DIE TYDPERK 1900 - 1906. KROONKOLONIALE BE3TUUR.

39.

H 0 0 F S T U K ^~I.

DIE TYDPERK 1900 - 1906. KROONKOLONIALE BE3TUUR.

1. INL.B.-:IDUTG.

Die c'!.riej arige coorlog ( lg99-1902) het in die Transvaal 'n algchele ont,rrrigting op alle gebiede van c1ie sa;~'lelewing mee- gebring, en as noodaa.a.lclike gevolg hiervan. is ook die onC1er'11'rya geheel en a.l ont'ITrig. Die ou stelael, die van die 3uic1-Afrikaan- se Republiek, wa.t onder Cl.u Toit en ~'.ansvelt sulke l.:oogtepunte bereik het, het van cl.ie toneel verCl:~Pyn. Slegs op enkele plekke was daar nog slcole a.an die ga,ng wat volgens C'.ie ou stelsel

voortgegaa.n het, ·,11aa.r van ¹ n stelsel assodanig leon Claar geen sprake meer 'rrees nie.

Dadelilc na.dat cUe Engelse vaste voet in O.ie tv-ee repu-

blie~ce, cl.ie Suid-AfrH::aanse Republiek en c1.ie Oranj e-Vrystaa,t, gekry het, het Cl.ie ower::ec.e planne begin beraam 1 ) om 'n nuwe onderwysstelsel in te voer, ¹ n stelsel vrat deurg'-ans Engels georienteercl vras, en die hoofdoel T!'Ta,e.rva,n <He anglisering van die toekomstige burgers, sowel t.o.v. taal as lewensbeskouing, was.

Gedu:renc1e die eerste je.re moes claar tot 'n groot mate in die duister getas ,,rord en is daar foute begaan wat l~ter in

\

cUe lig van opgep.a.ne ervaring hersien en herstel moes word.

1-Togtans is ¹ n taa;nlik C.oeltreffende stelsel al da.delH: ontwerp wat tot 'n sekere ;nate aan cUe vooropgestelde eise van cUe verovrera.ar voldoen het, en yra.t ten minste 'n deel van die

bevolking - die Engelseprekendes - bevredig het. Die Hollands- Afrikaa,nse deel van die bevolking kon l:ulle nie met die

stelsel vereenselwig nie, en l{ort nadat die vreCI.e- gesluit is' ~n

oms·tandigl1ade·,.dit ·moontlB: gema.~k het, het da.ar 'n eie self- sta.ncligs onde:rwysstelsel van laasgenoemdc deel van o.ie bevollting ontstac.n, Z) ontvrcrp volgens hulle eie lewens- en 't!ITerelC',_beslcou- ing, en aangepas by :~ulle vollcse>axd en goc',sc.ienstige oortuigings.._· _., tie C.N,O.-stelsel.

1) 3elcrxta.ris va.ii. ^c~ie Transvas.lse Administra.s ie, ; Korresponden- sieleer 420/1901.

2) Coctzee, J.C .. : Onderwys in cUe Transvaal, bl. 95.

40.

Om in die bohoefte e,an oncl.orYryse;r-s to voorsicn, hot die ovrerl1cid ey toevlug genecm tot die invooring va.n ondornyscrs on ondcrwysere-sse ui t Groot Bri ttcmj e en ano.cr Bri tse gobicde 1 ) en tot die oprigting Vctn Nor;:naalslcolc vir plae.sliY,:o oploiC!_ing Vo,n leerkragte.

Pogings is ook spoccl.ig e.a.ngcwcnd o:n naturcllc-onc1orvrys te siste~atiseer.

Oiii ook maax enigorma',tc ¹ n suicses va.n die stGlsol tc maaJc,

vras di t .gobico.Gnd noocl.saal::lD:: cl.at inspekteurs van onclerwys aa.ngestel rnoes ·r:rorc1 om toe tc sien clat cl.ie vcrorcloningc uit- gcvoer is, O.at clae,r ¹ n redelike mE'.to van eenvormigheic1 was, en dat die vereiste peil in die sxole geha.ndhaaf is.

Om te bcpaal of leerlinge cl.io verciste hocveel:tcicl kennia vir sc;lcere sertifikatc verwcr1 het, is eksamenstclsels ingestel, sowel vir laer as vir hoer onacrwys en vir die N'or:~u.aalkolleges.

Die doe 1 r.let hierc1ie hoofstulc is o•!l te besicryf hoc c1ie Britse owerhec1e te vrerk gegaan het om uitvoering a.an hulle plan- no te gee en in hoeverre daar vordering was. Veral ~ord daar gelet op cae wcrk ve.n die inspe!cteurs, hulle inspcksiomctodcs en <He eks8.menstelsels, mE~.e.r die aanc1.ag word ook bepae,l by die algcmcne onderwystoest~nde soos aan die lig gobring d.eur cUe inspc:{tcurs en die c1ire~rteurc in hulle oncterskeie verslae.

2 • LAER ONDERWYS.

(a) Kampskole. Reeds teen 1900 het die Engclse tn gedeel- te van c1.ie twee republielce in hulle besi t gehad. Hulls g~oot

belangstelling in c1.ie onC',exwys blyk daarui t dat hulle dadelik met die oprigting van skole begin het terwyl die oorlog nog in volle gang was. Die kinders was meeste,l saam met hulle moeders in die konsentra,sielcampe byeengebring, en di t was vir

die ~ngelse owerhede cHe aa.ngewese plek om skole te open. Die sltole we.s op Engelse lees gesltoci en Enge-ls mocs sover doen- lik as voertaal gebruik word. Nogtans ~as die ouera gretig om hulle Ji.inders na, die ltampskole te stuur volgens wat

E.B. Sargant, <.lie eerste ingevoerde c1.irelcteur van onderwys van

1) Vcrslag T.O.D. 1900 - 1904, ^bl. 8.

41.

cU c Engc ls c, ~11Ct; Cl.eo 1. 1 )

Toe Sargant dour lord :.:i lncr hicrhccn ontbicd is, en in November 1900 hicr a,angolcom hot, hot hy gcvinc1 c1e-t.t c1ie lilili tore ,., fl,dministre,sic fc it lik nog gecn voorsicning vir die ondcr;;rys gciuaaJc l:ot nie. Ae,n 3e,rga.nt is opgedra ou.1 sode,nigc voorsicning te maa1r: in so;rcl cUe::: Oranj e-Ri viei·tKolonie as in die Transvaal. 2)

.Op 2 :i:aart 1901 het Sargent in ¹ n omsendbricf ₁₁ Instruc- tions for tho Hoac~.me,sters or Tcr;1pors.ry Asei~tants to the

Education Department, Orangs River Colony, ¹¹ 3) opdrag gogcc om waar moontlik skole in lca.-npe op tc rig. Tonto noes vir die doel gcbrui!t word. Die v;;tl~:Jce 811 lec;rplanne moos "J'iCCE3 soos die van C:io Kaa.p-Kolonie. Engels mo.:::s cic voertaal ":roes.

Goleidelik het die aantal ~ind~rs in die skole vermccrder soCl.at cUe c1.epe,rtemGnt van onC.crvrys not voor die vrode (~-:ei 1902) acm 27,940 locrlingc in (ie Transvaal onclcrrig versltaf hot, van vrio i11EH3r e,s 17,000 in die ka:upsltole was.4)

Na. die bcein0.iging va.n vyanc ¹ .clilchoc1e is die imrroners geleie.:::::lik na l~ulle vorige tuistos geropatrioer, ·en ~o hot die ke..mpskolc lecgge loop on d ¹ ?Tarsdc::ur <He· ^lane~ mocs skolc opgcrig word.

(b) Inspcl{tcurs en Hullc Werk~

( i) Inspc!cteurs: Om oor cUe ka.mpskolc toesig te hou, is o.e.ar vir die vorekillcnoc grocpe sJ.cole organisercndc:: inspettcurs aengestel. In sm:unige ke.<.:'lpc hct cUe sltolc skadc: gely El.s 'n gevolg van die onsimpatieke houo.ing ve.n die superintendent·.

Die verhouC.ing tussen die inspc~.~teur on c1.1e superinteno.ent we.e nie a1tyd so nartlik as wat '~enslilt was nic.5) Die superfn- tcndent moos na alle sake rakonde cae ke..::;.'lplevre omsien. .Qndervrys was dus maE:'.r · ¹ n onC:.erdeel van sy taa.."<, en c, it het nie al tyc1

c1ie no digs aandag ontvang nie, soc1.e.t Clae.r so:.1.1s T;Tryvring tussen

l~om en cUe .inspekteur ontst ae.n hGt. Op cUe konfcrcnsie Tra.ar- op hicrcUe fci te aan die lig gekom hot, is boelui t om lord

11 Verslf.l,g van clie Tre .. nsva.a.lse departemont van Onc:er"i'J'Ys, Nov. 1900 - Feb. 1904, bl~ 4.

i 5

2l Ibic'l .• , bl. 4. ,..

Seltretaris van cUa Transva.rdse Ad;ninistrasie, leer 420/1901.

Vers1ag va.n die T.O.D., 1900-1904, tabe1 op bl. 12-13.

Verslag van Inspckteurskonferensie gehou op 18 en 19 Dee.

1901 te Bloemfontein. Sekretaris van ~1c Transvaalse

42.

