« I
A. 1890 N«. 124
KON. INSTITUUT VOOR TAAL-, LAND-
EN VOLKENKUNDE
^w^ r/
— R E D A C T I E —
MB. P. BROOSHOOFT.
Verantwoordelijk Hoofdredacteur.
- ) o ( -
ABOÏfNEMENTS-PKIJS PER « MAANDEN.
Toor NEDERIAKDSCH-INDIË. . f 2 0 - Buiten INDIE , 2 5 - Abonuemeutsseldeu moeten looruit betaald worden,
- ; o ( -
DE HOOFDAGENT VOOR NEDERLAND.
De Firma E. J. B R I L L te L E I D E N ,
- u t V '
MAANDAG; 2 JUNI. XXXlXe JAARGANG.
" ' 7 7 . . T T T T T T : ^ " - - ^ - ^ = g g
••^-, HAIDELS- m ADYEETENTIEBLAD.
« ; ! i * ' « \
J
^^'4'iMdS.
A D M I N I S T H A T I E
JHR. DR. H. VAN ALPHEN.
Uitgever^Drukker-^Adminiüraleur. Semuranq.
T A R I E F V O O R A D V E R T E N T I Ë N . Voor elke 1 tot 10 woorden, voor 1 of 2 plaatsingen. . t l—
Advertentiën over dubbele kolommen geplaatst, worden dni.
bel berekend en zoo vervolgens,
GROOl'E LETTERS worden berekend naar de plaatf- ruimle die zij innemen.
ABONNEMENTEN op een Advertentie die minst«i twea maal aweeks geplaatst wordt, worden aangenomen:
Voor 3 maanden met \0 % korting,
» 6 » » 25 ji »
» 12 » » 50 •< ,
Ailjertentiën worden CONTANT betaald en moelea
»w.r Mxt nnr aan ous burean ann^eboden worden.
m i BRIVEI
3 Juni 1840 - 3 Juni 4890.
De lezer zal, hopen wij, niet bij den ruil verliezen, wanneer wij hem ditmaal niet eerbiedig doen opzien tot een minis- ter of raad van Indië, doch slechts ^ijne u.»a<xac;»l nageii vooi" twee eeiivuiiuigo raenschen, die geene rol speelden in de geschiedenis huns lands, maar in stille deugd, tot eigen vrede en nut van an- deren, vijftig jaren te zamen leefden.
Dit, echtpaar, dat morgen het schoono gouden bruiloftsfeest zal vieren, is hel door geheel Indië bij name bekende echt- paar STOLL.
* * *
Daniel Frederik Stoll werd geboren In den Briel, den 24sten Pav^. 1809. Zijn vader was officier bij de raarinj, zijne ntioeder eene dame uit Noorwegen.
Evenals zijn oudere broeder Jan Wil- lem, die in 1861 te 's-Hage als kapi- tein ter zee is overleden, werd Daniel Frederik bestemd voor de marine, en maakte op IGjarigen leeftijd als adelborst eene reis om de wereld, die twee jaren duurde en waarvan voor den Semaranger o. a. de bijzonderheid valt opteteekenen, dat de toenmalige regezit van Torhaja met datzelfde Echip nnar het hem aan- gewezen veibanningE:ooid Arabon werd vervoerd.
De jonge Stoll bleek echter geen zee- beenen of liever geen zeemansmaag te hebben, want gedurende die geheele reis was hij bijna onafgebroken zeeziek, zoo- dat hij op alle pleisterplaatsen naar den vasten wal moest worden gezonden om wat op zijn verhaal te komen. Om die reden zeide hij, bij terugkomst in 't va- derland, den zeedienst vaarwel, en stu- deerde voor ingenieur van den waterstaat.
A l s n s n i r a n l - i n o p n i p i i n Kr.>f.Vil Vili n i •
veer 31, zijne vrouw 19 jaren oud. Reeds eenigen tijd te voren had de aspirant- ingenieur eeu binnenlandsch verlof voor onbepaalden tijd verkregen, met hel doel om in 't landelijke overtegaan, zeide daar- na den dienst voor goed vaarwel, en werd administrateur en medeëigenaar van de door hem zelf ontgonnen' koffieonderne- mingen in het Bodjasche: Djali-^kalangan, Soesoekan en Medini,
Van het achtjarig beheer, door Stoll over deze landen gevoerd, valt o, a. opte- teekenen dat hij de eerste was, din de
West-Indische bereidingswijze der koffie van Oost-naar Midden-Java overbracht.
Te Djati'^kalangan bouwde hij een kof- fiepelmolen onder een dak, dat slechts rustte op één stijl in 't midden, dus bij wijze van parapluie. Dit koepeldak werd in der tijd heel wat bewonderd. Over 't algemeen had Stoll als bouwkundige een goeden naam. Te Wirosari, waarheen wij hem straks zullen volj.en, bouwde hij over een ravijn een aquaeduc van plm 200 meters lengte, die door leciinici zeer werd geroemd.
De zaken in het Bodjasche gingen naar wensch, totdat in 1848 StoU's linantieele tegenspoeden begonnen met de verba- zende koffiedaling van f 40 op f 17 den picol. Hij werd hierdoor genoopt, zijn aandeel te verkoopen en ontslag te ne- men alb administrateur, ea begaf zich met zijn gezin naar Wirosari, in de Se- marangsche afdeeling Clrobogan, waar hij twee rijstpelmolens oprichtte en handel dreef in rijst en padi.
Reeds terstond trof hem hier, met de bevolking, een zware ramp, de be- kende Demaksche hongersnood van 1840, door misgewas en schandelijke nalatig- heid van het vaderlijk bestuur in 't leven geroepen. Een ramp was het voor hem nlthans finantieel; want moreel werd door deze droevige gebeurtenis do naam van het echtpaar Sloli fo Wirosari terstond gevestigd. Niet alleen brachten StoU's raadgevingen aan den resident van Se- marung en den ass. res. van Demak en Grobogan veel toe om de ramp spoe- diger te bedwingen, maar persoonlijk deden hij en zijne vrouw het hunne om den nood van vele ongelukkiffen te leni- t
hem vragen, wedhono te mogen worden.
Gedur'ende de 21 ja'-on van hun verblijf te Wirosari is nimmer slot of sluiting aan de deuren en toob. nooit sprake van dief- stal geweest. IIadder> de jongens bij het baden of visachen eenig stuk' goed, hoed, sclioenen, riem met zilveren gesp, visch- gereedschap, aan den rivierkant laten lig.- gen, dan werd het ciaor 't kampongvoik trouw te huis gebracht, voor moeaer Stoll vvas gee55-<?;.jor;it^% te groot als hare hulp werd in\ " Men ; Lij racht en ontij, voov z i e ' u P o f b i < ^ ^ - ' r 3 'hn da minste kampongbewoonster, ging zij, als men haar kwam halen, er op uit. Allengs werd zij in de school der ervaring eene bekwame heelraeesteres. De loerah van Djati.sarie kreeg een kogelwond in zijn voet, werd natuurlijk naar het huis Stoll g e d r a g e n - mevrouw opereert den voet met een paar kleine mesjes, haalt den kogel er uit, en een paar weken later maakt de palient zich op zijne gewone wijze verdienstelijk voor het vaderland . Dieinan, van de kam- pong Wedoesari, zit op het dak van zijn huis eenige repai-alien te verrichten, splijt door een val naar beneden zijn voorhoofd ongeveer in tweeën, wordt meec dood dan levend bij mama Stoll gebracht—en komt
haar eei.igedagen later in dank voor zijn hersteleen paar kip[i;n brengen, wel is waar met een paar scheef aaneen ge- groeide wenkbrauwen (want het verband van mama Stoll zal wel een weinig met de regelen der kunst hebben gestoeid) doch overigens als de oude üieman; arm maar heel.
üergelijkegevallon waren ontelbaar. Van Japara en Rembang kwamen de menschen om door moeder Stoll te worden genezen.
Een loerah uit Rom.bang kwam op een goeden dag meteenspan sapies aanzetten, wijl zij hem had genezen van het graveel, waaraan hij lU j.tren had geleden. Zoo be- toonden de mensclienhunne dankbaarheid door kleine geschanksn, doch daarin lag niet de waarde dor zaak noch voor me^
vrouw Stoll noch voor de patiënten—hulp- vaardigheid aan de eene, erkentelijkheid aan de andere zijde schuilde bij beiden in 't hart.
Ook het karakter van den heer Stoll
I r o e c veel b i i o m ( l ; i t , i / f l r l r a j i w f > n v n n (\p.n
vrouw Stoll gaf bij het vernemen der lij- ding een vreeselijken gil, viel herbaalde- lijk in zwijl), kon niet meerloopen. Haar man, per renbode geroepen, kwam des avonds te 8 uur. Die ontmoeting tusschen de ouders moet schrikkelijk zijn geweest.
Wij willen, schoon in dit overzicht zoowel aan het leed als aan het lief eene plaats moetende ruimen, hen ni3!; meer dan noo- dig aan dat vreeselijk oogenblilc en den diep treurigen tijd die er op volgde irerin- neren. Maar lief inderdaad is het blijk vin genagenheid, .'iim n3a''aanlt i-.i.m'r yji;
dit verlies nog jaren later door de bevol- king gegeven. Het graf n. 1. van hun kind te Wirosari wordt nog steeds, uit eigen beweging der desalieden, neljes onderhou- den en n.et versche bloemen bestrooid.
