cow 8 < i~ pq N.-(IP I II HI1 "l I

cow

8 ^{< i~} pq N.-(IP ^me

I II HI1 "l I

BESTE LEZER

Stel je zit negen maanden tussen vier muren, in een Istukje Neder

land' middenin Zuid-Afrika. Vrij wet geisoleerd, gevangene van een

ogenschijnlijk onoplosbare situa tie. Her liefst zouden je belagers, die 24 uur per dag een kordon rond je vesting hebben gelegd, je er aan je haren uitslepen. Zo'n di plomatieke rel kan Pretoria nu echter niet hebben. Maar de drei ging is er, elke dag. Gelukkig kun je veel van die spanning kwijt

in hot dagboek dat je bijhoudt, ve le honderden pagina's lang. Je fa milie in Nederland least hierin dat je vindt dat 'Den Haag' kor

rekt heeft gehandeld door je niet aan Botha uit te leveren. Familie leden die terecht vinden dat er iets moet gebeuren; dat je niet eeuwig op dat eiland kan blijven zitten. Ze besluiten met bet dag boek de publiciteit in te gaan.

En minister Van den Broek kan niets beters bedenken dan jou te verwijten dat je de regels van

het stilzwijgen hebt verbroken.

Hoe ddrf je!

Als de minister Klass de Jonge eens terstond overbrengt naar Ne derland en Botha met krachtige sankties dreigt als ie maar eon vinger naar doze Nederlandse

staatsburger uit steekt?

De Rijksuniversiteit van Utrecht heeft -ter gelegenheid van haar 350-jarig bestaan- besloten om de Zuidafrikaanse vrijheidsstrijd ster Winnie Mandela een ere-dok toraat te verlenen.

Een eer die haar zeer zeker toe komt getuige de alom respekt af dwingende houding van onverzette lijkheid van mevrouw Mandela. Ter wijI ze de rechters en het apart

heidsregiem in een onontwarbare knoop achterlaat over de vraag of haar banning-order 'rechtmatig' is spreekt ze -uitgerekend in Brandfort waarheen ze voor vele jaren verbannen was geweest een paar duizend begrafenis gangers toe. In deze speech -uitge sproken namens bet verboden Afri kaans Nationaal Congres (!)- haalt ze fel uit naar de 'terroristen' in Pretoria die zich gesteund weten door de misdadigers en medeplichti gen' Reagan en Thatcher. Ze roept op tot 'gedisciplineerde akties' om 'de apartheid in dit land daadwerke lijk af te breken' on 'het bestuur van her land over te nemen'.

De openheid waarmee Winnie Mandela bet gevecht met bet apartheidsre giem aangaat illustreert bet zelf vertrouwen dat binnen de zwarte ge meenschap leeft ten aanzien van de kansen om de racisten aan bet wan-

In veel townships in Zuid-Afrika heeft de bevolking het heft in eigen handen genomen. 'Bevrijd gebied' waar de veiligheidstroepen zich nog

slechts gepantserd in wagen. De minderheid in oorlog met de meerderheid

kelen te brengen. Zelfs de door gaans zeer voorzichtige bisschop Tutu heeft een onomwonden beroep gedaan op de westerse wereld om alomvattende sankties tegen Zuid Afrika uit te vaardigen. De maan den mei en juni (tien jaar na So weto!) beloven veel strijd en -naar gevreesd moet worden- veel

slachtoffers op te leveren.

Fulco van Aurich

ALMERE

'Apartheid verbaal veroordelen is niet voldoende.' Vanuit deze ge dachte hebben wij in Almere een So

lidariteitsgroep Zuid-Afrika opge richt.

Wij zijn, zoals u, van mening dat er een einde moet komen aan bet wrede apartheidsregiem van Botha.

Alleen proberen wij door een aktie ver opstelling (onder andere door boykot-akties te voeren tegen Zuid afrikaanse produkten) onze stem te

laten horen. Denkt u, als inwoner van Almere, ons te kunnen steunen

in doze boykot-akties?

Zo ja , neemt u dan kontakt op met Wout Vedder, Edestraat 52, telefoon:

03240-35690, Almere-Stad.

WRANGE VRUCHTEN VAN APARTHEID

'Wrange vruchten van apartheid' is de titel van een nieuwe brochure van her Komitee Zuidelijk Afrika over de handel in Zuidafrikaans fruit.

De brochure kost f6,-- en is te bestellen bij het Komitee Zuidelijk Afrika, door overmaking van f8,40 op giro 600657 t.n.v. Komitee Zui delijk Afrika, Amsterdam

LET OP!

De ANTI-APARTHEIDS BEWEGING NEDER LAND heeft een nieuw tel.nummer:

020-267525

Het nummer van bet Komitee van Zuid afrikaanse Dienstweigeraars (COSAWR) is vanaf heden 020 - 25 79 52

IZUIDELIJK

AFRIKA NIEUWS

Verschijnt 6 keer per jaar Jaarabonnement 1 12,50 April 1986

REDAKTIE: Fulco van Aurich Rien Cardol Jan Pieter de Jeu Pim Juffermans Ruud Vlek

FOTO's: Inge Goijaerts, Bram de Hollander, Jan Stegeman, Hetty Zantman en Bert Zijlma VERDER DANK AAN: Ren6 van den Bos, Lucifn Brazil, Paul de Cock, Lizette Dalebout, Gonny Hagelen, Pieter Hildering (omslag), Keith, tan Kerkhof, Bart Luirink, Jacques Meerman, Karel Roskam, Peter Ruwhof, Gerda Scholing, Kier Schuringa en Irusia Zimmer

ANTI-APARTHEIDS BEWEGING NEDERLAND Lauriergracht 116, 1016 RR A'dam Postbus 10500, 1001 EM Amsterdam postgiro 580900

telefoon: 020 - 267525 DRUK: SSP, Amsterdam

2

'Wie er ook na hem komt - elke nieuwe minister van Buitenland se zaken zal het beter doen' Ook bij Wouter van der Schaaf van de FNV roept de vraag om na vier jaar eens een oordeel uit te spreken over Van den Broek lichte braalneigingen op. Zuide lijk Afrika Nieuws greep bet vierjaarlijkse verkiezingscr cus aan om de beroepsaktivisten uit bet Zuidelijk Afrika wezen, vakbondsbestuurders en een domi nee aan de tand te voelen. Over de nachtmerrie van elke rechtge aarde anti-apartheidsstrijder.

Naam: Van den Broek. Partij:

CDA.

Noem 's mans naam alleen al en voornoemde gesprekspartners ra het eerste kwartier niet uitge praat.