~[ilner to Vr8. om c.io k.ampsupcrint.5::I.c~.;:1:t.: poZ' O'.(.'J<J:.:C:~rief t·e ~vel"­

sock m:1 mcer acmdag Ef,an Cl.ie saak van die ondor'rrys tc skenk.

stadigaen is die aantal inspcktcurskringc vcrmcerder name.tc cUe insl{ry'l'rings' in cUe ke.mpskole tocgcnecm hot. So is c1aar op 14 Augustus 1901 reeds dour c1.ie Ui tvocronc1e RaC1il

besluit~) om tweo addisionele inspcktcure in dicns to ncem.

In die Oranjc~Rivior-Kolonie is die stclsol van orgeni- scrcnde inspektours afgeskaf toe cUe ka.mpsl{olo geslui t is, maar in die Transvaal is di t gebruilc vir c1ie ontwilckeling van skolc op die plattcland waarheen cUe vrocerc lca.mpbm'roners ..

gercpe.triecr is. 2)

In November 1902 was daar twae,lf inspektcurs in die

Transvaal, en hullc se.larisse bet gcvarieer: ve,n £500 tot £650 per j aC1..r. Hulle nsrne, vir saver ui t die korrcsponO.ons ielecrs ,..

van die Scl{retaris van clio Trc.nsvaa.lsc Ad1i1inisiirs.sio blyk,

J.F. Achcson,3) C.A. Banglcy, W.E.C. Clarke, E.s. Cooke, T.G. Ligertwood, H.P. :,:ills, J.·A. Richey, J. Robinson, Ambrose White, Archbold, i~cintosh ^en 0 ¹ !:·~alley. ⁴⁾ J.H. Corbett V""at

inspe~cteur van lcampskole in Nate,l was, is ook nR. die Tre.nsvaal oorgeplaas. Op c1ie insp8kteurskonfcrcnsic van 18 Fobrua.rtc 1902 is oolt van twee inspektrises melding gemaa.k5) wic se plig di t YJe.s 0'-:1 oor die bel~mge van die ondcrwysercsee en

skooldogters toesig te r.,ou; :tulle li.loes hulle egter nie r..1et die werk van die inspeicteurs bemoei nie,

In Januarie 1903 is H. S. Scott a,s organiscrende inspel{- teur in die Err<'lelose distrik aangestel en kaptein Bruce in die Rustenburgsc distrikG) in die plek van W.E.C. Clarke V:"at tydellk aa.ngcst·cl is as superintendent ven naturellc-onc'tcrwys· vanaf

1 Februarie 1903!) In Protoria-stad is H.S. Cooke in 1903 1

2

) Executiv:e Council I~inutes, 14 Augustus 1901.

) Verslag van die Transvaa.lse Ondcrrysc1.cparte:n:mt, 1900-1904, bl.l7.

3) In di8 je.a.rverslag vir 1903, bl.l, is ge~ncld v.sm J. F. Acheson, in die verslag vir 1904 em ·daarna v:ord gepraa.t van

C. H. Acheson. Ek kon nie· ·ui tvind o! c1i t cUcsclfde per soon is nie.

4) Laasgcnoemde dric se voorlottcrs is nic gcgao ni0.

S) 39_krctaris van dit) T:Lansvaa.lso Administre.sie Korrespondensie- leer 21~6/1902.

7

6) Jaarverslag Transvaals8 Ond2reysdepe,rtcment 1903, bl. 1.

) Jaarvcrslag Transvaa.lsc Onderwysdcpartement 1903, bl. 61.

43.

e.£',ngcstcl on in Protorie.-c'1.istril~ C. ;:~nEJficlC! .•

1906

In Fcbrul:',rio ... hct Cle.rkc :v:rc:tEJ.rn.:monoc sc~uct'=tris van cUe c1ic

on::-~cr""'Tysdcpart~::1cnt ^{gc':'rcrc. 1 )} en ve.naf (.c:t:>.rdic tyc ¹ . is ... bctrcklcing

Vai1 supcrintcncl.cnt ven nc.turcllc-onc1.cr.-rys opgchcf en hot dio

inspcksic van nc:,_turollosJ.:olc dcfini ti.:f in C ¹ .i.::: hc:mck van clio

distriksinspc~t.:::urs oorg~gaen. Voorhcon ~as die distrikinspck- -

":'TCl"k sodanig ui tgc:nci 0.a.t c1.n.ar :~~ulp vorskaf moos '7iord. Vier

ono.or-inspol;:tcurs 18 e.::: .. ngc8t.:;l 2 ) soc~at daar, t.:::seXlO ·,net c1.io ticn inspoktcurs on clio l:oof van cl.ic Prctoriaso Oplcidings- J:o llogc, vyft ion po:rsonc '''<".s ·:~at inspcktoralo rang bckloc hot.

Jok is ·1n C:.::\D.lC, t:.wj. A.:~.E. cl.u Boule.y, as ondcr-innpcktrisc aangostcl,3) vcra.l om toosig oor naa.lc~';TO:L'k en andor l:uishoudoli- Jr c v a1tl\: o to ~:ou.

In C'.ic begin varJ. 1906 ~ die Tre.nsvaCC~.l in die volgcnc1c ticn kringc vordacl mot inspcktcurs as volg:4)

Barberton P.:.P. ~:ills

Hcic~.clbcrg T. G. Ligortvroocl.

Johc:mncs~l?-rg en. Re-;J.d. F. Ha.11c~o 1 Tn.ompson

Klcrksdorp J.H. Corbett

Pictorsburg 8.0. Purves

Protoria-sta.d H.':::. Cooke

Pxctoria-c".istri]': on Middclburg 8. ~:~a.ns f i c 10.

Potchcfstroo;:J. H.S. 8cott

Rustcnbu:t'g ~ .. White

Volksrust J.D. ^Kcrrich.

(ii) Pligtc van c~.ic Insp;::;ktour,s: fl1.:t c"io oog op uniformitcit l1et di~ inspoktcure c:ilc•nels SEtmcsprcl~ings govoer. Op e.ie

vergac1.oring van H.~ Februs.rie 19025) het c1.ic dirol-ctour tio inspekt"curs versoo!c or:.1 ::.oi:1 va.n rapporto oor allc ondorwyscrs-, Engels a so~rel as Hollanc'se, to voorsi on sodra hullc cUe gclcent-

l) Jaarvorsle>g-·Transva .. .::J.lso Onc\::;rw~rsCcpe,_rtement 1906, bl. 13

Kyk ook-bl.731nfra.

2l.Ja.8.rvcrsla.g Transvee=>.lso Ondorwysc.op.:•,rterncnt 1906, bl. 13 3 Ibic., bl. 14.

4 Ibid., bl. 15.

5 3.:Jkrotaris van cUe TrsnsYac.l Ac~;;1inistrasic ICorrosponc:.onsic-

l~or 2186/1902. · ·

44

opC.re.g is clio pligto vcm cUe inspcktcurs dour Sargent a.s volg

boskry:~., l)

11 Thoy Cai'lO anc1 YTCnt between tl1c Education Dcpartt:wnts anc,

the ca,np sc:-:ools over wl;.ich they had control. Sometimes

they vre;re; sur.nonod singly; at other t imos they met e.t Pretoria, Jol'').&'J.ncsburg .. or Bloor."'fontQin as a body. It 1iTas in those

conclaves the>.t tc'.ca,s as to future educational policy

ilerc Ciseussec" Emf e.grcocl upon, ~me":. tl:.at enthusiasm for tho sprcac". of tho schools was c1.cve loped, In the absence of such meetings it v:ould have boon impossiblQ to do vritbout

e:t coc:.o ;:mC. the U8U8.1 apparatus of regula.t ions which is as socia.t od vii th .ovary sctt loc1 Ec1ucat ion Department. Finan- cial ostinatos WQI'Q prepa~ed by those o1ficcra evQry month."

Dio ont"Tiki::oling on wclve.art van cUe ondorwys in die ka.r:1pskolc l-.et c.1us in cUe c2rsto insts,nsio va.n die tocgcY-ryc1- h.JiG. en cntoGsias<,1e van die inspoktcurs afgehang.

:Na cUe afloop vall. c1ic oorlog

on cUe sluit ing van clio J.ca:npskolc, vre.s cUe fun~::sics van cUe plaasli!cc organisorondc

inspo~tGur 2) :

( 1) on clio be go crt c nEt oncl.otwys in sy cia gobiod aa.n tc 1J'Jakkcx;

(2) o~ die voor~aardcs to rcSl waarop skolo goopen kon word;

( 3) om o~dorvrysers en matoriaal to vorskaf;

(4) m:.1 oorsal{O van wrywing uit die wag to r.uim as die slcoo 1 geopcn is, en O!!l mot c.1o skoo lkomi.111ss ic saam te

( 5) o::n ¹ n vrakond.o oog to hou oar c11c gosoncl.hcicl, liggaamlik en go est olik, van c:1.io on0,cr~ryscrs.

(6) om cintlikc inspoksic~crk to doon.

Wa.aru:it diG ₁₁ ointlilw inepcksio7'erk ¹¹ moos bcstaan, is hicr nio nador omskryf nic, 1:1ae,r moor bosonc1.erhcc1c is go goo in c1ie Rcgule.e ics van die Onc1orvrysdcpart omont van die Ore.nj o-Ri vi.::r-

3) .