Voor eenigen tijd kwam er onverwacht een der broeders, en hij vond om de graf- tombe alles schoon gemaakt en versche bloem.en er op gestrooid.
De heer Stoll, in zijne particuliere on- dernemingen finantieel ten eenenmale te- leurgesteld, trad nu weder in 's lands dienst, en werd in October 1809 geplaatst te Semarang als gezworen iandmeter tevens chef van het kadastraal statistiek bureau.
Deze betrekking vervulde bij tot 1880, toen hi.] wegens hoogen leeftijd 'stands dienst voor goed vaarwel zeido. Om den ouders herhaalde verhuizing te besparen, kochten de zoons voor hen het heerlijke huls en erf op BoJjong, waar zij nog thans wonen, zich verheugende in het bezit van talrijke brave kinderen en klein- kinderen.
Behalve toch een voorzoon van den heer Stoll, .Tan Willem, die van Mevrouw Stoll dezelfde liefde en zorg ondervond als hare eigene kinderen, werd hun echt gezegend met zes zoons en eene dochter, waarvan nog vijf in leven. Al die kinde- ren, behuiv John die op jeugdigen leeftijd door het reods vermeld jachtongeluk siierf, laten afkomcüngen na.
Jan Willem, de oudste, sneuvelde als ass.-resident van Sintang (Wester afd. v.
Borneo) toen hij belast was met de poli- tieke leiding van eene expeditie tegen da Kapoeas dajaks om het koppensnellen te- gentegaan. Ilij werd op het stoomschip
nRnrinftl." (](tnv nc^n vii,Ti-rlf>liil/-fin k n o f t l I
het Zcestrand. Aan de jongeren hebbon een gouverneur en vijf gouvernantes hunne talenten ten koste gelegd; de gouverneur werd echter spoedig tabaksopziener op de onderneming — bet ging alles huiselijk in dien ouden tijd — en van da vijf goa- vernantes trouwden er vier uit het huis van moeder Stoll, Marie en George heb- ben school gegaan bij den heer van Kei- teren, vóór deze Da Loootnotief oprichUe, en be/.ochtei! later het gymnasuim te Ba- tavia, waar zij met succes het groot-amb- ten,' •^.-.j.'vi/.ri.rï.K^h'.>-»" nrrrr''^,".,' ^^'><- \- ?•
zen'ijke volduaning moge'n da oude "lui op de liefde en zorg, aan hunne kinde- ren besteed, terugzien.
Hun stelsel van opvoeding was streng- heid, gecombineerd met vrijheid. Kastij- ding, en gevoelige ook, was bij ongehoor- zaamheid of lOvertreding de boodschap, zonder hetwelk trouwens zes wilde jongens, opgroeiende in het buitenleven, niet in bedwang waren te houden geweest. Maar waar zij de perken niet te buiten gingen was hunne vrijheid zoo groot, als weinige jongens in hunri^j^^agd genieten. Gymnas-
tioeeren, visscl ;, , jr<gen, zwemmen en andeA lichaamsDewegingen of tochten wirAschering en inslag, en de oude heer gingmi veel daarvan voor.
lifzelf tochjwas, hoe kalm van aard, een groot vriend van lichaamsbeweging. In zijn jongen tijd was hij een onvermoeid ruiter en buitengemeen biljartspeler; nog thans, op ruim tachtigjirigen leeftijd, kan men herndagelijks tusschen 11 en 1 uur zijne partij poule zien spelen op Amicitia, en de medespelers zullen getuigen dat niet zij met de meeste potjes gaan strijken ; thans echter worden de ballen kalm en net over het laken gestuurd, vroeger vlo- gen zij nogal eens over den biljardrand, want de coup de queue van Stolt was be- kend om hare iorschheid. Ook in tim- meren, draaien, en dergelijk werk had hij veel ambitie. Nog kort geleden, op 80 ja- rigen leeftijd,werktehij nu en dan in zijn atelier in een der bijgebouwen van zijn huis, waar eene vrij volledige verzame- ling werktuigen is bijeengebracht . Thans bepaalt hij zich, naar wij meanen, tot minder vermoeiende liefhebberijen., als
firnivAnt.flfllt p n d f l r c f ' i l i i k o
y>^^^
het eiland Marken in kaart, verrichte peilingen in de Zuiderzee^en bouwde het eerste telegraafstation te Barendrecht.
Op 2ijarigen leeftijd werd hij ter be- schikking gesteld van don Gouverneur Generaal v. N. Indiê, vertrok den 2Gsten April 1834 met de Olivier v. Noord, kapin.
Gribbert de Jong, van Nieuwedicp naar Batavia en kwam daar den Odan Augustus aan, na een reisduur dus waarin een tegen- woordige mailstoomer bijna tweemaal heen en weer kan varen.
Op 1 November vertrok hij met de bark Blora, kapitein I^uneli, van Batavia naar Semarang. Typisch Indiscli is de spoed- order voor deze nieuwe bestemming, die hem met zooveel snelheid derwaarts deed veitrekken, dat hij zelfs geen tijd had om zijne boeken intepakken. Zij luidde, dat hij op staanden voet opnemingen moest gaan doen vooreen nieuwe haven te Se- marang. Dat was in '1834 — en eerst om ende bij 1860 werd met deze havenwer- ken een begin gemaakt! in dien tusschen- tijd vloeiden ruim 000 millioen guldens, als bijdrage en batig slot, uit Indie naar Nederland (')
Te Semarang diende SloU enkele jaren als aspirant-ingenieur, en vond er tevens den grootsten schat zijns levens : de vrouw die morgen zijne gouden bruid zal worden.
Betsy Mathilde Timmerman Tliyssen werd den 4sten Mei 1821 te Malakka, dat sedert 1814 weder in handen der Hollanders wa?, geboren. Zij was de jong- ste dochter van den laatsten hollandschen Gouverneur dier bezitting, die deze na het bekende traktaat van 17 Maart 1824, waarbij ons recht op geheel Sumatra, daarentegen dat van Engeland op Mulaiviiu met Penang en Singapore weid erkend, aan de Britsche regeering overgaf. Do heer Timmerman Thyssen ging zijn pensioen verteren te Batavia, dat dus ook de woon- plaats werd dar toen driejarige Betsy Mathilde.
Reeds op jeugdigen leeftijd verloor zij hare beide ouders, en kwam met hare oudere zuster llenrietle Eugenie (voor eenige jaren als weduwe van den resident A. M. Bou£quet te 's iiage overleden) on- der voogdijschap van een vriend haars vaders, den vicepresident v?d Raad v.
Indië Bousquet, te Buitenzorg wonende.
Als meisje van 16 u 17 jaar verkeerde zij daardoor veel in het paleis van den G. G.
de Eerens (1836 tot lfc'40), met wiens dochters zij intiem bevriend was. Een ze- kere commies Olto van Rees werd door het, om zijne vroolijkheid bekende, meis- jesclubje nogal eens in de maling geno- men; diezelfde commies overleelt thans in Nederland zijn lateren roem.
Den Bden Juni 1840 trad deze jonge dame, na te Semarang Daniel Frederik Stoll te hebbenleeren kennen, met dien jongen man in het huwelijk. Stoll was toen onge-
(• 2ie de opgave in Mr. N. P, v. den Berg's DeUt Cf credit, biz. 51),
gen. Honderden werden uit iiunne pak- liuizen kosteloos van padi en rijst voor- zien. Meermalen gebeurde het daarbij, dat moeders en vaders hunnen kinderen het eten ontrukten, om hun knagenden honger te stillen. Aan de regeering stond Stoll een groot gedeelte vai) zijnen voor- raad padi en rijst tegen inkoopsprijs af, onder beding dat deze in zijn bijzijn aan de bevolking zouden worden uitgereikt.
Niettegenstaande dit onvoordeelige be- gin, zette Stoll vele jaren met afwisselend geluk zijn lijslhandel en pellerij voort.
Hel gezin was reeds gezegend met ver- scheidene zoons, en do taak werd behoor- lijk tusschen allen verdeeld. Mevrouw en de jongens kociiten rijst en padi in; va- der vergezelde hen wel soms naar de pasar, maar hield toch hooldzakolijk hel technisch beheer over de molens. Op de geheele onderneming was geen enkele vreemde opzichter te vinden; alleen later, toen ook tabaksaanplant er bij werd ge- nomen (sedert I860), kwam er een Euro- peesche boekhouder, een gewezen scheeps- dokter, maar overigens deed het gezin alles zelf. Reeds te 2 uur 's nachts ging men en route, daar men zeer vroeg op de pasar moest zijn wijl anders rijst en padi door concurreercnde Ghineezen waren opgekocht; en eerst tegen 12 uur 's mid- dags was men weer t' huis.
