In deze bijlage wordt bekeken wat de belangrijkste bronnen van inkomsten zijn van de partij D66. De hieronder gebruikte cijfers dateren grotendeels uit 2000. Sindsdien zijn de kamerzetels weer anders verdeeld, wat weer gevolgen heeft voor de partijfinanciering.
Voor zover mogelijk was zijn meer recente cijfers gebruikt.
Overheidssubsidie
- De Wet Subsidiëring politieke partijen (WSPP)
Het totale beschikbare subsidiebudget is - op grond van de WSPP- ongeveer 5 miljoen euro, en wordt waarschijnlijk (na goedkeuring door de Eerste Kamer) verhoogd tot 9 miljoen euro. Het subsidiebedrag kan door de politieke partij naar eigen inzicht worden aangewend voor de activiteiten die in de wet worden genoemd (art. 5 WSPP): politieke vormings- en scholingsactiviteiten; informatievoorziening aan leden; het onderhouden van contacten met zusterpartijen buiten Nederland; het ondersteunen van vormings- en scholingsactiviteiten ten behoeve van het kader van zusterpartijen buiten Nederland;
politiekwetenschappelijke activiteiten en activiteiten ter bevordering van de politieke participatie van jongeren. Deze beleidsvrijheid is alleen beperkt voor de subsidie voor politiekwetenschappelijke instituten en voor politieke jongerenorganisaties. Indien een politieke partij beschikt over een politieke jongerenorganisatie of een politiekwetenschappelijk instituut, moet een bepaald gedeelte van de subsidie aan de betreffende instelling worden doorbetaald.
Het ministerie voor Binnenlandse Zaken keert ruim 58% van de totale overheidssubsidie uit: een basisbedrag van € 115.957 plus € 37.406 per behaalde kamerzetel. Ongeveer 15% wordt uitgekeerd door het ministerie van Buitenlandse Zaken, voor het onderhouden van contacten met buitenlandse zusterpartijen. Ongeveer 6% is afkomstig vanuit het mediabudget voor het maken van uitzendingen in het kader van de zendtijd voor politieke partijen. In 2002 was dit bedrag € 59.494 voor D66. Overigens is het de bedoeling om in de toekomst ook hier meer beleidsvrijheid te geven aan politieke partijen door ze de mogelijkheid te bieden het mediabudget ook uit te geven aan publiciteit op commerciële zenders. Tot slot is 3% van de subsidie afkomstig vanuit de Europese Unie, ten behoeve van informatievoorziening.
Tabel 3.1: Totale inkomsten 2000 per politieke partij 1 Tabel 3.2: Overheidssubsidie 2
In 2002 was het totale inkomen van D66 € 1.473.937.2 Tabel 3.2 laat zien dat 34,4%
van de totale inkomsten van D66 uit overheidsubsidie bestaat, wat boven het gemiddelde (26%) is.
1 Bron: Notitie Herijking Wet subsidiëring politieke partijen
2 Bron: Jaarrekening 2002 in Congresboek D66 (C78) PvdA € 7.183.109
VVD € 4.900.203 CDA € 6.234.776 D66 € 1.641.525 GL € 2.371.921 SP € 3.629.833 RPF € 799.903 GPV € 737.799 SGP € 969.381 OSF € 198.905 Totaal €
28.667.357
PvdA € 1.582.544 22,0%
VVD € 1.290.710 26,3%
CDA € 991.464 15,9%
D66 € 564.995 34,4%
GL € 580.720 24,5%
SP € 1.326.763 36,6%*
RPF € 332.443 41,6%
GPV € 287.124 38,9%
SGP € 331.103 34,2%
OSF € 171.211 86,1%
*De SP heeft als enige partij ook vergoedingen meegeteld.
Totaal € 7.459.076 26%
Tabel 3.3:Afdrachten politieke functionarissen 2000 (percentages zijn het aandeel van de totale inkomsten) 2
- Subsidie voor wetenschappelijke instituten en politiek jongeren organisaties
Aan de basissubsidie van de vorige paragraaf wordt (afhankelijk van de aanwezigheid van een wetenschappelijk instituut en/of een jongerenorganisatie) extra subsidie verleent. Het totale budget wordt opgedeeld volgens het aantal behaalde zetels en een bedrag per lid van de jongerenorganisatie. Voor het wetenschappelijk instituut wordt een basisbedrag van € 103.116 gegeven en € 7.748 per kamerzetel van de politieke partij.
