STRIPS TEKENEN MET SUSKE-NWISKE

STRIPS TEKENEN MET

SUSKE-NWISKE

Het geheim van het striptekenen zit hem juist in de eenvoud, Men heeft altijd de neiging om

een strip te artistiek te willen maken, maar dat hoeft helemaal niet.

Een strip moet eigenlijk

«uit de mouw geschud» worden.

Perfectie is niet nodig.

WILLY VANDERSTEEN 1988.

Documentatie

Elk nieuw stripverhaal begint met het verzamelen van documen- tatie. Dat is belangrijk, want kon de tekenaar zich jaren geleden nog wel eens een ‘foutje’ veroorloven, vandaag de dag is dar er niet meer bij

Wat de auteur laat zien in woord en beeld moet juist zijn, zeker wanneer het de bedoeling is om bepaalde informatie via de strip door te geven. De lezer/kijker kan gemakkelijk nagaan of één en ander wel juist is via de televisie, video, tijdschriften en naslagwerken.

Er zijn twee soorten documencatie. Allereerst is er de documen- tatie naar inhoud, Die staat rechtstreeks in verband met het verhaal. Wat wil de auteur vertellen en waar haalt hij daarvoor de nodige informartic? Een tweede soort is de documentatie naar vorm. Hoe ziet een bepaald voorwerp eruit? Of een kleder- dracht, een vissersboot, een Tiberaanse tempel enz.

Een plezierige vorm van documentatie verzamelea is op reis gaan. Zo bracht Willy Vandersteen steeds een of ander souvenir mec van zijn verre reizen. Dat voorwerp (een helm, een dolk) vormde het centrale gegeven waaromheen het verhaal geschre- ven werd. De fantasie van de auteur zorgde ervoor dat de lezer een spannend verhaal onder ogen kreeg.

Willy Vanderstcen las ook zeer veel over de onderwerpen die hij in zijn serie De Geuzen wilde verwerken.

Alles wat maar met de Spaanse overheersing tijdens de 16de eeuw te maken heeft wilde hij weten, om zo een goed mogelijk gestoffeerd verhaal te kunnen schrijven.

Wat de documentatie naar vorm betreft, vormden de etsen en schilderijen van Pierer Breughel een zeer belangrijke hulp Paul Geerts besteedt eveneens veel zorg aan het verzamelen van documentatie, zowel naar inhoud als naar vorm. Toen hij voor de scrie Suske en Wiske het album De Bonkige Baarden schreef, is hij naar het Visserijmuseum van Oostduinkerke gegaan, om zich te documenteren over het leven en werken van de IJslandvaarders. Uit brochures en folders haalde hij heel wat wetenswaardigheden die hij in het verhaal verwerkte.

Begrippen als ‘la prière' en ‘pek in de motte’ zijn geen verzinsels van de auteur, maar uitdrukkingen die de IJslandvaarders vrijwel dagelijks gebruikten.

Ook bij het tekenwerk zorgt Paul Geerts ervoor dat hij alle mogelijke documemuatie heeft die nodig is-om voorwerpen en achtergronden juist in becld te brengen.

In reeksen als Robert en Bertrand, Bessy Natuurkommando en De Rode Ridder is het gebruik van documentatie een noodzaak,

Een helm alssouvenir van een verre reis, wordt hel centrale gegeven in een spannend Suske en Wiske ver- haal Net zoals dat het geval is met een prachtige Arabische dolk.

SUSKEnWISK

DE TARTAARSE HELM

De door de auteur gemaakte foto van een visersboorje is docrmen- tatie naar vorm

Uit een brochure over de IJsland:

vant, baalt Panl Geerts alle bruik- bare imformatie. Documentatie naar nhottd.

reads pe honderd tonnon zout geborgen, evenveel tonnen water, kolen, wijn. aar pen„orwlen, besc!

ten, su ker er: vaatjes gezouten boter, naast sro voor oa baddazdl n rosorve! vlg Ne Vele cervan In Frans-vlaanderen en de Waalreek waren wjna ontvolkt Men hed nog wat zar de kaa: getalmg tot de rijkswachters kwamen opdagen am hen naar boord te drijven, doch het tj liet nlet op zich wachten.

De alanko gelottan werden door de luibool op sleeptouw genomen, de viesers zwaalden nog evan mot de pet naar de familieleden. Warnaar de tulboot afhaakte werd sedare band mat do streck verbraken. De orcecverwanten air gen dan in het O.L Vicuw ten Duisankapelatje te Duinkorka oen kaars offeren voor de behouden vaart,

Een plecntig ogenblik brak aan Wanneer de kaplieln ve wanschangen near het achtardek riep, waar iedereen het

Fool rb bid iN Sponzen vaan morgan end bien doorn den werden berelkl. De vskers varnealdg en in twao wachten, deze van de stuurman en de kacilein

ke Men zette koe:s N-NO, raar '| Gat boven Schot.

land, vandaar NNW naar de Faroaellandan, de negenug wen zeten van island verwijder lagen, De ‘traverso! auurde ach: lot viften

‘dagen : mer had de nationale vlag mede om hof

‘natieschig’ te groelen ol om alens hulp in te

roepen Men vergat al tpoaeig ea loads die het schip verlaten nad bij CUT Isiarde ol Dyck, toon de kapten de vlag driemaat de hoogte indreef

als laaïste groet aan het vaderfand, Men desd

dich ns te goed aan de‘grilade” soep, vers vlees.

en aen levarllat wijn.

‘Een mouten \onnetje op hot dek, malt gevuld met zoowator was het WIC

oatesi BIJ IJSLAND

In tesruert en maart, vroor het nog hard ; wanner de golven over dek Sloagen was alles bedekt mot aan Ijs zag.

Hebankan schuurden soms en vuratdiepe gleu! In ne mmo. De vapiteinswacn: waa aan bakboord en de stuur- cra :'Fyo op't kwartier, hier omlege, voor ale manswach! aan stuurboord. De atioss) nieddo in het 2 je

geer In Gods naar doreen aan dek voer een grool werk’. Zondagen en (eestas gen waren onbekend aar Doon

Bij eland at men slechts kabeljauwskoppen met aardappelen, men had geen lijd om deze ta och lan. Men goot de aardappeen in eon grote houten Kuin ma! zeewier gevuld. Mot de laarzen omwroelde ae gelegenldskok de aadappelan In ca Kuin Het narde verroren slijk werd aldus loagsmeeld. Na spoeling plaaisle ran de kolen in can crain kotel vol zeawatar mat toevooging van zout „ales ward aan de kaok gebrannt an het lomuis. Fans de aardegpelon na drio maanden opgebruikt, kwam de benersoag met rijst aan bog. Soms ving men een zeevogs met een kneak, De visser had voor de reis conserven meegebracht, sialosten, olie, sleren in krantenpapier. De greens kotlieboren werden aan moord gebrand.

SUSKE „WISKE

leoer visser had oan vaste kolplaats geloot, nr, 1 bij ge boeg en dere ‘micdenscheep’ werden nie: gegeerd.

Het voorseizoen.

Het oland doemde op als een ‘donderscrel met witte wolken’, vaak viel ar snaauw on motregen, dio het cliegoed echterat ven witte leur schonk Da oude zeeroboan toonden aan de niouwolingon de grote stenen poor In zee bij te Sijkbacnt, de Wasbak, de Vriezen, het olland Flora, de Schoen, het Fregel, de Kolter, grilge e landjes. In se Bolepocht zag men de drie rookzuilen opstijgen uit de Hekla.

