De gevolgen van Solvency II

(1)

De gevolgen van Solvency II

De effecten van nieuwe solvabiliteitsregelgeving

op de Europese verzekeringssector

(2)

II

Inhoudsopgave Bijlagen

Inhoudsopgave Bijlagen ... II Bijlage I – Lamfalussymodel... III Bijlage IIa – Bron gegevens Concentratieratio’s ... IV Bijlage IIb – Gegevens Concentratieratio (business lines) ... VI Bijlage IIc – Gegevens Concentratieratio (land)... VIII Bijlage III – Frequentietabellen Bèta & Bèta Unlevered... XII Bijlage IV – Gegevens beleggingsportefeuille verzekeraars... XIII Bijlage Va – Uitkomsten regressievergelijking... XV Bijlage Vb – Uitkomsten regressievergelijking... XVI Bijlage Vc – Uitkomsten regressievergelijking ... XVII Bijlage Vd – Uitkomsten regressievergelijking... XVIII Bijlage VI – Gegevens berekening niveau van eigen vermogen (BE/TA) ... XIX Bijlage VII – Daadwerkelijke en geschatte Return on Equity... XX Bijlage VIII – Daadwerkelijke en geschatte Price to Book ... XXI Bijlage IX – Geïmpliceerde K/W-verhouding... XXII Bijlage X – Rapporten zakenbanken ... XXIII Bijlage XI – Verslag Solvency II Conferentie... XXVII

(3)

III

Bijlage I – Lamfalussymodel

(4)

IV

Bijlage IIa – Bron gegevens Concentratieratio’s

Naam ISIN Land Bron Bank/Verzekeraar Leven/Niet-leven Landen

Admiral Group GB00B02J6398 Verenigd Koningkrijk Jaarverslag 2005, p8 - - - Aegon NL0000303709 Nederland Gegevens Deutsche Bank - - - Alleanze Assicurazioni IT0000078193 Italië Gegevens Deutsche Bank - - - Allianz DE0008404005 Duitsland Gegevens Deutsche Bank - - - ALM Brand DK0015250344 Denemarken Jaarverslag 2006, p60 Operating Capital Operating Capital - AGF FR0000125924 Frankrijk Gegevens Deutsche Bank - - - Assicurazioni Generali IT0000062072 Italië Gegevens Deutsche Bank - - - Aviva GB0002162385 Verenigd Koningkrijk Gegevens Deutsche Bank - - - AXA FR0000120628 Frankrijk Gegevens Deutsche Bank - - -

Bluewater Insurance NO0010127038 Noorwegen Jaarverslag 2006, p25 - - Gross written premiums Cattolica Assicurazioni IT0000784154 Italië Jaarverslag 2005, p210 - Operating Capital -

Chesnara GB00B00FPT80 Verenigd Koningkrijk Jaarverslag 2006 - - -

CNP Assurances FR0000120222 Frankrijk Jaarverslag 2005 - Gross written premiums Gross written premiums Domestic & General GB0002747193 Verenigd Koningkrijk Jaarverslag 2006, p45 - Operating Capital -

FBD Holdings IE0003290289 Ierland Jaarverslag 2005, p40 - Operating Capital - Fondiaria-Sai IT0001463071 Italië Gegevens Deutsche Bank - - - Fortis BE0003801181 België Gegevens Deutsche Bank - - - Friends Provident GB0030559776 Verenigd Koningkrijk Gegevens Deutsche Bank - - -

Gerling Konzern DE0008418922 Duitsland Jaarverslag 2005, p23 p98 - Gross written premiums Gross written premiums GPO Catalana Occidente ES0116920333 Spanje Jaarverslag 2005, p39 - Operating Capital -

Highway Insurance GB0006561137 Verenigd Koningkrijk Jaarverslag 2005 - - - ING Groep NL0000303600 Nederland Gegevens Deutsche Bank - - -

Invik & Co. SE0001511031 Zweden Jaarverslag 2006, p74 Operating Capital Operating Capital Operating Capital Irish Life & Permanent IE0004678656 Ierland Jaarverslag 2005, p64 Operating Capital Operating Capital -

Just Retirement GB00B1GN8L66 Verenigd Koningkrijk Jaarverslag 2006 - - - Legal & General GB0005603997 Verenigd Koningkrijk Gegevens Deutsche Bank - - - Mapfre ES0124244E34 Spanje Gegevens Deutsche Bank - - - Mediolanum IT0001279501 Italië Gegevens Deutsche Bank - - - Milano Assicurazioni IT0000062221 Italië Jaarverslag 2005, p14 - Gross written premiums - Nürnberger Versicherungsgruppe DE0008435967 Duitsland Jaarverslag 2004, p76 Operating Capital Operating Capital

(5)

V

Naam ISIN Land Bron Bank/Verzekeraar Leven/Niet-leven Landen Old Mutual GB0007389926 Verenigd Koningkrijk Gegevens Deutsche Bank - - - Prudential GB0007099541 Verenigd Koningkrijk Gegevens Deutsche Bank - - - Resolution GB0004342563 Verenigd Koningkrijk Jaarverslag 2005, p69 Operating Capital Operating Capital -

Rheinland DE0008415100 Duitsland Jaarverslag 2005, p41 - Brutowinst Brutowinst Royal & Sun Alliance GB0006616899 Verenigd Koningkrijk Gegevens Deutsche Bank - - -

Sampo FI0009003305 Finland Gegevens Deutsche Bank - - - SNS Reaal NL0000390706 Nederland Jaarverslag 2006, p57 p69 Operating Capital Gross written premiums - Standard Life GB00B16KPT44 Verenigd Koningkrijk Gegevens Deutsche Bank - - - Storebrand NO0003053605 Noorwegen Gegevens Deutsche Bank - - - TopDanmark DK0010259530 Denemarken Jaarverslag 2006, p49 - Operating Capital -

Trygvesta DK0060013274 Denemarken Jaarverslag 2006 - - Gross written premiums Unipol IT0001074571 Italië Gegevens Deutsche Bank - - -

Uniqa Versicherung AT0000821103 Oostenrijk Jaarverslag 2005, p82 - Operating Capital Gross written premiums Vittoria Assicurazioni IT0000062882 Italië Jaarverslag 2005 - Gross written premiums -

Wiener Städtische AT0000908504 Oostenrijk Jaarverslag 2006 - Operating Capital Gross written premiums Württ Lebensversicherung DE0008405028 Duitsland Jaarverslag 2006 - - -

Hannover Rückversicherung DE0008402215 Duitsland Gegevens Deutsche Bank - - - Münchener Rückversicherung DE0008430026 Duitsland Gegevens Deutsche Bank - - - Scor FR0010411983 Frankrijk Jaarverslag 2005 - - -

Ethniki GRS018023002 Griekenland Geen gegevens beschikbaar Premafin IT0001475109 Italië Geen gegevens beschikbaar

Toelichting Bijlage IIa:

(6)

VI

Bijlage IIb – Gegevens Concentratieratio (business lines)

Naam C (bl) Leven Niet-leven Bank Asset Mngmnt Leven (her) Niet-leven (her) Overige Admiral Group 1,00 1,00 Aegon 0,94 0,97 0,02 0,01 Alleanze Assicurazioni 1,00 1,00 Allianz 0,33 0,32 0,44 0,19 0,05 ALM Brand 0,33 0,21 0,32 0,43 0,04 AGF 0,49 0,42 0,56 0,02 Assicurazioni Generali 0,56 0,70 0,26 0,04 Aviva 0,60 0,73 0,26 0,01 AXA 0,56 0,70 0,26 0,04 Bluewater Insurance 1,00 1,00 Cattolica Assicurazioni 0,50 0,46 0,54 Chesnara 1,00 1,00 CNP Assurances 0,85 0,92 0,08 Domestic & General 1,00 1,00

FBD Holdings 0,64 0,76 0,24

Fondiaria-Sai 0,57 0,31 0,69

Fortis 0,44 0,41 0,07 0,52

Friends Provident 0,96 0,98 0,02 Gerling Konzern 0,51 0,43 0,57 GPO Catalana Occidente 0,51 0,42 0,58 Highway Insurance 1,00 1,00