Maar kan 21 mei beslissende ver anderingen brengen? Gaat de soli dariteitsbeweging met een koshe re minister van BZ rustige jaren

tegemoet? Nou nee.

'We zijn in Nederland met dit re geringsbeleid teruggekeerd tot bet absolute nulpunt', verzucht Sietse Bosgra van bet Komitee Zui delijk Afrika. 'Eigenlijk is er van beleid geen sprake. Dat maakt het ook zo moeilijk om het CDA aan te vallen. Waarop val je iets aan dat niets doer, dus alles na laat?', konstateerde Bosgra met een lichte nostalgie naar tijden waarin bet christen-demokratisch partijwezen nog dissidenten tot de kudde rekende. Maar die zijn weggepromoveerd naar bet burge meesterschap van middelgrote ge meenten. 'Nieuwe dissidenten kwe ken dachten we. Maar her bleek ab soluut onmogelijk ook maar in ge sprek te taken met CDA-kamerleden.

Dat werd verboden' Leden van de Eerste kamer, dat mocbt nog net wel. 'Maar wat schiet je daarmee op?', vraagt Bosgra zich.

BANGELIJK

Dominee Huting van de Hervormde Kerk bezocht enige maanden terug

een vergadering van de Raad van Kerken in Harare, keerde terug en

drong met meer klem dan ooit aan op ekonomische sankies. Ala het westen volhardt in passiviteit, zal de strijd eskaleren. En in die strijd hebben we, ook als ze met wapens wordt gevoerd, partij te kiezen. Zo luidde ongeveer Hu ting's boodscbap na Harare. De do minee heeft het geweten. Keurige kranten rolden over hem heen en kamerleden van CDA en VVD oreer den zich een ongeluk tegen zoveel krijgshaftige taal.

Huting is sindsdien niet van standpunt veranderd en zijn oor deel over Van den Broek is samen te vatten met 'teleurstelling' om dat er 'niets maar dan ook niets gebeurd is'. Huting lijkt de me ning van veel ondervraagden die Brook's beleid als 'angsvallig' en 'bangelijk' betitelden, te de len.

Ook een veelgehoorde kreet was dat Van den Broek zich bij voort

during verschuilt achter anderen.

Achter de EG, achter de interna tionale situatie en dat als alibi

NO BROEK NO VOTE

GEVOELLOOS KLEURLOOS, VISIELOOS

gebruikt om geen stappen te nemen.

Esau du Plessis van Boycot Out span Aktie stelt in dit verband vast 'dat Nederland in tal van opzichten voorbijgehold is door de meest konservatieve landen'.

En inderdaad: het Amerika van Rea gan stelde zich bij tijd en wijle scherper op ten aanzien van het Bothabewind. Was het niet CDA-ka merlid De Boer die op een bijeen komst van de Anti-Apartheidsbewe ging Nederland stelde dat 'Neder land niet in alles achter de ler enigde Staten hoeft aan te lopen?' 'Van den Broek koestert minach ting voor demokratische gevoelens.

Dat er met de gedachtengang van de man ergens iets goed mis is, bewijst zijn uitspraak dat het 'one-man, one-vote'systeem in Zuid-Afrika nog geen rele optie is', vult Erik van den Berg van de werkgroep Kairos nog aan. En in dezelfde uitlating van de mi nister ziet De Plessis van BOA voldoende reden de minister van racisme te beschuldigen.

Zoals het de vakbondsman betaamt, stelt Van Bakel van de Voedings bond F4V nog even vast dat Van en Brook 'de belangen van het be drijfsleven boven de strijd tegen

het apartheidsregiem heeft ge steld'.

Conny Braam van de Anti-Apartheids Beweging Nederland tenslotte noemt zijn beleid 'gevoelloos, kleurloos en visieloos'. 'Hij heeft voortge kabbeld op een beleid van niks en is er in geslaagd dat zelfs op een aantal punten nog terug te draaien.

Het was tot Van den Broek al sinds geruime tijd geen gewoonte meer om met Pretoria te praten. Maar de minister ging wel en zelfs meer dan eens. Schandalig en dieptreu rig', volgens Braam.

Verschilt de houding van Hare Ma jesteits Minister no zoveel van die van zijn kollega's? 'Her is nbg erger', verzucht Conny Braam.

En Erik van den Berg konstateert:

'De regering vindt kennelijk dat her er niet zoveel toe doet wat de meerderheid van de bevolking vindt. Kijk ook aar naar de

kruisraketten. Wat bet CDA be treft is her beleid inzake Zuid Afrika gewoon teruggeschroefd.

Vier jaar geleden waren er wel degelijk duidelijke standpunten.

Maar alles lijkt zich aan Van den Broek te hebben aangepast.

LEES VERDER OP PAGINA 5 3

EISENPAKKET ZUIDELIJK AFRIKA BEWEGING

De Zuidelijk Afrika komitees in Nederland hebben met bet oog op de verkiezingen van 21 mei hun krach ten gebundeld en een gezamenlijk ei se.pakket aan de Nederlandse re gering opge stel d. Her betreft de Anti-Apartheids Beweging Nederl and, bet Komi tee Zuidelijk Afr ika de werkgroep Kairos, de Eduardo Mond lane Stichting, het Defence and Aid Fund Nederland en de Boycot Outspan Akt ie. De organisaties hebben hun eisen uitgewerkt in het zogenaamde

'31 puntenplan'; dit zal worden toe gestuurd aan verschillende maat s chappel ijke organisaties zoals po litieke partijen, vakbonden, kerken

en dargelijke met bet verzoek erop te reag

ten.

Keropunt van bet programma is de eis dat de Nederlandse regering zich op alle mogelijke manieren so lidair met de bevrijdingsstrijd in

Zuidelijk t frika moet tonen; die solidariteit most tot uiting komen op allerlei gebied. Samengevat:

- Nederland verbreekt alle handels-, scheepvaart e

Zu luchtovereenkomsten die er me t id-Afrika bestaan;

- Nederl and kondigt een wettelijk verbod af op nieuwe investeringen in Zuid-Afrika an dwingt Nederland se bedrijven die direkte stem aan bet leger en de politie verlenen

zich terug te trekken;

- Nederland verbiedt alle leveran ties, uitwisseling van informatie en andere kontakten met Zuid-Afrika op nukleair,.technologisch en stra

tegisch gebied;

- Nederland voert de politieke en materi6le-steun aan bet ANC, de ondergrondse vakcentrale SACTU en de frontlijnstaten op en verleent stem aan her Verenigd Democratisch Front (UDF);

- De Nederlandse diplomatieke ver tegenwoordiging voert een aktief beleid door solidariteit met de onderdrukten te tonen;

Nederland verscherpt bet visum beleid voor Zuidafrikanen; visa wor den alleen verstrekt voor familie bezoek, vertegenwoordigers van anti apartheidsorganisaties en stelt zich gastvrij op ten opzichte van vluchtelingen en dienstweigeraars;

Nederland neemt in de Verenigde Naties en EG-verband initiatieven o. een spoedige onafhankelijkheid van Namibi6 te realiseren.