Xolonio (1903), 0n aangcsicn Sargant toe nog a<?..n dio hoof van albci ondermysc~cpartcnwnte gostaan bet, kan veronC',erstcl word C!.e.t di t ook 'l'ras wa;t l::y beoog het t. o. v. die Transvae.lse

inspcktcurs.

Die insp0kt0ur moes to0sien c:at cUe lcerplenne gevolg

word. Die hoof rrtoes maEmcteliks cksa.mcn hou en moos c:ie vrae en 1) Verslag va.n cUe; -Transvaalse Oridcr'l'JysCI.epe,rtcmcnt, 19oo-1964,

b 1. 16.

~ 3 ^?..) Ibid., bl. 17.

) V8rslag. ven TrEmsvaalsc Onderwysdopartemont 1900-1904, bl. 30,

45·

antwoorc1c vir insao van C'.ic inspcktour bcll'ao.r~ · Die hoof kon cle,a,rop oorplaas ~ maar oorplasings ~i10;:)S liO-:TOX gclyl>::tydig p1aasvincl. a.:m die cindc Vc..n die j as.r.

Die inspokt;our sou g.J':-;oonlilc cUe c'1.ocltreffcndhcJid ve,n 'n

slcool bcoorc1oo 1 dour onder sock in to st c 1 na die organisasic, cUe klassifilcasic en cUe mctocles van ondorrig "i7at govolg is, en ook die vorc".ering v.=m die leer lingo soos gcblyk hot ui t l1ullo maEmdol5.ksc cksa.::1cnskrifte. Hy kon cgtor ook, C!.S hy di t nod.ig gcag hot, ¹ n indH:iduele eksnr.1cn s.fnccm ";raa.rby hy op bosonc1orhodo ingegaan hot om sodoonclc cUe pcil van cnigo klas of klassc ~o ~etc to ~OQ.

Uit die rcg·u.ls.sios blyk O.i t clat Sargant cUe mocilH::hoid boscf hot om die vcrhoucing tusscn inspoktcur en hoof to

bcpaal. ¹ n Onbek'7IEU'l10 hoof rnocs sonctor ganado dour die inspck- tour cp sy onbe!n·aC~.rahoid ge?ys vrord; maar as ¹ n gooic hoof sa vrork in bcsondcrhodc nagcgaan sou vrord, leon daar slogs krraad ui 1i voortvlooi. Inc1iuiduolo inspoksic moos clue net ingest.el YTor.d as daar agter.dog bcstaan, hot dat die met odes vcrkecr.d 11B.B, dat die klassifikaeic nio in ordc was nic of dat die skolierc nia vralckcr en akticf was nio. Oorplae~ng mace dour hoof on assis ...

tonto goskiec1. Die inspoktcur woes ne. insp()ksie dio porsonccl as 'n gohcel toospro.alc oor algomono sake rakcndo die "iiclvaart van cUe s}tooL :•£et clio hoof afsonC!.crlik moes hy sake be.spreek rakcndo indivricluolc ondorvryscrs en andcr salcc van vortrouliko ae.rd.

Hicrd:ic opve,tting korn grootliks oorocn mot die huidigo praktyk, en di t is cluidclilc ctat c'l.i t oorcongGkOn'l hot mot t\1c opvattinge ~at dcstyds in Ehgoland gangbaar ~as ~aar oorplasing dcur clio inspckteurs in 1895· afges!{af is en die Board of

Educatton in 1901 go';:;aa:csku het dat alle skriftclike cksamcns s legs de· u.::..o or..dcrnyscrs afgcnoem moos nord. l)

Se~rra~r:; hot in die. rcgulasics be~ncer dat in Engclend

11 i t bcc:J..mG clear to nw t:1at tho mechanical nature of the t:oc:.cl1ing j,T! t!lc,st clo mon·:;a:ry schools in the 'eighties r vra.e · d;tre:~ltly tr.:a.ce-?.,'.blc lto unduo intcrfcroncc of the Inepccto-

rt:'.t·:~ i:·l ·~ho dotails of school work, &.nd particularly to tho

sya"Ccr1 ':";hich T,JrJovccl out of tho hands of "the hcfl"d teachers tl':w inCiYidua~- OXA:i:1ine,tion of schola.xs ·"

i) A. E. 0. & N. u-:rr:-:Ex1.~1i:r~nt ioEs~i;-:n:-P:;:;u:::-eb~l-.i-:c:-:;El.::;;:;-..,-:-,,::":',.n~o~n....,t~a-:r~y~S="c~hr--o-o.,...ls,

bl. d en 9. ·

n·icscJfdc tocstanC. hot hy nag op sommigc plckkc tccgokorn~ en hy hot dn'lrtoon gcwa.arsku ..

Uit die bogonocmdc blyk dat Sargant 'n gcsondo insig gchulcHg hct t .• o. v. die vorhouding van inspcktcur tot hoof en t.o.v. cksancns on oorplasing. Dat sy opvattings egtor oor die algcaccn nic in die praktyktocgcpas is nio, kan afgolci word u: t- die foi t dat cbar j_n 1905 we or rcgulasics vir die inspck- sicm:ri cks1.minci·ing VD.n l:wrskolc uitgcvaardig is, 1 ) vrat· hie:r- die s icnsv:yso opnuut moos bcklcr.J.t·oone

E. Wa~rc Ccrm.ish, 't'rat too )"ntarncncndc diroktour was, hot- as volg ~cskryf ² )z

11 Tho oxe.r.1inat ion of all schola'.l:"s ±nc1i vidunlly by t:hc Inspec- tor once a year:, according to cort:tin sot st::-.nc1nrds-, is an institution '7Jhich has been generally discontiuudc,, in othel!

countries outside South Africa, but "il'hich it was considered expocacnt to adopt :1t tho first st o..go of tho Doparmont' s:

work as a· provisional matter unttil ithc organisation ·Of tho·

schools s:hould have taken ~ norc substant-ial shape. It ha.g, p.o77 bo2p. replaced by the "'.ot::'..od· o·f. ::tnspu'ct'lten in:"dcatec. in

the Regulations. • • • • • • Ti;.o change is one of fundamonttal irnportc;mco. ^1' (:9::k ondorstn;op).

Hy hot da:::.,rna die nadclc van indi":'liduole inspoksic dour inspo!dcu:r!s opgesom, en ^OJ:l. gosc ...

a it roq<J.ircs t.he teacher to base· the promotion of erchola:ns upon tho ir.1p:uession fo:n~.1cd by an Inspector as the result

of a s inglo cursory exa::1inat ion, rat·hor· tih[!.n upon his ^Oml opinion of their pl'ofioicnoy biJ.scd upon an intimate kno'il'- ledgc of cacl-~ child ¹ s O!:'.paci ty verified by fr:cquenit class cxaninaticns. n

Volgens cUe rcgulo.sics ven 1905 is indivTiduc·le~ eksar.1ens' opgehofJ

deur inspektours dus ~op papier al tans, en die volgende stcl- scl van okoolorganisasie en inspeksie is ingcvoor vanaf Julie 1905: Minstons veer:tien dae voor ctie begin van elke· k";7artaal

oocs die l·:las-s ifikas ie van leer lingo, die VTe-rksl<:el~as, die

verdE'lin-: 'Tan die pc:uRor.e'jl oor die kJ.e.sse, en cUe rooster:s vir

A, ••

daar.dio kwartao.l nan die inspekt·our voorgolo wor.d. 'n Week- likse· vers lag van gedanc· vrork r.:1oos bygehou vrorc.·. Lee-r lingo kon deu::r: die hoof oorgoplafjs, vrord, ondorwor:pe aan ·die goed- keur.ing van die inspekteur. Die· normale· tyd van oorplasing·

was aan die be·g1.n ven die- skoolj aar.

Twee kee:rr pe·r. j aaJr moes daa:r:· for:mele inspeks ie· van e:lke

2

1) Jaarverslag T-.-O.D. · 1905, bl. 46, bylaag H.

) Ibid., bl.lO.

skool.gehou word~ Die> eenste keer moe-s die- inspekteur: veral ondereoek instel na die manier: waarop die skoal ingerig is, di&

organisasie, lecrplanne, klassifikasie, ens. Die tweede kecr moss hy sy aandag wy aan die rcsultate va-'l dio onderrig. Ven die tweede besoek moes vooraf kennis gege·e word, van die e-erste·

Na elke formele- inspeksie moes die inapel{teur aa.n die, direkteur !n verslag oor die skoal voorlc.

'n Afskrif van die verslag moos aa:n die bctrolcke hoof, en een aan die skoolkommis- sie gestuur word.

Cp 10 Julie 1905 het John E. Adamson, hoof 'van die Pretoria~

se Opleidingskollege, dirckteur van ondcrwys geword~) ^{Ook hy}

het in clie inspek-;;eur vecl moor gesicn as 'n rondreisende::

eksaminator· en die ideaal nog hoer geste·l as sy voorgangers.