ING Groep 0,44 0,53 0,08 0,39

Invik & Co. 0,36 0,09 0,53 0,22 0,16 Irish Life & Permanent 0,54 0,64 0,36

Just Retirement 1,00 1,00

Legal & General 0,82 0,90 0,02 0,08

Mapfre 0,64 0,18 0,78 0,04 Mediolanum 0,63 0,77 0,06 0,17 Milano Assicurazioni 0,70 0,18 0,82 Nürnberger Vers. 0,38 0,41 0,43 0,16 Old Mutual 0,63 0,78 0,04 0,15 0,03 Prudential 0,89 0,94 0,03 0,03 Resolution 0,91 0,95 0,05 Rheinland 0,51 0,45 0,55

Royal & Sun Alliance 1,00 1,00

Sampo 0,55 0,35 0,65 SNS Reaal 0,61 0,20 0,05 0,75 Standard Life 0,78 0,88 0,03 0,06 0,03 Storebrand 0,69 0,82 0,03 0,12 0,03 TopDanmark 0,60 0,72 0,28 Trygvesta 1,00 1,00 Unipol 0,40 0,45 0,43 0,12 Uniqa Versicherung 0,54 0,64 0,36 Vittoria Assicurazioni 0,67 0,21 0,79 Wiener Städtische 0,50 0,53 0,47 Württ Lebensvers. 1,00 1,00 Hannover Rückvers. 0,68 0,20 0,80 Münchener Rückvers. 0,35 0,11 0,12 0,02 0,23 0,52 Scor 0,51 0,43 0,57

(7)

VII

Toelichting Bijlage IIb:

Deze tabel geeft weer hoe gekomen is tot de Concentratieratio C (business line). Per verzekeraar is aangegeven in hoeverre deze levensverzekeringsactiviteiten, niet-levensverzekeringsactiviteiten, bancaire activiteiten, asset managementactiviteiten, herverzekeringsactiviteiten of overige activiteiten ontplooit.

(8)

VIII

Bijlage IIc – Gegevens Concentratieratio (land)

Naam C (l an d ) Bel g ië D en ema rk en D u it sl an d Fi n la n d Fr an ce Ie rl an d It al ië Lu xe mb u rg N ed er la n d N o o rw eg en O o st en ri jk P o le n Sl o w ak ije Sp an je Ts je ch ië V er en ig d K o n in kr ijk Zw ed en Admiral Group 1,00 1,00 Aegon 0,41 0,25 0,12 Alleanze Assicurazioni 1,00 1,00 Allianz 0,22 0,30 0,16 0,15 ALM Brand 1,00 1,00 AGF 0,61 0,14 0,76 Assicurazioni Generali 0,31 0,10 0,15 0,47 0,05 Aviva 0,26 0,11 0,06 0,18 0,43 AXA 0,17 0,09 0,10 0,20 0,15 Bluewater Insurance 0,40 0,34 Cattolica Assicurazioni 1,00 1,00 Chesnara 1,00 1,00 CNP Assurances 0,77 0,87 Domestic & General 0,94 0,97 FBD Holdings 1,00 1,00 Fondiaria-Sai 1,00 1,00 Fortis 0,44 0,40 0,52 Friends Provident 0,72 0,83 Gerling Konzern 0,62 0,76 GPO Catalana Occidente 1,00 1,00 Highway Insurance 1,00 1,00 ING Groep 0,36 0,44 Invik & Co. 0,75 0,15 0,85 Irish Life & Permanent 1,00 1,00

(9)

IX Naam C (l an d ) Bel g ië D en ema rk en D u it sl an d Fi n la n d Fr an ce Ie rl an d It al ië Lu xe mb u rg N ed er la n d N o o rw eg en O o st en ri jk P o le n Sl o w ak ije Sp an je Ts je ch ië V er en ig d K o n in kr ijk Zw ed en Just Retirement 1,00 1,00 Legal & General 0,73 0,85 Mapfre 0,53 0,06 0,68 Mediolanum 1,00 1,00 Milano Assicurazioni 1,00 1,00 Nürnberger Vers. 0,96 0,98 0,02 Old Mutual 0,38 0,38 Prudential 0,38 0,50 Resolution 1,00 1,00 Rheinland 0,50 0,51 0,49 Royal & Sun Alliance 0,30 0,48 Sampo 1,00 1,00 SNS Reaal 1,00 1,00 Standard Life 0,59 0,71 Storebrand 1,00 1,00 TopDanmark 1,00 1,00 Trygvesta 0,51 0,59 0,40 Unipol 1,00 1,00 Uniqa Versicherung 0,55 0,06 0,07 0,73 Vittoria Assicurazioni 1,00 1,00 Wiener Städtische 0,44 0,63 0,07 0,18 Württ Lebensvers. 1,00 1,00 Hannover Rückvers. Münchener Rückvers. Scor

(10)

X Naam Ca n ad a V S _Zuid -A fr ik a Zw it se rl an d Euro p a La ti jn s A me ri ka Sc an d in av ië < 5 % Her -/ G ee n -ve rz ek er in g (n ie t me eg en o m en ) Admiral Group Aegon 0,57 0,06 Alleanze Assicurazioni Allianz 0,13 0,26 0,24 ALM Brand 0,47 AGF 0,10 0,13 Assicurazioni Generali 0,23 0,04 Aviva 0,06 0,16 0,01 AXA 0,19 0,05 0,22 0,04 Bluewater Insurance 0,51 0,15 Cattolica Assicurazioni Chesnara CNP Assurances 0,13 Domestic & General 0,03

FBD Holdings 0,24 Fondiaria-Sai

Fortis 0,08 0,52 Friends Provident 0,17

Gerling Konzern 0,21 0,03 GPO Catalana Occidente Highway Insurance

ING Groep 0,33 0,23 0,39 Invik & Co. 0,38 Irish Life & Permanent

Just Retirement

Legal & General 0,09 0,06 0,08 Mapfre 0,26 0,20 Mediolanum 0,23 Milano Assicurazioni

Nürnberger Vers. 0,16 Old Mutual 0,17 0,45 0,18

(11)

XI Naam Ca n ad a V S _Zuid -A fr ik a Zw it se rl an d Euro p a La ti jn s A me ri ka Sc an d in av ië < 5 % Her -/ G ee n -ve rz ek er in g (n ie t me eg en o m en ) Prudential 0,31 0,19 0,06 Resolution 0,05 Rheinland

Royal & Sun Alliance 0,10 0,12 0,17 0,13 Sampo SNS Reaal 0,75 Standard Life 0,29 0,09 Storebrand 0,15 TopDanmark Trygvesta 0,01 Unipol 0,12 Uniqa Versicherung 0,07 0,07 Vittoria Assicurazioni Wiener Städtische 0,07 0,05 Württ Lebensvers. Hannover Rückvers. Münchener Rückvers. Scor

Toelichting Bijlage IIc:

Deze tabel geeft weer hoe gekomen is tot de Concentratieratio C (land). Per verzekeraar is aangegeven welk percentage van de verzekeringsactiviteiten tot welk land behoort. Soms was er echter alleen informatie over regio’s (Europa, Latijns-Amerika en Scandinavië). Daarnaast zijn sommige activiteiten dermate klein (<5% van het totaal), of was er geen betere informatie over deze activiteiten beschikbaar, dat deze zijn samengevoegd in de kolom <5%. In de laatste kolom wordt vermeld in hoeverre andere activiteiten dan primaire verzekeringsactiviteiten deel uit maken van de totale activiteiten van de (bank)verzekeraar. Deze activiteiten zijn buiten de berekening van C (land) gehouden.