Hot voorssizoen duwde ot me, mr kauiste van hat Popeveiland tt de Vogelscharon, man zocht de kabeljauw in de basten, Vack werd men nog verrast door jsscholsen, doer de elandvaarders ‘dompelaars’ genoemd.

vn ezen ke staen vre „Sachen ca on ma 1

Een illustratie van de toneelactrice

Sarab Bernhardt wordt door Een schaalmodel. in dit geval van

Ronaid Van Riet gebruikt als docu een schip. is een zeer bruikbare

mentatie naar vorm documentatie naar vorm.

VEREN

de Hlwdhaner van Sar ded WM veriamd Hee | Wet wet zij over dit ofso

verlamming

Wfnrmij hdT hj ea vr

Uit dit boekje haalde Marck Meril de nodige informatie over de brand in de Bazar de la Charité, die hij nodig had voor het verhaat Iet Spiegelgenootschan.

Pe: pd

Marck Meul en Ronald Van Riet

Karel Riddeloo heeft zijn Rode Ridder bet kasteel var Horst ats thrisbaven gegeven Metbebnuip ven Joro's kan hij een en amder jreis!

tekenen.

De scenarioschrijver moet zich documenteren over bepaalde gebeurtenissen die hij in het verhaal wil gebruiken.

Zo kunnen Marck Meul en Ronald Van Riet in de serie Robert en Bertrand geen juist sfeerbeeld ophangen van bijvoorbeeld de gebeurtenissen rond het palingtrekken op de Lindegracht in Amsterdam, als ze niet over de hustorische gegevens en goed beeldmateriaal kunnen beschikken

Net zoals Marck Meul en Jeff Broeckx voor een nieuw Bessy- verhaal eerst gaan praten met specialisten over een of ander onderwerp dat in verband staat met natuurbescherming ín de meest ruime zin van het woord. Hoe kom je aan de weet hoe de internationale smokkel in exotische dieren functioneert?

Door ondermeer naar Rotterdam te gaan, en te praten met een politiefunctionaris die zich in die materie verdiept. Fn door samen met cen journalist van een plaatselijke krant een bezoek te brengen aan het havengebied, om er een en ander te fotogra- feren.

Of Karel Biddetao die, om een sterk Rode Ridderverhaal te schrijven, eerst zijn licht opsteekt in het kasteel van Horst, om war later zijn held een spannend avontuur te laten beleven in een historisch correct decor.

Of zoals Pay Klein en Eric De Rop, die zich de leef- en fantasiewereld van kinderen voor ogen halen, om zo grappige situaties te gebruiken in de strip Schanulleke. Dar doet ook Marck Meul voor de serie Jerom, die hij samen met Edward De Rop maakt.

Op die manier wordt een degelijke en betrouwbare documen- tatie opgebouwd naar vorm en inhoud. Een werk dat nooit eindigt

pn Zo, zo UE dae meiuwhomers zij zuken deense me ES vermoedt waar mon schurilat Hel aoiste 5, dt alena |

hasterl van ozel N peezerde grywehike Job onder: Î Aerius vOnger het hostaer

Aousb Dezaeniers 5) Jaan ak NâL B vaar de miner É ij ed zee Verd Enon ú

eis! de moesten het weten!

De paart 18 gpen ! Geen wac hlers Waes op se hoede, mame

Ko

Ne

Wanneer door de aureur alle elementen voor her nieuwe verhaal verzameld zijn, wordt het in grote lijnen op papier gezet. Dat noemt men de synopsis, wat zoveel wil zeggen als ‘een overzicht’

of ‘een korte schets’.

Sommige schrijvers hebben genoeg aan een klein velletje papier, met daarop enkele summiere gegevens. Het zijn losse ideeën die later zullen worden uitgewerkt. Weer anderen heb- ben iets meer papier nodig om hun ‘overzicht’ uit te werken.

Willy Vandersteen en Paul Geerts hebben een cigen manier ontwikkeld voor het schrijven van een synopsis.

In SS punten, precies zoveel als er getekende pagina’s zijn in een Suske en Wiske-album, omschrijven ze in zinnetjes met korte woorden het verloop van het verhaal.

Elk puntje staar voor een pagina die onderverdeeld is in 4 strookjes, die doorlopend genummerd worden van 1 tot 220.

Na een eerste opzet, in handschrift, wordt de synopsis uitgetikt.

Die werd voorgelegd aan Willy Vandersteen (wanneer hijzelf niet her verhaal had geschreven).

Na de goedkeuring van Willy Vandersteen kón Paul Geerts dan verder met het uitschrijven van het scenario.

Karel Biddeloo schrijft zijn synopsis voor een nieuw Rode Ridder-avontuur op hooguit wee velletjes A4. De tekst is een aaneenschakeling van zinnetjes mer korte woorden. Op die manier lacht de auteur een overzicht te geven van wat er allemaal gaat gebeuren

Marck Meul (Robert en Bertrand - Bessy Natuurkommando) maakt van een synopsis dan weer een opstelletje dat wel eens 3 wor 6 kantjes Aá beslaat. Ook hier gaat het om een opsomming van gebeurtenissen, zij het in meer uitgewerkte zinnen. De fragmenten die in het verhaal belangrijk zijn, worden dan ook meestal iets meer omschreven.

Na her akkoord van de uitgever kan de auteur de volgende stap zetten in het maken van een stripverhaal; het schrijven van het scenario.

Willy Vander

bespreken de sync nieuw Suske en

en en Paul Geerts

is van eer

iske-werhaal.

De handgeschreven synopsis wordt nadien uitgelikt en vormt de basis Loor het schrijven van het scenario.

De synopsis van een Rode Ridder-

verhaal is een aaneenschakeling wan zinnetjes met korte woorden, De synopsis van eer Robert en Bertrand-verhaaf js zen opstelleje van 3 rot 6 kantjes Ar.

Hrtts CEOTOe fame pe Jord

nrg cnl joen at va hat di wen St 6 ld).

Aap et Eft vn Gak va Zaan fn Pope aa

El de Bik «St hej mda fn

Tover hier prgijn stiertpe Arben eh bele

Razcrunt 5 peel ndn

Mitte LAad bour meid Tet AT Pt Bik hj an mia warden Plank Pigen man lip Fop a ij

Te Tm Rl in wg e

elo — Vaten» Sd

ITI Ame Dilana TE _EE fik — Ra ds dem Lip « Tear ne. Dn baas.

Ae meenen leds — ne, Echel Ar G petan — Ts rcbnsetan

AJofve Alma hae did vais 77 at & vlij Jaa ais vel Urea bn bn E10) a a Mts Tante aah pd

Ate eije _haha vrat a. a are DE VOED Banden 70 dl degen «Ae Fn dd

ata Japanes Di en myn vie Cl

Bee peten van netlog t (hate) Ide vaak ve Foeke Afl atten maken “ope 2 Bain af ETI that dt be fee his aaan heele a ge 1

nete — Aas mier haft versen Cl ame) Fre bp finale man en At mt Gen maen

letras Meten vhn … haas Jt be we Se

ver opmer at KETI BESTAAT

ac) 1gsersonns) en seegers 6 Fialean ian Kers !N rans As Bunwehenp efolnerd sacd segesland ni de here ermscie genard verd wrlge zie de velle gArd be

den alt

vgerdait cen tonderinage steur en am Eassfe amgedeerér voorgan vlllen hee iu hechtende nemen var Stiaeniers tarde das Lach door Trade avert seen ene krljgen ora

segnner Alfons de dear elemp, bek Hork zinnens 5 Ie henind UI bennrns 2 VAE

ke Hvird vann

Fvelsnden begeven ahah TE ap win taat ver hanteert van Saat de hoaind acnenteel! heila t nankdrd de Dad goeidag: Elvard vend se zajht sina eet sen heciende pook Beneraake. Via de horinetn trekt tehaed tan Hor, eanvoerker van 4e dits Rats as ded

