maatschappelijk aanvaard- bare kost.
Elk woonzorgcentrum of elke thuiszorgvoorziening wordt wel boekhoudkundig apart opgevolgd, zodat specifieke kosten eventueel kunnen worden doorgere- kend aan het moederbestuur.
Wat komt er bij de oprichting allemaal kijken? En wat zijn mogelijke knelpunten?
We onderzoeken hier - bij wijze van voorbeeld - de piste van een zorgbedrijf, opgericht door verschillende besturen voor de gezamelijke exploitatie van woon- zorgcentra.
Praktische uitwerking en knelpunten
De uitdagingen bij de concrete uitwerking zijn legio:
• De samenstelling van de Algemene vergadering, Raad van bestuur, Algemene directie, Auditcomité en bedrijfsrevisor
• De regeling van het stemrecht (hoe meer partijen, hoe complexer!)
• Operationele versus beleidsmatige organisatie
• Inbreng of huur van patrimonium en verdeling van de bijhorende kosten
• Invulling van het personeelskader
• Rechtspositieregeling
• Aankoopbeleid
• Btw
• Businesscase
• Communicatie
Elk van deze knelpunten wordt door de auteur uitvoerig behandeld in het volledige artikel dat u kunt nalezen op de website van Uitgeverij Vanden Broele.
Procedure bij het opstarten van een zorgbedrijf
Het is aangewezen om iedere stap eerst informeel af te toetsen. De stappen zijn :
• Ontwerp van notariële statuten
• Financieel plan, personeelsplan, investeringsplan,..
• De nodige voorafgaandelijke akkoorden (VIPA, sociale maribel, vakbonden,..)
• Advies CBS van de verschillende gemeenten
• Goedkeuring OCMW-raad van de verschillende gemeenten
• Goedkeuring gemeenteraad van de verschillende gemeenten
• Goedkeuring Vlaamse Regering
• Ondertekening van de statuten
• Operationele opstart (in dienst nemen personeel, huur gebouw voor directie, …)
Voor- en nadelen van een zorgbedrijf
• Autonomieverlies : Als bestuur heb je niet meer alleen zeggenschap over het woonzorgcentrum.
Een alternatief hiervoor kan de oprichting van een zorgbedrijf zijn op eigen grondgebied, waarbij alle zorgvoorzieningen (ook het kinderopvang en thuiszorg) worden samengebracht via één zorgloket.
• Expertise kan worden gedeeld (Bijvoorbeeld opti- malisatie Riziv-facturatie)
• Schaalvergroting : Gerealiseerd door gezamenlijk aanbesteden, een overkoepelende directie en admi- nistratie en de gemeenschappelijke vervangings-
• Invloed op kwaliteitswerking : Voor wie momenteel al een hoog kwaliteitsniveau heeft kan een zorgbe- drijf met andere besturen mogelijk een nivellering naar omlaag betekenen. In de omgekeerde situatie zal men zijn kwaliteitswerking kunnen versterken.
• Betrokkenheid/eigenaarschap : De identificatie met het woonzorgcentrum wordt kleiner bij een zorgbe- drijf met andere besturen. Anderzijds laat een zorg- bedrijf toe om gemakkelijker politiek onpopulaire maatregelen te nemen. Men kan zich als het ware
“wegsteken” achter dat zorgbedrijf.
• De zorgvoorzieningen wapenen tegen mogelijke afbouw of privatisering : Wanneer de lokale zorg- voorzieningen zijn samengebracht in een aparte entiteit die bedrijfsmatiger functioneert, lijken ze beter beschermd tegen afbouw of afstoting.
• Nog een rechtspersoon erbij : Maar voor de gemeente is dit wellicht de zoveelste entiteit (naast kerkfabrieken, het huidig OCMW, intercommuna- les en huisvestingsmaatschappijen) die geld kost zonder dat men daar rechtstreeks veel zeggenschap over heeft.
• Veel beoogde efficiëntiewinsten kunnen nu al gere- aliseerd worden, ook zonder zorgbedrijf : Zoals het budgethouderschap; meer groepsaankopen doen; Met maar een beperkt percentage boven de Riziv-personeelsnorm werken; schaven aan de rechtspositieregeling (samen met de gemeente);
intensere operationele samenwerking tussen OCMW en gemeente; PWA inschakelen in de rust- huiswerking, enz.