Sy opvatting i. v, m. die funksie van die inspekteur het hy in sy eerstc jaarverslag uitcengcsit. ² ) . Hy hot o.a. ge·se·:

11 Hcw the cu:r:Ticulum and ·bho other forces can best be adapte·d to varying needs is left, vrhero i t must always ultimately

lie, with teachers and inspcctol's. lit. is thr:ough inspiration, through cortfcrences, through quiet talks, rather than through Departmental regulations that the highest vi t·ali ty of th~,

schools can be secured. To throw into clear perspe-ctive what a teache'r. is doing, to point to what he should be doing, and to suggest vtith such detail as the cn.sc· r-equires how i t ma;y

be attempted, ii3 the- fi11st duty of the Inspector .. "

Adamson sou graag sien3) dat die a~mte .. l· inspekteurs en · hulle· besoeke aM sl-:ole verdubbc 1, j a selfs vervier:dubbe-1 word,

:nan.r nie die inspeksie self nie. As ¹ n inspektteur ¹ n skool slegs een keer: per jaar·besoek het, was dit ni~ voldoende om sy vormende invloed op die vrerk van die ondervryse'I's te· laat geld nie, en dit was tog die belangrike sank. Hy moes nie sogeeT

' ^.

'n inspekt·eun: wees nie as wol ¹ n professionele raadgewer: en organiseerder. Daa.rv-oo:r_ was daar, volgens Adamson, met die·

toe heersende inspeksiemetodcs, geen geleen'ti:he·id nie. ·Die inspekteur moes die kroon va..""l die onderwyapersoneel weea, 'n roeester· van onganisasie en raetode eers, en daarna 'P ve:rrelag- gewer.

Adamson het hier reeds die opvatting gehuldig wat- deur

1) Executive Council Minute£, 12/7/05, ^bl. 19, ^be·sluit ·1193, ^en

ibid 24/1/06, ^bl. 36, be·sluit 135.

2) Jaarverslag T.O,D. 1906. bl. 46.

43~

Bolton, ColG en Jessup 1) in 1937 as volg uits~(1:ruk ^is: 11 ':~::.:rough

his cont3.gj.ous enthusiasm ho should be a constant stimulation to every ·i~cacr1e::: in tho corps,!: HierdiEY opvatting van die. werk va:::1 die inepcJ:tcun was in c1.io begin van die· cou ook reeds

ga:1gb.:mr in Engc land. _{Ballard so} "' 1) _:

11 And its (the Boar.d of

~ducat io!'_: s) inspectors changed too. Instee.d of being detuo- tives they boco.n;e missio::l.aries. It '.i'Tas true that they

inspected r.,s we~l, Bu.t t!:e inspection was done perfunctorily;

the preacLing, con amore. ;;

Eohalv:e hullc profcssionelo werksaa.mhcd.G het die· inspek- tcurs aanvanklik ool:: hulle handrJ vo1 gohad met admini"stratiewe

' .

,nerk 11at later dou::.: s~wolkommiss ies en skoo lrader verr ig is.

Hulle· r.10es plokke ui tlriesj) waar skole opge-rig moes word, hulle moes toesien da·:~ die gebouc opgorig word en dat daar: ond~rrwysers

gevinc. word.

Een l::cer pe"" kvm:::-.taal :::oos die inspekteur die· ouers van

elke slcool in Di~ is govoel dat sulk~

ontmoet ings vert roue bevwrkst cl1ig hot tussen die. .: depa.:rtement (deur midC:el van sy amptenaro) en die publiek. Die inspe·kteur:s bet dus die meeste hoofde vn.n gesinne in bulle· kring geken,

on

en hullo,~deur hulle die dopartemont~ w~s da~elik op hoogte van enige ui iting van cUe openbare gevool t. o. v. enige opvoed- kundigo vraagstu!:::. Met c1.io instelling van die' skoolrade· op

5) .

1 Junzi.e 1906·· het hierin vorandoring gekom. Die rade· is

belas met c'J.ie op:dgting Yan nm":'e sl{ole~ voorsiening van onder-·

vrysexs,. en ::mder n:te-prcfossionele werk soos ·die ui tmaak van beursstate·, soc1a.t die inspoktou:JT d~arno: vir· c1ie grootste gedeelte net in ::..an:::-a'i(ing me·~ die binneka:nt van die skoal,

d.w. s. :no"'cr· lee:rrli.nge' on o:1.derwysers~ gekom het. Die inspekteur het dus nou uers !n die Vierklike· sin van die woord 'n inspek-

te"l'..r govm-:..·-c1. 6 J Die ve·:rdeling van die werk tussen skoolra:ad en inspekt.e11r was duidelilc; cUe J!aad hot onder'ltvys moontlik gemaak, die ..J. r. ~~.:.kt ou..~_t c ~- 0-J 5· _ ^{_s1o p 1 t!-.9} fK_q_r:!_s"L_@maak~. =-:::--:::;-=-::::-::-:::-:;;-::-::-~-""l':""'r--T.

ll ^{Bohion: Q,:;, J.c 6:} J oss··.p: 'I'l:G &oginning Superintendent'. , bl. 49.

~· B~:~~rd; ~ .. B.~~T~8- C~~nging ~ohool~ bl. 231.

3 Jaa:ve::.:::lo..g ':..'.O.D,··l90), bl, 3.

/. I b i c1,, b 1. ) • .

~ Ja~~~erslag T.O.D. 1906, bl. l5S e.v.

b Jaarversla T.G.D. 1°0 bl. a

Onr:err-irispekteurs is kort na die a:.floop ^V8Jl cUe oorlog,

---

d. w. s. in 1903, aang&st-c1 1 ) · om die orgo.niserande· inspekteur.a behulpsaao te we~s toe· die werk van organisasi~ en Opbou neg in die beginstadium was en· die inspekteurs nie alles ken behar- tig nie.' Die onder--inspe!<:teurs was cHe hoofde van die· vernaam- ste skole in elke distril<: en is. 0.us ook gonoor.1 Cl.istrikshoof- ondervryscrrs. Behal1H)' da-t hy sy eic sl<:ool :Joas behartig, moev so In distr'lkshoofond·erwyser: ook cUe ander skole· in sy dlstrtk besoek, hulle :t.elp or:ganiseer·, en die onderwyse-rs van raad bedien. Vir hierdicr peste is talle jong ~anne uit rngeland ..

gestuur. 2) Di t was vera'l aantreklike peste· vir gegradutrel'de·a met enige onderwysondervinGing.

Dit· het al gou gcblyk dat die distrikshoofonderwyse-r:s feitlik niks aan onclerrig in hulle skole kon doen niA31

aangesicn al bulle tyd in beslag geneem is net c.ic op:r:igting van nuwe skolo en ^r:mt algemene- or.ganisasievrerk. In ^die- veTslag oor eli& j aa:r: 1903 net c1ie direkteu~ rGrccls sy twyfel ui ^tgaepr:e~

of die post·a: sou kan bly voor'ftbe-staa.n as- die groo1i organisaa'ie- werk e-er.s afgehancle·l ^rras, Ook die organiserende inspek1:teurs het die reeling onprakties govind "1'7an1:t die eon of die ancle:u.·

van die pligte rnoes noodwcnc~ig afgcakcep wor:d claa.r· die a:fstande tussen die skols te groot en vervoer r.1mtt· sta.clig was.

. .

~}

Daar:- wa:s ook nag ander praktiese besware teen clie' stela&.l;

(a) Daa"Ir het- afguns- ont:taa:n tussen c1i& veTskillen~.e:

donpskole cor watt e-x. een C.ie· hoof. van die distl'ik moe a wees, (b) Oncl..erwyser-s was gekant teen die· idee dat •n ander wat ¹ n moontlike mededinge·r, en in ieder· geval 'n kollega was, ook hulle'inspckteur moes wees3

(c) Die hoof de noe-s t c ve·e-1 ronclreis., As hulle: skole,

sender hulle- kon voor.tgaan as hulle Op r-eis was, wat moe-a hulle dan doen as bulle daar was?

(d) Inspeksie: het dikwels geskied deur: onbevoegde- person& ₁ sommige van wie ma.ar. die derdeklas se'l'tifikaat besit. he1t.

!n ~~~~r~~~}, 'i'~~ ^• ~i~~t~~~--~§oo~i9o4, ^{bl. 17.}

bid., 1903, bl. 2. .

MalherbEr, E. G.: Education in South A:frica., bl 310. Di~

beswar.e is opgeaom deur W. A. Russell., destyds aast. -direk-

Vroeg in 1905 is cUe stelsel dan ook finaal afgeskaf~)

dcur WarTe Cornish wat clcstyds waarnemonde- direkteur was.

(c) El{sn.mens. Van die oen standerd tot die ander in die·

laerskool is dit.J kincl.crs dour die hoofdc bevorclcr, onder ttoesig en bche·cr van die inspokt curs, soos bepa,al in die- regula:s ie-s van 1903'. ² )

In die jaarverslag vir 19043) is ¹ n ta.bcl gegce om aan te

""'

toon hocveel kinders in elkc· standard eksamen afge·le het in clke· kring, en hoevecl gcslaag het. Opvall~nd. is di t- dat f}legS;

ongeveer· 50% van die'· ingeskrowe leerlinge eksamens, afgc·le heit, .

..

maar amgssien c~ie· benode-stD.-nderds nie gegee· is nie, ken aan- geneem word dat die ori~c 50% nog in cUe grade· was. Van die·

vm.t vwl eksamen afgele het, was ongeveer 75'1o suksesvol. Aan- gesien kennis van Engels cUe vernaamste· veTeiste was om te slaag, t-oon bogaande syfe:rs ^clat sodanige ksnnis reeds goecl. gevorder:

het teen 1904.