Eene eigenaardigheid van deze tochten was het daarvoor gebrudcte vervoermid- del, n. 1. een rijtuig, in den regel be- spannen met sapies. Soms gebruikie men ook paarden, maar vooral in den west- moeson verdienden sapies verre de voor- keur, daar zij het rijtuig door den modder haalden waar paarden hel in den sleek lieten. Die wijze van reizen veroorzaakte menig onaangenaam oogenblik aan heeren bezoekers uit de stad, o. a. den leden van de bij de onderneming betrokkene lirma Dorrepaal en Go, die nu en dan den stand van zaken kwamen opnemen. In de bendy of karikel gezeten met vader Stoll ot een der zoons naast zich, die zonder leidsels, alleen met gebaren en een klein zweepje, de sapies op den weg hielden, deed zulk een vreemdeling van benauwdheid geen mond open, klemde zich vast aan kap en bank, staarde recht voor zich uit, en herademde eerst als hij goed en wel in moeder Sloll's gastvrije woning was te- ruggekeerd. Tóch waren Stoll en zijne zoons vrij zeker van hunne bespanning, want de sapies werden l'huis gefokt en speciaal voor het rijtuig gedresseerd. Over 't geheel werd door het gezin te Wiro- sane veel aan den veestapel gedaan; zij hadden er een honderdtal koeien, 150 trekossen en ruim 200 schapen.
De reputatie, die de familie had bij de inlandsctie bevolking, wordt in het binnen- land weinig geëvenaard. Moeder Stoll was de vraagbaak voor zieken en behoefligen, vader Stoll de vertrouwde voor kleine desa-belangen. Menig desaman kwam
kleinen man te verwerven, dat hij ten slotte in zoo hooge mate bezat. Een zijner kenmcrkendeeigenschappen toch is de, bij den Europeaan vrij zeldzame, bij don in- lander zeer geziene, deugd van een onver- stoorijaar flegma. Daarvai zijn vermake- lijke verhalen in omloop. Eens in de toko van den ouden heer Soosman (den groot"
vader van Frans; door zijn zwager Tim- merrran Thyssen (koopman te Semarang) te rijsllafolen gevraagd, reed hij te ± 1 uur van Soesman naar Tüyssen's huis op Bod- jong, bleef, toen db paarden voor het hospitaal niet verder wilden, rustig zitten lezen, en voegde een drielal hüspitaalsol- dalen, die kwamen sorongen, toe: «doe maar geen moeite, straks als 't wat koeler wordt zullen die paarden wel weer loDpen', hetgeen een der krijgslieden den uilroep ontlokte: »G..v. d. wal heelt die venieen geduld I" Te 3 uur 's middigs kwam Stoll op de njstlafül aan, Te Wirosarie klonk op een avond het brandsignaal toen de haisheer meteen paar gasten eenpaitijlje maakte, en men kwam zeggen dat een der loodsen in brand slond. UG gasten spron- gen op, maar SloU zeide : seen oogenblik heeren ; laten wij eerst het spel uitspelen."
Ook op zijne onderneming in Grobogan mocht de heer SloU finantieel geen zegen ondervinden. Nadat hij in 1857, bij den rijst verkoop en pellerij, ook met de ta- bakscultuur was begonnen, ging dat aan- vankelijk goed, maar de voortdurende daling der tabaksprijzen maakte weldra de cultuur niet meör toonend. Tegelij- kertijd stegen de rijstprijzen meer en meer, waardoor winstgevende speculatie op i n - koop en verkoop onmogelijk werd. Een en ander had tovi gevolge', dat hel echt- paar in 1869, schoon met weemoed in het hart, besloot de onderneming te ver- laten. Toen dat besluit ruchtLaar werd, kwamen dagelijks honderden menschen van heinde en verre om de familie te sme- ken niet weg te gaan. »Zult ge 't harl heb- ben uwe kinderen te verlaten? Zult ge ons hier alleen durven laten?" Zoo ongeveer klonk het uit den mond dier eenvoudige lieden, onder huilen en snikken van de vrouwen. Dat alles maakte ook vader en moeder Stoll zenuwachtig ; zij zagen legen het afjcheid op, en vertrokken stil te 2 uuf in den nacht. Tot op den huldigen dag krijgen zij in hunne woning te Sema- rang at en loe bezoeken van menschen uit Wirosari.
Maar nog op aandoenlijker wijze blijkt, hoe zij daar in de herinnering der desa- lieden voortleven. Ean vreeselijke dag werd er n. 1. eens door hen beleefd. De twee- de zoon John werd op jacht door een zijner jachtmakkers bij ongeluk doodge- schoten. Een der andere zoons kwam de tijding thuis brengen. De heer Stoll was te Goeboek, op het brudoftsfeest van mej.
Betsy White met den 2den luitenant der infanterie Alack, tegenvv'oordig gepensio- neerd luitenant-kolonel of kolonel, Me-
in de borst getroffen, on overleed eenige dagen daarna.
.Daniel Frederik, de volgende zoon, ging naar Europa om prof. Stokvis te consul- teeren voor een hartkwaal, doch stierf op reis derwaarts in de Middellandsche zee.
Daarop volgde de reads genoemde John.
Terwijl dus de drie oudste zoons in den bloei der jaren werden weggenomen, mo- gen do vier andere, mot hunne kinderen, liet gouden feest der oude lui medevieren.
Zij zijn:
Piete)- Ilenrij, administrateur der sui- kerfabriek Seloredjo (Soerabaja).
Alexander, idem van de labriek Oem- boel (Probolinggo).
Marie, assistent-resident van Malang.
Geort/e, indigoplanter te Lebaksioe (Tegal),
De eenige dochter IlenrieUe Mathilde, die velen zich nog herinneren als een der schoonste en liefste meisjes van Sema- rang, huwde mat den heer W. E. van der Burg, destijds chef van v. den Broek Veeckens & Co,, en werd eenige maan- den geleden, met man en kinderen naar Europa vertrokken, getroffen door het overlijden van den braven van der Bui'g.
Slechts van verre enin gedachle kan zij dus aan het schoone feest der ouders deelne - men. Al deze kinderen, behalve Henriet, zijn geboren in het huis van Mevrouwde weduwe IClein te Bodjong. Bij deze, schoonmoeder van haar broeder Meyer Timmerman Thyssen en door haar van den weeromsluic ook mama genoemd, ging mevrouw Stoll telkens gastvrijheid zoeken wanneer een nieuw jeugdig Stol- lelje bet voornemen te kennen gaf de wereld Ie komen bekijken.
Wat de kleinkinderen betreft — StoU's oudste zoon Jan Willem liet drie kinde- ren na; Daniel l'Vederik, wiens wedavve te Zulphen woont, vier; tienry heeft er twee, Alex vier. Marie zeven, waarvan nog vijf in leven, George viji, waarvan nog vier in leven, ea ilenriet vier. De oude lui verheugen zich dus in liet bezit van 4 zoons, 1 dochter, 4 schoondochters, en 26 kleinkinderen.
Uit hetgeen gezegd is over de zoons, zal men hebben opgemerkt, dat zij alle Üin- ke posities in de maatschappij innemen, en eene goede opvoeding moeien hebben ge- had. Het is dan ook niet eene van da ge- ringste verdiensten van de oude lui Stoll, dat zij te midden van alle wederwaajrdig- heden en tegenspoeden veel zoi'g bijbben gedragen voor hel onderwijs en da O'pvoe- ding hunner kinderen, liit den aard der zaak kon dat, vooral op eene pla its als Wirosari, niet alles in de puntjes gaan, maar mol huisonderwijs werd zooveel mo- gelijk het ontbrekende aangevuld. Jan
Willem, de latere ass.-resident, ging- feeds op zijn achtste jaar met zijn oom Stoll naar Holland, die daar voor zijne opvoe- ding zorgde; Frits en John zijn te Sema- rang op kostschool gewaost bij CoUings, op
Planten en tuinieren is overigens meer bepaald het werk van Mevrouw ötoll. Het groote erf achter het huis te Bodjong is
nagenoeg geheel beplant met allerhande vruchlboomen en geneeskrachtige gewas-' sen. Eveneens was te Wirosari de tuin gevuld met alle soorten van vruchlboomen, vanille, groenten enz. Ook kweekte me- vrouw daar veel bamboe, dit echter niet uit liefhebberij maar om te bezuinigen op de exploitatiekosten der onderneming. Van haar man en de zoons had zij n.l. ver-^
nomen, dat voor de tabakschuren zoo'n massa bamboe noodig was, en de kosten daarvan jaarlijks enorm toenamen . Niet lang daarna had zij uit eigen beweging erven gehuurd of verlaten erven opge- kocht, en ze alle met bamboo beplant;
binnen drie jaren waren de kosten van bamboe voor de onderneming tot een minimum beperkt. Met zóó'n huisvrouw is nog ians wat aantevangen.
Ojiu'igens heeft mevrouw SloU weinig vrijA'tijd om aan hare vruchten en planten te b i e d e n . Behalve toch de zorg voor haar h u i s * u len, neemt nog steeds hai'e belange- looze toewijding voor lijdende medemen - schen een groot deel van haax leven in beslaf'. Voor het aanwenden van inlandsche medicijnen, voor kinder- en bijzonder ook voor buikziekten heeft zij, durven wij zeggen, eene Indische reputatie. Ieder wil haar in zulke gevallen raadplegen; velen, die geen baat vinden bij den dokter, doen een beroep op hare welwillendheid. En nimmer wordt haar raad of hulp ver- geels ingeroepen. Zonder eenige aan- spraak op belooning gaat zij, nietlegen- staanda haren hoogen leeftijd, nog schier dagelijks er op uit om hare kunde c:>
ervaring ten beste te geven.