De gezamenlijke komitees hebben deze eisen uitgewerkt in een aantal stellingen. Her volledige 31-punten programma zal worden gepubliceerd iv. de verkiezingskrant die de AABN uitgeeft en verschijnt tevens als bijlage in de bladen van de andere ko.itees. De gratis verkiezings krant kan tel. bij de AABN be steld worden: 020 - 267525.

Lizette Dalebout

HET I ANTwom Diss(Hop TuTU PAT DE ZUID

BELEM AFRIKAANSE RMERIK

uT LoOTER KEURIGE HEREN BEsTAAT PIE

VAN MEMEN DIE MAN

TERREUR EN

VAN DEN HOOGVERRAAD 'rf0"H& 214M BESCRUL

DIGP KEURIG

B11E1 ^{Ji KUNNEN}

BERENTEN

TEGEN BETER

van Nederland tegenover de trage die Zuid-Afrika?

Duizenden mensen met een Neder lands paspoort maken deal uit van her Zuidafrikaanse slachtingsle get. Mag en kan dat zomaar?!

Waar zijn de wijze lessen uit de Tweede Wereldoorlog gebleveng Hot apartheidsregiem is in veel opzichten veel wreder en systema tischer in zijn'racisme en fascis me dan bet Nazisme van toen; an toch deze milde houding...

Waar zijn de argumenten gebleven, die getuigen van diepe verontwaar diging en minachting voor bet feit dat Zuid-Afrika her rijkste land is op een 'hongerig konti nent', en toch de rijkdom slechts verdeelt onder een kleine groep blanken? En dat de autoriteiten daarbij racistische argumenten hanteren die dagelijks als een be lediging worden ervaren door de hele internationale zwarte gemeen schap?(Argmenten, die buitendien racisme nog verder stimuleren.) Nee, ook minister Van den Broek zou beter moeten weten. Het beleid van Nederland ten aanzien van Zuid-Afrika was niet alleen zwak en onrechtvaardig, maar ook totaal on geloofwaardig. Het is daarom zeer te hopen dat na deze verkiezingen een ander (beter!) beleid zal wor den gevoerd. De zwarten in Zuid Afrika beseffen meer dan ooit dat

zij z lf hun bevrijding naderbij zullen moeten brengen. Naar een beetje medemenselijkheid en ook solidariteit van bet buitenland (ook van Nederland) zou je toch mogen verwachten.

De geallieerden waren 40 jaar ge leden on.e moedige bevrijders.

Wie durven de geallieerden te zijn van deze weerloze vrouwen en kinde

ten; van de slachtoffers van apartheid?

L.R. Brazil

van Black People in Holland Against Apartheid

WETEN IN

Her zal een ieder duidelijk zijn, dat de komende verkiezingen in Nederland ook voor de Zuidafrikaan se problematiek belangrijk zijn.

Wie de beer Van den Broek de afge lopen regeringsperiode heeft ge volgd, moet bet zeker zijn opgeval len hoe geniaal doze minister van Buitenlandse zaken is in bet beden ken van argumenten om in mondiale vraagstukken - met name in de kwes tie Zuid-Afrika - 6f de grenzen van zijn kunnen aan te geven of botweg te weigeren zijn invloed aan te wenden ter oplossing of verbetering van de situatie.

Zo stelt de minister dat hij zich onder meer ernstig zorgen maakt o ver de levensstandaard van de Zuid afrikaanse arbeiders, en dat hij

dus daarom niet voor boykotmaatre gelen is. Intussen vallen er dage lijks slachtoffers. De Zuidafri kaanse moordmachine maakt overuren, maar dat schijnt de beer Van den Broek minder orgen te baren.

In Europees verband ziet de minis ter ook geen mogelijkheden om te komen tot strafmaatregelen tegen Zuid-Afrika, want uitgerekend in deze zaak is de overtuigingskracht van Nederland uiterst gering. Daar om gaat hij rechtstreeks met de beer Botha praten om vervolgens te kunnen vaststellen dat het eigen

lijk best wel meevalt met de her vormingsvoorstellen van de macht hebbers.(Even geduld, dan komt alles wel goed.)

Nu heeft Nederland vaak en terecht in bet verleden de naam gehad van fakkeldrager van menselijke vrij heden en mensenrechten.

In de afgelopen regeringsperiode hebben wij ons een paar dingen

voortdurend afgevraagd. Waar zijn de argumenten gebleven m.b.t. de historische verantwoordelijkheid

plicht zijn om aan sankties te wer ken, juist ook omdat de druk uit her zakenleven zelf toeneemt'.

MASSABEWEGING

En de beweging. Ze streed voort.

Der lijkt wel duidelijk. Geen tijd voor krentzitten en zeker niet met een kabinet dat onder druk van ak ties wellicht wat sneller zal toe geven en zich niet laat leiden door een blinde no-nonsense filoso fie.

Hoe moet die beweging dat aanpak ken? De meningen lopen er enigs zins over uiteen. Bosgra (KZA) denkt dat bet zo'n tien jaar du-Irt voordat je via regering of parle ment iets bereikt an ziet in die veronderstelling reden bet vuur voorwl decentraal te richten. Met

andere woorden: gemeente., bedrij ven, of -zoals in bet geval van de fruitboykot- middenstanders te

dwingen tot een aktieve anti-a partheidshouding. Dat heeft, vol gens Bosgra, meet effekt.

Esau du Plessis (BOA) vindt bet nodig der de bestaande solidari teitsorganisaties eerst eens bre ken met 'jaren zestig strategie en'. Een heroriiintatie is aan de dagorde. En de uitkomst moet vol gens Du Plessis zijn: een opwaarde ring van de bewustwordingskampag nes. Want wil je bet tot een mas sabeweging tegen de apartheid brengen den zul je eerst een men taliteitsverandering moeten be werkstelligen. 'Dat is veel be langrijker dan bet boykotten van Zuidafrikaans fruit', egt Du Plessis blijkbaar in de veronder stelling dat bew stwording en alk tie niet samen opgaan.