Is het concept zorgbedrijf ook te overwegen voor het OCMW van jouw gemeente?
Of de oprichting van een zorgbedrijf het overwegen waard is, hangt af van :
• Welke zorgvoorzieningen het OCMW allemaal heeft (uitgebreid of beperkt?)
• Welke toekomstvisie het bestuur heeft op haar zorgvoorzieningen (aanhouden of afstoten?)
• Welk zorgaanbod er is in de regio (potentiële partners?)
• Welke de huidige exploitatiecijfers zijn (winstge- vend of verlieslatend?)
• Wat het huidige kwaliteitsniveau is van de voorzie- ningen (reeds hoog of nog laag?)
• Welke de huidig aanwezige expertise is (al sterk of eerder matig?)
Te gast op het
6de Vlofin-congres
van de vlaamse financieel beheerders
VOKA – Kamer van Koophandel Kempen
Voka – Kamer van Koophandel Kempen was te gast in op het 6de congres van de Vlaamse financieel beheerders van steden, gemeenten en OCMW’s (de ‘ontvangers’).
Met zicht op de Schelde en in de schaduw van het MAS werd in
Antwerpen een hele dag gereflecteerd over wat nu eigenlijk het grondge- bied van een gemeente is. De meest fundamentele bestaansreden van een lokaal bestuur is haar grondgebied, haar territorium, en de burgers die er leven. Maar verliezen de lokale overheden niet stilaan hun greep op de zaak? En hoe zouden ze die dan kunnen herwinnen? Is er nog bestuurs- kracht? Is er daarbij een verband met de schaalgrootte van lokale besturen?
In zijn openingstoespraak sprak Luk Lemmens, eerste gedeputeerde van de provincie Antwerpen, zijn tevredenheid uit over de aanwezigheid van sprekers uit het bedrijfsleven: het kan alleen maar bijdragen tot weder- zijds leren en respect. Publiek en privé worden zo samen sterker.
AUTEUR FRANK VAN DAEL
Uit academische hoek ...
Prof. Herwig Reynaert (UGent) schetste de actuele uitdagingen van lokale besturen: sociaal-maatschap- pelijke zoals vergrijzing, duurzaamheid en kansar- moede, met hun bijdrage aan de moeilijke financiële situatie (onzekere en dalende inkomsten, stijgende uitgaven). De professor waarschuwde voor het gevaar dat de gemeenten, die nu ook aan
het besparen slaan, foute keuzes maken en dat ze vooral gaan besparen op hun investeringen en infrastructuurwerken. Geen onver- wacht keynesiaans discours.
Om de bestuurskracht van lokale besturen te versterken wees Prof.
Reynaert in hoofdzaak naar de Vlaamse Regering: zij moet snoeien in de regelgeving en wanneer zij taken delegeren naar het lokale niveau moeten ook de middelen meekomen. Dat gebeurt al te vaak niet.
Dat ook het kerntakendebat tot
resultaten moet leiden die de bestuurskracht doen toenemen, kwam aan bod dankzij de vragen uit het publiek van financieel beheerders. Zij zijn de CFO’s van hun gemeenten en willen niets liever dan dat het financieel beleid spoort met de politieke keuzes op lange termijn.
Prof. Bas Denters (Universiteit Twente) spitste zijn toespraak toe op de tegenstelling big versus small. De keuze van de professor was duidelijk: hij verwees naar
‘Smart Cities’ (NewYork 2013) van Anthony Townsend.
Of hoe een big society gedecentraliseerd door small (local) government ideaal beheerd kan worden.
Maar de vraag blijft: hoe groot is groot, en hoe klein is klein? Wat zijn onder- en bovengrenzen voor een efficiënt functionerende gemeente? Het gemiddeld aantal inwoners van een gemeente in Nederland steeg van 1950 tot 2015 gestaag van 9.879 tot 40.000 (van 1.015 naar 393 gemeenten). In de regeringsverklaring van november 2012 wordt ‘vanuit kosten- en efficien- cyoverwegingen voor de langere termijn’ een eindbeeld vooropgesteld‘van vijf landsdelen en gemeenten van in principe minimaal 100.000inwoners’. In België heeft een gemeente gemiddeld 18.477 inwoners (cijfer 2012).