(12)

XII

Bijlage III – Frequentietabellen Bèta & Bèta Unlevered

Frequentietabel Bèta’s 1990 - 2006 Frequentietabel (bèta) 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 N (52) Valide 32 32 33 34 37 37 38 38 39 41 42 43 43 43 45 48 51 Missend 20 20 19 18 15 15 14 14 13 11 10 9 9 9 7 4 1 Gemiddelde 0,63 0,65 0,61 0,57 0,54 0,61 0,61 0,61 0,90 0,84 0,62 0,62 0,76 0,97 0,96 1,04 0,87 Mediaan 0,66 0,69 0,65 0,54 0,55 0,68 0,65 0,61 0,91 0,83 0,73 0,58 0,76 0,99 0,85 0,91 0,90 Standaarddeviatie 0,31 0,34 0,35 0,45 0,39 0,37 0,41 0,41 0,50 0,51 0,49 0,42 0,49 0,64 0,74 0,74 0,59 Minimum 0,02 -0,01 -0,07 -0,39 -0,09 -0,13 -0,17 -0,10 -0,06 -0,01 -1,06 -0,02 0,01 0,06 -0,22 -0,04 -1,94 Maximum 1,27 1,43 1,39 1,36 1,36 1,45 1,32 1,28 1,77 1,72 1,65 1,93 2,11 2,27 2,29 3,18 1,81

Frequentietabel Bèta’s Unlevered 1990 - 2005

Frequentietabel (bèta unlevered) 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

N (52) Valide 27 28 28 30 32 34 37 37 38 40 41 43 43 43 45 48 Missend 25 24 24 22 20 18 15 15 14 12 11 9 9 9 7 4 Gemiddelde 0,20 0,17 0,15 0,15 0,11 0,13 0,14 0,17 0,27 0,23 0,12 0,10 0,08 0,10 0,13 0,19 Mediaan 0,13 0,13 0,13 0,12 0,09 0,10 0,10 0,12 0,24 0,17 0,10 0,06 0,06 0,08 0,10 0,12 Standaarddeviatie 0,16 0,15 0,12 0,13 0,09 0,12 0,14 0,16 0,22 0,24 0,28 0,17 0,12 0,20 0,16 0,27 Minimum 0,01 0,00 -0,02 -0,01 -0,02 -0,09 -0,03 -0,02 -0,01 0,00 -1,10 -0,07 0,00 -0,85 -0,16 -0,03 Maximum 0,65 0,52 0,42 0,51 0,35 0,46 0,52 0,61 0,99 1,11 1,05 1,05 0,74 0,80 0,81 1,67

(13)

XIII

Bijlage IV – Gegevens beleggingsportefeuille verzekeraars

Naam BV Totaal (mln. lokaal) 2005 BV Aand (mln. lokaal) 2005 BV Vastr (mln. lokaal) 2005 ME (mln. usd) 2005 BV Totaal (mln. lokaal) 2000 BV Aand (mln. lokaal) 2000 BV Vastr (mln. lokaal) 2000 ME (mln. usd) 2000 Admiral Group Aegon 154.290 Alleanze Assicurazioni Allianz 800.726 ALM Brand 35.979 AGF 83.330 Assicurazioni Generali Aviva 166.371 AXA 327.874 Bluewater Insurance Cattolica Assicurazioni Chesnara 1.454 CNP Assurances Domestic & General FBD Holdings Fondiaria-Sai Fortis 616.266 Friends Provident Gerling Konzern 4.567 GPO Catalana Occidente Highway Insurance ING Groep 985.467 Invik & Co. 3.835 Irish Life & Permanent Just Retirement 131 Legal & General Mapfre 19.964 Mediolanum Milano Assicurazioni Nürnberger Vers. Old Mutual Prudential 171.202 Resolution Rheinland 1.128 Royal & Sun Alliance Sampo 36.722 SNS Reaal Standard Life Storebrand 185.530 TopDanmark 36.254 Trygvesta 34.596 Unipol 35.009 Uniqa Versicherung Vittoria Assicurazioni Wiener Städtische Württ Lebensvers. 297 - 256 2.022 - - - - 7.896 107.947 21.665 119.490 8.666 61.240 54.779 41.163 3.230 31.612 8.826 15.920 1.744 9.049 13.537 87.918 324.033 51.858 301.571 91.786 177.773 92.811 1.601 23.727 5.849 1.844 - - 130 13.871 62.216 15.115 56.259 13.462 35.815 11.734 265.280 26.875 186.328 37.501 158.025 16.970 83.244 49.943 35.712 85.697 16.890 136.626 50.809 60.368 36.286 55.043 241.051 50.038 236.735 49.602 135.375 59.718 569 - - 414 - - - - 9.182 346 7.886 2.063 4.188 98 3.067 1.352 688 384 163 - - - - 228.749 17.469 142.260 9.224 111.541 14.223 93.379 5.517 181 23 1 340 123 12 0 321 1.111 - - 1.439 619 108 172 177 29.661 3.421 21.974 4.425 7.527 773 5.935 1.807 29.914 195.862 34.593 372.463 20.119 121.207 - 25.926 9.778 14.067 3.972 21.626 10.717 8.634 - 148 3.963 960 2.185 639 1.273 752 3.845 423 2.783 1.741 1.781 151 1.145 376 333 21 212 135 210 5 197 145 26.573 346.477 63.470 536.118 49.113 130.580 76.809 677 914 2.231 - - - - 36.809 28 4.626 4.689 16.009 780 4.237 3.590 11 119 - - - - - 45.481 12.894 24.873 7.955 35.069 15.069 13.451 14.141 449 17.851 3.333 7.603 161 5.585 1.158 17.587 292 7.771 4.049 2.499 129 1.770 9.268 9.013 1.187 6.846 2.649 5.446 1.132 3.459 1.321 13.299 1.964 8.383 835 11.707 2.728 5.968 1.107 70.842 13.659 22.364 6.749 30.933 9.897 5.510 8.826 59.257 75.424 13.127 118.234 51.232 48.594 31.791 36.287 9.101 20.704 2.340 11.839 6.356 4.074 2.992 208 777 94 798 198 526 76 13.999 1.683 11.609 3.706 47.169 18.233 25.220 12.314 3.379 12.416 8.307 6.761 1.667 3.408 5.636 62.221 1.284 7.927 - - - - - 111.655 43.601 45.404 - - - - - 39.589 88.951 14.717 139.885 36.288 59.473 1.979 5.262 24.841 10.497 25.181 6.183 16.098 643 4.707 27.763 21.658 - - - - 2.693 19.296 5.588 8.821 437 7.379 1.463 17.303 1.881 10.621 2.795 10.215 1.068 5.060 711 1.206 70 1.057 281 768 1 693 149 14.213 3.424 7.525 5.234 8.519 2.484 2.139 1.326 25.489 2.071 3.906 222 11.360 2.679 5.824 367

(14)

XIV Naam BV Totaal (mln. lokaal) 2005 BV Aand (mln. lokaal) 2005 BV Vastr (mln. lokaal) 2005 ME (mln. usd) 2005 BV Totaal (mln. lokaal) 2000 BV Aand (mln. lokaal) 2000 BV Vastr (mln. lokaal) 2000 ME (mln. usd) 2000 Hannover Rückvers. 18.443 1.213 15.676 3.599 9.718 1.594 6.826 2.644 Münchener Rückvers. 160.741 25.355 100.451 26.077 131.071 41.114 73.372 63.373 Scor 7.614 959 5.399 1.747 6.424 461 5.865 1.813 Ethniki 805 104 468 684 901 327 483 525 Premafin 25.751 3.871 17.312 759 7.721 802 5.935 229 Totaal 486.623 573.637 Ongewogen gemiddeldes 100,00% 12,89% 55,73% 100,00% 19,41% 53,56% Gewogen gemiddeldes 100,00% 11,91% 55,29% 100,00% 22,62% 49,56%

Toelichting Bijlage IV:

BV Totaal – het totale belegde vermogen BV Aand – het in aandelen belegd vermogen

BV Vastr – het in vastrentende waardes belegde vermogen ME – Marktkapitalisatie (Market Equity)

De gegevens zijn afkomstig uit Thomson Worldscope en worden weergegeven voor einde boekjaar 2005 en einde boekjaar 2000. De gegevens over het belegde vermogen zijn in miljoenen lokale valuta, de gegevens over de marktkapitalisatie zijn in miljoenen us dollars.

Bij de berekening van de ongewogen gemiddeldes wordt per verzekeraar het percentage belegd vermogen in aandelen & vastrentende waardes uitgerekend, om vervolgens het gemiddelde te berekenen van alle verzekeraars. Bij de berekening van het gewogen gemiddelde wordt wederom per verzekeraar het percentage belegd vermogen in aandelen & vastrentende waardes uitgerekend, maar tevens vermenigvuldigd met de marktkapitalisatie (ME). Vervolgens worden deze bedragen bij elkaar opgeteld en gedeeld door de marktkapitalisatie van alle Europese verzekeraars.

(15)

XV

Bijlage Va – Uitkomsten regressievergelijking

Variables Entered/Removedb

LN [Totale Activa 2005 (usd)], Concentratieratio (business lines), Debt-to-Equity Ratio 2005, Beta Unlevered 2005,

Concentratieratio (landen), Percentage Levena

, Enter Model 1 Variables Entered Variables Removed Method

All requested variables entered. a.