In 1905 is daar nuwe regulasies uitgevaardig vir dieo inspeksie· en eksaminering van laerskole·. 4) Aan die einde~ ^van

e·lke' kwartaal moes die hoof ¹ n skriftelike en 'n mondelinge- eksamen hou van elke klas in die skoal oor. al die werk van daandiB' kwartaal. Die ui tslae hiervan moes op 'n voor.geekl!ewEr vorm e;an die inspel{teur gestuur- wolid. 'n .h.fskr:if van die· punte moes tesame met- die eksamenskrifte in die' skoal bewaar wom.

Op die~ inspekt'euit se twee-de b0soek in ¹ n j aa:rr moes die' hoof

""

aBn hQm 1 n lys voorle van name van leerlinge wat bevoegd was om st. drie· of hoer· deur te kom. Die inspekteur moes bulle- dan eksamine·er soos hy goedgevind het, na hulle skoolskrifte en e·ksamenslcrifte ky:{, en da.11 aan die direkteur: ra:pport>een- wie bevoegd was. !ria direkteur· sou da;.'1. aan hu.lle sert ifikate van be-voegdheid (certificates Of p:noficiency) uitreik vir st. III of hoero

In 1906 het Thompson verklaa.r45) dat di t op die Rand ba.1e

1) raalnenbe:-· .E~ u-:-:--Ed1.icatton in sautE- Afrlc~-:----'bJ..1':ro. ~

2~~ Jaarverslag T.O.D. 1903, bl. 107 o.v.

~ylaag H, bl. 65 e~v.

v .... 1, ""', A l::: -"'"'..._,..__

51\

bevredigenC': -to0gagaan hot met: die b7artn.aleksamcns en met die oo1·plns ings in dl e hande ve.n die hoof de.

(d)~p::uonnc~ns_ic ^{non 7 van 1903 1 )} wa.s die· cerate' wc.rklike poging om onderv;ys in dtc ?·rrnsvrt'll te· sistematiseer.. Solank die oorlog· nog mm d::e gang was, was daar: nie die nodige-

ge::!..sonthei::i or;1 ·In onc1e::-c.7yswct- te passe·er nie, en in di~:r begin was Sargant sc wc.rk van organisasic te veeleisend vil!' hom om a<:tn die saalc die nodig.o aandag t-G s.kenk.

i)le o:~doLna.nsj.CJ het betre1do::ing gehn.d op sowcl die goewer- mentskole as die skole wat nog s·i:;oeds geweier het om hulself onder diG dcpa:::-tament -Go stel. Van laasgenoemde het die

I

lui tcnant-gom:verneur) Sir Arthur Lawley, by die opening van die eerste si t-t L1g 7an die Ui tvocrende Raad· o. a. gese :1) uTha- inspectio:cJ.· of wl'lut I !:'.ay term non-Governm~nt schools viill be of a na-tu:r:e .ncitLm:r arbitrary no~· hax:assing. u Uie regertng bet 'best.r:.: eta;~ C.:le opkomende gcsla.g in ¹ n ge-sonc1e ol!lgewing en ond~

g.-Jsonde on:.stancUghede moes opgcvoec1 vrord c1our onderwys·ers van ln goeie GS;:.la1te. ITan::' sou clerhalvre inspeksie van ten minste:

hier:c'.iu· :fa.;:"Co:trc ;;~ees, asoo};: van clio registers o~idat dit vir.

s-tatist ie·se doelcinclas noc~ig ·nas.

A:."..t-:::81 l van :Ue· ordonnansie het die' lui tenant-goewenleu:tr gema:gtig mu in m1cbrvrysdepartement in die 1evre t-e: roe:p, wat skole:r lJI.oeG op:cig, el{samens afneem, e. d. m. Art. 3 het bepaal da·c. alle ondGrwysers in staatskolc na 1 Januarie 1904 sert-ifi-

ka~ec of lisensies va."Yl die di:1h":~kteur m.oes besci1t wat hulle· die:

:rreg -:rcrleen om onderwys te gEH:r. Volgons artike1 5 moos go\i~'I!C dienc~:mde;rr:rig in alle laer. goev1ermcmtskole, gege·e word deur:

T"sd:.nr.:1 Hollands ¹ iaa:r ve::?la::1g, en vir twe·e uur. per vreek. A.r:tikel 6 :!:let :-:.e ::)J:'gole ... dE"~,t B:o llands as vak op versoek van ouers vin

drie U

-'.r p3:c TJDek aan l1ul kinders gegce moes wor·d. Artike·l 7

het oox priva;at sko::.e· gehande1. Alle· privaat skole met t-ien of :'l!e·e:r- lCtiJ:li:'lg~ ;r.oes by die departe:wnt· gerxegistreer word~

en sou te enige -ljyd toegankl:H: moet wees vir enige a1:1ptenaan

w:x~ da:a~.:--coG van die dir0!::tcur skriftclike opdrag gehad het Otl

....

die· registers en die sani t·ere toe stand van die· gronde en gcbou&

te· inspekteer. In pri vaat skole moe·a alle onderwyse:rs na·

1 Januarie 1906 sert ifikatG' of lisensie-s he, .-. andere kon eo 'n skoal ge:sluit word.

I

As die hoof van eniger pri vaat slcool aan di& vereistes van die· pepalings voldoen he't en inspeksie aangevra het t.o.v. sy r.:1etodes van onderwys en die opvoedkundige- dooltreffc-ndheid van sy skool, sou di 't viJr· die' dir.ekteur wertttig vroes om., a& hy me1t

die uitslag va..11. so in inspeksic· tcvrcde was, ^V3n tyd t.o~ tya

die dienste van spes ialc· ondor.vrysers, VS'T'bonder aan Nol'r.lnal- of ander 2'oewerr,lentskole. tot die beslcikkin2' van so 'n hoof_

te stel.

Die ord.onnansie net voorsiening gemaaJc v1r vry la:er:

onderwys in goewermentskole waar daar rlinstcns 30 lcinders tussen die ouderd01:ne van 6 en 14 j aar- was. Voors iening is ook gemaak vir die benoeming van ₁₁ Consultive ^~:~.nc1 .A:clvisory ¹¹

die>

komi teres dcul! lui tcnant--goc,1crncur-in-radc·, en hulle:· funks.ie:s. _A en pligite' is by regulo,sie vasgc·stel.

In die· loop van 1903 is daar ¹ n provisione le kodcr van regulasie·s ui tgevaardig 1 ) om ui tvoering te ge-e a.m die· bepa- lings van cYie ordonnansie. 1-Tadat die vakke- en die leerplanne

•

vir elke vak uiteengesit is, is daa:n:· bcpaal da.it alle skoliexe:·

een keer per jaar indiwidueel. geeksaw.ineer s.ou word in die::

verskillende stanc1erds Em dat scrtffikate op die ui t-slag van hierdi& ^eksa~ens ui tgereik sou 'VJ'orcr. Deur wie cUe eksa::nens afgene·en sou wo:r.c .. , is nie· gemeld nie, tta:ur in die lig van

&nrgant se 1nsigte betreffende oorplas·ing2) kan aa.ngenaen word dat di t deur die hoof de en assistent·e gedoen coea wor:c:t, onderw•rpe· aan die goee.lceuring van die inspekteur.

(e) Die ~~ee_ T_al_e_;_ Reeds in die· instruks ies L v. o. die' oprigting van kar.1pskole is bepaal dat die' voertaal in aile·

vakke Engels noes wees. 3) Kinde:r:s is dan ook bevorder volgene:

hulle kennis van Engels, want 'n jaar: na; die opr:igting. van die

Jae.rvc:~nlag ·.::-u.-:0. ^{1;t0), bl~ 10/} e:v::

2 Bl. 41'- ^aupr~ .•

3 Bl. 41 supra.

cerate kampskole, en nog voo-r- die vred&'81uiting, bet die- dir.:ek- tcur, toe hy op 25 Maart 1902 ¹ n inepekt~evsTg~or1ngl) toe~

gespr.eck hat, o. a. ge-e-a da.t dit· geblyk bet· dat e.lle iQspekt-E>-ltts

"

die kinders in die-· eerste- plek gekla.seifisear: hot· volgens hulle- kennis van Engels. Hy hot c\ie prose-dure goeclgokeun-,

I

maar hy het aanbeveel dat leorlingc we.~ roods ta oud vi~ hull~

stande:rd was, m~ar wie· se- kennia ve.n Engels u1 tehlate- swak was,

8ft wat ··~-1 ... aaam aet tlein ktftdft't,l88 cecnepeo ^{1IOU wod.}

in spes1ale· klass& geplaas moes word met di&.doe-1 om so Vinnig moontlik t-e vorder·,. Die direkteul!' het terselfdertyd gev:n-a; dat . daar. gedurende-: die val gender kwartaal ¹ n o·ksamen gehou moes.

wolrd, in die aerate ple-k t. o. v •. bevoegdheid· ~n E"nge1s, · en in die tweede- p1ek t.o.v. ander vakke-. Die· hoof moes die· eks:a.men

afneem, maaD dte: inspekteur moes by ten minste• 'n dee-1 daarvan teenwoordig w~es.

Vo1gens ordonnansie no. 7 ^van 1903 kon Ho11anda as vak vir

onde:rrig wor.d ~s legs. drie uur per week o:p versosk van ouers.