Erik van den Berg vindt bet van belang dat de verschillende soli dariteitskomitees op punten samen werken. Bijvoorbeeld voor de ver kiezingen, met de presentatie van

%t, ,

een eisenprogramma. 'Dat is prima, verder moeten ze vooral op hun ei gen ninier druk uitoefenen. Dan loop je elkaar ook niet in de weg' Conny Braam wil nog wel kwijt dat 'de verschillende organisaties er toch niet voldoende in geslaagd zijn druk op bet parlement an de regering uit te oefenen'. 'Er moet wat ij betreft veel aktiever ge probeerd worden alle mogelijke mensen te verenigen in akties te gen apartheid. Ik ben bang dat nog te weinig ensen zich reali seren hoezeer de situatie in Zuid-Afrika ge6skaleerd is'.

Lizette Dalebout Bart Luirink

VERVOLG VAN PAGINA 3

Formeel wordt de apartheid wel veroordeeld, maar daar boudt bet den ook mee op'.

Terwijl Van den Berg vindt der de regeringspartijen klakke-, moeite- en visieloos tegen de mini ster aanschurken, veronder stelt Sietse Bosgra van her KZA dat de minister zich nu juist staande kan houden dankzij de kamerleden van beide partijen die zich kollektief gedragen als bet fatsoenlijkste jongetje van

de klas. Esau du Plessis van BOA is op zijn beurt nergens meer verbaasd over. 'Zuid-Afrika

is de spiegel van de Nederlandse samenleving', beet bet in zijn kommentaar met weinig nuance.

Wouter van der Schaaf van de FNV zoekt zijn kritiek nog in een andere richting. Van der Schaaf:

'Wat ik de Nederlandse regering kwalijk nee. is dat ze geen

trendsetter is geweest. Een o verheid ken niet alles regelen, meet kan wel een bepaalde toon

aangeven zodat de bedrijven we ten: dit kabinet is tamelijk scherp op Zuid-Afrika. Eat is dus niet gebeurd'. Van der Schaaf's redenatie lijkt ook op te gaan in de internationale kon text. Want ooit had Nederland de naam lastig en eigenwijs te zijn en over elke vierkante-milimeter diktatuur wel een (afwijzende) mening te hebben. Welnu, met dat i mago is gebroken. Nederland vindt bet allemaal wel best.

NO BROEK NO VOTE

Goed. Op 21 mei moet bet gebeuren.

CDA en VVD in de minderheid. 'Voor bet verzet in Zuid-Afrika is her rampzalig als deze koalitie wordt voortgezet', vindt Conny Braam (AABN). 'Er moet niet langer "on derhandeld" worden met Pretoria.

Er moet geboykot worden, ekono misch en militair', aldus Braam.

No broek no vote is dus vanaf nu bet motto. En gaan we met een PvdA in de regering een anti-apartheids walhalla van jaren tegemet?

'De PvdA heeft de laatste tijd be paalde uitspraken gedaan. Als ze in de regering zitten, moeten ze daaraan gehouden worden. Den Uyl heeft beloofd de vluchten op Zuid Afrika te zullen staken. Dat moet hij dus regelen', zegt Erik van den Berg van Kairos. Helemal ze ker van de goede zaak is Van den Berg allerminst. 'Het is nog maar de vraag of de PvdA binnen zo'n koalitie voldoende rui.te kriigt of neemt. Het vorige kabinet met de PvdA erin (Den Uyl 1, red.) had ook grote beloften, maar uit eindelijk werd er nauwelijks iets ondernomen. Maar ik denk wel dat op zo'n PvdA in de regering meer druk uit te oefenen valt. Ze zijn ontvankelijker voor demokratische

geluiden uit de samenieving'.

Conny Braam tenslotte signaleert bij de sociaal-demokraten ook nog wel een dosis 'lamlendigheid'.

'Er klinkt door dat ze soms denken dat bet allemaal geen zin heeft.

Maar ik vind dat ze absoluut ver-

Zweden geeft onder de westerse landen reeds jarenlang de teen aan wat betreft sankties tegen het apartheidsregiem. Met de verkiezingen (en een eventuele regeringskoalitie met deelname van de PvdA) in her vooruit cicht cam het Zuidelijk Afrika Nieuws zich veer premier Olof Palme over zijn Zuid-Afrika beleid te interviewen. Ook wij waren geschokt door zijn ge welddadige dood, die ons plan onuitvoerbaar maakte. Enige dagen veer de moord sprak hij her Zweedse Volksparlement te gen Apartheid in Stockholm toe en deed hij een dringend app~l op het westen Zuid-Afri ka te isoleren. Venr ons aan

leiding aandacht aan deze his torische toespraak te besteden.

In nauwelijks verholen bewoordingen heeft de Zweedse minister-president Olaf Palme op 21 februari 1986 zijn ontstemdheid uitgedrukt over de wei gering van de 'bevriende' landen van Zuid-Afrika (de Verenigde Staten, Engeland, Frankrijk, Japan en West Duitsland) om aan verplichte sanktieE van de Veiligheidsraad mee te werken.

Palme sprak, slechts een week veer zijn dramatische deed, het Zweedse 'Volksparlement tegen Apartheid' in Stockholm toe. '1k herhaal ons (van de Zweedse regering, red.) beroep op die leden van de Veiligheidsraad die speciale mogelijkheden hebben om Zuid-Afrika te beinvloeden, om hun verantwoordelijkheid op zich te ne men. (...) Het is een positieve stap dat als gevolg van de toegenomen druk van de publieke opinie de Vei ligheidsraad de afgelopen zomer venr het eerst ekonomische sankties heeft aanbevolen. Ook de Verenigde Naties

(de Algemene Vergadering, red.) be schikken over de mogelijkheden dwin gende maatregelen af te kondigen, wanneer er maar konsensus in de Vei

ligheidsraad wordt bereikt. 'Met an dere woorden: Reagan, Thatcher en die andere kampioenen van de mensen rechten moeten breken met hun poli

tiek van bescherming van het apart heidsregiem. Palme: 'Door gezamen

lijke verantwoordelijkheid te nemen kunnen wij bijdragen aan de vernie

tiging van het apartheidssysteem.

Dit systeem kan slechts voortbestaan doordat het steun krijgt van buiten af. Als die steun wegvalt en wordt veranderd in verzet, kan apartheid niet langer voortbestaan. Als de we reld besluit apartheid uit te ban nen, cal apartheid verdwijnen.'

NIET AFWACHTEN

Palme maakte zijn gehoor duidelijk dat individuele regeringen niet met hun armen over elkaar mogen zitten wachten totdat de Veiligheidsraad her verlossende woord heeft gespro ken. 'Wij hebben allen een rol te spelen in de strijd tegen apartheid.

Vorig jaar oktober hebben we als Skandinavische landen een nieuw ge zamenlijk program van aktie tegen Zuid-Afrika aangenomen. Het reeds bestaande verbod op investeringen is uitgebreid met het eveneens ver bieden van leningen en andere finan cille overeenkomstenen de over dracht van patenten en licenties

IN ZUID-AFRIKA REDE VLAK VOOR ZIJN DOOD i mi ni rl

4

Het program a ok aanbeyelingen aan importe" exprteur em op zoek te gaan I-uwe makten.