BRIE Zhjt vrvenden vernemen Ret bestaan var oen zekeren pere, Hie dn Zj besluiten end inval fe duen en Horen bi daten baeten voer Je Kohang Ìn aaa vrchrukeld BORA San Tack han er genee clvars Det eo heoval der

Iiabelk sacat bngesteten en Maruiner ze isen le bedvenaap versa”

Redutberd.

beest is rol ans “kopantncher = Mdm eraan Riton: ve za san smet toy sn eel manet mee ER maar le tervgkeren,

Ee Worst rin Mager noe ergerivvan waar ar gebeurt vern tear ongevacan:

ten dleke olae onkuls ae Kurohe en do 1e chen: dot lederen ob de Laer maer Fanglaven. KAnarrr A2 STpkome voren hat Weger ilverlen Seaverdngen Solhes se wen amiervrugen en ptben de cel: aaron de an

Beas her Vans (praten Serdeujee En de meen srt det an Melvest Wudstarniee rl tardeseren mA Anker dis Soester in mars Fun pokbek 4 ecerhezleos dreigenentsn vaert en ds artan

men - In boe — on cant GEE am GA ee inde) cas var renden aan ar zaak «op weg saar H

veragresden (gaan eik gags met L - oant ia bei van die eneen wantet Lands vi

schaml speren — “1aenattane, arapstge Staes met genanal”… arl iseert

U zene zerne naar wiske — rare gein - verligen schoen — sier dae Mij in moerse ain ‘zakte

Aiepar — vacpe za hilp, —

tw vizhezos van muipgerzep — woman in cor

vete — keper en en 2 zer ost

= verder Taza gan vaten ze on ganlek — ziee 0

zer vorarck » steekt in zee

tan herd - aan andere schoen — van U riets zeer te zien = oen war 2 Moum =

t boven te orerooeveaar

vatn paar hie ciriot van TE niet ve steppe vol dvigten tegl TB zindelijk tn Dad —

puun zeean - vachten tor middemieht — gaar raar 4 Ferchen enennevins se Jap ww =

vegas Tant S= We vl

ds zeooeresijn — vacht met 7 werde zagseche Ar gelten aaf Ik vint 9 =d duikt op denraden var wk In zceras.

oalstkusseen EH zakken Afeper — brek wurdt Mentor = zoed:

waor Che, — zee aetalger van sen ach

ize vordr eedred — ve > Blijft alieer achter — Veljgen zie haltie on

veter = zoeen = ooren op uit meer = zijn tn 1509 feral (herten) — Mad-!Nà NW iant dit moe too - zer halfje paar wordt out $ cevandsn

sorer

u ojsven ostteg » spreken an kegel int niet = sorchan ever Wodan - prdester schtikt — wedaar ged von norlas va dead

geserer _ saeter voor he

BOEEITAND OE TERUGKEER VAN LED Becel de Lesgoejk, pj vet Naur velen el, Bee sochtecker ved ads Al Did vel GF RIE bevic smal el de operate heren a cen ogentettdeene Oprel a divermaal enen vl wel oen oen loopje oet de store ag te

maa &L neren Hel ac zekuna er gal u mdae A mach je se ws voor or bet elijk le wesoaet prmmeert teven de dorenvenratis. Hij kort andor andere bij de duwen, die saar als gereten jn Borigs ler ow Koman gestald sander,

Bs vri gaai a doer oen genaarde rxe wien Ae poton vae ven van dé Amer Tar agr veeg do 1, Sel Ha Van do ooren var ee sind lenge betsenge Even lolar Kaon ez Ir sa dot sai vaat oen ran genaam.

moeran en all umer sten see hein tje net) Lal de gan de grant graagerd fa esta stoat aver 1m geschrokken

aram be

torrent an de tn ah omarmt mij eon reken oh 1 neben Hector aticht in gone stunt ven aar on sek machte Erve

be volgense ost Boban, Foeyns, Joek en Deans alen tand de corine, Joek est mêer het verorteren van gen arcoije we aant

1poteldpb hel à

Een scenario is het volledig uitgewerkte verhaal dat bestaat uit vertelteksten en dialogen,

Vertelteksten geven de lezer/kijker de nodige informatie zodat hij of zij kan volgen wat er precies allemaal gaat gebeuren.

Informatie dus over de plaats waar en de tijd waarin bepaalde gebeurtenissen zich afspelen.

Vertelreksren staan meestal in de rechthoekige kadertjes boven- aan de tekening, soms tussen twee vakjes in.

Met zo'n verteltekst kunnen snellere overstapjes gemaakt wor- den van de ene plaats naar de andere. Daardoor komt er ook waart in het verhaal. Tijds- en plaatsbepalingen staan meestal in de linkerbovenhoek van de tekening, verklarende teksten komen meestal onderaan de tekening te staan.

Van zeer groot belang in de strip zijn evenwel de dialogen. Die komen in de bekende balloons te staan. Dialogen zijn de gesprekken tussen de verschillende stripfiguren en daarom moet de taal duidelijk spreektaal zijn

De dialogen moeten zo gemaakt zijn dat ze er voor zorgen dat tekst en beeld samengaan. Zij zorgen voor de communicatie tussen de stripfiguren onderling en via cie communicatie krijgt de lezer/kijker ook de nodige informatie

Er besraan verschillende manieren om een scenario uil te werken. Bij Studio Vandersteen gebruikt men twee verschil- lende werkwijzen, afhankelijk van het feit of de tekenaar al dan niet zelf zijn verhaal schrijft

Paul Geerts (Suske en Wiske) en Karel Biddeloo (De Rode Ridder) schrijven zelf het scenario van hun verhaal dat ze nadien ook zelf gaan tekenen. In dat geval is het voldoende dat ze alleen de vertelteksten en dialogen noteren. Voor De Geuzen ging Willy Vandersteen op dezelfde ranier te werk. Hoe een en ander getekend moet worden, weten ze wel. Bet uitschrijven van een scenario gebeurt meestal in weekafleveringen van zo'n 3 à á pagina’s strip, wat overeenkomt met een normale weekpro- dukcie.

Tachelen | Suske Legen

drie andere spelers!

doe je best, jongen |

Hehé we baan lachen!

Bij het scenario var een Suske en Wiske-verbaat staan geen beschrij- vingen van wat er op de plaat) moet staan, Alleen de verlelieksten en de dialogen zijn uitgeschreven, De schrijver is tmmers ook de teke naa

ETE

67-68

VT £ De velgende dag in het stadion,

Man : Dus Hij bent k en Suske, Ik -zal an de afidore spelers voorstellen.

fen 1 't Schijnt dat jij ons ve loef gaat af doken ! Han t Hahaha ! Dat broekventje begint el na vijf minuten

&a' z'n moeder Le roapen !

Man : Heert de beste voetballer van de wereld een sc“one lvier aan ? Whoaahatha !

Je £ Gezonde geest in gezand lichaem,,.Zien er sportieve jengens uit !

Fan : Velkom in de ploeg en gen extra schoudarklopje !

3, 1 Vriendelijk terug zijn,,.vereld kennen, ook schouder-

klepje geven &

Man £ Allen op het veld voor de training ! 55-70

Men t In zigzag tussen de paaltjes door ! Hou de bal aan je voot !...Goed zo, Suske | Knap werk | Dear kunnen jullie nog wat van leren , jongens.

Man ; Alles draait hier maar om &án | En wij dan ? Kan : Vacht tot we gaan tackelen, ten zal ék ast knaapje

wel anders piepen !

Ee Han : Teckelen | Suske tegen drie andere spolers ! Due je

best, jangen !