Daar.benewens kon godsdiensonder1'ig vir twe-e uux per. we-ek deur middel ve.n Hollands gegee vrord. Vir: die· r.es van die 1ryd, ongeveen go porsent·, was alle onder:rig deur: midde1 van Ehge'1s ^o

Die- inspeksievcmslae oar die janr 19042) bevat hee1wat mo'dede1ings oar die vordeZting op taa1gebied. Ehgels lee·s vrae:

ooJr die- a1gemeen bevredigand maar nag te· meganies-. Lecsondel'I'Itlg is a>fgeske-ep by die kleine.nr kinders. In verb and met skr.ifte-..

1ike·· werk in Enge·ls is ba;ic: verskillende metodes gebruik. Waar mondelinge werk die· skrift·e1ike' voorafgegaan het, is goeie

verde-ring gemaak, soos bv,. in die· Klcrksdorp-kring. Spreek- 1ess&· het nog te veal ont-breek, hoovre1 fei t·lilt a-1le, inspeltteur~

di t a!lllgemoedig het. M. White· het gevind3) dat baie s3:tole-·

gxoot~ hoevaelhede- gnammatika-oefeninga gegee bet, ₁₁ but- there is very 1i ttle evidence· that the child is being taught to think and is learning to express himself. ¹¹

H. s. Cooke (Pretoria) het gcvind4) de,t umore- freedom in 1} Sekr~taris van die Transval'tlse Administras.ie, ko~re-sponden-

sieleen ZS34/1902. .

4

2

3 l Jaarvers1ag T.O.D • ., 1904., bl. 31-42.

Ibid., bl. 36.

I~:li ci • . ,:. bl.;: ·40.

54o.

spe-ech is apparent ~"ihen questions are J'Ut to the- scholars, and considerable adaptability of expression has boon eviden- ced both in wri ttcn work in sctAool and in tho letters which form part of a re-gular oversea correspondonco organised with scholars in the British Isle\, other: colonies, Holland, and

I

the United Staters. ^il Hier is dan ¹ n paging aangewend om die skoolwerk in verband te bring met die lewe bui teke.nt die' skool:

he·e-ltemal in ooreenstemming met beginsels wat torr reeds al deur Dewey in A'mcrika verkondig is, l) hocwcl nie juis in die- self de rtgting as deur Dewey uitecngc·sit nie.

I.v.m. Hollands bet almal die gcbrek aan Hollandsc boeke betreur

Die inspekt eurs het ·. v.~e lal gekla dat taal e·n .opstel nie genoeg aandag ontvang het nie.

Die meeste inspektcurs en baic ondcrwysers het geen Hollands geken nie, sodat di t nie. vrecmd is dat Hollands as vak gely hot nic. Dour sommigc van die· Engelaprekcnde inspek- t'eurs is die noodsaaklikheid van kennis van Hollands· vir· die·

insptrkteuxs beklemtoon, 2 ) en is ook daarop gewys d-at die

Engelse onderwysers Hollands magtig bcboort te woes. 3) NqgtC'..ns was die· onderwysers, volgens KerriQq, geensins Y'/'ierig om hulle

....

op die aanlao-r ven !!ollands toe te le· nie.

In die inspeksievt!~!:l~ii-:..1·· van ·19064) word groot verskille by die verskillcnde inspekteurs aangctrcf "irat bulle bcrvindings oor taalonderwys bGtref. Sommige hot E"ngcls lacs swak gevind, ander goed.

Stelwettk, sowel Hollandse· as Engolse, we.s onbevrsdigend, vera.l omdat skriftalike- werk te min op monde·linge· voor:bereiding gebaseen was,· D1 t was 'n algemenc klagte.

Hollands ^was nog onbevredigend, maar daar ^\Vas tog: 'n mate van voorui tga.ng t .• o. v. onder.rig en leesboeke·, volgene Mills, Thompson, Scott? e. a.

Ek het vsn nog lewende ondeTWyseDs ui t daar.die vroe-6·

1) n·ewey, John: E:ci.ucation-1'6ciay;--hl. 3. die· e..Crste boofgtuk beva:t sy 11 Pedagogic Creed, ¹¹ gepubliseer· in 1897.

2l Jaarverslag T.O.D. 1904, bl. 42, H.S. Scot-t (Standerton).

4

3 ·Ibid., bl. 42, J.D. KeTrich (Volksrust).

Ibid., 1906, bl. 46- 79.

tyc1peTk inligting probeer in7iin ¹ ) oor cUe vraag of inspektcuL--s destyds alb~i t-ala kon bc-sig, cnhoe ccntalige inspekteurs- met- a"1.dcrtaligo kindors oor die v;cg gekom hot. Hcclwat ant-- woordc· is terug ontvang, en so~migo hot baio interessante- gegev;ons bcvat oar toestando in daardicr vroee jar·e-. Die ant- woorclc· kcm hierop neer: dat in die· begin sommige' inspekteurs

glad geen Eollands verstann hot nie en hulle nie- ointlik aan mondelingc· -rrerk gcwn.ag hot nie, man.r di t a.an die· onderwystn::

oorgclaat ^~..;at. Ander inspe1(iJ'e:urs kon ¹ n wc-inig Hollands. ven ....

stac:\n en lees maa:rr· l::on di 1J nie praat nie.

(f) Alge~ene toestande· i.v.m. cUe: v:erk in die skole word weerspid)·l in c1ie inspeksicvcrslae· w~t in die verslae· vir <He

ja:r:e- 1904 2 ) en 1906 3) opgcneA~ ^is.

Oor die algemoen het cUe ao:ntp:l leerlinge op skool gesta- dig toegcncer.1. P:romosic het nogal vinnig gegacn, sor=1s tvree·

st andcrds in oen j aar, omdat die lcc:rrlinge bctreklik oud Yir:

hulls standerds was en dus vinnig ontwikkcl l'let.

Foi tlik ~lle inspc:kteur:s het gckla· dt1.it. die lecrplan van 1903 ooxla.ai wa.s, en cca:t- di 1.t veral moc·i likhede gc:rlewer he1:t"

in die groot ac.ntal eClnmansR~le. ·•.Hl'CL .. he·::. .!Dok dia··.gr-oot · rrantal klasse die· we:ck bemoeilik en die rooster- in cUe, war gestuur, want soms moos e-cn ondcrv:ryse:r.· soveel as 9 vera.killende klasse

Da:ar was groat verskille- tussen ondexwyeera t.o.v. bekwaara.- heiden kwalifikasies, en dit het groat: verskille in die

gehal~Ge' van die werk veroorsaak. Vera], het. die meeste platte-- landse skole swalc vergelyk met die· dorpakole'.

In die Heidelberg-Standcr~on-kring, wat nie een ^v~ die swa!-::s·':::e.-· was nie.:. was daar in 1906 ui t 2082 lce:r.linge 15g0 (d,i. meer as. 75%) in st. drie-- of laer:. D1e> vorige jaar:·was d·ie peraentasie bynn. SO. n·ie gemidde.ldeo leeftyd van die- st. III- leerlinge ws.s in 1906 12j aer 9 rnaande, en die van die, at. IV-

leerling~ 14 jaar 3 rnannde,

m -·-·---·· . -·-··--- .. -· .- ... """""A.-·---·--- K.y:r;: vraEflys ^{in Bylaag~} bJ.. ~~":•. ·

Jaarvorslag 'I'.O.D. 1904, bl. 31 - 42.

Ibid, 1906, bl. 46 - 79.

Rt}kenondon.'ys was oon die algcmecn bcvrcdigend· maar tc min is aan boofreken gedocn. Problema en pra,kticso· oefeninge is volgens Thompson verwaarloos. In St~nderton al~een was rekene uuitstekend ¹¹ in 1904, Ook in die 1906- verslae- is daar gekla dat hoofrekene nie die nodige aa.ndu.g ontvang het nie, o.a.

deur:- Hills, Thompson en Purves •

.A;ardrykskunde het gewoonlik by die onmiddcllike omgewing begin, soos di t bchoort tc· 'li?Ces, maar is dour somr.:J.ige onder:- v:yse-rs afgeskeep.

In 1904 is vir geskiedenisonderrig uitsluitlik gebruik

gom~ak van die· bocke van moj. Synge V9.naf st. ^{I I I .} Oo:n:· die'·

ond.erwye in gcel{;iedanis en oor die boeke he·t daar~ groot verskil van mening bestaan. Thor.1.pson hot gevinc.'t dat daar r..1in aan cae

va.k gedocn is in sy distrtk (Heidelbe-rg), terwyl Acheson (Rand) ge-vind ho·t dat die ltinc.crs gr.oot bolangstelling in cUe va:k

getoon hot. By kinders ,nas die boekc van Synge ·V·olgens hom

"" .

populcn:r, rnaa:r by ondcrv-;ysers nie. Cor:bott het v.:eer.· gcmeen dat onderwysexs en learlingc· ve,n cue- boeke_ gchou hot. ~4. Whi tc het ondervind Cl.at Syngo, v:aa.r c.i t ookal gebruik is, groot- belnng- ste·lling gowek hct en dat goskiadenis: good ondeT:rig is, te-l'WY'l A. White a·e· bevinding 1l'Tas d·at die vak nog nie· goed onder rig is nie-. Ook in die- kringe Pietcrsburg, Standort-on en Pr-crt-orta is die vak op Onbevredigende wyse onderrig. In Rustenburg is geskiedenis om politieke· rede-s in 1904 glad nie onderrig nie.