Tabel 3.4: Subsidies aan de wetenschappelijke instituten en jongerenorganisaties (bron: Notitie Herijking Wet subsidiëring politieke partijen).3
- De toekomst van de WSPP
De WSPP waarschijnlijk uitgebreid tot een Wet op de partijfinanciering. De wijzigingen hebben betrekking op de volgende punten:
De overheidssubsidie
De bestedingsmogelijkheden van de overheidssubsidie zouden kunnen worden uitgebreid tot verkiezingscampagnes en andere 'wervende' activiteiten van politieke partijen.
Probleem hierbij is dat de concurrentiepositie van gevestigde politieke partijen niet versterkt moet worden ten koste van nieuwe partijen. Vervolgens zou de subsidietoedeling moeten geschieden op basis van op de politieke partij uitgebrachte stemmen. En er zou ook een subsidiemogelijkheid moeten komen voor nieuwe politieke partijen die nog geen Kamerzetels hebben.
Lokale politieke partijen
Ook zogenoemde lokale partijen krijgen misschien overheidssteun (op dit moment krijgen ze steun van de gemeente of van de provincie). Een eerste stap zou kunnen zijn een gelijkwaardige toegang tot de mogelijkheden van scholing en vorming voor alle politieke ambtsdragers.
3 Het betreft de subsidie-aanspraken. Deze kunnen in verband met de voorschotverlening afwijken van de feitelijke betalingen in een jaar.
PvdA € 886.261 12,3%
VVD € 0 0,0%
CDA € 282.785 4,5%
D66 € 35.380 2,2%
GL € 632.997 26,7%
SP € 1.729.311 47,6%
RPF € 22.689 2,8%
GPV € 0 0,0%
SGP € 0 0,0%
OSF € 0 0,0%
Totaal € 28.667.357 12,5%
Totale subsidie Politiek Politiek wetenschappelijk Jongeren-
instituut organisatie
PvdA € 1.024.339 € 336.153 € 133.869 VVD € 895.365 € 295.798 € 125.883 CDA € 712.621 € 243.913 € 98.695 D66 € 397.242 € 157.438 € 42.576 GL € 349.518 € 140.143 € 46.704 SP € 199.110 € 105.553 € 0 RPF € 227.220 € 94.023 € 62.678 GPV € 191.801 € 88.258 € 44.543 SGP € 304.927 € 94.023 € 140.385 OSF € 268.369 € 82.493 € 0
Contributies
Artikel 2 lid 3 WSPP stelt als voorwaarde voor politieke partijen om in aanmerking te komen voor overheidsubsidie dat de vereniging minstens 1.000 leden heeft die elk jaarlijks € 11,34 of meer betalen aan contributie.
Grafiek 3.1: Totaal ledentallen Nederlandse politieke
partijen (bron: www.wikipedia.org) Grafiek 3.2:Ledentallen D66
(bron:www.wikipedia.org)
Tabel 3.5: Ledental van verschillende politieke partijen (bron: www.wikipedia.org)
In 2002 had D66 € 818.143 aan ledencontributie. Het ziet ernaar uit dat de partij sinds afgelopen jaren weer een groei van het ledenbestand meemaakt.
Giften en sponsoring
Giften zijn bij D66 de minst belangrijke bron van inkomsten. In 2000 ontving de partij € 84.567 aan giften, wat zo’n 5,2% van de totale inkomsten van de partij is. Van de grotere partijen heeft alleen het CDA relatief veel giften (8,4%). Giften kunnen afkomstig zijn van natuurlijke personen, van rechtspersonen, of de vorm van legaten nemen of door middel van declaraties.
Onder giften valt dus ook partijsponsoring. Politieke partijen hebben een bijzondere positie: ze maken geen deel van het publieke bestel maar vervullen daar wel een vitale randvoorwaarde in.4 Er dient onderscheid gemaakt te worden tussen bijdragen vanuit sympathie voor een politieke groepering en corruptie of omkoping. Om dit risico te beperken moeten politieke partijen giften die hoger zijn dan € 4.537 en afkomstig zijn van het bedrijfsleven of van maatschappelijke instellingen openbaar maken (art. 18 WSPP). Dit bedrag wordt waarschijnlijk verlaagd tot € 2.000.