Bevraging van de burgers leerde echter ook dat zij de effecten van een herindeling (lees: fusie) op effectivi-
Uit economische hoek ...
Peter Janssen (CEO Glacio/IJsboerke) vertelde hoe hij en zijn medewerkers elke dag permanent de uitdaging aangaan om op veranderingen en trends in te spelen.
Productinnovaties worden in eigen beheer ontwik- keld en geïmplementeerd. Alleen op die manier kon IJsboerke in 2013 gered worden, met vandaag meer tewerkstelling dan ooit voordien.
Peter vroeg ook terecht aandacht voor het belang van de maakin
dustrie die de financiële motor is van de verzorgingsstaat. Een boodschap die in dit illustere gezelschap niet in dovemansoren viel.
Carlo Van Tichelen (CEO Phobos
& Actor) ging dieper in op het fusie-verhaal. Phobos & Actor is, zoals de naam doet vermoeden, zelf het resultaat van een fusie.
Een fusie is geen overname, stelde Carlo. Het is omgaan met verande- ring, met weerstand ook. Uiterst belangrijk daarbij is de commu
nicatie. Zorgen dat je een inspirerend verhaal hebt, een droom, die je goed communiceert. En dat doe je niet eenmaal, maar altijd opnieuw: herhaal, herhaal, HERHAAL!
Wat denkt de overheid?
Wat is de visie van lokale politici en hoe ervaren zij dit vanuit hun lokaal mandaat? Aan het panelgesprek namen vijf lokale politici deel.
Stelling 1: Ziet u de inkanteling van de OCMW’s als een meerwaarde voor het bestuur of vindt u dat hierdoor de eigenheid van de sociale rol van het OCMW teloorgaat?
Ten gronde en in eerste instantie gaat het over sociaal beleid, maar daarna(ast) brengt het laten verdwijnen van een structuur meer transparantie, en dat is goed.
Dé opdracht bestaat erin het sociaal beleid in de kern van het gemeentelijk beleid te verankeren. Aldus de Kempense mandatarissen.
Stelling 2: De Vlaamse regering wil ‘grote gemeenten’
meer vrijheid geven. De impliciete grens is 25.000 inwoners. Zijn fusies van gemeenten een optie of vormt intenser samenwerken een waardig alternatief?
Democratie is natuurlijk meer dan de optelsom van de burgerstemmen binnen en buiten het kieshokje. Wanneer wordt de economische stem bevraagd en gehoord, de stem van de bedrijfsleiders die voor
tewerkstelling, belastingen, betaalbare solidariteit, welvaart
en welzijn zorgen?
Opeisbaarheid btw 2016
Voorschotfactuur maakt btw terug opeisbaar
Een wetsontwerp van 11 september 2015 bevat een wijziging van het Btw-wetboek (Wbtw) inzake de opeis- baarheid van de btw.
Momenteel is de uitreiking van de factuur, vooraleer het belastbare feit zich heeft voorgedaan, geen oorzaak van opeisbaarheid van de btw. Deze subsidiaire oorzaak van de opeisbaarheid werd uit het Wbtw geschrapt vanaf 1 januari 2013. Evenwel bleek dat btw-plichtigen heel wat praktische moeilijkheden ondervonden bij de toepassing van deze regeling.
De artikelen 16 en 22 van het Wbtw die slaan op het belast- bare feit, namelijk het feit waardoor de wettelijke voor- waarden worden vervuld die vereist zijn voor het opeisbaar worden van de btw, respectievelijk voor de leveringen van goederen en diensten, blijven ongewijzigd.
De uitreiking van de factuur zal terug een centrale rol innemen voor de bepaling van het tijdstip van opeis- baar heid van de btw voor leveringen van goederen en diensten. De uitreiking van voorschotfacturen zal de btw dus opnieuw opeisbaar maken. De §§ 1 en 2 van artikel 17 (nieuw), en van artikel 22bis (nieuw) van het Wbtw worden in die zin aangepast en voorzien ook dat als uiterste datum voor de opeisbaarheid van de btw dit de vijftiende dag van de maand is volgend op het belastbare feit.