Nan: Hehé, ve gaan lachen !

VT : Later.

Man « ledere speler last tien scheten op het doel ! Suske als laatsto f,.…

11-72

UT : Alle spolers kamen eon voor sen aen de beurt en ce

A RTE al doelman is ín topvorm, hij laat mear weinig ballon de HODEN EEN VOOR EEN daellijn passeren,,.Dan is het de beurt aan Suske, AAN DE BEURT EN DE fen : Geweldig ! De volgende !

bn en VT 1 kegen ballen verduijnen onhoudbaar in het net,

WEINIG BRILLEN DE Aan : Kaap verk, Suska ! Nu de lestste !

DOELLIJN PASSEREN … wan 1 Schitterend ! Alle tien binnen !

DAN /5 DE BEVAT Man 1: Die te Suska is inderdaad Fantastisch, een echt natuur-

AAN SUSKE, talent ! Hij speet ons allemaal near huis maer hij is

een formidabele aanuvinst voor da ploeg !

Haa s Oat pestjoch maakt mij hier belachelijk, dal pik ik

4 niet ! Die zal ik vel eans een iver draaien !

Bij het scenario van een Robert en Bernand-verbaal. moet de scenario

schrijver eik prentje beschrijven. Zo {

weet de tekenaar war hij moer tekenen

ESTE EEE AE EE Sn

ROBERT EN BERTRAND - DE TERUGKEER VAN LEONARDO

BANDJES 3 EN í PRENT 2

In het park, zicht op het instituut. Alleen de oude vleugel De rest van het. park zag er toen uit zoals het er

nu uitziet, volgens mijn uiteraard erg bescheiden |

mening. Hector gaat naar de monumentale ingang Fons: Wat een leven. Opstaan ais de anderen na het werk een glas gaan drinken In je bed kruipen als de hele wereid opstaat

PRENT 3

Fons komt binnen Een beeld met een aantal mineralen, in de verte de iguanodons,

Fons: En een hele nacht tussen beesten zitten die al éen paar duizend jaar dood zijn.

PRENT á

Fons neemt een slak van een zakfles.

Fons. Fons, Jongen, dit wordt weer een nacht als alle andere. Prosit!

PRENT 5

Professor Dollo (zie boek p. 49) staat achter Fons. Die

steeks plotsklaps zijn zaktles weg,

Dolig: Vitkijken, Fons... straks zie je ze vliegen Fons: P_professor Dollolf U nog hief ?

PRENT 5

De professor zet zijn hoed op. Fons heel onderdanig.

Professor. Nog even. Het werk is gedaan. Kijk. zien mijn lieverdjes er niet prachtig uit?

Fons. Lieverdjes? U maakt een grapje, professor

Jeff Broeckx (Bessy Natuurkominando), Ronald Van Riet (Robert en Bertrand), Edward De Rop (Jerom) en Eric De Rop (Schanul- leke) laten hun verhalen door een scenarioschrijver (Marck Meul) of -schrijfster (Patuy Klein) maken.

Die moeren niet alleen de verrelteksten en dialogen uitschrijven, maar ook elk prentje dat de tekenaar moet rekenen beschrijven Zodat de tekenaar weet wie hij moet tekenen, in wat voor een decor, enz.

De uitgetikte scenarioteksten worden nagelezen en verbeterd door redacteuren. Een correct taalgebruik is immers van groot belang. Een goede zinsconsmucrtie, de juiste woordkeuze, zor- gen ervoor dat een strip aangenaam leest.

En si

Jeff Broeckx

EN PEN HELE NACHT TUSSEN BEESTEN ZITTEN (AE AL EEN FRAR PILEND JAAR

Dacù zijn

WAT EEN Leve PSTAAN ALs 2E ANDECEH

ERK PEN GLAS GAAN DONKEN, IN JE BE VENEN 4

ALS ZE HELE WERELD 3 NOG EVEN HET WERL IS“

GEDAAN LUK … ZIEN MIJN m

Lj LEVERDJES ERNIET 5

en pe PRAAG UI i

FÓn5, JONGEN. ZIT WORDT STATEN, ANS ap Kn

WEER EEN NACHT Alb ALE 5 NE JE ZE

LANDERE PROST* VELEN

If

P PROFZSSOR gou 5) u Hos wee

Potloodtekening

Wanneer her scenario is nagelezen en goedgekeurd, kan de tekenaar aan de slag. Maar voor hij aan de ‘echte’ tekening begint, maakt hij eerst een bladindeling. Op die bladindeling zijn zeer duidelijk de 4 horizontale strookjes (in Nederland heeft men het over ‘balken”) te zien, die onderverdeeld zijn in 2 of 3 vakjes. In elk van die vakjes schrijft Paul Geerts de teksten in. Zo kan hij zien of er een vakje bij moet, dan wel of er één minder mag zijn, op die manier kan hij zien of de grap (of de informatie) die hij wilde brengen, voldoende uigewerkt is over de verschillende vakjes op de pagina.

En dan begint het tekenwerk. Paul Geerts maakt zijn tekeningen bijna dubbel zo groot als wat uiteindelijk het formaat zal worden in het stripalbum, De reden hiervoor is simpel: het werkt vlotter. Hij kan meer zorg besteden aan de soms ingewikkelde decors, zonder evenwel de tekening te overladen.

Meet her strookje (ol balkje) in het album 17 cm, dan is dat op de originele tekening 31 cm breed.

Paul Geerts tekent zijn basisschetsen met een non-rcpro-pot lood. Non-repro dat ‘niet reproduceren’ betekent, wil zeggen dar de blauwe kleur (het is een blauw potlood), later bij het maken van de opnames in de forogravure, niet zichtbaar zal zijn, omdat die blauwe kleur zich nu eenmaal niet laar ‘zien’.

Dat heeft nogal wat voordelen, onder meer dat bij eventuele fouten de tekenaar niet meteen hoeft te gaan gommen, wat altijd slecht is voor het papier.

Zo'n basisschets bestaar ui zeer schematisch uitgetekende figuurtjes binnen her vakje waarin ze moeten komen te staan Ook de achtergronden worden zeer vluchtig uitgewerkt, zodat de tekenaar kan zien of de totale compositie binnen her vakje wel klopt.

Een bladindeling of lay-out van de strippagina, Die vormt de leidraad bij het maken van de definirieve

tekeniig

rd

Wiily Vandersteen

Paul Geerts

Debasisichets in non-repro-potlood vorm: de dinzet voor de defintitiere potloodtekening. Zo kan de teke- naar zien of de compositie binnen elk plaatje goed is.

4e Dat haus ziet A beelt ane Cr Jullie pijlen Pele eit eld?

ed wok de … den acten nnie, HA Oros TUF tre li 2

Haite te hanen

atd op hoed pilin

Ze atran Bk 0 Laten Ons! Been ‚ Daar be Jef

Lr Fe fe bel, van vmceltanernie ! Pan A ze bl ai ha

zele jd rAtraitia

Boven op de basisschets in blau:

non-repro-potlood wordt ru de defininieve tekening gemaakt mer zwart potlood. Frentuete foutjes in de compositie worden verbeterd.

Ae

jip

16

Als de basisschets klaar is, neemt Marc Verhaegen het zwarte potlood en werkt de schets verder uit tot de definitieve tekening, met alle details die erbij horen. Dat doet hij met de nodige zorg, zodat een haarscherpe tekening in zwart potlood het resultaat is. De vlakken die later zwart moeten worden (de broek van Lambik of de rok van Tante Sidonia), worden met potlood gearceerd.