Is het wonder dat menschen, die op deze even bescheidene als nuttige wijze hun leven hebben besteed, zich verheugen in aller sympathie ?
Zooder twijfel zullen de blijken van belangstelling morgen op hun gouden feest talloos zijn. Maar de groote, de innige feest- vreugde, zal hun liggen iii het hart. Want niet alledaagsch is hel, dat twee trouwe ecbtgènooten, omringd van kinderen die de YjÉrdige kroon zijn hunner grijsheid, raog» terugzien op een vijftigjaxig leven v a n ^ e e d z a a m geluk, kalme pjichtsbe- t r a c B n g en moedig te zamen geleden beprCpvingen.
P , E.
b£Esg:gj?r.';5sas^
•SBNieuws uit IMederland {%
3 Mei.
Den 27en April werden de Bataviasche bladen van 24 en 25 Maart, en den 29en die van 56 Maart in Nederland ontvangen.
— Den len Mei werden de Bataviasche bla- den vno 3—5 April, de Semarangsche en Soe-1
Tab9Ji*che van 27 Maart—3 April en de Dtli
€t van 2 April in Nederland ontvangen,
— Omtrent 's Konings gezondheid ver- nam het Alg. IL BI dat aich in het begin der vorige week weder een lichte keel- aandoening heeft geopenbaard en dat sedert dien tijd de algenaeene toestand iels minder gunstig is geblev«n. Z. M. ontvangt intusschen dagelyks achtereenvolgens de verschillende heeren der hoihouding bij zich.
— D© Eerste Kamer werd bijeengeroepen tegen 5 Mei, des avonds half negen.
— Het aantal in de Tweede Kamer aan- gevraagde interpellatiën zal wellicht nog met ééa worden vermeerderd, aangezien eeu der militaire afgevaardigden het voornemen hefft den minister van oorlog inlichtingen te vragen omtrent het commando over het veld 8eger.
— Pe memorie van antwoord op bet ka- tnerverslag over de spoorwegovereenkomsleD zou waarschijnlijk eerst tegen de helft van MPI .' i'Vd zijïi, ,zoodai»Jiel niej^^ te. verw£|chtefl is
o^deovereeiJkom'steD vóór het Pinbsterrece?
door de tweeiie kamer in openbare behande- lii)j> zuben worden geromen.
hel College voor de zeevisscherijen heef jn zijn geheel ontslag aan Z. .M, den koning verzocht.
_ Z. M. deo Koning heeft aan der met den rang van luitenanl-jeaeraal gepen
s'oneetden divisie-commandant jhr. A. R. J Klerck, het Grootkruis der orde van de Eken kroon geschorken.
~ Z M beeft aan Nicolaas Jacob Tiede- oian, verteger woordiger der sicomvaartmaat
«chapp\i Nederland, te Genua, vergunning wrleend tot hel aannemen der versierselen van ridder der orde van de Kroon van Italië hem door Z. M, den Konicg van Italië ge- schonken.
— Aan den heer H. A P. H. Ravenswaay koopman te Semarang, lijdelijk verblijf hou- dende te Brussel is vergund het aannemen der versierselen van commandeur der orde van de Kroon van Hawaiï, hem door den Koning der Hawaiïailanden geschonken .
— Bii den groeten staf van het leger is benoemd tot chef van het militair huis des Konings de met den rang van luitenant- generaal gepensioneerde generaal - majooor jhr. A. R. i- Klerck, en zulks ter ver van-
^ing van den vice-admiraal, adjudant-gene- raal der marine jhr. J. H. van Capellen, die benoemd is tot groot-officier. De generaal'
majoor C. H. F. graaf Du Monceau, adjudant en particulier secretaris van Z. M. den Koning,
•wordt op pensioen gesteld.
— Pu kon. besluit is de minister van oorlog J. W. Hergansius, kolonel der artillerie, be- vorderd tot generaal-majoor bij dat wa|:en De bevordering van den minister tot generaal majoor is geschied op voordracht van den ministerraad. De kolonel Bergatsius staat in de ranglijst rog no. 5 voor bevordering, en is op 2 nadejotgste kolonel, lot welken rang hy den 23 Maart 1887 bevorderd werd.
— Bij kon. besluit is benoemd: tot gou verneur der koninklijke militaire academie, de
— De heer G. Th. Philippi, lid van den gemeenteraad en der firma Philippi & Co. te Rotterdam, tevens directeur der Batjan-maat- schappij, zal in laatstgenoemde hoedanigheid
zich naar Indië begeven togen half Mei, ten einde door eigen aanschouwing zich op de hoogte te stellen van de belangen der maat"
ï-happi;
— D J feestelijk versierde zaal Dihgenha te 's e t venhage was op den avond van 1 Mei g'.^ «'d met een keurbende van helden die in
voor 5 Onder Gregor,:i Garste Het
3t van het Vadei üd hel ridderkruis Beleid en Trouw hadden verworven, len werden opgemerkt de admiraal ud-luit.-kolonel Verstege, mei dr.
ere conr u' .arisaen der vereeniging eé/fS'S, de luit,-gen. Verspijck. de vice-admiraal Van Gennep, de luit.-gen. Van der Heijden, de gen.maj Wiegand, de luit.- gen. Bouwmeester, de schout-bij-nacht Span- jaard. Voorts tal van actief dienende officieren
van hel Nedfrl. en Indisch leger.
De Voorzitter der Tweede Kamer Jhr Reelaerts van Blokland en eenige leden dier Kamer wa''fn mede aanwezig.
De majoor Bruiosma Wijdde den feestavond door in bezielde taal de loopbaan te schetsen van een waar vaderlander, dan gepens. ser- geant der artillerie G J Ter Woord, ridder der Mil WiHemsoorde 3e k'asse, een on- derscheiding sedert deslichting der orde slechts aan twee militairen beaeden den rang van offifcieï i°*^c'irl gevallen. Sergeant Tt«rv*óord werd op verzoek van spreker binnengelesd, lerwijl alle aanwezigen zich van hunnen zetel verhieven otidef lUid gejubel en niet eindigende lopjuichingen. En de geestdrift steeg telkens meer, toen het publiek de belangrijke hel- denfeiten van den eenvoudigen man uit den mond des sprekers vernam.
Daarna richtte generaal Verspyck het woord tot Terwoord en herim erde in echte soldalen- laal aan diers daden, toen hij onder hem diende. Namens de ridders bood hij hem een gemakkelijken stoel aan en aan diens vrouw het portret van haren man Terwoord had — 'eide de generaal — wel niet den hoogstep rang, maar het braafste gedrag gehad, dat ooit een militair deelachtig kon worden.
LuiterÉtot-kolonel Verstege herdacht koning Willem M en generaal Michiels, en bracht hulde aiWden grootmeester der orde, den koning, («der het uitspreken der beste wen- schen voor het koninklijk gezin.
Namens het bestuur dankte de voorzitter van »Het Eerefeeken" Reedijk de sprekers.
Ter herdenking van het 75jarig bestaan der instelling van de militaire Willemsorde wap- perde te 's-Hage de nationale driekleur uit de woningen vau verschiller.de ridders en belang- stellende stadgenooten.
— De gepensionneerde sergeant der artillerie van het O -I leger G, J. ter Woord, ridder 3e kl. der militaire Willemsorde, bezocht den volgenden ochtend de kazerne van het regi- ment grenadiers en jagers, waar hy door den sergeant der jagers Bouwman, ridder ^Q klasse der militaire Willemsorde, werd begeleid, terwijl de Kon. mil. kapel, die zich bij de kantine der onderofücieren had opgesteld, hem met fanfares begroette. Nadat hel Wien Need Bloed was gespeeld, werd Ter Woord door den regiments-commandant ontvangen, en in de kantine der onderofficieren binnengeleid.
Deze had door het aanbrengen van vlaggen en groen een recht feestelijk aanzien gekregen.
Nadat de eerewijn was aangeboden heette de overste Verschoor den held van den dag wel-
!.„„., ;,. f\p Uazerne wel'<e hi- 45 '^qr D'p"">''pn
lijke landgenoolen, om werkzaam te zyn In het belang der ridders dier orde beneden den rang van officier. Het comité stelt zich ten doel zooveel mogelijk te zorgen, dat deze niet bezorgd böhoeveh te zijn Voor het lot, dat hunne weduwen en weezen wacht. De Koning heeft het beschermh r..chap dier Ver- eeniging aanvaard. Hel comi'ó roept den geldelijksn steun in van het Nederlandsche volk. Aan het hoofd van het comité slaat de luit.-generaal Verspijck.
— In 3n bijeenkomst yan de afdëeling
»'s-Gravenhage'' van den li. K. Volksbood, wertJ door een der leden medegedeeld, dat het R K. dagblad, van welks oprichting in een vorige vergadering sprake was, binnen een p-ar maanden 7 il verschijnen. Voor het kapitaal is reeds meer dan voldoende bijeen.