Dependent Variable: Book Equity / Totale Activa 2005 b.

Model Summary

,886a _,784 _,748 _,04166

Model 1

R R Square Adjusted R Square

Std. Error of the Estimate Predictors: (Constant), LN [Totale Activa 2005 (usd)], Concentratieratio (business lines), Debt-to-Equity Ratio 2005, Beta Unlevered 2005, Concentratieratio (landen), Percentage Leven

a. ANOVAb ,227 6 ,038 21,831 ,000a ,062 36 ,002 ,290 42 Regression Residual Total Model 1 Sum of

Squares df Mean Square F Sig.

Predictors: (Constant), LN [Totale Activa 2005 (usd)], Concentratieratio (business lines), Debt-to-Equity Ratio 2005, Beta Unlevered 2005, Concentratieratio (landen), Percentage Leven

a.

Dependent Variable: Book Equity / Totale Activa 2005 b. Coefficientsa ,209 ,067 3,147 ,003 -2,794E-03 ,030 -,010 -,094 ,926 ,541 1,848 ,109 ,034 ,296 3,157 ,003 ,680 1,470 -,125 ,027 -,510 -4,589 ,000 ,486 2,059 1,955E-02 ,030 ,067 ,661 ,513 ,591 1,691 -6,409E-04 ,000 -,143 -1,654 ,107 ,801 1,248 -1,179E-02 ,005 -,319 -2,495 ,017 ,365 2,737 (Constant) Concentratieratio (landen) Concentratieratio (business lines) Percentage Leven Beta Unlevered 2005 Debt-to-Equity Ratio 2005 LN [Totale Activa 2005 (usd)] Model 1 B Std. Error Unstandardized Coefficients Beta Standardized Coefficients

t Sig. Tolerance VIF

Collinearity Statistics

Dependent Variable: Book Equity / Totale Activa 2005 a.

(16)

XVI

Bijlage Vb – Uitkomsten regressievergelijking

LN [Totale Activa 2005 (usd)], Aandelen / Belegd Vermogen 2005 (%), Debt-to-Equity Ratio 2005, Concentratieratio (business lines), Concentratieratio (landen), Percentage Levena

, Enter Model 1 Variables Entered Variables Removed Method

Dependent Variable: Book Equity / Totale Activa 2005 b. Model Summary ,887a ,786 ,748 ,03322 Model 1 R R Square Adjusted R Square Std. Error of the Estimate Predictors: (Constant), LN [Totale Activa 2005 (usd)],

Aandelen / Belegd Vermogen 2005 (%), Debt-to-Equity Ratio 2005, Concentratieratio (business lines), Concentratieratio (landen), Percentage Leven

a. ANOVAb ,138 6 ,023 20,818 ,000a ,038 34 ,001 ,175 40 Regression Residual Total Model 1 Sum of

Predictors: (Constant), LN [Totale Activa 2005 (usd)], Aandelen / Belegd Vermogen 2005 (%), Debt-to-Equity Ratio 2005, Concentratieratio (business lines), Concentratieratio (landen), Percentage Leven

a.

Dependent Variable: Book Equity / Totale Activa 2005 b. Coefficientsa ,176 ,059 2,968 ,005 -3,306E-03 ,025 -,015 -,133 ,895 ,519 1,927 ,116 ,026 ,395 4,477 ,000 ,807 1,240 -,105 ,026 -,520 -4,086 ,000 ,389 2,573 -5,652E-02 ,063 -,089 -,901 ,374 ,647 1,546 -7,483E-04 ,000 -,213 -2,380 ,023 ,787 1,270 -9,237E-03 ,004 -,290 -2,152 ,039 ,346 2,890 (Constant) Concentratieratio (landen) Concentratieratio (business lines) Percentage Leven Aandelen / Belegd Vermogen 2005 (%) Debt-to-Equity Ratio 2005 LN [Totale Activa 2005 (usd)] Model 1 B Std. Error Unstandardized Coefficients Beta Standardized Coefficients

(17)

XVII

Bijlage Vc – Uitkomsten regressievergelijking

LN [Totale Activa 2005 (usd)], Concentratieratio (business lines),

Debt-to-Equity Ratio 2005, Percentage Levena , Enter

Model 1

Variables Entered

Variables

Removed Method

Dependent Variable: Book Equity / Totale Activa 2005 b. Model Summary ,884a ,781 ,758 ,04090 Model 1 R R Square Adjusted R Square Std. Error of the Estimate Predictors: (Constant), LN [Totale Activa 2005 (usd)],

Concentratieratio (business lines), Debt-to-Equity Ratio 2005, Percentage Leven a. ANOVAb ,226 4 ,057 33,805 ,000a ,064 38 ,002 ,290 42 Regression Residual Total Model 1 Sum of

Predictors: (Constant), LN [Totale Activa 2005 (usd)], Concentratieratio (business lines), Debt-to-Equity Ratio 2005, Percentage Leven

a.

Dependent Variable: Book Equity / Totale Activa 2005 b. Coefficientsa ,204 ,045 4,578 ,000 ,119 ,031 ,325 3,859 ,000 ,812 1,232 -,131 ,025 -,534 -5,191 ,000 ,545 1,836 -6,823E-04 ,000 -,152 -1,812 ,078 ,817 1,223 -1,144E-02 ,004 -,310 -3,058 ,004 ,561 1,781 (Constant) Concentratieratio (business lines) Percentage Leven Debt-to-Equity Ratio 2005 LN [Totale Activa 2005 (usd)] Model 1 B Std. Error Unstandardized Coefficients Beta Standardized Coefficients

(18)

XVIII

Bijlage Vd – Uitkomsten regressievergelijking

LN [Totale Activa 2005 (usd)], Concentratieratio (business lines),

Percentage Levena , Enter

Model 1

Variables Entered

Variables

Removed Method

Dependent Variable: Book Equity / Totale Activa 2005 b. Model Summary ,873a _,762 _,743 _,04208 Model 1 R R Square Adjusted R Square Std. Error of the Estimate Predictors: (Constant), LN [Totale Activa 2005 (usd)],

Concentratieratio (business lines), Percentage Leven a. ANOVAb ,221 3 ,074 41,548 ,000a ,069 39 ,002 ,290 42 Regression Residual Total Model 1 Sum of

Predictors: (Constant), LN [Totale Activa 2005 (usd)], Concentratieratio (business lines), Percentage Leven

a.

Dependent Variable: Book Equity / Totale Activa 2005 b. Coefficientsa ,212 ,046 4,653 ,000 ,112 ,032 ,306 3,555 ,001 ,825 1,212 -,144 ,025 -,587 -5,774 ,000 ,591 1,691 -1,193E-02 ,004 -,323 -3,105 ,004 ,564 1,772 (Constant) Concentratieratio (business lines) Percentage Leven LN [Totale Activa 2005 (usd)] Model 1 B Std. Error Unstandardized Coefficients Beta Standardized Coefficients

(19)

XIX

Bijlage VI – Gegevens berekening niveau van eigen vermogen (BE/TA)

Naam BE TA C (bl) % Leven BE/TA [BE/TA]' [BE/TA]' -/- BE/TA

Admiral Group 312 1.047 1,00 0,00 0,298 0,241 -0,057 Aegon 20.304 367.767 0,94 0,97 0,055 0,024 -0,031 Alleanze Assicurazioni 3.555 62.673 1,00 1,00 0,057 0,047 -0,010 Allianz 34.472 1.136.126 0,33 0,32 0,030 0,036 0,006 ALM Brand 707 6.516 0,33 0,21 0,108 0,113 0,005 AGF 10.944 129.299 0,49 0,42 0,085 0,065 -0,020 Assicurazioni Generali 12.766 398.133 0,56 0,70 0,032 0,019 -0,013 Aviva 15.670 440.774 0,60 0,73 0,036 0,018 -0,018 AXA 30.421 666.473 0,56 0,70 0,046 0,013 -0,033 Bluewater Insurance 39 115 1,00 0,00 0,335 0,267 -0,068 Cattolica Assicurazioni 1.261 23.719 0,50 0,46 0,053 0,081 0,028 Chesnara 186 3.216 1,00 1,00 0,058 0,083 0,025 CNP Assurances 6.622 279.217 0,85 0,92 0,024 0,024 0,000 Domestic & General 198 722 1,00 0,00 0,275 0,245 -0,030 FBD Holdings 566 1.771 0,64 0,00 0,320 0,194 -0,126 Fondiaria-Sai 3.456 43.037 0,57 0,31 0,080 0,103 0,023 Fortis 16.751 859.921 0,44 0,41 0,019 0,038 0,019 Friends Provident 4.531 85.744 0,96 0,98 0,053 0,042 -0,011 Gerling Konzern 1.209 7.077 0,51 0,43 0,171 0,101 -0,070 GPO Catalana Occidente 619 6.902 0,51 0,42 0,090 0,103 0,013 Highway Insurance 152 920 1,00 0,00 0,165 0,242 0,077 ING Groep 43.773 1.367.042 0,44 0,53 0,032 0,015 -0,017 Invik & Co. 175 1.516 0,36 0,09 0,116 0,151 0,035 Irish Life & Permanent 2.453 69.999 0,54 0,64 0,035 0,046 0,011 Just Retirement 1,00 1,00