Het incasseringssysteem voor leveringen van goederen en diensten aan particulieren blijft ongewijzigd.
Incasseringssysteem voor leveringen en diensten verricht voor overheidslichamen
Voor de leveringen van goederen en diensten aan over heids lichamen (lichamen bedoeld in artikel 6 Wbtw) wordt een nieuwe regeling uitgewerkt met ingang van 1 januari 2016.
Zoals voor particulieren, zal ook het incasseringssysteem van toepassing worden om de voor financiering van de btw door de betrokken leveranciers of dienstverrichters te vermijden. De uitreiking van de factuur zal dan, in afwijking van de nieuwe algemene regels, geen invloed hebben op de opeisbaarheid van de btw, behalve wanneer de btw is verschuldigd door de medecontractant. De praktijk heeft immers uitgewezen dat de administratieve regeling die thans van toepassing is, waarbij de btw opeisbaar wordt op het tijdstip waarop de bevoegde overheid het verschuldigde bedrag goedkeurt, geen oplossing biedt voor de gestelde problematiek. De goedkeuring van het gefactureerde bedrag betekent immers niet noodzakelijk dat het verschuldigde bedrag ook tijdig door de overheid zal worden betaald hetgeen aanleiding kan geven tot problemen bij de tijdige betaling aan de Schatkist van de verschuldigde btw door de betrokken leveranciers.
Samengevat en concreet
Met ingang van 1 januari 2016 zal het uitreiken van een voorschotfactuur de btw terug opeisbaar maken.
Met ingang van 1 januari 2016 zal de btw voor de
leveringen van goederen en diensten aan overheidslichamen
nieuws
In het inleidend filmpje vertelde Jan Hendrickx (algemeen directeur Voka – Kamer van Koophandel Kempen) hoe in de loop der tijden het aantal Vlaamse Kamers van Koophandel tot acht herleid werd. En het worden er binnenkort wellicht nog minder. Big or small? De Kempense Kamer heeft haar werkdomein – haar territorium – ingedeeld in vijf lokale ondernemers- netwerken (LON’s). Back-office gebeurt centraal, terwijl de LON’s decentraal opereren.Think global, act local!
Jan Bertels stelt dat een gemeente inderdaad schaal nodig heeft om alle diensten op een valabele wijze te kunnen aanbieden. In Herentals met zijn 28.000 inwoners lukt dat net.
Volgens Ward Kennes, burgemeester van Kasterlee,
heeft het aantal samenwerkingsverbanden zijn boven- grens bereikt. Mandatarissen hollen van de ene verga- dering naar het andere rapport. Er is dringend nood aan een beter gestructureerd debat over fusies. Het debat daarover is té speculatief. Het Agentschap voor Binnenlands Bestuur zou vertrouwelijke voorberei
dende gesprekken kunnen organiseren.
In de lijn van het thema ‘wat is het territorium van een gemeente’, was de humoristische slotspreker perfect op zijn plaats: de Nederlandse bioloog en schrijver Midas Dekkers.
Met dank aan Vlofin, voor een perfect georganiseerd event en een inhoudelijk rijk symposium.
WIE? Herwig Hoskens WAAR? Lille
PASSIE? Florida
Als ik weer eens een Harley Davidson spot, welt bij mij spontaan het vermoeden op dat we hier opnieuw te maken hebben met een acuut geval van een man van middelbare leeftijd die in de ban is van zijn midlife crisis. Bij mij was er sprake van atypische symptomen, zoals de aanschaf van een tweede verblijf in Florida. In de winter genieten van de sub tropische zon met een glaasje Californische champagne aan het zwembad: ik kan het iedereen aanraden. Het helpt ook om filosofische bespiegelingen rond de zin of onzin van BBC beter te kunnen plaatsen. Een maatschappij waar een belangrijk deel van de bevolking vraagtekens plaatst bij Obama Care kunnen wij hier in Europa maar moeilijk vatten. Terug thuis kunnen we dan discussiëren over hoe we het best onze registratie sleutels schikken om te voldoen aan de eisen van een of ander Vlaams agentschap waarvan we wat subsidies krijgen in het kader van de school fruit regeling.
Lang leve het overheidsbeslag in