Eenige mannen van naam hebben zich met de redactie bela«t, terwijl hel bladj wat de kerkelijke aangelegenheden betreft, zal staan onder geestelijk toezicht Een oprekking werd gericht töt alle aanwezigen om zich op dit bla(J, dat in het bijzonder de belangen der kath.
kerk te 's Hage zal voorstaan, te abonnc^ren,
— Voor hen, die den dood aan hef kapitaal gezworen hebben, zegt de Amh Ct, biedt de jongste elf'ctenveilins te Amsterdam een leer zame lectuur aan. T^'genovpr een klein aantal fondsen die boven of weinig beneden *ari slaan, b'ijkt Wit dé lijst de groote meerder- béid van de kapitalen tot een klein, soi^s allpfonb duiHeiid?! bedrag Ie zijn verm^bJofd
•^oinmige aandeeler werden dan ook voor een spotprijs toegewezen Voor de Overijfselsehe weverij en bleekerij werd J pet gegeven;
aartdeflen in het dagblad de Amsterdammer 1J pet; Union-Banks van den Staat **issitsiopi
Vicksburg die maat-
^ pet; Income bonds 'óa hyp.
Meridian spoorweg en shares in
schappij I pet ; Bords Toledo-Peoria '^ pet.
Toch word eenmaal daardoor door ))kapi talistcn" wel niet de volle 100 pet. betaald, maar toch zeker een aanzienlijk bedrag.
Niet alie kapitalen worden in aandeelen Deli-maalschappij belegd, welke m 500 pet.
staan.
— De centrale raad van den Sociaal-de- mocratischen Bond heeft den heer G. Croll, wegens verschil van gevoelen met den hper Domela Nieuwenhuis, als redacteur van Pecht voor allen ontslagen Reeds van den aanvang af nam Croll een ander standpunt in ten aanzien van hel staatkundig program êler socialisten. Croll stelt het individu boven den s'aat, terwijl Nieuwenhuis den staal boven het Individu steil. Volgens Groll's opvatting moet de individueele vrijheid de grondslag zijn van het s taalsleven ; hij ontkent elk recht van physieken dwang en meent dat dwang nooit kan leiden tot den socialistischen geluk staal, dien de leider predikt.
— Bij vonnis der arrond.-rechtbank te's Gra- venhage is F. Domela Nieuwenhuis 2t) April veroordeeld orn aan den heer v. Il te batsjen een som van vijftig gulden als schadevergoe ding wegens een artikel door den eersten in het dagblad Becht vooy Allen geiichreven, en door welk artikel de heer v. R. zich gelasterd en belfcdigd achtte. De rechtbank hef^it be- slist, dal hel geincrimineerde artikel b3lee d gend is voor den heer v. R,, mitsdien F.
D. N. veroordeeld tol het betalen van boven- genoemde schadevergoeding en tevens gelast, dal hel vonnis zal worden aangeplakt aan het raadhuis te Amsterdam en aan dat te 's-Gravenhage
— in den groolen veenpolder onder West-
Koning voor te dragen. Op welk artikel der Gemeentewet deze voordracht zou steunen, wordt niet in het bericht vermeld. Het adres is ter visie gelegd. H t^ j
— Naar de Jijd vernam, zouden Donder- dag 1 Mei t ;en 10 uur op verschülende pun- ten te Amsterdam, als Noordermaikt, Toren- sluis, Cz; r Peterstraat en sophiaplein, groe- pen werklieden bij: inkomen, om zich naar de Vv'estermirkt te begeven en vandaar een be- zoek te brengen aan den burgemeester in zijn nabijgelegen vVoning op de ileizel-i^raeht. De troepen zouden in de kazernes geconsigneerd blijven, terwijl, evenals tijdens het palingop- roer, detachementen in eenige Protestantsche kerken zouden worden gelegerd.
— De regeering had gelast, dat vooreerst zeker met hel oog op 1 Mei in de garnizoens- plaat-en, de telegraafkan'oren tot 12 uur 's nachts moeten geopend blijven voor re- geeringstelëgrammen.
— De ie Mei is kalm voorbijgegaan. De so- ciaal-democraten hadden de werklieden aan- gespoord, dien dag niet te arbeiden, maar aan dezen aandrang werd geen gehoor gegeven In de lokalen der sociaal democraten Ie Am sterdam. Den Haag, Rotterdam enz werden vergaderingen gehouden, waar een der voor- gangers het woord voerde in den gewonen trant. Itok deie vergaderingen hadden geener lei opschuddig ten gevolge In Den aag ont-
• w>.d in de Veanestraat een oploopje door een
^'groolen tr'oep zingendeen joelc de sooisl'sien, die een optocht hield, welke door de politie spoedig uiteengedreven werd.
— De vergadering der soc'aal-democraten.
welke 1 Mei in de zaal Walhalla in den Haag gehouden Werd, woonden zeer velen bij. De politie waakte voor de orde op straat, die niet verstoord werd. Een piket huzaren trok nu en dan door de menigte, om de passage vrij te houden Nadat de huzaren waren ingerukt, verdween ook het publiek van de straten. Te middernacht was alles afgeloopen.
— t e Rotterdam heeft zich de volksbewe- ging op t Mei bepaald tot een vergadering in de zaal aan de Binnenrotte, die met roode vlaggen, banieren en het borstbeeld van Do mela Nieuwenhuis was versierd. A. van Em- menes hield een toespraak. Een motie werd aangenomen, waarbij de noodzakelijkheid
werd verklaard om den arbeidsdag op acht uren te bepalen. De bijeengekomenen gingen ruslig uiteen. Yan de zijde der niet-sociali- sten, v/aarschijnlijk door een paar straatjon- gens, vi?ei"den later èënige rüitèn Van bet lokaal ingeworpen- De politie deed de straat ontruimen, maar had moeite de bij herhalirg samengeschoolde menigte uiteen Ie doen gaa'x.
— In den Haag had men niet veel ver- wachting van den sbetoogdag". De Haagsche Sprokkelaar" schrijft daarover :
«Hetzij omdat we midden in de schoon- maakdrukle zitten, of omdat die Ie Mei de groote verhuisdMg is, of omdat onze werklui er niets in zien, een dag loon vVeg ta gooien
— van deelneming aan die betoogirg ver- neemt men hier ter slede niets. Domela zal er
Woensdagavond een «lioiié.?" in het »Cisino"
aan wijden, nr.aar daar blijft het dan ook bij. Kenige honderden menschen zullen el- küur een paar uur lang in een snikheete zaal tot onderlinge benauwing verdringen, om den heer Nieu venhuis en zijn partijgenoot van Emmenes, den aanvoerder der baggerlieden, te hooren spreken ; er zal, misschien, zoowat evenveel rumoer zijn als er eiken avond op het Spui heerscht voor de kazerne van het
•ittSi'.» «jUsr « n f l a a r m p r i o Innnt. w a . i r K r , h i i n l i i k
behandeld geworden. Als datum was voor- loopig vastgesteld de 21ste Mei.
— Bij arrest van het gerechtshof te Am- sterdam vt^evd de straf, door de rechtbank aan Chris ina Goedvolk opgelegd (2 jaar) wegens diefstal vön tWee regenschermen en een stukje zeep, verminderd tot 6 maanden gevangenisstraf.
— In verband met het besluit der alge- meene vergadering om in Nederland een lijko- ven te bouwen, heeft het hoofdbestuur der Vereeriiging vdor Lijkverbranding uit zijn midden een comttiissie van drie leden benoemd, bestaande uit de heeren: A. t. C J. S. Bergsma, te Amsterdam, jhr. H T. Hora Siccania, te 's-Hage, en M. Symons, te Rotterdam, om de zaak voor te bereiden en een voorstel voor de algemeene vergadering in te dienen, in he' geheel hebben thans 18 leden de storting in het fonds voor lijkoveas gedaan, die recht geeft op crematie voor rekening der lereeniging.
— De commissie voor de koloniale afdeeling van de Vereeniging ter behartiging van de Nederlandsche belangen op de tentoons'elling te Parijs hreft e«ïn schrijven verspteid, waarin ze haar dank betuigt aan allen, die haar ge- steund hebben bij haar pogen onze Oost-In- dische koloniën op de tentoonstelling een waardige plaats te doen innemen.
Zij herinnert aan hel smaakvolle, aan in- zendin.^en zoo rijke paviljoen op het Champ de Mars en aan dë go^ig—laagde kampong, een der grootste aanlrekkeiijkh'-den van de tentoonstelling. Terwijl door de rejeering geen steun is verleend, is geheel door vrijwillige bijdragen voor de koloniale afdeeling een som bijf 3ngebracht van ongevsr f 15,CD0. Deels door zuinig beh^3r —(leis-, verblijf- en repre- LBntatiekosten zijn door de Iclea der com- miisie per^oDnlijk geiragen^,—deels door het op zich nemen van alle bureauwerkzaamheden is dit bedrag niet geheel uitgegeven, maar is er een overschot van pi m. 25 pet.
De commissie stelt thars aan de deelheb- bers van hel fonds voor dit batig slot over te dragen aan de hoofdcommissie, daar de andere afdeelingeo can aanzienlijk tekort hebben op- geleverd.