Hot behelst maa g n om aankoop van Zuidafrikaansp:odukten door de overheid tegeo te gaan en rege ringssteun aan handelsbevorderende aktiviteiten stop te zetten. We

zijn bezig de invoer van Kruger rands te verbieden alsmede de ex port van komputer-apparatuur naar Zuid-Afrika.'

De Zweedse regering zal weinig waardering kunnen opbrengen veer de halfslachtige hoding van de minimum-lijders in Europa, waar onder Nederland zeker gerekend moet worden. Hoe vaak hebben we minister Van den Broek niet horen

lispelen dat eenzijdige ekonomi sche sankties door Nederland zin lens zijn en dat alle zegen van internationale stappen moet komen?

En wie garandeert ons dat Neder landse bedrijven niet vrolijk in het gat op de apartheidsmarkt springen wanneer Skandinavische

landen de uitvoer van elektronika (bijvoorbeeld ten behoeve van de Zuidafrikaanse politie en strijd machten) verbieden? Nederland kan en m6et zich juist aansluiten bij de initiatieven van de Noordse

landen om het apartheidsregiem ekonomisch in een hook te drijven.

Mogelijkheden te over, meneer Van den Brook, als de politieke wil er mast is. Palme: 'We bepleiten een verbod op het sluiten van nieuwe kontrakten op nukleair ge bied en we willen kommercidle

luchtvaartverbindingen bebindigen'.

Is bet vreemd dat wij dan direkt moeten denken aan ons nationale paradepaardje, de KLM, om nog maar

te zwijgen van Philips en Shell?

Palme geeft in zijn speech ook voorbeelden van nationale maatre

gelen die beslist navolging door Nederland verdienen. 'Zweden heeft een verbod ingesteld op de invoer van landbouwprodukten uit Zuid Afrika. In de praktijk komt dat neer op een invoerverbod op alle konsumptiebedrijven op vrijwillige basis hun handel met Zuid-Afrika beperken. De handel is reeds terug

gelopen en er zijn voorbeelden van bedrijven die daadwerkelijk zoeken naar leveranciers in andere landen.

Indien bedrijven de aanbevelingen van regering on parlement niet op volgen, moeten nieuwe maatregelen

ITTE VURIG VOOR SANKTIES

overwogen worden', aldus de Zweedse premier.

NIET TE HERVORMEN

Olaf Palme waarschuwt de wereld om niet in her hervormingssprookje van Botha te geloven. Aan de hand van de tekst van een advertentie die Pretoria in de Zuidafrikaanse pers

liet publiceren voorziet hij dit sprookje van een makabere glans.

'We weten dat Zuid-Afrika een land is waar zwarte mensen geen burger rechten hebben, waar extreme armoe de in de zgn.zwarte thuislanden in verblindende tegenstelling staat

tot de overvloed in de witte gebie den. (...) deze in en in onrecht vaardige verdeling is het resultaat van doelbewust beleid en een van de meest wrede gevallen van deportatie van mensen in de moderne geschiede nis. (...) In de advertentie wordt ons verteld dat de pasjes die alle zwarte mensen bij zich moeten dra gen afgeschaft ullen worden, net als de kontrole op de toestroom naar de steden. De pasjes zullen vervangen worden door een nieuw

identiteitsdokument venr iedereen.

Veer de zwarte meerderheid betekent dit slechts dat zij een nieuw doku ment zullen krijgen. (...) Jaar

lijks komen meer dan 200.000 mensen in de gevangenis terecht omdat zij de paswetten overtreden. Het zal zwarte mensen nog steeds niet ge oorloofd zijn te leven waar zij wil len. De Group Areas Act zal niet worden veranderd. ( ...) De waarheid

is dus dat apartheid in Zuid-Afrika g66n hervorming ondergaat, zoals het regiem in haar advertenties ver kondigt. Een systeem als de apart heid kan niet worden hervormd, het kan alleen maar worden afgeschaft.'

TWIJFEL BIJ BLANKEN

Palme geeft met klem aan dat zijn pleidooi tegen Botha's truts niet zo zeer gericht is op de bevolking van Zuid-Afrika, waarvan de meer derheid 'fundamenteel sceptisch staat tegenover alles war de rege ring zegt'. Nee, Palme vreest kenne lijk (en niet ten onrechte, als we Den Haag beluisteren) dat in de wester se wereld hoopvol op de 'hervormin gen' gereageerd zal worden. Overi gens signaleert hij dat de machts basis veer de Nasionale Party zich

6

AMNESTY EN DE APARTHEID

steeds meer versmalt. 'Wat nieuw is is dat zelfs blanke mensen beginnen te twijfelen aan hun regering. ( ... ) De emigratie, voornamelijk onder goed-opgeleide, Engels sprekende mensen neemt toe en hun aartal be draagt op bet ogenblik meet den

1.000 per wand. De industrie vraagt om snelle hervor.ingen en heeft z lf kontakt opgenomen met bet Afrikaans Nationaal Congres.' Palme schetst de zich met de dag verscherpende konfrontatie tussen her regiem en de bevolking van Zuid Afrika. 'Zwarte jongeren hebben de scholen bijna twee jaar lang ge bovkot en zij hebben zowel de poli tie als het leger uitgedaagd. Kolla borateurs zijn uit de zwarte woon gebieden weggejaagd. Zwarte konsu menten hebben de winkels van blan ken geboykot, totdat zakenlieden overstag gingen en o. hervormingen hebben gevraagd. Vakbonden hebben stakingen georganiseerd en nieuve organisaties opgezet. Het Verenigd Demokratisch Front heeft zich ont wikkeld tot een landelijke, niet raciale volksbeweging tegen apart heid.' Palw hekelt ook Zuid-Afri ka's agressieve rol jegens de buren.

'Zuidafrikaanse kommando's voeren sabotage uit op buurlanden en ver moorden vluchtelingen uit Zuid Afrika. De politiek van destabili

sering laat steeds duidelijker zien der apartheid en de wijze waarop her regiem dit systeem ver dedigt een bedreiging vormt voor

internationale vrede en veiligheid.

Evenmin zijn er aanwijzingen te vinden dat Zuid-Afrika bereid is

zijn bezettingsleger uit Naiaibi terug te trekken en een vreedzame oplossing overeenkomstig her VN plan van 1978 te aanvaarden.'