Garnett (Potche·fa·troom) het gemc:Jen dat geskiedenis as vak glad nie onderwys moes word nie, en dat Synge- as bykoms-tige leesboek gebruik moes word.

In 1906 is, behalwa· die boeke· van Sy·nge, ook gebruik

gema.ak van Sidwell r a South African History e·n van Nioo Hofmeyn:

ae Geskiedenisboek.

Skr1f was in sommige distrikter: geed, in andcr minde-r- goad.

Richey het gevind dat skr1f te dikwels' gobnuik is net om kin- ders besig te hou terwyl dio- onderwyse:Jr met 'n ander klas

besig was. Kinde:ns hot dan sander leiding a-angegaa-.n soosc: hull&·

wou. · Oor.bett ee· b0vinding was dat dorpskindeTs, be·ter: geskryf

het as plaa:skinders omdat hullc be1ter meubels· gchad het- en

57.

omdat die vloc:rc gelyk -:;r~.s!

Vnn onderrig in bybclgosl<iodenis hot net drie· ui t die tian inspokteurs in.l906 melding gema:-1.k in hulle vorslac •

. Kadctkorpse is in die PictorsbuTgsc en cUe Klcrksdorpsc kringe by somnigEJ si<:olc ingcvoor· gccturcnc.e 1906.

Sang is: oral op bevredigende 'i7ysc onderrig.

(g) Plaaslikc behcor: In 1903 is o:r:c~.onna:'lsie no.· 7 uitgc- varu:dig wat o. a. voorsiening gcr:mo..k hot vir die benoeming deul!' die lui ten3nt-goewcrnour-in-rado van ₁₁ Consultive and ~.visory"

komi t ecs·. 1 )

Nag in cUe loop van 1903 het elke c1istntksinspcktcur:1 behalwe die· in Pretoria en op die Rencl, opdrag ontvE!'.ilgZ) om kennis te gee van vergaderings vir die verkiesing van 'n

skoolkor.:unissic v~ir elke skoal in sy kring wat 'n gemic1delcle'

maandelikse· skoolbesoek van 1:1instens 100 geha;c1 het. Die inspek- teur of die 'dire'k'traur mocs voorsit~ op so ¹ n verk1cs1ngsverga- der1ng. D'ie minimurn.-skoolbcsoek is in 1904 verminder toi1 60 en in Desember 1905 tot 30.

D'ie sekretaris van so 'n koramissie moes aa.'Tl die inspekteul!'

1 n afskr:if van die' notule van vergaderings stuur:. Die inspek- teur moes d·ie direkteul! in lr.cnnis ~stcl as 'n kommi~sie nie vergader he~ nio, of as die skoolbcsock tot bencde die minimum g.eda.al hct.

Klagte moee dour· ouers ekrift·elik by die kommissie ingedien word, en as clie ko:nniss ie di t van genocg belcmg geag het en

nie· self. die· moeilikheid kon oplos- nie, was dit hulle· plig Ol:!l

die saak na die inspekteu:rr· te verwys wat d·an handelend moes~

optr·e:e· an daarna aan die direktcur· vorslag moaB doen •

Uie komr.1issie' moes. dio inspekteur ook op hoogte hou i. v. • m.

ande:r saku :ttakende dte· skool, sooe bv. skoolbesoek. Hulle· moes aanbeverlings doen insake die vergroting van skoolgeboU3 en d.i6' oprigting van nuwe: skole· in die' kring• 3)

In tee!3t·elling r.1et 'n gcbied sooe Natal, v.:e;a.n· loka;l&· beheex Kyk bl. 52 supra.

staatsl~oerant no. 2131 bli 657 ^J gocwernentslcennisgewing.

S6o van 13/8;'03.

3). Jaa.r:verslag T.O.D. 1900 - 1904, bl. · 7S, .Bylaag XVII, a.rtikel

21.

,e.

nooi t In suksC'B goblyk hot nio~ l) hot c1io s-to-lGcl van skool- kor:.1r.1iseies in c".ie T:r::msve,al good gcr.ork. Lorcl. S:elborn€' hot 1n sy r.tinuto oor cUe ondorwys in 1905 cUt ^as ~y :1cning ui tgeepre~k2) dat elke skoal eo 'n kommissie behoort te he~ ,. omdat dit- opval- lend was hoo ·goecl die vcrhoucling ~ras tusscn rows bestaande- kommissics, ondcJ:v;ys:Jre en die rcgoring. · Volgcns hom het· eo 'n

,

kommissic· tot .:lie stcrkto en standvastighcid va."l die skoal bygedra., en daarom moos die stclsal uitgcbrci word.

Selborne· het ook die \'l'cnalikheid ve,n lokalc beherond€:-:

liggame oor grotor distriktc uit-gesprcek, on G.ie voordele daar- aan verborLc1e u1 tcengcs it in sy minute. lUcrdie liggame het hy Advisexende Skoolradc gcnoom. InU~esembo~- 1905 ^is :rcgul~~ie~

bekcnc1 geru.a?.k3) we.t o. a,. gehE<ndel· hot oor. ·:'.ic sn.:~cstc·lling van Skoolkorn.missids \Jn · s~:ooJ.:::'ide •. ·Op 1 Junio 1~0.~ }let cUe regulasics oetra£fcndc skoolrado van krag gewortl.

Uic instelling van skoolrade t>.ot die· administrnt-icwe ~n

nie-profcssionele we·r.k van die· skoucrs van inspcktou.r:s afgenecm~)

en was 'n belangrikc stap vooruit.

2. MIDD~tL~_ONDERWYS.

(a) Sq9rto skQl.Q.t Die E'ng:::lse owel!hcid het ook dade-lik

....

vi.r na-primere· ono.cr:v1ys voorsioning gcmank. Die ccrstc sekon-

... ..

dorc· skoal vmt na die oorlog in dio Tl::!!nsva.al tot stand gekom hot, was die Hocr l!ois ies:kool in. Johannesburg. 5) Hierdie skool het. voor die oorlog reeds as privaat skool bastaan. Ietwa.t

•

la:t.er: is da.ar ook 'n Ho(i:Ir. Mc-isicskoo1 in Protoria geopen, en toe in a.lbe'i st ede ool: ho&rsko le vir seuns. 5) In 190J ^is- re·oo·s

melding gcma.ak van neg ¹ n hoexskool in Johannesburg, die

Jeppesto\VIl Hig...'l School 6) on in 1905 ^is dB.O.r ook cen vir seuns in Potchefstroom geope:n. op sekondere onderwys . to~elE:r, 7)

Hiexdie skole het ^.... hoewel daax.· a:m hulle elkeen ook ~-lik tn

\

..

voorbereiC.ende afdeling. verbonde wee waarin leorlinge· va:naf St eonl~arip;--17 6. :onCCerwy-s\·frB ^1.anlfes- in-Ifat~l-;-·-ot;-T[b~­

Jaarverslag T.O.D. 1906, bl. 152 o.v • . Ibid., bl. 157 c.v.

Kyk bl. 4S supra..

Verelag T.O.D. 1900 - 1904, ^bl. 14.

Jaarverslag T.O.D. 1903, bl. 3g.

Ibid., 1905, bl. 14~

die la.n.gste standard opgcneom is.

Benewens die e-intlike hoerskole was daa;r ook ander skol&

wat sekondere onder rig verslcnf het, d. ^'!:7. s. ondexrig na st. III • 1 ) ,..

Hulle was in werltlilcheid lacrskolo met 'n sckondere afdel1ng -

"

dus die· tecnoorgestclde· ve..n dio ecr:ste soort. Dat'.r. was aan die einde vnn 1903 vecrtien sullre middslbare skole· in die Transvaal.

Hicrdie skolE?- was onder bohcor ven kommissics vrat vir geboue moes sor.g, geld moes vind, c.d.m. Die dcpartoment het a~n

hiordie skole 'n toelaag van £6 per jaa.r per sokondere leel!:ling betaal. Die lecrlingo moes skoolgeld bcta~l.

In verband mot di8 lae.sgo-noor.ldc skole het die Inspeksie-- kor:1i tee vir 1904, 2

) best e.andc' ui t H. Wo.rrc Cornish as voor:a.i tter .met J.E. Adat:1son, ~,L .. C ¹ 'i<lally, A.C. P~.t.tcrson en rnej. P.G. Fawcett·

as mede,lodc, gerapportoer dat die pe·il boa onder· lao.g was. Die·

rJiddelba.r-e skole· vras slegs middelb-!tar in na;&l en omda"t daar vakke aa..."'lgetrof is wat in ¹ n r.1iddclbarc slcool tuishoort. ₁₁ Bu1t the· presence of these subj cots in the currioulur:l does not maka the ~cation secondary in any real sense, inasmuch as (a) the proportion of pupils taking the!!l is unusually small; (b) the·

st,anc~a.rd of att:;dnr.2cnt in thm':l is very low. ¹¹

In Junie 1906 is daa.r nog deur.: die Eksa.r:1cnko1':1J.:11ssie gekla dat clio midde,lbar~ skolc nikt=J anc'..crs as laerskole was vm.ar

' ' . h

skoolgcrldcr betnal r.lOOs ·,;or-d nie·. · ' Met die ses hoer.skolec was cti t nnder_s' gestcld. Ada::1son het dan ook aa.nbaveell.) dat e.lle leerlinge "Hnt scrkondePc ondeTrig. ont:vang. hat, li61Ter in die· ...

hoerskole gekonsentrcer r.1~es vror~d. Hiel'Van het egter niks tereg gekom nie. Di~ niC:delba.J!e skole het. bly voortbestaan, en hulle peil het soclanig verbeter dat hulle spoeclig reeds kandidata- vir die· la.er .. sertifikaateksame.n, en einde·lik ook vir die matrikula.sie-eksar:1enJ ingcskr.yf het".