Legal & General 7.314 324.890 0,82 0,90 0,023 0,022 -0,001 Mapfre 2.581 29.601 0,64 0,18 0,087 0,134 0,047 Mediolanum 832 22.159 0,63 0,77 0,038 0,052 0,014 Milano Assicurazioni 1.804 12.693 0,70 0,18 0,142 0,151 0,009 Nürnberger Vers. 593 22.248 0,38 0,41 0,027 0,075 0,048 Old Mutual 8.163 136.874 0,63 0,78 0,060 0,028 -0,032 Prudential 8.308 354.891 0,89 0,94 0,023 0,023 0,000 Resolution 4.170 66.461 0,91 0,95 0,063 0,044 -0,019 Rheinland 87 1.440 0,51 0,45 0,061 0,117 0,056 Royal & Sun Alliance 4.713 34.636 1,00 0,00 0,136 0,199 0,063 Sampo 4.641 49.945 0,55 0,35 0,093 0,093 0,000 SNS Reaal 0,61 0,20 Standard Life 0,78 0,88 Storebrand 1.372 29.506 0,69 0,82 0,047 0,048 0,001 TopDanmark 568 6.357 0,60 0,72 0,089 0,070 -0,019 Trygvesta 1.301 6.048 1,00 0,00 0,215 0,220 0,005 Unipol 6.467 46.384 0,40 0,45 0,139 0,063 -0,076 Uniqa Versicherung 962 25.416 0,54 0,64 0,038 0,059 0,021 Vittoria Assicurazioni 215 2.050 0,67 0,21 0,105 0,165 0,060 Wiener Städtische 1.910 21.973 0,50 0,53 0,087 0,072 -0,015 Württ Lebensvers. 161 32.508 1,00 1,00 0,005 0,055 0,050

Toelichting Bijlage VI:

Book Equity (mln usd), Total Assets (mln usd), Concentratieratio (business lines), Percentage Levensverzekering. Gegevens eindejaar 2005, data afkomstig uit Thomson Worldscope.

(20)

XX

Bijlage VII – Daadwerkelijke en geschatte Return on Equity

Naam RoE 2005 [RoE 2005]' [RoE 2005]' -/- RoE 2005

AXA 0,172 0,569 0,397 FBD Holdings 0,365 0,556 0,191 Aegon 0,196 0,369 0,173 Old Mutual 0,216 0,384 0,168 Aviva 0,240 0,380 0,140 ING Groep 0,283 0,405 0,122 Bluewater Insurance 0,000 0,110 0,110 Assicurazioni Generali 0,191 0,297 0,106 Gerling Konzern 0,171 0,268 0,097 Admiral Group 0,520 0,578 0,058 TopDanmark 0,364 0,420 0,056 Unipol 0,063 0,103 0,040 AGF 0,194 0,225 0,031 Alleanze Assicurazioni 0,132 0,153 0,021 Friends Provident 0,052 0,063 0,011

Domestic & General 0,229 0,240 0,011

Storebrand 0,143 0,147 0,004

Prudential 0,160 0,158 -0,002

Resolution 0,099 0,094 -0,005

Legal & General 0,234 0,224 -0,010

ALM Brand 0,168 0,148 -0,020 Milano Assicurazioni 0,196 0,175 -0,021 CNP Assurances 0,189 0,166 -0,023 Sampo 0,266 0,241 -0,025 Nürnberger Vers. 0,043 0,015 -0,028 Trygvesta 0,279 0,250 -0,029

Invik & Co. 0,130 0,100 -0,030

Wiener Städtische 0,179 0,148 -0,031

Cattolica Assicurazioni 0,109 0,071 -0,038

Irish Life & Permanent 0,169 0,129 -0,040

Allianz 0,169 0,128 -0,041 Fondiaria-Sai 0,168 0,124 -0,044 Württ Lebensvers. 0,053 0,005 -0,048 Rheinland 0,096 0,048 -0,048 Mapfre 0,124 0,074 -0,050 Uniqa Versicherung 0,152 0,086 -0,066 Highway Insurance 0,227 0,150 -0,077 Chesnara 0,198 0,120 -0,078

GPO Catalana Occidente 0,310 0,230 -0,080

Royal & Sun Alliance 0,227 0,139 -0,088

Vittoria Assicurazioni 0,243 0,139 -0,104 Mediolanum 0,346 0,241 -0,105 Fortis 0,301 0,142 -0,159 Just Retirement - - - SNS Reaal 0,154 - - Standard Life - - -

Toelichting Bijlage VII:

De tweede kolom bevat de daadwerkelijke Return on Equity, de derde kolom de geschatte Return on Equity (rekenmethode in paragraaf 4.6). Het verschil tussen deze twee waardes wordt weergegeven in de laatste kolom. Hierop is de tabel ook gesorteerd. Gegevens eindejaar 2005, data afkomstig uit Thomson Worldscope.

(21)

XXI

Bijlage VIII – Daadwerkelijke en geschatte Price to Book

Naam P/Bk 2005 [P/Bk 2005]' [P/Bk 2005]' -/- P/Bk 2005 ([P/Bk 2005]' -/- P/Bk 2005) / (P/Bk 2005) AXA 1,940 6,825 4,885 251,8% Unipol 1,020 2,258 1,238 121,4% Old Mutual 1,420 2,992 1,572 110,7% ING Groep 1,730 3,559 1,829 105,7% Aegon 1,440 2,924 1,484 103,1% Aviva 2,130 3,633 1,503 70,6% Gerling Konzern 0,940 1,590 0,650 69,1% Assicurazioni Generali 3,470 5,803 2,333 67,2% FBD Holdings 3,020 4,953 1,933 64,0% Resolution 0,960 1,379 0,419 43,6% AGF 1,630 2,121 0,491 30,1% TopDanmark 2,930 3,713 0,783 26,7% Bluewater Insurance 1,580 1,987 0,407 25,8% Friends Provident 1,510 1,891 0,381 25,2% Admiral Group 6,490 8,026 1,536 23,7% Wiener Städtische 3,240 3,927 0,687 21,2% Alleanze Assicurazioni 2,930 3,508 0,578 19,7% Domestic & General 2,980 3,342 0,362 12,1%

Legal & General 1,870 1,917 0,047 2,5%

Prudential 2,720 2,767 0,047 1,7% Sampo 2,120 2,105 -0,015 -0,7% Trygvesta 2,640 2,584 -0,056 -2,1% CNP Assurances 1,650 1,611 -0,039 -2,4% Storebrand 1,590 1,548 -0,042 -2,6% ALM Brand 1,310 1,255 -0,055 -4,2% Milano Assicurazioni 1,740 1,633 -0,107 -6,1% GPO Catalana Occidente 3,320 2,907 -0,413 -12,4%

Allianz 1,780 1,517 -0,263 -14,8%

Fondiaria-Sai 1,510 1,178 -0,332 -22,0%

Invik & Co. 1,600 1,221 -0,379 -23,7%

Irish Life & Permanent 2,260 1,705 -0,555 -24,6%

Mediolanum 5,750 4,186 -1,564 -27,2%

Chesnara 1,510 1,049 -0,461 -30,5%

Highway Insurance 1,520 1,039 -0,481 -31,6%

Cattolica Assicurazioni 1,930 1,272 -0,658 -34,1% Royal & Sun Alliance 1,420 0,926 -0,494 -34,8%

Mapfre 1,530 0,992 -0,538 -35,2% Uniqa Versicherung 3,430 2,218 -1,212 -35,3% Vittoria Assicurazioni 1,540 0,979 -0,561 -36,4% Rheinland 1,270 0,660 -0,610 -48,0% Fortis 2,440 1,243 -1,197 -49,1% Nürnberger Vers. 1,660 0,589 -1,071 -64,5% Württ Lebensvers. 1,640 0,146 -1,494 -91,1% Just Retirement - - - - SNS Reaal - - - - Standard Life - - - -

Toelichting Bijlage VIII:

De tweede kolom bevat de daadwerkelijke Price to Book, de derde kolom de geschatte Price to Book (rekenmethode in paragraaf 4.6). Het verschil tussen deze twee waardes wordt weergegeven in de vierde kolom, het percentuele verschil in de laatste kolom. Hierop is de tabel ook gesorteerd. Gegevens eindejaar 2005, data afkomstig uit Thomson Worldscope.