ANC EN SWAPQ

De apartheid zal niet alleen via sankties be indigd kunnen worden, zo stelt Palme, ze 'garanderen niet dat een bloedige oplossing kan wor den vermeden'. Meet hij wijst erop dat de leiders van de zwarte meet derheid in Zuid-Afrika, de bevrij dingsbewegingen 6n de rest van Afrika voor ekonomische sankties

zijn. 'En her Zweedse voorbeeld wordt no door veel landen gevolgd;

de kritiek is verstomd. Toen wij in Zweden in de jaren zeventig een be leid ontwikkelden voor unilaterale Zweedse sankties tegen Zuid-Afrika schudden velen bet hoofd en zeiden dat ze Been effekt zouden hebben en dat niemand her zou navolgen.' Hij

geeft vervolgens aan dat in Skan dinavi6 aktief wordt gewerkt aan

alternatieven voor de ekonomische betrekkingen met her apartheidsland.

'Teneinde de herori ntatie door be drijven van Zuid-Afrika op andere landen te bespoedigen, hebben de Skandinavische landen en de SADCC landen (organisatie vai ekonomische samenwerking tosser, de frontlijn staten, red.) onlangs besloten tot verregaande samenwerking. Met gaat om bevordering van handel, investe ringen, overdracht van technologie en kulturele uitwiseeling.' Samen werking die de frontlijnstaten in staat moet stellen 'er gezamenlijk

in te slagen hun eigen headel uit te breiden en aldus los te komen vap Zuid-Afrika. En over de steun aan de bevrijdingsstrijd in Zuid Afrika en Namibi6: 'Het ANC en de SWAPO zullen rechtstreeks meet ont vange. voor hun humnitaire aktivi teiten, onder andere ten behoeve van de vluchtelingen in de buur landen van Zuid-Afrika.' De word op Olof Palme is zeer be slist een zware slag voor de inter nationale solidariteitsbe.eging met bet verzet tegen apartheid.

Weliswaar heeft zijn opvolger ver klaard dat de Zweedse buitenlandse politiek ongewijzigd zal worden voortgezet, war een zo bevlogen pleitbezorger voor sankties zal node worden gemist. Palme richtte zich heel persoonlijk tot de ook Aj bet Volksparlement aanwezige XNC-president Oliver Tambo. 'Ik ont.oette Oliver Tambo meet den twintig jaar geleden vqor de eerste keer, en sindsdien hebben we vaak gelegenheid gehad met elkaar van gedachten te wisselen. Zijn werk, zijn optimisme en zijn geloof in de mogelijkheid van verandering, om de apartheid ten lange leste te ver wijzen naar de mestvaalt van de ge schiedenis, is voor ons allen een grote inspiratie.' Het is te hopen dat een toekomstige Nederlandse re gering hear Zuid-Afrika beleid ook vanuit die inspiratie gestalte zal geven.

Fulco van Aurich

Er wordt in Zuid-Afrika gemarteld.

Politieke gevangenen zijn in Zuid Afrika hun leven niet zeker Steve Biko is w l her bekendste dodelijke slachtoffer, mar hij is zeker niet de enige die in Zuid Afrika bezweken is onder de marte lingen op Zuidafrikaanse politie oureau's. Er iin talrijke gedoku

enteerde bewijzen over de jaren lange praktijk van her martelen in de apartheidsrepubliek.

Amnesty International heeft daar nu nog een rapport aan toegevoegd. Dat is op ichzelf nuttig, want Amnesty heeft in brede kring een goede naam.

En elk gerapporteerd bewijs van misdadig gedrag door Zuidafrikaanse staatsinstellingen ken gebruikt worden in de bestrijding ervan.

Toch slaat dit Al-rapport over Zuid Afrika bier en dear de plank mis.

Wie wil dat er een eind komt aan bet martelen, moet volgens AI aan president Botha een 'beleefde' brief schrijven. Met her verzoek om de beschuldigingen van martelingen te laten onderzoeken door een 'on afhankelijk gerechtelijk onderzoek'.

Daaruit blijkt toch wel enig onbe grip van AI voor de realiteit van Zuid-Afrika.

Her is waar der Amnesty zonder eni ge ideologische voorkeur werkt.

Maar in de loop der jaren zal Amrxty toch wel enige wereldwijs-

heid hebben opgedaan? Amnesty had kunnen weten dat martelen in Zuid Afrika. onderdeel is van bet sys

teem. Het gear immers niat om be treurenswaardige excessen van enke le funktionarissen, die zich in tegenstelling tot de grote meet derheid van hun kollega's in enke le incidentele gevallen niet heb ben kunnen beheersen, en hun boekje te buiten zijn gegaan. Want bet ge beurt in Zuid-Afrika joist allewal overeenkomstig het boekje: o legi timeert de Zuidafrikaanse wet bij worbeeld de marteling van de lang durige eenzame opsluiting.

Bovendien staat bet geschiedenis boek van bet traditionele Zuidafri kaanse racisme zo vol van blanke minachting voor zwart leven, dat blank geweld tegenover de zwarte meerderheid geen incident, war schering en inslag is. Geen exces, war een struktureel verschijnsel.

En be indiging van her martelen in Zuid-Afrika kan dan ook alleen war gekoppeld worden aan be6indiging van de apartheid.

Amnesty zal tegenwerpen dat de or ganisatie zich inderdaad beperkt tot de konstatering hoe politieke gevangenen behandeld worden, onge acht de aard en bet karakter van bet overheidssysteem. Dat lijkt een keurige, objektieve onpartijdige

manier van werken - immers diktatu ten van links en rechts kunnen re kenen op even grote kritische be langstelling van Amnesty.

Dat mag allewal wear zijn, war een dergelijke opstelling ten aan zien van Zuid-Afrika voldoet toch niet. Omdat de apartheid in diepste wezen niet hervormbaar is. Het gaat bij dit rapport den ook niet om een keurige, objektieve en onpartijdige aanpak, mar joist om het gebrek aan een keoze voor de rechtvaardig heid van het verzet in een door ra cisme beheerste kaste-matschappij (en dat is iets anders dan een linkse of rechtse diktatuur).

Amenesty kan bijvoorbeeld wel vra gen om een 'onafhankelijk gerechte lijk onderzoek', mar dat is per definitie in Zuid-Afrika uitgeslo ten. Bovendien komt Amnesty in de knoop ten aanzien van de politiek gevangenen die geweld hebben ge bruikt of aanbevolen. Dus ken Amnesty zich niet inzetten voor po litieke gevangenen als Nelson Mandela of al die anderen die dank zij her gewelddadige verzet tegen her staatsgeweld in de gevangenis belanden. Amnesty wil haar brede steun in de wereld handhaven - dat is een begrijpelijk streven. Maar ten aanzien van Zuid-Afrika slaat dit rapport de plank wel een beer je mis.