Samenvattend is het grootste deel van de overheidssubsidie gebaseerd op het aantal behaalde zetels door de betreffende partij in de Tweede Kamer. Als gevolg van dien is de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen zeer belangrijk voor de financiële inkomsten van de partij. Daarnaast blijkt dat nu nog steeds de contributie van leden de grootste inkomensbron van politieke partijen vormt. Maar het lijkt er wel op dat de overheidssubsidie steeds toeneemt. Het is maar de vraag of de partij van de toekomst eerder een staatspartij zal zijn dan een ledenpartij (Koole, 1996).
4 Notitie Herijking Wet subsidiëring politieke partijen, p 21.
CDA PvdA VVD GL SP LPF D66 CU SGP
79.000 60.062 46.391 18.469 43.389 onbekend 12.711 27.000 23.000
Interne geldstromen
De financieringsstructuur binnen de partij wordt jaarlijks door het congres vastgelegd.
Regio’s ontvangen jaarlijks een bedrag van € 2,50 per betalend lid, waarvan een vast bedrag van € 820. Afdelingen ontvangen € 5 per betalend lid. Regio’s en afdelingen kunnen daarnaast beroep doen op de subsidiëringregel ‘activiteiten aan de basis.’ Deze regeling is bestemd voor startsubsidies aan nieuwe afdelingen en voor concrete activiteiten van afdelingen en regio’s, of combinaties daarvan. Tot slot wordt de financiële positie van afdelingen en regio’s maar in beperkte mate bepaald door de afdracht van het Landelijk Bestuur. Een groot deel van de inkomsten wordt eerder bepaald door bijdragen van de gemeenteraadsfracties, de statenfracties en van individuele leden.
Bijlage 2: Organogram op landelijk, provinciaal en lokaal niveau
Ledenvergadering (Congres)
Bestuur
Fractie Platforms
Programma- commissie
Verkiezings- commissie Financiële
commissie Besluitvorming s-commissie
Verplichte commissies op alle niveaus
Alleen op landelijk niveau verplicht
Adviesbevoegdheid Benoemt
Service- centrum
Bijlage 3: Organogram Tweede-Kamerfractie en medewerkers
Fractieleden D66
Fractiebestuur (incl. Voorzitter)
Voorlichting
Beleids- medewerkers
Hoofd P&O Ambtelijke
secretaris
Docu- mentalist
Secretaresses Adviesbevoegdheid
Bijlage 4: Politieke communicatie en publiciteit
Hoofdmediumtype Mediumtype Medium (subtype) Communicatie-uiting Visuele media Persmedia
Buitenobjecten
Vervoersmiddelen
Winkelobjecten
Openbare ruimten, stands, kiosken
Projectiemedia
Kabelkrant, internet
Diversen
Dagbladen Nieuwsbladen Huis-aan-huisbladen Publieks- en vakbladen Naslagwerk e.d.
Plakplaatsen Gevels en daken Lantaarnpalen en m Vitrines
Reclamevliegtuigen Lucht
Ballonnen e.d.
Sportvelden e.d.
Bus, trein, tram (binnen) Bus, trein, tram (buiten) Toonbank, vloer Raam
Schap Plafond
Winkelwagentje e.d.
Standaards Vitrines Plakplaatsen
Panelen, muren, deuren Bioscoopscherm,
Scherm in stand op beurs, gevel, muur
TV-scherm PC-monitor Luciferdoosje, vltje Productverpakkingen (Sport)shirts, polo’s Sandwichman e.d.
Advertentie, artikel, foto, bericht
Affiche, Lichtinstallatie Beschildering Lichtbak of bord Kaart, bord, affiche e.d.
Sleepnet Rookletters
Belettering, bord, vlag enz.
Beschildering, sticker e.d.
Sticker, hangkaart e.d.
Displaystuk Affiche Schapkaart Mobile Kaart, bord
Brochures, folders e.d.
Affiches, beschildering, Stickers, affiches, pictogrammen Dia
Dia
Advertentie, bericht Bedrukking, sticker e.d.
Bord
Auditieve media Radio
Geluids-/ omroepinstallatie
Telefoon
CD, CD-ROM
Diversen
Luidspreker radiotoestel of autoradio
Luidspreker op beurs, sportveld, mobiele wagen, of in sporthal,
winkel(centrum) Telefoontoestel (06- nummers e.d.)