Om 1 Suske en Wiske-pagina te tekenen (4 strookjes of balkjes) in zwart potlood, bebben Paul Geerts en Marc Verhaegen door- gaans 1 dag nodig. Dat kan wel eens vlugger gaan (minder moeilijke deeors), het kan ook wel eens langer duren (moeilijke composities en ingewikkelde decors).

Marc Verliaegen

De werkwijze zoals beschreven bij Suske en Wiske wordt ook toegepast bij de andere series.

Tekeningin zwart potlood (De Geuzen).

3 En B

deer, de wedslrijd Aruisboogsclijjen

c eam z A pp

IN Can “re \

(4 en) ds

LEE

datuurlijh, Veerde, Dj de

Erk.

fe alt beste

G À

GS Si Dr

Ban haal ik mju be

ee)

r NS

rz =e

MDA DE SCHIFTIIGSWEUSTAYDEN h BUWEN VEERLE EN EEN ZEKERE BRLOWIJE |

Al OVERWINNRARS OVER —

(yder jr de raus Ari geen meer vOLr, dame)

Tekening in zwar potloott, waarbij de blame norn-vepro-pottoodlijnen nog enigszins zichtbaar zijn.

(Bessy Natuurkommanco).

|

De volgende stap in het produktieproces van een strip, is het inschrijven van de tekst. Dat is het werk van Liliane en Anita, die als leteraarsters bij Studio Vandersteen werkzaam zijn.

Het leveren van een strip kan mechanisch en manueel gebeu- ren.

De nieuwe verhalen in de verschillende series worden mer de and ingeschreven. Herdrukken die aan cen hertaling toe zijn (het taalgebruik evolueert snel en moet aangepast worden), worden met de computer ingeschreven.

Op de plaats waar de tekstballoons moeten komen, trekt de etteraarster hulplijntjes, waartussen de tekst geschreven zal worden. Daarna trekt ze ook nog schuine lijntjes, zodat alle etrerjes niet alleen even hoog, maar ook even schuin komen te staan.

Met de rotring-pen worden nu de teksten ingeschreven, in een zeer leesbaar lettertype. De vertelteksten in kapitalen (hoofdlet- ters), de dialogen in onderkast (kleine letters). Een leesbaar ettertype is zeer belangrijk, want moeilijk leesbare teksten bederven de pret bij her lezen.

Het inschrijven moet met de nodige aandacht gebeuren. Een ogenblik van verstrooidheid en er staat een fout: een woord vergeten, een woord rweemaal geschreven, een zin vergeten, de tekst in een verkeerde tekstballoon, een spelfout…

Eventuele fouten kan men verbeteren door met witte afdekverf of een corrigeermiddel de fout weg te schilderen en nadien de verbetering aan te brengen. In sommige gevallen is het beter om de tekst op een apart stukje papier tc schrijven, dar daarna op de juiste plaas in de tekening wordt geplakt.

Nadat de tekst is ingeschreven, wordt de rekstballoon in inkt gezet. En ook de kaderlijntjes komen in inkt te staan,

Wanneer er een vertaling van het verhaal gemaakt wordt, zal de vertaalde tekst op een kalkblad, dat op de originele tekening komt te liggen, worden ingeschreven. Zo staan de teksten op de juiste plaats in de verschillende tekstballoons.

BR 1

Liliane Govers

| 1 Alvorens men de tekst inschrijft, 3 Nadat de tekst is ingeschreven, trekt men eerst buliplijntjes, waartus- mordt de tekstballoon in inkt gezet,

| sen de tekst zal worden ingeschreven. met bebuip van een sjabloon.

2 Met een rotring-pen worden de 4 Het resultaat is een keurig inge-

teksten ingeschreven, schreven tekst,

ABCDEFGHIJKIMNOPGRSTUVWKNZ

abede fShijhlmnoperstuvwKyez

Een volgende fase is het inkten van de podoodtekening. Dat ís het werk van de inkter. Die zal de potloodlijnen overwekken in inkt. Vandaar dat de potloodtekening vrij exact moet zijn, zodat de inkter weet welke lijnen hij precies in inkt moet zeten.

Als materiaal gebruikt men tekenpennetjes en Oostindische inkt. Fric De Rop beschikt over een heel arsenaal van pennetjes, variêrend in dikte, om de ligucen en achtergronden in inkt te zetten. Aangezien de potloodtekening wel eens wat verig kan zijn, doet men bij de inkt war ossegal, zodat de inkt niet gaat parelen. De door de tekenaar gearceerde vlakken (de broek van Lambik, de rok van Tante Sidonia) worden met een penseel of een dikkere pen zwart gemaakt

Dit werk moet mer grote zorg gebeuren. Vlekken maken is er niet bij. Als dat toch het geval is, kan een mesje (het tckenpapier heeft immers cen vrij gemakkelijk af te schrappen bovenlaag) of witte afdekverf de zaak wel redden. Is de vlek evenwel zo groot dat op die manier niets meer kan verholpen worden, dan kleeft men op de tekening een stuk wit papier en maakt de tekening opnieuw (eerst in potlood, daarna in inkt).

De inkter (inkrster) moet de srijl van de tekenaar respecteren en daarom zal hij dezelfde soepelheid in zijn lijnvoering weren te leggen, als de tekenaar in potlond heeft gedaan. Al is er altijd een verschil te zien tussen de zachtere en soepele podoodlijnen en de hardere en strakkere inktlijn.

De inkter (inktster) heeft ook ongeveer | dag nodig om een plaar (pagina) in :nkt te zetten.

Als de inkt goed droog is, wordt alles netjes gegomd en krijgen we een mooie zwart-wiltekening. Daarvan wordt een fotokopie gemaakt, met daarop in non-reproblauw de aanduiding waar de rasters (grijze vlakken) moeten komen, om 7o de strip (per halve pagina) in de krant te publiceren.

De boven beschreven werkwijze is eveneens van toepassing bij de andere reeksen die in Studio Vandersteen gemaakt worden.

Zo is Eugeen Goossens de inkter van De Geuzen, zorgt Anne Van De Velde vaor het inkten van Robert en Berrrand en is Patrick Van Lserde de inkter van Bessy Namurkommando.

Het kan ook gebeuren dat de tekenaar zelf zijn potloodtekening in inkt zet. Dat is ondermeer het geval met Karel Biddeloo die zelf de strip De Rode Ridder in inkt zet. Net zoals Edward De Rop dat doet mer Jerom en Eric De Rop met Schanulleke.

en Ee

Bd 9

Patrick Van Lierde

Arme Van De Velde

Het resultaat is een duidelijke en haarscherpe zwart-wittekening.

nf a NN

Dania beetje overstuur … Kan nooit zot worden BENT

HET Al 1 Zullen allemaal naar buiten gaan Om je gerust be Stellen |

Er 15 JEROM t

OM 5100

PRESSIE DELIJK NAAR B.

OM TAN TE STEL WISKE.

_MIET Ml

9PREKE

1e

Een geïnkte pagina. Tekst en teke- ningen zijn in Oostindische inkt gezet. (Robert en Bertrand).

HOE. HOE BECOMEN JIE veer wer pur | Porto se mssanen En voor MIA [IER LAAT ME NEC VOOR HET

GEWONNEN, 4 | EÉN BOTERUAMME N ZACHTGE-| II LAPJE HOUDEN. WAT ZIJN BELNE OE MET HAZELNOOT- /KOOKT ENDE, JULIE VAN PLAN

VANAF HE NIKS CHOCO VOOR MÉ {

GEEN AVONTUREN MEER.