Karel Roskam

HET VERBLUFFENDE DAGBOEK VAN KLARS DE JONGE

IKLAAS DIE SITTER VAN PRETORIA

Eigenlijk heoft Kloa do Jorge Ot suct tan zijn vlsohpoging sit de Zsid strikase geangeis to danken a e mdegevangoeo.

'De doq dat ik wilde vluchten heb ik veters uit de legger van een medegevan gene gebaald, want in hot wachtlekaal hadden ze er geen er. Zonder die ve tern zou ht heel nat mosilijker gewest zijn om de abassade binnon te ron nen. Die avond heb ik se weer toruggelegd. Ik weet niet van wie ze waren, far bodankt; ik hob er sel plezier van gehad'.

Daoeknotitles van Klas do Jonge. Oij k"d die tveors otergleggeo sadat de tsidafrikanon. coals bekend kampioenen in her sheads van de soereisotoot van ader, landn, he do Ncdntlndso mtasadeor utslloptn. Holmas soot Pevtoer a reagnerde Vo des Beok bij wojz 00 0 itzondtisg 00n kee sadequat, sohopte eon diploatike tt 0n isce de ter.ggoso son De Jonge.

Op 19 juli 1985 leverdo de eiligheidspolii he -er op cijn sob.sade ads af. Dar it hij s i-geangen osdt Zid-Afrikweigerc he, n, vrij geloide to geven, Os nl 00ge mandn. Be fPoilie san Slams onmat, so stolde 1er Janpm o s 6 art ee de' B Ae-tol isi.,vis kat chter h-. Het week blad to trene metordm-cr do V1A-radio on Heo Zidelijk Afrikanieos moth ten oijn dagboek iozien nn otuitten op verblffed news.

Dag osto he boken ko ands'o ... Be Specat as k Force her ge bos oan de Nedbank warin ih d omobaade-etrekke beindn. En tet tijkt crop dat doe jkhalon on ders oel aardec druk st:, dan Klos d e .ge elf. Logisoh, oan_

in faite is hij her die de slistie dikteet. Allehande pesterijos (coals idden in d.nacht sohree 000 sf steeatje. togen de rait go..ie. o hem uit z'n sleep c. h don] nijo tot ghog. Moor ok pra ton de toidafrikaneo is kontrna 01es londelog of in gesprekken met Klaa.) via de geped "Im ,ogal .,ns k od sooobij. Zo song Slos per ongluk op dat die oelfdo Special Tamk force op 20 de cembor t9"5 de ansol In Maseru (L..otho) sinsoede n da.bij I enen, ondor to S lNltledon, ver mordde. Op 1 jansri 195k sehrijfIt KIaas:

'Politieman Du Toit koant afsohid 000n.: Zegt dat hij voor enkele ja ron gaat reizo. Mar achteraf hoor ik 0an 0ij kottoga's dot hij

thweer op een of aodere aktie it'. Lit een gesprok van Du Toit met 00n ander had ik afgeleid dat oat ze noeden het 'kilIer squad' van de Special Task Force verant woordelijk was voor die oordpr tij in Lesotho. Friso 300ge00.

Ht kan nit op vandaag. Politie man Jagerman knoopt ook weer een praatje a. k hij egt dat hij moot uitkikr 0want hij Mg eigen lijk niet met e praten. (....) Volgens hem zijn er in Lesotho min stens l00 'fighting members' van het ANC. Cat is het asata dat ze geteld hobben bij de begrafenis

van die veroorde mensen. Heb ben jullie gedaan h. zeg ik.

Hoe weet je dat? Ach, ik heb so mijn infor-sotie. Heeft ie mand van ons erover verteld?

Nee zeg ik, "aaron dank je dat? Tja, hot zou kunnen....

Soot meet je oit not anderon uit 30 eigen eenheid allemoal doen.'

METEEN DOODSCEETEN

Her lijkt -1 .elaof s0ig teoskers Klaas de Jong geobui ken o. lin hrt te lueton on hen soee .e.hale, op te diosen.

'Vogens Jageran gsat hot hier helemaal de vrkeerde kant op, en dat is de schuld van de huidige regering die te snel en te veel wil veranderen. Zestig tot zesentig procent van de blainken volgt Botha allen moar uit traditie on oodat hun ouders ook pro-Nasionale Prty waren.

Hij rekent zichzelf tot de twin tig procent die onruststokers vees harder willen aanpakken.

Mensen die met stenen 0n molotow cocktails gooin moet je meteen doodschieten. Zwarten moet je intinideren; moet jeeens ien hoe gsa hot is afgeopen. Ht zit imers alleen een klein aantat agitotoren (ht ANC on konunisten) die al dio rotzoei verosrzaken. (.... ) Jagerman houdt van een goed gevecht on heft best non positieve nening over ANC-guerrillo's. Ik onder schat ze niet, zegt hij, mar tot nu toe ben ik nog altijd als

winnaar uit de bus gekomen. Voor hun Russisehe handgranaten ben ik absoluat nint bang, mar tan AK 47's ijn wl good.' Seben o toot to ake met de voolgepeoo Booros-sloiheidt Proberon .de Jonge naar een

cn-inoinsg te babbelen?

'Sergeant Du Toit verhaalt over de tijd dat hij 0og bij de af deling autediefstallen werkte 0n veel in Sooto opereerde Natur lijk martelen we; dat doot de politie tch oe roI Hoe krijg je anders uit een kere die niet wil praten hoeveel auton hiIj heeft gestolen? Je moet wo. Ik had ee0 dief gepokt din auto-s stal en doorverkocht asn het AC Hii wilde niets zeggen, alleen over de drie waarbij we hem betrapt hadden. Wat zeu jij doen? Ik had weinig tijd, dus je weet wet.' Kla teplieeero da shij geen idee heeft (e ijo iaers 0000 j ogens oder mkaar?!). Jagemon, alsof her do geoons aak van de werld is, gat ,rdr:

'Gewon lets dat geen sporen nalsat. do 1et hem naakt op de grond oP 0n tegello er in een pas water 0n je st.it er de

eliktricitiet op aan. teen pro bteem daarna; hij bleek 64 auto's te hebben gestlen.'

Kleade Jong is dit snort folt:ringoo gespaard geblevn tijdens ijn drie wskon geagen scbap.

'Nar mi jnmening had die 'goede' behandeling te maken met hot fait dat ik misschien eon of andere diplomatieke status had: min auto stend ingeschreven bij hot Nederlandse kOnsulast en eens had ik een denstpaspoort bezeten.'

JE VEROWIJNT GEWOON

Macn enzae "ploiting, onzeker tid on vhoon nises ndtoutlijk ook too uitoerking snit.