(22)

XXII

Bijlage IX – Geïmpliceerde K/W-verhouding

Naam P/Bk 2005 [RoE 2005]' [P/Bk] / [RoE 2005]'

AXA 1,940 0,569 3,409 Gerling Konzern 0,940 0,268 3,507 Old Mutual 1,420 0,384 3,698 Aegon 1,440 0,369 3,902 ING Groep 1,730 0,405 4,272 FBD Holdings 3,020 0,556 5,432 Aviva 2,130 0,380 5,605 TopDanmark 2,930 0,420 6,976 AGF 1,630 0,225 7,244

Legal & General 1,870 0,224 8,348

Sampo 2,120 0,241 8,797 ALM Brand 1,310 0,148 8,851 Unipol 1,020 0,103 9,903 CNP Assurances 1,650 0,166 9,940 Milano Assicurazioni 1,740 0,175 9,943 Highway Insurance 1,520 0,150 10,133 Resolution 0,960 0,094 10,213

Royal & Sun Alliance 1,420 0,139 10,216

Trygvesta 2,640 0,250 10,560 Storebrand 1,590 0,147 10,816 Vittoria Assicurazioni 1,540 0,139 11,079 Admiral Group 6,490 0,578 11,228 Assicurazioni Generali 3,470 0,297 11,684 Fondiaria-Sai 1,510 0,124 12,177

Domestic & General 2,980 0,240 12,417

Chesnara 1,510 0,120 12,583

Allianz 1,780 0,128 13,906

Bluewater Insurance 1,580 0,110 14,364

GPO Catalana Occidente 3,320 0,230 14,435

Invik & Co. 1,600 0,100 16,000

Fortis 2,440 0,142 17,183

Prudential 2,720 0,158 17,215

Irish Life & Permanent 2,260 0,129 17,519 Alleanze Assicurazioni 2,930 0,153 19,150 Mapfre 1,530 0,074 20,676 Wiener Städtische 3,240 0,148 21,892 Mediolanum 5,750 0,241 23,859 Friends Provident 1,510 0,063 23,968 Rheinland 1,270 0,048 26,458 Cattolica Assicurazioni 1,930 0,071 27,183 Uniqa Versicherung 3,430 0,086 39,884 Nürnberger Vers. 1,660 0,015 110,667 Württ Lebensvers. 1,640 0,005 328,000 Just Retirement - - - SNS Reaal - - - Standard Life - - -

Toelichting Bijlage IX:

De tweede kolom bevat de daadwerkelijke Price to Book, de derde kolom de geschatte Return-On-Equity (rekenmethode in paragraaf 4.6). Deze twee waardes worden op elkaar gedeeld in de vierde kolom. Dit is de geïmpliceerde K/W-verhouding, waarop de tabel ook is gesorteerd. Gegevens eindejaar 2005, data afkomstig uit Thomson Worldscope.

(23)

XXIII

Bijlage X – Rapporten zakenbanken

Van vier zakenbanken wordt in deze paragraaf weergegeven welke gevolgen zij door de komst van Solvency II verwachten voor de Europese verzekeringssector. Analistenrapporten van andere banken waren over dit onderwerp te summier om in dit onderzoek mee te nemen. Hierbij moet wel worden aangetekend dat deze analisten met enige regelmaat inschatten dat de invloed van Solvency II op de Europese verzekeringssector op dit moment nog beperkt is. Dit zou dus kunnen betekenen dat de weergegeven opinies in deze paragraaf niet een afspiegeling zijn van de gemiddelde analistenopinie.

Bank: Citigroup

Rapport: European Insurance, From Value to Cash – Joining the Dots, 11 augustus 2006 2007 Sector Outlook, Still raising its game, 10 januari 2007

Samenvatting: Het is geen onredelijke gedachte dat Solvency II kan zorgen voor een kapitaalssurplus bij grotere, gediversifieerde verzekeraars. Kapitaal wat op dit moment lage rendementen genereert. Vooral de grotere en meer gediversifieerde verzekeraars zullen hierdoor een hogere RoE moeten kunnen genereren. Kortom, op lange termijn zal Solvency II voordelen opleveren.

Echter, Citigroup ziet een aantal punten waarom op korte termijn Solvency II niet zal zorgen voor daadwerkelijk vrijval van kapitaal. Allereerst constateert Citigroup dat recente acquisities in de verzekeringssector worden gefinancierd door aandelenemmissies. Als er daadwerkelijk een kapitaalssurplus is bij (grotere/gediversifieerde) verzekeraars, waarom worden recente acquisities hiermee dan niet gefinancierd?

Daarnaast zijn er voor Solvency II op dit moment alleen nog maar brede principes, en nog geen gedetailleerde uitwerking. Kijkend hoeveel moeilijkheden er overwonnen moesten worden om tot overeenstemming te komen over European Embedded Value principes, zal de uitwerking van het veel complexere Solvency II nog jaren duren. Daarnaast lijkt het Citigroup onmogelijk om Solvency II in te voeren voordat IFRS Fase II is ingevoerd. Op zijn vroegst zal de implementatie van nieuwe IFRS-regels in 2011 plaatsvinden.

Het derde punt dat Citigroup aandraagt is het verschil van diversificatievoordelen in de theorie en praktijk. Ze kijken hierbij ook naar de invoering van Basel II, waar ze constateren dat aan grotere, gediversifieerde banken niet zo zeer lagere kapitaalsvereisten werden gesteld, maar dat juist aan de kleinere, minder gediversifieerde banken hogere kapitaalseisen werden gesteld. Het belangrijkste punt is echter dat kapitaal tussen verschillende onderdelen van verzekeraars vaak niet verschoven/gebruikt kan worden. Dit omdat verzekeraars per land te maken hebben met een toezichthouder, welke vaak geen rekening wil houden met activiteiten in andere landen. Citigroup verwacht niet dat dit snel zal veranderen, omdat de lokale toezichthouders dan verzekeraars die alleen in het eigen land actief zijn zullen benadelen ten opzichte van grotere, gediversifieerde verzekeraars. Hierbij wordt Frankrijk als voorbeeld aangehaald; Citigroup verwacht niet dat de lokale toezichthouder haar eigen sector wil kapotmaken door diversificatie bij een Frans verzekeringsonderdeel van een groep toe te staan.

Tenslotte noemt Citigroup de mogelijkheid van de invoering van ‘Solvency II Lite’ als tussenoplossing. Dit zal in ieder geval twee voordelen hebben: allereerst zal de link tussen risicomanagement en kapitaal fors verbeteren. Vooral bij middelgrote en kleinere ondernemingen zal dit verbeteringen teweegbrengen die voordelen brengt voor de gehele sector. Daarnaast zou de invoering van een basis solvabiliteitsregelgeving in de niet-levenverzekeringssector zorgen voor een significante verhoging van het vereiste kapitaal. Voor beursgenoteerde verzekeraars is dit geen probleem, omdat hun activiteiten al

(24)

XXIV op risico’s beheerst worden. Echter voor kleinere verzekeraars kan een basis solvabiliteitsregelgeving wel een probleem vormen, omdat kleinere verzekeraars vaak komen tot een kapitaalsvereiste die niet op risico’s is gebaseerd.