WIJ WERDEN POOP- BRAVE BURGERS

TTI

VZ ko HIER SCHATTEBO VAN NT TINI pn IK KON VANOCHTEND VROEG NLET SLAPEN. HET

ME. ZO HOOR IK SE TERUG RN ï - NIEUWS WAS OP DE RADIO. ER 16 VANNAcHT EEN LUISTER … ZAT MUSEUM WAAK SOORTEMENT VAN PINOSAURUS OP DVE LOOP GEGAAN,

„ JOEK! HET VANOCHTEND | UIT HET MUSEUM. DAAR Wil (K HET MINE

II OVER HAD. VAN WETEN. KOM MEE, JOEKI |

EL TOCH 15 ER 115 BIJZONDERS AAN OË HAND DIE DRIE MANNEN DAAR … SCHOPPELIJK ele í DAAR ) JA, DAARVOOR

raden HAPPELIJK ( je WILIE DAT MAIS.

— PUNT ONS GEBRUI -

=S ACHTERUIT | 5 flo | KEN. OM VERKEERS —

VEROOR Oe hé EN rl Î

fp NEE WG B wen, AGINT TE SPELEN

FROBERT EN VERTZAND | DIE HEBBEN

OAT 15 PROFCGSOR POLLO. EN NAAST 950 POU A 5 Irene HeT scaouwart. eek oor | KAT AN DE WERO

HEM GENERAAL BERNISSALT VAN HET pp £)

VADOEGER EN DIE VAN OIENO ee FEERGGADID MCEHOLDEN WET,

MI, DE HOOFDREDACTEUR VAN nà Ld IK DAN _ALTIJC OP HE

HÉT BANIER *, OE BELANGRIJK Á BOTSEN ?

STE KRANT VAN HET Á

Een geïnkte pagina. Tekst ent teke- ningen zijn im Oostindische inkt gezel. (De Geuzen).

2 Ee

HEREN BIJ HET VALLEN

KAN DE AVOND TERUG MARA HUN HOEVE

[ENANtiês Eft VERE 3 GAAN EEN ONGJE UIT (SE

HENGELEN EN

Hannes, wel je nog hoewe | (Eg ” doen 6 hel bie Oer! We zijn hier niet) vroeger in zo'n Hooiopger \_\nog eens, Veerle 2 ff Es alleen” Hannes 1

gingen minnekoren ?

Hil Wie wis ae

her dan wel 2 Ze verwent me met

dele hiopebovijes

Veerle, Jo er nieuws 7.

Een geïönkte pagüwua. Tekst en teke ningen zijn im Oostindische inkt gezet. (Bessy Nauuurkommando),

HOPELIJK KUNNEN ZE HET € GOED MET ELKAAR

47) (W DE ECHTE MARK BROTHERS WAREN VIER BROERS DIE TI-DENS GE

j\\ Harpo 70e anoere JAREN “50 KNETTER -

MaR-BRDTIER |

VATER DE NiooAô KOMEN DE SUSTTTUUT Enca PIERRE, ALS LEIDER Vâls HET naan GORILLA PRI NAAR HET STUDIECENTRUM 2M HET VERDERE STRIJDPLAN OP ZE WILLEN VOOR ËENS EH VOOR AL EEN ENDS MAKEN AAN OE STROPERSPRAKTI DE LAATSTE GORILLAFAMILIES HET VITRO!

Karel Biddeloo heeft in de loop der jaren een eigen techniek ontwikkeld bij het inkten van zijn tekeningen. Hij gebruikt vrij regelmatig fotokopieën van foto's van ondermeer gebouwen (kastelen, stadsgezichten enz.) en landschappen (woestijnen, wouden, zeeën enz). Die vergroot of verkleint hij en bewerkt ze met witte verf of zwarte inkt, om bepaalde effecten en contrasten te bekomen. Op die manier krijgt hij een sterk fotorealistisch beeld, dat de spankracht in her verhaal doorgaans

ten goede komt.

Karel Biddeloo

pn annelne: en,

[Maree PDE OAG OMSTREEKS HET miDDheuur…).

EE ej

Blauwdruk

Nu volgt een technische ingreep in de fotogravure. Van de originele tekening die nu in inkt staat (groot formaat - 31 cm breed) wordt een forografische opname gemaakt. Het resultaat daarvan is een verkleinde reproduktie (op her formaar van het album - 17 cm) in blauwe (non-repro) druk op wit tekenpapier, waarvan de rugzijde geplastificeerd is (om het krullen van het papier tijdens het inkleuren te voorkomen). Dat is de blauw- druk,

Alles wat zwart was op de tekening is nu blauw op de afdruk Bij de blauwdruk hoort een lijnfilm, Dat is een transparante film waarop alles wat zwart op de tekening staat, ook zwart op de Ëlm zichtbaar is. Lijnfilm en blauwdruk hebben precics dezelfde afmetingen.

Wat opvalt is dat de teksten uit de balloons verdwenen zijn. Dat heeft te maken met het [eit dat de Suske en Wiske-albums in meer talen verschijnen. Er worden aparte tekstfilms geraakt, voor de Nederlandse en de andere talen. Die tekstfilms worden dan samen met de tijnfilrn (waarop de tekening staat) op de blauwdruk gelegd

Op de blauwdruk gaat men inkleuren.

Bij de blauwdruk hoort ook een lijnfilm. Dat is een transparante film waarop de tekening in het zwart staat Lijnfüm en blauwdrur hebben precies dezelfde afmeting.

De blauwdruk is een fotografisch verkleinde afdruk (în blauw) van

on Jedgen ze Ki et haardvuur,

dan hebben we het dekhar warm,

I= 5

Res br beweeg! tels onder

== id ams — xr

bk geel het ven HL me Hook à ú

Wlorzuchtig, Wiske! Je weet

ziek wal hel 15 !

WEER t

7obrast DP TOBIASKEN

js nd

7 pan nj Je

nêetuk Kort mont dlleen, nt daf mormel ook nog in

29

Nu begint het kleurrijkste werk bij het maken van een strip.

Het inkleuren van de blauwdruk. De iakleurster beschikt over heel war potjes verf. Meestal plakkaatverf. De meeste kleurtinten worden door de inkleurster zelf aangemaakt op basis van de drie boofdkleuren: rood, geel en blauw. Door bij deze drie kleuren wit te voegen, krijgt men lichtere kleurtinten (lichtrood of roze, lichtgeel cn lichtblauw). Door deze tinten dan weer onderling te mengen krijgt men uiteindelijk een uitgebreid gamma aan kleurcombinaties, van licht naar donker, van fel naar heel zacht.

Ook ander kleurmateriaal kan in aanmerking komen, zoals ecoline, kleurpotlood, kleurstiftern enz. Er bestaan ook speciale vloeibare niet-dekkende kleurstoffen die men gebruikt bij het spuiten van de tekening (de blauwdruk) met airbrush

Men kleurt dus de blauwdruk in, vrijwel nooit de originele tekening, Al zijn er uitzonderingen. Een serie als Storm bestaat eigenlijk uit originele kleine schilderijtjes, die samen een strip- pagina vormen.

Bij Studio Vandersteen kleurt men dus op de blauwdruk in.

Rita is inkleurster van onderroeer de serie Suske en Wiske. Zij werkt kleur per kleur, doorgaans eerst de achtergronden, daarna de personages. Dus eerst de blauwe luchten bijvoor- eeld, dan het groen van het gras, het groen van de struiken en bomen enz, tor ze uiteindelijk de (guren een kleurtje geeft, waarbij dan eerst de huidskleur wordt aangebracht op gezich- ten, armen, benen enz.