Zij vindt voor dit voorstel des te meer aanleiding, omdat hel aan hel hoofdbestuur, doordal het voor vloerlcgging, schoonhouden en bewaking zorgde, te danken is, dat de kosten beneden de raming zijn gebleven.
Zij, die vóór 10 Mei niets van zich hebben laten hooren, worden geacht met dit voorstel der commissie in Ie stemmen.
— Niar aanleiding van de opmerkingen in het Handelsblad over de wisseling van pers- telegrammen met Nide'land^ch-Indië, schrijft de heer Van Thiel, inspecteur der Rijkstele- graaf, aan dat blad :
In uw nummer van 23 dezer wordt uwe m^ening uitgedrukt over de waarde van he' bes'uit van den min-sler van waterstaat, bij hetwelk voor de wi., eling lusschen Nederland en Nf'deriandsch Oostindië van telo:;ram.men, welke voor de pers bestemde nieuwstijdingen bevatten, een verlaiagd tarief wordt vastge^.teld.
Die waarde is, volgeus u, al zeer gering, zoo n'et nul.
Nader wordt ook nog hel gevoelen van uwen correspondent te Londen omtrent dal beslui mfdegcdeeld.
Wat uwe eigene meening nopens den maat regel belreff; kan ik u verzekeren, dat de administratie er zich volstrekt niet mede heefi gevle d, door den nieuwen maatregel der per.^
een belangrijken dienst te bewijzen. Zij wee' zeer eoed dat de oers vele middelen ter-
De heer van Asch van Wijck, wiens verbly!
in deze republiek in verband staat met da bevordering van industrieele ondernemingen in deze republiek, was tevens de overbrenger van het Grootkruis van de orde van den Ned'^rlandscben Leeuw, door den Koning van .1 d"rland op den 19den Februari, den ge- boir>dag van Zijne Majesteit, aan den Staats- President dezer republiek aangeboden. Vrij»
dagnamiddag werd in de raadzaal van den Uitvoerenden Raad, in tegenwoordigheid van al da leden, dit eceteekeo door den heer Bergsma, consul generaal der Nederlanden
i
voor deze republiek, nameng den Koning, aan President Kruger overhandigd, terwijl de heer van Asch van Wijck in we"geko:e.i bewoor- dingen het woord tot den Preü'.dent richtte.In antwoord hierop sprak Z. H. Ed., hoogalijk vereerd te zyn met de onderscheiding, die hij uit de handen van den Koning van Nederland ontvangen had en deze voorloop-g aan te nemen, daar de Volksraad nog zijn goed*
keuring hieraan moest hechten.
— Sedert een paar weken werd de tapperij van Nolte» m de Elandstraat te Amsterdam bezocht door een paar net gekieede personen, diebitrekkelijk gn >te verteringen maakten en steeds prompt bet-ialden. Ook in den vroe->
Lcn ochtend van Zondag waren die personen daar aanwezig. Na .nigen tijd verscheen een derde, schijnbaar onbekende, die zich bij het iw^ïlal neerz-ïtte ou met hen een praatie aanknoopte; nog een pcoje later trad '- kort, gezel man met verweerd gelaat binnt Het door hem bestelde werd spaedig gebruikt, ea schijnbaar maakte hij zich gereed om weder verder te gaan; althans hij tastte in den zak en haalde zijn porlemonnaie voor den dag, bij welke beweging een spel kaarten op den grond viel.
No'ten raapte het spel op en gaf zijn ver- wondering te kennen, dat zijn bezoeker speel- kiarlea bij zich dro"j.
»Och", gaf deze ten antwrord, »Iat is loo vieemd niet; ik ben hofmeesi-r aan boord van een Suez-boot; ik heb hedennacht de wacht gehad en dan maken we altijd een kaartje."
Het gesprek kwam op he' spel, en onze qapsi-varen.gezel fchetsteu Chineezen als de nartstochtelijkst3 speler." ilij zou hun spel eens lat2n zien. Alle aan vezigen werden aan tafel gencodigd, ea weld.-i i^egon het Ghi- neesche spel, dal niets anders was dan het bekende »kaarteoschuiven."
Nollen werd uitgenoodigd voor de aardig- heid een rijksdaalder te zetten. De hofmeester won, waarr>a Nollen zijn geld terugnam eo verder niet medespaelde.
De beide eeiste binneogekomenen schenen door het spel zeer opgewonden. Een van hen riep Njlten ai zonderlijk ea vroeg hem voor een oogenblik f 2C) ter leen, waartoe deze, ofichoaa niet dadelijk bereid, zich eindelijk l i t vinden, Vter bankbiljetten van f 40 en zestien ryksdaalders werden den dagelijkschen bezieker ter hand gesteld- Het spel werd voortgezet.
Toen Nollen een oogenblik in zijn beneden- vertrek zich bevond, verwijderde zich de hof- meester zonder te betalen.
Dit opende Nolten de oogen, en hij wilde den per. ^on, wien hij f 200 ter hand gesteld had, grljpan, vyaarin hy evenwel door den de-.'de werd veih'nderd.
In dit oogenblik van verwarring maakten de beide bekenden zich uit de voelen, waarna Nolten door den laatst achtergeblevene op eenige stoelen werd geworpea, die daarna eveneens het hazenoad koos.
Koionel 11. a. c. naraenjerg, commanuani van het 3de regiment infanterie ;
bij het instructie-bataiilon te Kampen tol commandant van het corps, de majoor G.
Luymes, van het 6de regiment infanterie.
— Ee bij het 7e reg. int. nieuw-benoemde kapitein A. Berends hcett aangevraagd om weder voor 5 jaren gedetacheerd te worden bjj het leger in Ned.-Indië.
— De 2e luit. der infanterie Jhr. H. W.
Storm van 's Gravesande, die voor 5 jaar gedetacheerd wordt bij het leger in Oost- Indië, zou den 17en Mei per stoomschip Bromo, van de Rotterdamsche Lloyd, zij'' bestemming volgen.
— Aan den 2e luit. der infanterie J. J. Ie Roij, die by het Indische leger is overgegaan, is, in afwachting van zijn vertrek derwaarts, verlof verleend.
— De '2e-luit. der inf. G. P. Hofoian, die voor 5 jaar gedetacheerd wordt bij het In- dische leger, zou den 24en Mei per stoomschip Prinses Marie, zijn bestemming volgen.
— iJe nieuwbenoemde cfflcier van gezond- heid 2e klasse b[i het Indische leger S. W.
van Hettinga Tromp is bij hel koloniaal werf- depot beëedigd.
— 'De minister van oorlog heeft bekend gemaakt, dat hy niel voornemens is de ofö eieren van de regimenten veld art. voor lyks- rekening een tweede dienst paard te doen houden. De minister is evenwel geneigd hen in de kosten van stalling en verzorging te ge- moet te komen.
.— L>e kapt.-luit. ter zee A. J. Krabbe, kommandant van Zr. Ms. stoomschoener Dol/ijn, heeft de opdracht ontvargen om, op zijn toch ten in het i.oorden van Nederland, door het verspreiden van circulaires als anderszins de sa Welving van jeugdig scheepsvolk voor de zeemacht te bevorderen. Inzonderheid de van de eilanden afkomstige jongens zijn zeer gewild bjj de marine
— he comraandeerende off. van Zr. Ms.
schroefstoomsch p Ie kl. Atjeh, heeft de mach- tiging ontvangen de terugreis van Shat al Arab 'via Bushir en Fombay naar Oost-indië te aanvaarden met bestemming naar Oleh-leh (Atjeh).
—- Fevorderd tot doctor in de rechtsweten- schap aan de rijksuniversiteit te Leiden de heer D. van Houweninge, geboren te Moordrecht, met academisch proefschiift, getiteld: »i)e strafwetgevende macht der waterscliappen."
— Aan de rijksuniversiteit te Leiden is het doctoraal examen in de rechtswetenschap af- gelegd door den heer H, G. Hagen Jr.
— Aan de rijks-universiteit te Leiden is het doctoraal examen staatswetenschap afge- legd door den heer J. Loudon; en werd he- vorderd tot arts, eerste gedLelte, mejuffrouw A. S. C. H. Hooijkaas.
— Het doctoraal examen in de rechtsweten- schap is aan de universiteit te Amsterdam met goed gevolg afgelegd door den heer J.
F. Muysken.
— üet doet. ex in de godgeleerdheid is te Utrecht met goed gevolg afgelegd door den heer P. J. Cruse.
— Door den minister van koloniën zijn de heeren G GroU en J. W. Post gesteld ter beschikking van den gouverneur generaal van Nederlandsch-lndië, ten einde tijdelijk in dienst te worden gesteld by den spoorwegaanleg aldaar.
— Deafdeeling 's-Hertogenbosch der ïMaat- Bchappij tot bevordering van Geneeskunde"
heeft aan de algemeene vergadering voorge- steld, !e besluiten dat voor den genialen denker F. C. Donders een standbeeld zal worden op- gericht, met medewerking van binnen- en bui'enlacdsche vak- en ambtgenocten,
^') Uit de Fransche mail van 3 MeL
bij het zj Wij u e in hï
voor het eerst als milicien betrad, wenschte hem er geluk mede dat bij kon bogen op een zoo schoon verleden en slelde hem aan de onderi fllcieren ten voorbeeld, ais een man die op schitierende wijze zijne plichten voor Ko>
ning en Vaderland had vervuld.