Bank: Fox-Pitt, Kelton (FPK)

Rapport: European Insurance, Solvency II: The invisible force, 21 augustus 2006 European Insurance, Outlook 2007: Positive Discrimination, 8 januari 2007 Samenvatting: Gevolgen

Solvency II zal de sector transformeren, want het zal invloed hebben op de strategie, de risicobereidheid, productontwerp en –prijs, kapitaalsstructuur en de volatiliteit van de winsten. FPK geeft hierbij aan dat grote, gediversifieerde verzekeraars voordelen zullen hebben van Solcency II, terwijl kleine, niet gediversifieerde verzekeraars hinder van Solvency II zullen ondervinden.

Vooral de te behalen diversificatievoordelen zullen een rol spelen in strategie. Waarschijnlijk zal eventueel te veel kapitaal niet terugvloeien naar de aandeelhouders, maar worden gebruikt om groei te realiseren. Verzekeraars zullen nog steeds bereid zijn risico’s te nemen, maar ze zullen risico’s en opbrengsten beter tegen elkaar afwegen. Hierbij haalt FPK ook de Return-on-Risk-Adjusted-Capital (RoRAC) aan. De prijs van producten en de gelopen risico’s zullen dus beter op elkaar aansluiten. Dit komt ook de transparantie naar investeerders ten goede, omdat duidelijk wordt welk kapitaal gealloceerd wordt naar welke producten en business lines. Daarnaast kan het afstemmen van risico’s op kapitaal eventueel stunten met prijzen, zoals in het verleden regelmatig gebeurd is, voorkomen.

De kapitaalsstructuur kan efficiënter worden door het gebruik van hybride kapitaal als Tier 1-kapitaal. Overigens verwacht FPK geen grootse gevolgen voor de kapitaalsstructuur door gebruik van hybride kapitaal en de vergroting van leverage, omdat verzekeraars daar niet genoeg ruimte voor hebben. Een automatische verhoging van de RoE door Solvency II moet dus niet verwacht worden, maar doordat risico’s beter beheerst worden wordt er wel een daling van de volatiliteit van de RoE verwacht.

Aandachtspunten

FPK noemt ook nog meer aandachtspunten. Zo kunnen de te behalen diversificatievoordelen ook zorgen voor waardevernietiging. Bijvoorbeeld door een verzekeraar die op zoek is naar diversificatievoordelen en een te hoge prijs betaalt voor de overname van een branchegenoot. Of dat een verzekeraar andere activiteiten gaat ontplooien, terwijl deze verzekeraar daar de kennis niet voor heeft. Met als gevolg dat producten verkeerd geprijsd worden, of dat de processen niet op orde zijn. Daarnaast kan het zoeken naar diversificatievoordelen betekenen dat bedrijven hun focus verliezen en dat de onderlinge concurrentie vergroot wordt, omdat praktisch alle verzekeraars op zoek gaan naar diversificatievoordelen.

Een ander aandachtspunt is dat Solvency II als doelt heeft een gelijk speelveld te creëren: dit kan zorgen voor verhoogde concurrentie. FPK haalt hierbij de bankensector aan, waar met de invoering van Basel II de prijzen van risicovolle producten weliswaar omhoog zijn gegaan, maar dat er hevige concurrentie plaatsvindt bij producten met weinig risico’s, zoals hypotheken.

Daarnaast wordt het kapitaalsniveau niet door de toezichthouder bepaald, maar in feite door de kredietratingbureaus. Hierbij wordt steeds meer gebruik gemaakt van risicomodellen, maar gebrek aan ervaring zorgt dat dit vooralsnog weinig gevolgen heeft voor de kapitaalsvereisten. Desondanks zal dit in de toekomst waarschijnlijk wel het geval zijn.

Ook de politiek blijft een aandachtspunt, want de gevolgen van Solvency II kunnen groot zijn voor kleine verzekeraars. Lokale politici zouden deze ondernemingen wellicht willen beschermen, omdat ze vaak diep

(25)

XXV geworteld zitten in de cultuur/structuur van een land. Daarnaast is het de vraag in hoeverre kapitaal binnen landen vrij verschoven mag worden. De grote verzekeringsondernemingen trachten ervoor te zorgen dat zij te maken zullen hebben met één leidende toezichthouder, maar vooralsnog hebben ze te maken met verschillende lokale toezichthouders. Pas als er één leidende toezichthouder komt zullen geografische diversificatievoordelen echt benut kunnen worden.

Het laatste punt dat FPK aanstipt, is dat ze verwacht dat verzekeraars een groter gedeelte van hun risico’s van de balans zullen halen. Zeker kleinere verzekeraars moeten dit doen, omdat anders hun cost-of-capital niet meer concurrerend is ten opzichte van grotere verzekeraars. Dit zou een toenemende vraag naar herverzekeringsproducten kunnen betekenen, maar ook de kapitaalmarkt, met specifieke derivaten of door securitizatie, zal risico’s van verzekeraars overnemen.

Bank: JP Morgan

Rapport: European Insurance, Creating and estimating value in non-life; and how Solvency II is set to change insurers’ behaviour, 5 maart 2007

Samenvatting: Vanwege de diversificatie van activiteiten hebben grotere verzekeraars een kapitaalsvoordeel. De verwachting is dat zij dit kapitaal zullen gebruiken om organische groei alsook eventuele fusies of overnames te financieren. Daarnaast zullen kleinere verzekeraars ook diversificatievoordelen moeten behalen. Om onafhankelijk te blijven van de grotere verzekeraars zullen ook deze verzekeraars moeten consolideren.

Daarnaast geeft JP Morgan duidelijk aan dat Standard & Poor’s en andere kredietratingbureaus de concepten achter Solvency II en interne modellen van verzekeraars nu ook in hun ratingmodellen zal gebruiken. Dit zal ervoor zorgen dat kredietratingbureaus ook de kapitaalsvereisten, voor een bepaalde rating, zal aanpassen op de risico’s die een verzekeraar daadwerkelijk loopt.

Tenslotte wordt verwacht dat met de komst van Solvency II het hedgen van bepaalde risico’s op de balans van verzekeraars zal toenemen. Vooral kleinere verzekeraars zullen dit moeten, omdat zij minder diversificatievoordelen hebben. Het hedgen van risico’s kan gebeuren door herverzekeren, maar ook securitizatie van risico’s zal toenemen.

Bank: Lehman Brothers

Rapport: European Insurance, Solvency II: cutting risk & capital, 3 januari 2007

Samenvatting: Verwacht wordt dat Solvency II al in 2007 van invloed is op de sector, in plaats van het mogelijke jaar van invoering 2010. Dit omdat men op schema is om in juli 2007 Solvency II te laten aannemen door de Europese Commissie.

Kleinere verzekeraars, waaronder onderlinge waarborgmaatschappijen, zullen de partijen zijn die onder druk komen te staan. Daarentegen is Solvency II zeer positief voor grote verzekeraars, omdat zij een surplus aan economisch kapitaal zullen hebben. Lehman Brothers vermoedt dat met dit kapitaalsoverschot gedisciplineerd zal worden omgegaan, door middel van een mix van acquisities, organische groei en het terugkopen van aandelen.

Daarnaast stimuleert Solvency II vier zaken. Allereerst vermoedt Lehman Brothers een betere prijsdiscipline in de markt, omdat de koppeling tussen daadwerkelijke risico’s van een polis en het rendement op een polis zal verbeteren. Dit aangezien het vereiste kapitaal ook wordt berekend op basis

(26)

XXVI van daadwerkelijke risico’s. Vooral voor niet-levensverzekeraars zal deze prijsdiscipline een positief effect kunnen hebben.

Ten tweede stimuleert Solvency II consolidatie in de sector, vooral in Duitsland en Frankrijk. Deze markten zijn op dit moment gefragmenteerd en kennen veel kleine spelers. Deze kleine verzekeraars zullen veel minder diversificatievoordelen hebben dan grotere verzekeraars, waardoor hun kapitaalsvereisten wel eens kunnen stijgen. Dit was ook de constatering in QIS2. Voor deze ondernemingen kan het dan raadzaam zijn om samen te gaan, om toch enige diversificatievoordelen te behalen.