Het resullaat is een volledig ingekleurde pagina, waarop allc zwarte lijnen en vlakken ontbreken. Wanneer men de lijnfilm, waarop alle zwarte lijnen en vlakken wel staan, op de inge- kleurde blauwdruk legt, krijgen we het definitieve kleurrijke resultaat: een volledig ingekleurde en netjes omlijnde strippa- gina

Net zoals de serie Suske en Wiske in kleur wordt gezet, gebeurt dat ook mer de andere reeksen

Zo brengt Marie-Claire kleur in het leven van Robert en Ber- trand. Ursla is de inkleurster van De Rode Ridder. Diane zorgt voor her kleurwerk hij Jerom en Suske en Wiske. Rita zet De

Geuzen in een kleurtje en Hannelore is de inkleurster van Bessy Natuurkommando

Rita Bernaers

Hannelore Van ztieghem

De inkleursters maken zelf cen Het inkleuren van de blautedruk is uitgebreid gamma kleuren op basis een precies werk. Een vaste hand is van de drie hoofdkleuren + wit geen overbodige luxe.

De blarwdruk is kleurd. Alleen het nog.

De lijnfilm, waarop al lij vlakken saar:

o

„ster beschikt in se

' E ka blij dat.

jullie gekomen zijn.

ZE En laat ik er meteen aan W

\, toevoegen dat de zaak ernstig is dl

CIK then blij dat

jullie gekomen zij En laat ik er meteen aan W

toevoegen dat de zaak

ernstig 15 … pe Ì

| EAN

34

ingekleurde blauwdruk + lijnfilm.

(Bessy Natunrkommando).

ENKELE a CATER IN / Ee: | ni En TSE DE STEM

HET STUOIECENTRUN VAN DAN EN KOHT Op.

Pe ma ‚ld 4 6 ï

HARPO 7 IK BEN HET.

KOH, sóneENs ! nn

7 N05 STEEDS SCHUW, HARPO 7 Bil TOCH JE VRIEHOIN ? 1 HIED 15 OOK HIET BANG VOIR

PIJN, MAAR HET IS DE

BESTE OPLOSSING ER FEN GROEP GORILLA'S VLAKBIJ IK BRENS DE JONGEN IN HUN BUURT

Ai d0ED 20 zr

> kn maar Klene HONGEN |

SNCEPJE VAN TANTE >

LEKKERE BET

druke + lijnfilra

AES DUIZENDEN CARROCHOEN (USP DE YLAKTE VIN WOEAINGEN KONE

Een eervol mrt Oise! wal ik

{wers !iact net seuw Koorbij on}

OMSINSEND 4 HEE einde Is nabij!

==

<5

LD

ej

am)

Zo, dat was het dan. Nu weet je hoe het er aan toegaat in Studio Vandersteen. Misschien wil je ook wel eens een strip schrijven, tekenen, letteren, inkten en kleuren. Dat kan!

Je gaat nu zelf aan de slag, Stap voor stap laren we je zien hoe de bekendste personages uit Suske en Wiske getekend worden.

Potlood in de aanslag. Klaar? Start!

We beginnen met het tekenen van het hoofd, Hiervoor kunnen we enkele eenvoudige basisvormen gebruiken, zoals een cirkel, een ovaal of een rechthoek. Mer de nodige aanpassingen komen we tot de bekende gezichten van onze striphelden. Voor we het vergeten: een hoofd bestaat uit ogen, wenkbrauwen, neus, oren en een mond, Verder hebben niet alle mensen haar op hun hoofd, dus ook niet alle striphelden hebben dat, nietwaar Lambik?

Samenstelling van het hoofd.

Teken een cirkel of een ovaal en trek daarin een verticale en een horizontale hulplijn. Teken deze hulplijnen niet te hard, zodat je die later zonder problemen kunt weggommen De verzicale lijn dient voor de plaatsing van de neus, de horizon- tale voor de ogen. Boven de ogen komen de wenkbrauwen te staan. Onder de neus tekenen we de mond. De oren staan op de hoogte van ogen en neus (zie de gestreepte band op de schets). Daarna geven we het hoofd al dan niet een mooie haardos.

horizontale verticale hulplijn

plaatsing oren = hoogte ogen + neus

Enkele bekende personages uit Suske en Wiske

Uiteraard komen Suske en Wiske aan bod. Verder ook Lambik, Jerom en Tante Sidonia. Als bijfiguren dachten we aan professor Barabas en Krimson. En natuurlijk vergeten we Schanulleke niet.

Al de hoofden van die personages kunnen we onderverdelen naar de basisvorm.

Cirkel

Het is vrij duidelijk dat het hoofd van Lambik gebaseerd is op een cirkel

Ovaal

Het hoofd van Suske en Jerom is in zijn meest eenvoudige vorm terug te brengen rot een ovaal.

Eivorm

Een bectje een bijgewerkte ovaal is de eivorm. Typisch voor het hoofd van Wiske.

Rechthoekig

Het hoofd van Tante Sidonia is den weer smaller en langer. In zijn meest eenvoudige vorm is dat terug te brengen tot een rechthoek.

Enkele nevenfiguren

40

Draaibeweging met het hoofd

We kunnen ons hoofd draaien. Stripfiguren kunnen dat ook.

Wanneer je een hoofd in een andere richting wilt tekenen, moet je wel enkele spelregels in acht nemen.

We beginnen weer met de basisvorm, maar we verplaatsen nu de verzicale hulplijn meer naar links of naar rechts, al naargelang we ons personage naar links of naar rechts laten kijken. De horizontale hulplijn blijft op dezelfde lijn staan

Op- en neerkijken

We kunnen niet alleen ons hoofd heen en weer draaien, we kunnen er ook mee omhoog en naar beneden kijken. Maar dan zijn er weer andere spelregels belangrijk, In dit geval blijft de verticale hulplijn op dezelfde plaats en zal de horizontale hulplijn een boog vormen naar bover. (omhoog kijken) of naar onder (naar beneden kijken).

Gelaatsexpressie

Als laatste onderdeel in verband mer het tekenen van hoofden, leen we even op de expressie van her gezicht.

Zonder ook maar een woord te spreken, kunnen we heel wat zeggen. Anderen kunnen aan ons gezicht zien of we blij, boos, angstig, verrukt, depressief ol verrast zijn. Een kwestie van enkele lijntjes.

Opbouw van de figuren

Om figuurtjes te tekenen hebben we uiteraard mecr nodig dan alleen maar het hoofd. Nu is de bouw van het menselijk lichaam niet zo eenvoudig (wat had je gedacht?) Wij beperken ons echter lot het aanleren van enkele cenvoudige methodes.

Belangrijk is wel, dat de bouw van het lichaam, of je nu realistisch (net echt) of humoristisch tekent, in verhouding moet zijn.

Lijnfiguurtjes

Deze opbouw is zeer eenvoudig. De figuurtjes opgebouwd uit

«draad», bestaan alleen maar uit lijntjes. Wanneer de basisvorm op papier staat, wordt het figuurtje «aangekleed».

Belvormen

Een betere methode dan de eerste. Door het tocpassen van deze methode krijg je direct een figuur dat «gevuld» is, en al dichter bij de eindfase aansluit.

Opbouw in elementen

Een andere manier om een personage te tekenen, is het lichaam

«opbouwen» uit verschillende elementen. Iet hoofd, de boven- armen, de onderarmen, de handen, her bovenlijf, het bekken, de bovenbenen, de onderbenen, de voeren.

In de handel zijn er van hour en/of kunsstof gemaakte poppen, die je in alle mogelijke houdingen kunt zetten, en dan nateke- nen. Hou ook rekening met het feit dat elk van die «elementen»

op zich kan bewegen. Zo krijg je een beter idee van hoe het hele lichaam beweegt

Heb je eenmaal de constructie van her lichaam getekend, dan kun je het aankteden.