Ter Woord dankte, zichtbaar aangedaan, voor de hem bewezen eer, en slelde een heil- dronk in voor den bloei van het regiment.
Beide sprekers werden daverend toegejuicht.
— Voor de navolgende oproeping is in de Nederlacsche bladen plaatsing verzocht:
Vereeniging tot hcuordering der be'an<jen van ridders ran de Mil Willems Orde:
tl Moed, Beleid en Trouw'".
Nu heden het 75jang bestaan der militaire Willemb Orde herdacht wordt,, hebben wij ondergeteekenden ons tot een comi'ê veree- nigd, om werkzaam te zijn in het belang der Ridders van die Orde, beneden den rang van oflücier.
Wij wenschen hun, wanneer ze uit den militairen dienst treden, het leven in de bur- germaatschappij te vergemakkelijken; hen te ondeisietüien, wanneer zij t)uilen eigen schud in armoe^ geraken; hen behulpzaam te zijn
en naar een belrekking.
n zooveel mogelijk zorgen, dat zij, belang van ons vaderland de eer onzer v l ^ ophielden en een voorbeeld gaven van zelfopoffering, niet bezorgd behoeven te zijn voor het lot dat hun weduwen en weezen wacht.
In den aanhef der wet van 30 «Kpril 1815
^eide Z. M. koning Willem I, dat de verleening der Orde «bijzonder geschikt is tot opwekking en aankweeking der militaire deugden."
Aan de aankweeking der militaire deugden heeft elk volk behoefte. Ue militaire Willems- orde houdt een ideaal omhoog van tucht, onzeifzuchtii;;heid, plicht, vaderlandsliefde en eer. Ze gpsit wijding aan zekere daden van zelfopofferin», die zonder berekening, zonder dat op gevolgen gelet wordt, verricht worden alleen omdat ze plicht zijn, omdat de eer gebiedt.
Onze geëerbiedigde Koning, volkomen in- stemmende met ons denkbeeld, heeft reeds het beschermheerschap aanvaard der te stich- ten vereeniging.
Hartelijk hopen wij, dat wij ook gesteund zullen worden door onze landgenooten, nu wij uit giften en jaarlijksche bijdragen pogen een fonds bijeen te brengen, om der keurbende van onze koninklijke marine en van ons leger, zoowel hier als in Indië, te toonen, dat ons volk den mannen dankbaar is, die de eer der vlag hoog houden.
Landgenooten, steekt met ons den ridders der M. W. O. bij het intreden in de burger- maatschanpij de broederband toe!
Amsle^^m, 30 April 1890.
Luit.-jL^eraal jhr. G. M. VERSPIJCK.
'eraal K. VAN DER HEUUEN.
'iraal jhr. F. DE CASEMBROOT.
majoor J. H. ROMSWINCKEL, AN TIENHOVEN.
A. VENING MEINE'Z.
Jhr. ror.'G. J Th. BEELAERTS VAN BLOKLAND.
Mr. J. G. GLEIGHMAN.
Mr. F. J M. A REEKERS.
Mr. E. N. RAHUSEN.
G. A. baron TINDAL.
Kolonel F. A. VAN BRAAM HOUCKGEEST.
Luitenant-kolonei A, A. F. LANZING.
Majoor J. F. D. BRÜI>SMA
» A. D. J. DE MAN.
» G. DE WIJS CHARLES EOISSEVAIN.
— Den 29 April werd het vijf en-zeventigjarig bestaan herdacht van de Militaire Willemsorde.
Bij die gelegenheid heeft zich een cotnilé gevormd van hoofdofficieren en andere aan^ien-
waar voort, doch algemeen was zij niet^ in zooverre als bij een drietal kleinere bazen, die aan de eischsn der arbeiders toegegeven hebben, de we'kzaamheden hervat zijn, zon- der dat dit belet geworden is. Te Oldelamer is men tot een accoord gekomen. Daarentegen hebben de werksiakers van Scherpenzeel de arbeiders in Nijetrijne gedwongen, eveneens het werk te staken. Donderdag I Mei begaf zich een groot aantal werkstakers naar Lin gelille. Terstond volgden hen de maiéchaus- saéi langs den Zwarten Weg, den eenigen die naar de venen loopt. De arbe'der? lieten hen voorbijgaan, doch terwijl de beretlen manschappen postvatten om den troep tegen te houden, maakte deze rechtsomkeer en snelde naar Nijetrijne. Vóór de marechaiis- séds, die een omweg maken moesten, diar waren aangekomen, hadden zij hun doel bereikt en den arbeid doen slaken. Te Stob begat werd de arbeid hervat. Onder Fchten hebben de trekkers en turfmakers het werk gestaakt. Tot dusverre is er echter g^en geweld gepleegd tegenover de arbeiders, die willen doorwerken. In Opsterland bleef de toestand dezelfde. Alleen werd in de Tijnje aan de bazen, die toegegeven hebben, toe- gestaan te 1 iden.
— Op 27 April versjaderden te Amsterdam een 500 tal diamantweikers, Ier behnndeling van de vraag wat er voor hen tegenover den bestaanden nood te doen valt. De gedachteo- wisseling werd ingeleid door den gezel D.
Fetter, die in gematigde bewoordigen en op flinken trant den kwaden toestand uiteenzette waarinde vakgenooien, dank zij het speculatieve drijven der Beers Consolidated Anne-Cotrt,' pagny, zijn komen ie verkeeren en waartegen voor net oogeubiik niets ie doen valt. Voor een verbetering in de toekomst kon hij echter een middel ain de hand doen, en dat zou zijn een werkdag van 8 uur tegen het gewone dagloon.
Na hem voerden verschillende sprekers het woord, o. a Foriuijn, die zijn gehour vereeni- ging en aansluiting bij den sociaal-cJcrnccra- tischen Bond aanried. Een drietal moties wer- den ingediend, waarvan er één strekte pm verontwaardiging er over uit te spreken, dat Rothschild te Londen, 200 pond sterling aan het comité tot hulpbetoon in Amsterdam had durven zenden en om te kennen te geven, dat men het dat comité hoogst kwalijk nam, die gift niet te hebben afgewezen.
Een motie, strekkende om de wenschelijkheid uit te spreken van het bijeenroepen eener groote meeting, waar alle diamantwerkers zouden kunnen bijeenkomen ter bespreking van de middelen, die tot den achtuurschen werk dag zullen leiden, werd aangenomen.
De vergadering bleek algemeen zeer weini^^
ingenomen met het optreden van die stadge- nooteu, die hebben gemeend door giften en gaven in den nood te zullen kunnen vo>rzien.
— In den avond van 30 April had in het gebouw Casino in de Wagenstraat te 's-lüge een bijeenkomst plaats van een zeer groot aantal werklieden, be socialist van Asd nk pre- sideerde. Om een roode vlag geschaard zong èen SDcialistisch mannen-^ en meisjeskoor een lied, waarna Domela Nieuwenhuis een rede hield.
Hij betoogde dat de weikdag op acht uren moest worden gesteld Een motie van die strek- king werd door het opsteken der handen aan- genomen verklaard. Na een collecte voor de werkstakers te Enschede ging men, onder het zingen der Mareeilluise uiteen.
— Aan den Gemeenteraad van Amsterdam is een adres gericht door J. A. Fortuijn c. s., verzoekende den burgemeester te bewegen, alsnog vergunning te verleenen tot hel houden van een optocht op 1 Mei, en bij weigering bet ontslag van den burgemeester aan den
deze groote betooging ten onzent af, die weinig in den geest der praclische Hollanders valt."
— De belooging te Leeuwarden is zeer rus- tig afgeloopen. Tusschen de zeven en acht dui- zend waren uit geheel Friesland naar de hoofd- stad gekomen en de toevloed was zoo grool, dat geen zaal ruim genoeg was de menigte te bevatten. De heeren )'ijkstra, van Zinderen Bakker en Vitus Bruinsma voerden het woord en herhaalden hunne redevoeringen voor hen, die in de zaal eerst geen plaatshadden kunnen vinden.
De heer van Zinderen Bakker be'oogde de wenschelijkheid van een normalen werkdag met vaststelling van een minimum werkloon Hij wees op het toenemen van het bezit aan de eene zijde en de toenemende armoede van den werkmm aan den anderea kant, die hij toeschreef aan den stoom, welke den werk- man tot zegen zou kunnen strekken, maar een vloek is, wijl hij door het kapitaal ten voordeele van het kapitaal werd geëxploiteerd.
Hij had een ontwerp gemaakt tot regeling van het privaat bezit- Hij noemde de werk- stakingen een ziekteverschijnsel, maar zij wa- ren het uiterste redmiddel van den werkman, die overgela en is aan de willekeur van de patroons, welke weigeren o^ereenkomslea te maken. Deze menschen achtte hij staatsge vaailijk. Hij hield zich vast overtuigd van de eindelijke zegepraal in dezen strijd.