Het derde punt dat Lehman Brothers noemt is een verschuiving naar minder kapitaalsintensieve producten bij levensverzekeringen. Dit zijn producten waarbij het risico bij de polishouder ligt (‘unit-linked’). Aangezien met de komst van Solvency II voor deze producten ten opzichte van de traditionele producten relatief minder kapitaal hoeft te worden aangehouden dan met Solvency I, zal dit een stimulans zijn voor verzekeraars om verkoop van deze ‘unit-linked’ producten te stimuleren.

Ten slotte zal Solvency II zorgen voor een groei in vreemd vermogen, dat als solvabiliteitsvermogen mag dienen (zie paragraaf 3.4 voor de mogelijkheden). Uiteindelijk zal het gebruik van dit kapitaal ervoor zorgen dat de kapitaalsstructuur verder wordt verbeterd voor aandeelhouders, waardoor het rendement op eigen vermogen (RoE) zal kunnen stijgen.

(27)

XXVII

Bijlage XI – Verslag Solvency II Conferentie

Op 6 december 2006 organiseerde Fox-Pitt, Kelton in London een conferentie over Solvency II. Op de conferentie waren de volgende sprekers aanwezig:

T. Grondin Aegon Chief Risk Officer H. Perlet Allianz Chief Financial Officer D. Duverne AXA Chief Financial Officer K. Timmermans ING Chief Risk Officer C. Shamieh Munich Re Chief Risk Officer

Duidelijk is dat alle sprekers vertegenwoordigers waren van beursgenoteerde verzekeringsondernemingen met een marktkapitalisatie van minimaal EUR 20 mld. Aangezien deze verzekeraars dus als largecap mogen worden beschouwd, kan dit aangeven dat sommige punten wellicht eenzijdig werden belicht. De belangrijkste punten die deze verzekeraars bespraken zijn hieronder samengevat:

- De verwachting is dat Solvency II zal worden ingevoerd rond 2010/2011. De sprekers gaven aan dat dit voor hun geen problemen zou opleveren, omdat hun interne modellen al gebaseerd zijn op risico’s. Daarnaast zijn de interne modellen van verzekeraars vaak strikter dan de eisen van Solvency II. Zo gaf Allianz aan met een zekerheidsinterval van 99,93% (VaR) te werken, terwijl Solvency II uitgaat van een zekerheidsinterval van 99,50% (VaR). Overigens zullen de toezichthouder en de verzekeraar nog wel de nodige discussies hebben over assumpties in de modellen, maar het vermoeden was dat ook die problemen overwonnen zouden worden. Overigens beschouwen de verzekeraars de SCR (Solvency Capital Requirement) als een ondergrens: zij willen niet dat de toezichthouder over hun schouder komt meekijken en houden dus extra kapitaal aan op basis van hun interne modellen.

- Largecaps hebben wel de meeste voordelen van diversificatie (productlijnen, geografisch) en dus zal hun economisch (overschot aan) kapitaal toenemen. Let wel: er werden getallen genoemd van 5 tot 55% diversificatievoordelen voor een verzekeraar; dit is gemeten ten opzichte van het totaal aan te houden kapitaal waar geen diversificatie plaatsheeft. Volgens de sprekers komt er echter geen kapitaal vrij in verband met de kredietratings. ING noemt diversificatie een ‘natuurlijk kenmerk van de verzekeringssector’: niet meenemen van diversificatie-effecten houdt goed risicomanagement en het goed prijzen van producten tegen. Echter ING verwacht niet dat de toezichthouders zullen toestaan dat er kapitaal ‘uit het systeem’ gehaald zal worden, maar verwacht wel dat ze eventuele groei op basis van het huidige kapitaal zullen toestaan.

- Voorts werd meermalen afgevraagd in hoeverre lokaal kapitaal kan worden gebruikt door de groep. Op de conferentie werd gepleit voor berekening van en toezicht houden op de MCR op lokaal niveau. Daarentegen zou de SCR berekend en beoordeeld moeten worden op groepsniveau door de leidende toezichthouder. Hierbij moet echter niet vergeten worden dat bijvoorbeeld de VS niet meedoen aan Solvency II: het is dus de vraag of eventueel economisch overmatig kapitaal dat in het Amerikaanse tak zit ook ‘gebruikt’ kan worden voor de Europese tak (zoals nu bij banken wel het geval is).

- De kleinere verzekeraars zullen wel problemen krijgen, omdat deze én nog geen echte risicomanagement systemen hebben én omdat ze meer kapitaal aan zullen moeten houden dan nu. QIS2 geeft het eerste bewijs dat er bij de niet-levensverzekeraars, ‘monolines’ en onderlinge waarborgmaatschappijen (voor zover deze drie begrippen niet bij elkaar passen) de grootste moeilijkheden te verwachten zijn. Met als gevolg waarschijnlijk consolidatie bij de kleinere spelers. Daarnaast betekent het moeten hebben van risicomanagementsystemen en het noodzakelijke hogere kapitaalvereiste een verhoging van de entreebarrières in de markt.

(28)

XXVIII - Aegon en AXA geven beide aan dat het overdragen van verzekeringsrisico’s aan de kapitaalmarkten zal toenemen. Dit

kan middels drie manieren: 1. Securitizatie

Dit betekent dat een verzekeraar bepaalde risico’s aan de activakant van een balans, zoals bijvoorbeeld alle autoverzekeringspolissen, doorverkoopt aan de kapitaalmarkt. De klant merkt niets van deze securitizatie, maar het risico dat met deze polissen wordt gelopen verschuift van de verzekeraar naar de kapitaalmarkt. De verzekeraar hoeft dus geen kapitaal meer aan te houden voor deze polissen, maar betaalt wel premie (couponbetaling) aan de kapitaalmarkt voor het overnemen van deze risico’s. Securitizeren is voor een verzekeraar dus interessant als de kosten van het kapitaal, dat dient te worden aangehouden voor de polissen, hoger is dan de premie die een verzekeraar eventueel aan de markt zou moeten betalen. AXA wil hierin vooroplopen en heeft al enkele malen bepaalde risico’s via securitizatie afgestoten naar de kapitaalmarkt. 2. Gebruik derivaten

Aan de andere kant zijn er op de kapitaalmarkt steeds innovatievere producten beschikbaar, om bepaalde risico’s die door verzekeraars aan de activakant van de balans worden gelopen, te kunnen afdekken. Zo kan een levensverzekeraar verscheidene pensioenpolissen hebben afgesloten. Als deze verzekeraar niet het risico wil lopen dat hij fors langer het pensioen moet uitbetalen, omdat de polishouders gemiddeld genomen langer leven, dan zijn er bijvoorbeeld ‘lang-levenobligaties’ beschikbaar.

3. Herverzekeren

Aangezien kleinere verzekeraars minder diversificatievoordelen hebben, zal hun kosten van kapitaal hoger zijn dan die van grotere verzekeraars. Vanwege deze hogere kosten van kapitaal wordt het voor vooral kleinere spelers sneller interessant om risico’s af te dekken middels herverzekeren. Munich Re geeft aan hier op in te willen spelen, maar ziet ook dat als er andere c.q. betere mogelijkheden zijn (1 & 2), dat zij het nog wel eens lastig kunnen krijgen.

Duidelijk is dat het prijzen van verzekeringen dus steeds meer op risico’s zal worden gebaseerd. Aangezien risico’s steeds transparanter geprijsd zullen worden, kan dat ook zorgen voor een druk op de prijzen en dus de marges. - Ook de verdeling van het kapitaal in Tier 1, Tier 2 en Tier 3 kapitaal is een punt. Verzekeraars zullen elk moeten kijken of

de kapitaalsstructuur nog aangepast moet worden. Het is een mogelijkheid dat er meer hybride kapitaal zal worden gebruikt ten opzichte de huidige kapitaalsstructuur, maar de beperkende factor bij veranderingen in deze kapitaalsstructuur zijn de kredietratingbureaus.

- Ten slotte blijft het de vraag of de volatiliteit van de verzekeraars ook omlaag zal gaan door Solvency II. Verscheidene sprekers geven aan dat Solvency II zorgt voor een beter Asset Liability Management, de afstemming tussen activa & passiva. Allianz noemt hierbij het feit dat de activa & passiva met Solvency II op eenzelfde manier zullen worden gewaardeerd. Aan de andere kant kan het gebruiken van marktwaardes en het weergeven van de daadwerkelijke economische situatie juist zorgen voor meer schommelingen in de kapitaalsvereiste.