Materiaal

EEE EAI

We beginnen met het begin: het potlood. Doorgaans werken striptekenaars met een vulpotlood. Maar een gewoon podood is ook goed. Kies een zacht potlood voor de basisschetsen (ar. 2) en een iets harder voor de definitieve tekening (nr. 4) Verder heb je een zachte gom nodig, een lat met inktrand (zodat je lijnen in inkt kunt trekken zonder vlekken te maken) en natuurlijk papier. Kies een tamelijk groot formaat (striptcke- naars tekenen altijd groter dan het uiteindelijk wordt), bijvoot- beeld een A3-formaat. Dat papier moet van gocde kwaliteit zijn.

Het papier mag niet te glad zijn als je gaat inkten mer een penseel, het mag niet te korrelig zijn als je gaat inkten met een pen.

En nu maar tekenen. De tekening aanschetsen en daarna in de definitieve vorm zeten. De tekstballoons worden nu ingeschre- ven met een pen (eventueel cen rotringpen), maar een fijne viltstift is ook goed. Na de tekstballoons wordt de potloodteke- ning geïnkt. Hiervoor kun je mer Oostindische inkt aan de slag.

Je gebruikt een tekenpen, een rotringpen of een penseel (wat erg moeilijk is). Maar ook hier kun je mer een fijne viltsúft goed werk leveren.

Daarna moer je de zwarte tekening met een zachte gom even gommen. Doe dat voorzichtig. De gomresten veeg je weg met een pluim zodat je niet met klamme handen over het wite blad hoeft te vegen.

En dan de blauwdruk. Hier kunnen we ons behelpen met een goede fotokopie. We laten onze tekening verkleinen op Aá-for- maat. Maak de kopie op stevig wit papier. Dat is dan jouw blauwdruk, zij het dan dat hij zwart is. Laat meteen enkele opieën maken; als je dan al eens pech hebr, heb je meteen een andere bij de hand, Op precies hetzelfde formaat laat je dan ook een fotokopie maken op transparant. Dat wordt de

ijntilm. Daar heb je er maar één van nodig

Het inkleuren tenslotte. In de meeste gevallen werken de inkleurders mert plakkaatverf. Maar ook transparante inkten,

ecoline, stuúften en kleurpotloden (of een combinatie ervan) omen in aanmerking. De kleurkeuze hangt af van het onder- werp, maar gebruik liefst frisse kleuren. Wanneer je kleuren moer mengen doe jc dat bij voorkeur op een bordje (er beslaan ook mengpatjes), Nooit met de verf aan je penseel in een ander ore gaan, want zo maak je de kleuren vies en kun je ze niet meer gebruiken.

Wanneer alles netjes ingekleurd is, leg je het transparant over de inkleuring

Een gesprek met Paul Geerts, de tekenaar van Suske en Wiske.

Striptekenaar word je niet zomaar. Het is vaak een proces van hard werken en een beetje geluk, Toch bestaat de kans dat iemand van jullie een striptekenaar wordt. Paul Geerts (de tekenaar van Suske en Wiske) werd immers ook niet metcen beroemd!

Wanneer las je eigenlijk voor her eerst een strip?

Als jongetje van 6 tot 7 jaar had ik al veel interesse voor strips. Zo las ik heel veel De kleine zondagsvriend, Daarin stonden toen al veel Beet - strips van Willy Vandersteen, Zo keek ik elke week uit naar Sinbad de zeerover. Op mijn achtste las ik dan voor het eerst eert Suske en Wiske, Het eiland Amoras Jk had toen nooit kunnen dromen dat tk de tekenaar zou worden van Suske en Wiske.

Had je van kleins af aan al interesse voor tekenen?

Zeker, ik wilde nooit speelgoed. maar wel klerpotloodjes, verfjes en ander tekerrmateriaal. Als bet dan Roud was, zat ik altijd te tekenen.

Andere zaken interesseerden me niet,

Wilde je toen al striptekenaar worden?

Nee, eigenlijk niet. Ik was altijd de eerste van de klas in tekenen, maar striptekenaar worden, daar dacht ik toen niet aan. Op mijn veertiende ben ik naar de academie gegaan en na drie jaar had ikk mijn cyclus (die normaal vier jaar druurt) voltooid. Toen hen ik gaan werken. Ik

had het geluk altijd jobs te vinden die creatief waren, van decorateur tot letteraar.

Hoe ben je dan bij Studio Vandersteen terechtgekomen?

fn 1968 hen ik met mijn eerste stripverhaal, De verdwenen Smirre), naar Willy Vandersteen gestapt. Ik mocht beginnen als hulpje, werd mkter van Willys Suske en Wiske en werd nog later zelfstandig tekenaar van Suske en Wiske.

Mijn eerste geïnkte verbaal was De charmante koffiepot. Mijn eerste totaal zelfgemaakte strip De gekke gokker, maakte ik precies 19 jaar geleden.

Toen Willy Vandersteen Suske en Wiske aan mij overdroeg, was dat voor beiden een emotioneel moment. Voor Willy naturlijk omdat bij zijn geesteskinderen aan eert ander overdroeg. En voor mij omdat ik besefte dat ik een grote verantwoordelijkheid kreeg. Je Run je voorstel.

len dat ik met een ei zat. Gelukkig bad ik aan Willy Vandersteen een enorme stern.

Denk je ooit wel eens aan de dag dat je inspiratie op zou kunnen raken?

Natuurlijk denk ike daaraan. Waarschijnlijk is dat bet schrikbeeld van

alle kunstenaars. Je gaat op een dag achter je bureau zitten, pakt een vellege papier, begint en… niets. Nieuw velletje, weer wat krabbels en weer niets, Intussen wordt de berg proppen op de grond steeds groter.

en op een gegeven mament is het dan helemaal afgelopen

Toch ben ik nooit echt bang geweest. Ik denk dat ik nooit uitverteld zal raken. Indrukken blijf je altijd opdoen, in mijn vrije tijd, tijdens mijn reizen…

Heb je er ooit behoefte aan gehad iets anders te gaan doen?

Aan Suske cn Wiske heb ik beide handen vol, daar kan wat tijd betreft echt niet veel meer bij. En de tijd dat ik vrij ben, heb ík hard nodig om mezelf weer op te laden zodat ik daarna weer vaor honderd procent kan werken. Toch ben ik ook wel met andere technieken bezig om mijn fantasieën in beeld te brengen, Aguarellen bijvoorbeeld, of olieverfschilderijen, Helaas blijft hiervoor weinig tijd over.

Er zijn veel jonge mensen die leuk kunnen tekenen en daar best hun beroep van willen maken. Welk advies zou jc ze geven?

De eerste vereiste om striptekenaar te worden is kennis opdoen in de klas. Stechts als je veel weet, kim je veel verhalen bedenken. Ten tweede, geloof in jezelf. heb vertrouwen in eigen kunnen.

Ten derde, teken omdat je het een fijne bezigheid vindt, en richt je niet te veel op het geld dat je ermee kunt verdienen, daar boef je zeker de eerste tijd toch niet op te rekenen

Bovendien moet je een goed verbaal hebben, Pas als dat goed in elkaar zit, zet je bet in tekst en tekeningen om. Een slecht verbaal zal nooit een. goede strip worden. Hoe moor je het ook tekent.

Hoe begin je een verhaal?

Met denken. Maanden denken en lezen. Inspiratie opdoen, een idee laten rijpen en verder ontwikkelen. Fn als je merkt dat je een verkeerde weg bent ingeslagen: helemaal van voren af aan beginnen. Al met al een moeizaam proces, Het verloopt met veel inspanning en zweet.

En hoe eindig je een verhaal?

Met de knipoog van Wiske!!!