Geluidsinstallatie, PC met speakers
Megafoon, walkietalkie
Commercial, programma, bericht, sponsored program Commercial
Gesproken tekst
Commercial
Commercial, gesproken tekst
Gesproken tekst
Audiovisuele media
Televisie, internet, CD-ROM
Projectiemedia, CD-ROM
TV, scherm + luidsprekers
PC-monitor + speakers Scherm en luidspreker Bioscoop, beurstand, disco
Commercial, programma, bericht, sponsored program Film, commercial, audiovisual
Politieke communicatie en publiciteit (naar J. Knecht en B.G.J. Stoelinga, 1989, in: Handboek Politieke communicatie en publiciteit).
Bijlage 5: Sheet volgens een normaal verdeling en Q- sample
Zeer mee oneens Zeer mee eens
1- Principes van de politieke partij:
Sociaal-liberale principes zijn niet meer dan verpakking D66 is standvastig en volgt een duidelijke koers
D66 durft pijnlijke beslissingen te nemen
D66 staat voor investeringen in Onderwijs en in de kenniseconomie D66 schenkt te weinig aandacht aan veiligheid
D66 plaatst het eigenbelang voor algemeen belang D66 heeft goede principes
De uitgangspunten van D66 zijn helder en duidelijk 2- Politici van de partij
D66-politici handelen naar hun idealen en standpunten D66-politici zijn glad en uitgestreken
D66-politici zijn sociaal bewogen
D66-politici beloven meer dan dat ze waarmaken D66 is schijnheilig en huichelachtig
D66-politici zijn betrouwbaar
Ideologie en programma D66 passen van Dittrich als maatpak D66 heeft goede politici
3- Communicatie van de partij met kiezers D66 luistert niet naar de burgers
De politieke boodschap van D66 is vaag D66 maakt zich druk over onbelangrijke zaken D66 wakkert de onrust in NL alleen maar aan De politieke boodschap van D66 is te optimistisch
D66 doet wat ze zegt
D66 heeft slecht contact met de kiezer D66 is in staat om kiezers te overtuigen 4- Partijbeeld: stijl van de partij D66 is een onrealistische partij
D66 heeft geen ruggengraat D66 is een onbetrouwbare partij D66 is een open en transparante partij D66 is behoudend
D66 is een moderne eigentijdse partij D66 is een dynamische partij
D66 is vooruitstrevend
5- Politiek van de partij
De politiek van D66 is fris en gericht op vernieuwing D66 streeft een duidelijk doel na
De uitgangspunten van D66 zijn niet meer van deze tijd D66 doet wat nodig is voor het land
D66 doet niet aan achterkamerpolitiek
D66 biedt originele oplossingen voor actuele problemen De politiek van D66 maakt problemen groter
D66 is alleen uit op stemmenwinst 6- Gebruikersimago
D66-kiezers hechten veel waarde aan hun sociale status D66-kiezers hechten waarde aan bestrijden sociaal onrecht D66-kiezers conformistisch en breken niet met conventies D66-kiezers zijn individualisten
D66-kiezers streven voornamelijk naar een comfortabel leven D66-kiezers hechten waarde aan zelfbeschikking
D66-kiezers zijn idealisten
D66-kiezers komen op voor het milieu D66-kiezers zijn tolerant
D66-kiezers zijn intellectuelen
Politiek Merkmanagement: marketing in dienst van het politieke merk 10
Landelijk bestuur (LB)
(Partijvoorzitter, vice-voorzitter organisatie, vice-voorzitter politiek, Internationaal secretaris, penningmeester, lid communicatie en lid kennis & deskundidheid) Directeur Communicatie & voorlichting Toegevoegd secretaris IDI en eind- redacteur Idee
Bestuurlijke ondersteuning Management assistent, voorlichting en evenementen
Management assistent centrale informatie
Beheerder websites en mailserver
Partij voorlichter en evenementen manager
Politiek Weten- schappelijk medewerker
Medew ken ontwikkelin
Toegevoegd secretaris LB
Management- assistent kennis- ontwikkeling Backoffice Frontoffice
Weten- schappelijke Raad
Bestuur Stichting IDI Internationaal secretaris (voorzitter), penningmeester (LB) en secretaris
Bestuur Stichting Kenniscentrum Lid kennis en kundigheid (voorzitter), penningmeester (LB) en secretaris KennisStichting IDI
Organisatie & ontwikkeling
Congres Bestuurslid
Permanente Campagne Debat Deskundigheid
Informatievoorziening
Projecten: Projecten