De heer Vitus Bru sma keurde de maatre- gelen af door de overheid tot het handhaven der orde genomen. Hij wees op den oaguasti- gen toestand der bakkersgezellen, en haalde voorbeelden aan van bakkers, die een werktijd van 18, 19, 20, ja zelfs van 25 ureneischlen
Er werd druk gecollecteerd ten behoeve der werks'ak rs in de veenderijen te Bjets.
— Dat de Friezen, onder wie steeds zulk een goede geest heerscht, thans, tot hun groot nadeel, gehoor geven aan de leiders der werk slakirgen, is toe te schrijven aan de armoede en den achteruitgang van zaken. De oorzaak hiervan wordt in C3n schrijven uit Leeuwarden aan het U D. verklaard:
Die achteruitgang is, zoo niet geheel, dan toch voor een aanzienlijk deel daaraan te wijten, dat de voorname landbezitters in dit gewest niet meer, zooais hunne kloeke voor- ouders, in hunne kastroleo en op hunne goe- deren wonen en door hun voorbeeld den ondernemingu^eest wakker houden en de renten hunner uitgestrekte bezittingen weder vruchtbaar niiken in de streek, waar zij worden opgebracht.
De kast alen en landgoederen zijn, helaas, meerendcels onbewoond en de eigenaren ver- blijven, hetzij in de vorstelijke residentie, het- zij in de orKstreken van Arnhem of in het buitenland en verteren daar het geld, dat in Friesland is gewonnen en waarmede zij daar welvaart en tevredenheid hadden kunnen verspreiden.
Wij kennen dan ook bijna geen grooter ramp voor een landitroek dan dat de groote grondei";enaren haar verlaten en elders zich vesti'^ec.
Mochten de Friesche edellieden en patriciërs dit ei Jelijk br-effen en weder de prachtige woonsteden hunr-^r voorvaderen betrekken, er zou spe'dig een omkeer in de gemoederen plaats grijpen en Domela Nieuwenhuis en zijne volgelingen zouden hier niet langer een ge- schikten bodem vinden voor hun verderfe- lijken raad.
— Te Zaandam zou binnenkort een open- baar debat gevoerd worden tusschen den heer Domela Nieuwenhuis en den predikant W.
Bax, aldaar, over »de eischen der arbeiders", welk onderwerp door den heer Üomela Nieuwenhus oalangs daar ter plaatse was '
dienste slaan, om zich op vooideelige wijz nieuwstijdingen te verschaffen en dat som mige der wegen, die zij daartoe inslaat, voor haar te verkiezen kunnen zijn boven dien, welke nu door den minister is geo pend. Maar toen aanzijn 1 xoellentie de vraag was gedaan, of het niet mogelijk ware, voor de wis^aling van perslelegrammer tusschen Nederland en Ned.-indië dezelfde gunstige voorwaarden te stellen, v/elke reeds tuc.'^chen Engeland en Australië in werking waren, hoeft zij gemeend, den minister in overweging te mogen geven, te trachten, dif vc jrwaarden ook voor de hier bedoelde pers tel^jrammen te bedingen. Het Britsche Te iegraafbestuur, daarover geraadpleegd, hid geen bezwaar en gaf de regelen op, welke van toepassing waren voor de verzanding langs den weg, dien onze telegrammen zouden hebben te volgen. Aan die regelen diende men zich hier nu ook te houden. Zij werden overgenomen uit een gedrukt voorschrift, de telegramwic-jeling uit Azië, Afrika en Australe betrelland en ten titel voerend .• Conditioas 00 which Press Telegrams will be accepted at r'-duced rates.
Nag cans, de administratie stelde zich niet voor, dat door het besluit aan de pers een weldaad zou worden bewezen, wel dat een gelegenheid te m^sr werd geopend, waarvan de pers misschien onder sommige omstan- digheden met voordeel kon gebruik maken.
Uw orre^pondeat brengt eeüige der elders bestaande bepalingen omtrent de schatting en overbrenging van perstelegrammen in herin- nering. Met belangstelling werd ook hier daar- van kennis genomen. Maar hun, die de regelen, bij het thans gewraakte besluit gesteld, aan die bepahngen zouden willen IcHsen, mag ik zeker wel verzoeken, in het oog te houden, dat het- geen voor binnenlandcch en Europeesch ver- kcsr geldt, zich niet maar zoo met de voor- waarden voor het persverkeer met andere werelddeelen, waarvoor men ook van de groote kabeimaatsciiappijen afhankelijk is, laat ver gelijken. .•,
Daarop antwoordt het UandelMad : Wij zeggen den geachlen inspecteur dank voor zijn inlichtingen, waaruit de goede be- doelingen van de administratie der lelegraphie duidelijk blijken. Wij blijven echter van gevoelen, dat de dagbladen van de aange- boden verlai^ing weinig of geen nut zullen trekken wegens het bezwarende der daarbij gevoegde ïoorwaarden. Daar deze echter afnankelijk zijn van de regelen, d o r de be- trokken Eagelsche telegraaf-maatcchappij ge- stald, begrijpen wij dat op wijziging daarvan niet verder kon worden aangedrongen.
Wèl echter nemen wij de vrijheid, naar aanleiding van de betuig ng des inspecteurs, dat hij met belanostel'ing van de mededceling van onzen Loaden.^hen correspondent heeit kennis genomen, hem de verbetering van het binnenland^^h tarief aan te bevelen. Door den Vvjri";en minister van waterstaat, handel en nijve-heid is dat tarief aanmerkelijk verhoogd, zonder dat uitüonderingen zjn gemaakt voor de pers, zooa s die in Engeland gelden. In plaats van naar voortdurend stijgende op- brengst te streven door toepassing van een iaaet tarief, zooais bij de posterijen en het spoorwegverkeer doeltreffend is gebleken, heeft men bij de telegraphic zijn toevlucht genomen tot een duurder heffing, welke d<> uitbreiding van het gebruik tegenhoudt. Vv'y bopen, dat het in de bedoeling van den tegenwoordigen minister ligt ,spoedig een anderen weg in te slaan.
— De heer jhr. van Asch van W'ijck, bur- gemeester van Amersfoort en lid der Tweede Kamer, en zijn echtgenoote bevinden zich thans te Pretoria in de Transvaal, De Volks' stem schrijft:
i Van de vertering'was evenmin iels betaald:
Uit Atjeh.
(l^articuliere corr. van üe Locomotief.)
Kotta Radja, 21 Mei.
Hef mahomedaansche nieuwjaar is hier zeer kalm afgeloopen.
De posten werden zeer licht beschoten.
Op dien dag werd van uit de bevriende kampoDg Atet achter Nesoeh op de wacht aan de oosterpoort van Nesoeh geschoten, juist toen de officier (2e luitenant Kerkhof), belast met het visiteeren der wacht, aldaar stond.
De kogel sloeg op eenige passen links van hem in den grond.
— Van Edi zijn de ber ehlen nog altyd ongunstig.
De vijand houdt nog steeds Ie bentings op
± 2000 meters van onze versie, king bezet.
Ni onze nederlaag, of zachter uitgedrukt, na onzen gedwongen terugtocht uit gebrek aan munitie, groeide het aantal moslemins aan.
Van onzen kant werd niet weder tegen die benting opgerukt, vermoedelijk, omdat er op versterking werd gewacht.
Heden morgen vertrokken naar Edi, de kapitein Meijer als afd. chef van dan Staf, 25 cavalleristen onder den len luitenant Posno en eene sectie bergartillerie onder den len luitenant Knoop.
Omtrent het ageeren op den 15en dezer door onze trespen, zal ik u later melden, tot nu toe zijn de berichten daaromtrent te eeU'^
zijdig en partijdig.
Het verwonden van déa len luitenant-adju- dant Oudendal, had plaats tc^«in hij van het vuurgevecht terug werd gezonden uaa.
benting om munit.e te halen, onder esco.te van 25 bajonetten. Halverwege de benting werd die officier aangevallen door een ^tjeher, die uit het hooge gras opsprong en hem met een lang grasmes een houw over zijnen rech- terarm gaf, terwijl drie andere Aijehers zich bij den weg schuil hielden.
De sergeant-majoor Bongers schoot toen den aanvaller dood en liet toen op de 3 anderen vuren, met dat gevolg, dat onze 3 vrienden geen tahoon baroe meer zullen vieren. Zij werden berkend tot het volk van den Radja van Edi te behooren. Men moet het toch altijd van zijne vrienden hebben 1
Er zijn shchts 9 gewonden hier in het hos- pitaal aangekomen, vermoedelijk zijn de an- deren nog niet vervoerbaar.
Met de boot, die gisteren van Edi kwam, werden ook drie gevangene Aljehers overge»
bracht, ook de Djaksa is van daar teruggeko- men, omdat zijne echtgenoote hier ernstig ziek is.
Overmorgen zal er vermoedelijk tegen den vijand opgerukt worden, zoodra artillerie en cavallerie aldaar zijn gearriveerd.
Berichten hieromtrent zullen u spoedig wor- den toegezonden.
SENTOT.
Met de gewonden, zoowel officierea als min'»
deren gaat het goed.
S.