'AIs sektie 29 gevangene ben je n0g mchtelozer on kwetsbaarder dan anderen. Om je te kunnen

'ondrragen' word je volledig

*incommunicado' gehouden:

geen bezok, goon rehtsbijstand, niets. Je verdwiint gewoon voor

Ideroen (behalve voor de politie), at in hot niet "in de nacht" want er brandt altijd licht. Ze kunnen je net zo lang vasthouden totdat se man0n alle informatie uit je geknepn te hebben. Mooi dat ik daar door te ontvluchten een stok je voor hob weten to steken' Slmas n htijft dot sooral de arts

gantie eI sueiuehu g van

~ ~

oijt oderragern ho .npoikkld hbbon tot zija onsnppingsplan n, .1s her osee on ter sloan. Ovet zijn beakes:

Du Toit was een rous van een vont, groot on stork, handen als kolen snhoppen, vrij bruine huid (waar snhijilijk een van die 'echte Afrikaanders' 'wien denker bloed door d'aadrn vloeit'). Hij non 1ij dI middag ovan apart 0n ter wijl hij op me near keek (dan mont je groot zijn) zei hij: 'Jong, je goat praten - geloef dat eaar van 0iJ'. (.. ) Soms heb je hel politieke diskusses en ik moet

zeggen dot de ondervragers (van hat niveau van kapitoin of hoger) best zware tegenstanders zijn, Van degenen die in hot buitonland zijn geweest blijken or vel getraind te zijn door Isralikrs on sonmigen door hier. de CIA, (...) Als do meeston ik oit mitn gew00 tot

ward gehaald on verhoord of geucht te worden warn alte andere tel deuron dioht, en as js door de gang liep hoorde je oek niets. Ik hob wel eens in hot voorij iopen door zon kijkgaatje proberen te loeren war ward dan meteen wegge plukt. Als er licht brandde wist je dat do c 'boend' was. Vanuit mjn raam zag ik heel somo zarte gevangenen die op oen verdieping schuin boven cij galucht werden.

tormaal hoorde ik ze's avonds latt zingen, wat heel indrukwkkend was n me kippevel gaf moats oh dat soon krijg bij muiek din ik roi vind. Ook hoorde ik eens iesnd gillen, geschreeuw on hot geluid van slagen ... Vordor niots.'

KORREKT GEHANDELD

Terg aa. do sitsatie van n, met Klaas en d Nederlandse marechau sees -omhetegn en evectueI

Ig.a.s..gsaanat vs. d. Zid afIkenen t bosheren -kampernd in ht Nedbank-geboos in Pretoris.

De Nedetlands =besade hst in oiddelo in een onde pond. Klams heeft or kilsmcteslnge dikusoies met her ambassdepesoeel opittes.

Hij heeft alto kaos gekregen so her hoo an waron son zin politieke

oote

veer her vrtl togen de apartheid it te leggen, hoewel s htt sank falikont ese_ not he

Toeh oordoeet hij vrij pooi Osof.

'De NederlandSe regoring is wat mijn zaak betreft korrekt opgotredn.

Ze hebben nadat ik hier binoen can komen ronnen en weer was aeggehaald van de Zuidafrikanen geist me weer terug te geven zonder zich 'ast te leggen of zeme zouden toruggevn of niet. laarna hebben z mij onder dak verleend 0n geweigerd ij uit

te tleveren, mi 1f wer accepterend dat ik een politoko oluchteling ben 0n geen gewone misdadigers zo als de Zuidafrikann bewren.

Terech otekt Klas d. Jongosok .ijn kotiek op de houding van de Nederlands~ mbaosado nies ondoc

coalen of banken.

'Vaodaag (29 oktober 1985) is a.

bassadeur Carsten met Buthelezi gan praten. Op hot nieuss naiden ze dat Buthelezi de abssadaur verweten had dat Nederland medoet aan de strijd in Zuid-Afrika door direkte on indirekte steun te g0ven san organisaties die uit zimn op geceld en vernietiging (daarne bedoelen zij natuurlijk hit ANC) en dat Nederland Inkatha daarentegen slthts ats onderdeel van hot thoislandensysteem wit zien. Nu sohijnt Buthele i dit noort boze taa vaker uit te sloan als ambassa deurs hem komen beoeken. Cat sot Carsten zeker niet lekker hebben gezeten. Stom eok dat hij weer met die man ging praten.'

bOdanks oijn beade e enigooin uitstchtloo bestan krijg ie al leen i, her dagboek sterk de in drsk dot Klaas sd Jonge, deijend oP ijn ot...st oetiging t moo de goed. knot t st.s, rih be hoortijk edt. Mast some lsoht hij een e'n tart.

'Godverdomne, die afhankelijkheid!

De zaterdagkranten hetben ze niet voor me gekocht (had ik we ge vraagd). Zondagbladen oek niet; ze waren te laat. Ja, bj de straat vorkopers, mar elke Take Awny heeft ze ook. Galukkig kreeg ik een krant van de politie-Boeren buiten:

Rapport. Die kwaen wel mt iets grappigs: 'Die Nederlando hot al 'o oprakeloze nown ss Wille de Swijer opgeler, eo 'n roerloce sees Klaas die Sitter van Pretoria.'

Hoe Lang nsg, mner van den Brock?

Fulo van Aurich

VERVOLG HELEEN PASSTOORS

^.

elon Pas.soon (on do beschuldi- ore daoovn.

gingen tegen Klas de Joog) mooton

aagrijpenom husreon a " et AN' Kier Shriga n de gereotaardligdheid van de

atrijd gen de apartheid on der o i ding -a d. bevrkjdi gsbeweging dui

delijk ^on .p .... ..

H elene P as

geven. De regering heeft Iaten Bear-

H 1n aso r

sehmeren in de onderhadolnge an od Sl..s de Jo.e, d. Ia j05

Klaas de Jonge

vervolging va he odr doWet p

do Binnenlandse Veiligheid aoo af- hebben aridhlhjond nog wijzen sodat li d otsets van intr- Datko" n nationmatl aaosaarde eno ties icon Holplntornaw qonrnop

giro5n06Mvan Sbchaung doorstaan. Dit standpsnt coo erhte Slunon Donge/Psstons oitgebreid oeten oordeo o r alto

.nses die ode e o s e rdra- a o-sTr ,,e.dr konishe aparthidswetten orden Mi a.ms .nK L O-n,m, w vervolgd. Niet waten totdat do W00ot'K ,rcc05 totale 'rechtgang' vs do apart

htid, dio .lleeo mast ooreoht met oith oeebrengt, is afgelopn on tot to last is. En proatnen nit be-