(b) R.egulasies:.

Teen die- einde van 1903 is e.s.ar volledige' regulaeies vir sekondere skole uitgereik.:4) Voordat die regulasies gege:e·

1 Jaarvers ag T.O.D. 190 bl. 35.

2 Ibid., 1904, bl. 53 Bylaag E.

'3 Kjr1-~ o,,:.~c 'bl. ~ F.mprE..

i Jaarverslag T.O.D. 1906~ bl. g7.

4 Ibid., 1903, bl. 12!, Bylaag_N.

6o.

word, cHen ~~ers :~clet te word op 'n brief wat die regulasies vergesel het on wat deur die direktiur ^~ Fa.bian ^Ware~ arm die assistcnt-Kolonialc Sckrctaris gorig is. 1 ) E~ haal breedvoe- rig aan ui t die brief omd.at di t noodsaaklik is as die strek-

'

~~ing va..n die daaropvolgcnde regulasies~ 1rera.l t.o.v. clie

eksa~enq goed bcgryp sal word:

11 (a) No attempt is i1'la.do to lay down rigid courses of study as in the case of primary schools. Indeod 1 the regulations dircc.t ly affect only the three higha•st forms. It is fcl t,

however~ that they oat a common ste.ndnrd. for scconc~ary

ec.ucat ion in the Colony Hi thout i::nposing any rigic1 uniform- ity and without interfering with tho variety of inc.i vidual c1ovslopncnt 'Hhicr. ir:-, one of tho chief featurDs of t't.o

Eritis~ Secondary School system. ·

(b) TJ:"J.e existing stf:l.J).cb.rc1 of secondary oducat ion in 8outl1 Africa ^·~vt.icl: rJust bo tb.e point of departure in ^a1:y r.1..tt0:':'1pt at T..:oc.~.ification, is. tl-:-.at set by tb.c 7''Iatriculation EJt.e:nina- 1:i on of t:t:e Uni ve:rs i ty of tho Cape of Goo c. ^Hope. Tl:at this

st ,::mc:.arci is lower tl:an t::c pra.ct ical needs of tt.o Colony dcr.tand, beco:ws evident fro~:1 ^'0., considern.tion of tr.c ir.medi- n.te requirc~:cnt s 'll:i th rogu.rd to C.igl1er technical Gducat ion in its relr.~tion to t~o :::1ining industry. For wt.ile the :·"'atriculc.t ion Exe:.;:linntion, w1':.icl1 e.d ... :i t s to tl:c existing 9. A. :':.ining course, :1es be passed by a boy of avGrage ~.bil­

i ty D.t tt.c o.gc of 16 or 17, t~-~c Gcr::~ro1 or Ar:1orico.n boy wi tb. ·,7:~o::: J::c ;:;.e.s to conpcto.for the lca,di:r:lg posts in e:c :.::ining industry ce.nnot qualify for ac:~'"liss1on to the Gor:~:1e.n

or A::1crican courso bcfor<:J t2(:: age of H~ or 19 1 ~nd e.oubt- lcs s w:t:::>,t is prov-ed by this pra.ct ical test Wi 11 be :found Daually txuo in connection ~rrit:. o.ll highar br3.nc'l::cs of

1 ^<;

"'r n "'l ., • .,.

J, ...

··-ts ..

Wl:.ilo tl:ercforc t:_c 3ftatricula.tion eta.nd!trd has ^be.::~n rocogniEJuC'. in these :r-e,~ulat ions, prcpar~:\t ion for t>.a ::atric- ulat ion il:::;caGinat ion docs not oxtene. bcyonc. the Upper Fifth

:for:J~ and a. ::igher st cmcard > ^'"',S be on introduced for t>e Sixtl: fcr:::1, n.';;l:::.aly tl:n.t set ";:ly D. Leaving C.:rtificatc Ext"~-::in­

ation \"l?:ich it is hopect r:9,y in ti:::e replace ·t1;.o :.:atricul;;.- t"ion E:x:a:·.tin~t ion as tl-.:.e st e,n,:~.n.rc. of 1.1d:-Jiss ion to tl-:e :.:tning course and Qll studies of University grade. In t~o tbird fern fro::·. tl:e top, tt.c Lower Fifth, ^r..1. Lowor"Certifica.te

Exnmina.tio~ fixes tho stn.nck:.rC', cf SGcon·:1,'1ry .EduCL'l..tion for suer. boys and girls o.s do not rcquir.::J ?.. Uni vcrs i ty tr~ining ..

(c) T::.o :.1ott.oc~ of conc:.uct ing th0 Lovrur and Leaving Cert ifi- cate Ex:::1;,:1inations is one wr:,ic1: T:'rill co:-:r:1ond itself to all t ee.ct.crs anct is in sy;:1pathy \7i tL t>a best tcne.oncies in tl".e previous deve lopnont of Seconci.IUY. Educn.t ion und.er tl-.c late Educs.tion Dcp~=J.rt--.wnt of tt.c Tre.nsvaal. TJnC:er· t~:.eee regu-

lations creator i ... 1portancc is e.ttached to sound Educn,tion anc' Instruction extcnc:.ing over tt.e vr'holo. school year in accordance Yii th t'hc c.et11i led syllabus of worl...: approved for ee.ct, scl:ool by tbc Educeotion Depart::.ent t'.:.E!,Il. to t::.e pro- c,uct ion of so ::me:: knowledge upon ^9. given cl:;).t u :CG£'2:-rc'less of the r..1enns by w:1icl: such knovrledgo ::-.l!'l,s ~)e~:;n acquireci..

The c.ctual ex:1r.1int!.tions fer these certificates are tl-::.ore- foro conducted by tho to::t.o2ers t:-:.8::i.sclvus under t:-.e super- vision and direction of ^~, Inspector or Inspectors appoint- ed by the Director of Education. ¹¹

I/"Kolonialc Sokretaris, Korresponc1cnsielcor l0Sg3 Vail 10

Des. 1903.

61.

En1:olc opncrJ~in!?s ''"'lo.Jt i. v. ~!. hicrdio 'wriof t;S~n.t::'-lr "?Ord.

Ware wou goen strcngc uniforni t.ai t op die sk.olc nfdwing r.:ic an vrou voors ienin;; ·:m'J.k vir clio .indi ·::iduc le ontwil::Jreling v2.n clie leerlinge. Di t i8 in. ocreenstc:F:.ing :.1ot cUe l".uic1ige op- vattincs en gcbs,secr op c.ie nu~:rare sielkunclc v:m incU"'TiCluele versY.:ille. Di t is volt~~~ens Dcvwy 1 ) rae ~~:ork vnn c".ie ond.arwyser o::: die ~),anle,~ van die vcrsl::illenclo laerlinge to ontdcl~ en ta ontyrB:lwl. Die inc"ii YJidue lc Jrinct :-.1oet bostu~.cer _word o "1 sy nan leg te ontdc.k. HicrcUc fei t is reeds cl.eur Stonlcy Hall voor 1900 1:;ol~lo:~lt ^{OGn. Curti} sJn~yf ⁱⁿ verl:~.n(l. 'hi;,)r;:;ce 2): uHe

(Hall) fE~.t!:erccl. tl-..e c::ild otu.::ly ··.1ovc·;,cnt . • • . . . He t9.lkod to teE!.c::.ers on t:-:e applicF~,tion of tl:.:: nev; psychology to ec1ucation. ¹¹ En wcer3) : ₁₁ He focusse~1 at tent ion upon h.iu ( ti:-.o c~1i ^{ld 1} s) needs

anc;. pcculia.ri ties, and insisted that the scl".ools ahoulc~ :.1eet these ne8c.s ane peculiarities." Hierc'tie opv!'l.ttings :t:et l:llyk-

b~ar recc.s in 'n ::u~.te hulle invlocd op Ware e. a. se siena- wyses get. ad. rJie .:t.:::t.nt ~--:.1 kleincr skool t j i~s in die Ko lonie het cUe ui tlewing "'P!.i"J. ::ior::~ie opv~.ttinG toe, not soos t::ms neg;, n::m 1J3ndc ~ele, o·.·1d~'~.t die nodigc: fasilitcito nie bes~!;:ikbaar 'i1M nie.

Die afnee::: van die 1~.er- en die S~ooleindsertifikar.t- eks~:::tens cleur die onderwysers on die ge~:ig ~rnt aan die jaiU' se werlt gel:eg is,· •;;as bel:;.ngriko stappe en in oorG(mster.n_ing net 7."n.t destyds reec.s in sekere (ela Y-9n A::1orik3. ;-:.Jc,_oen is. soos in die ~Tu-Engel::mdst:J.te ii'TtHJ.r c~ie a'to.Lso.L van geo.Kr-crecJ.'teerae

slr.ole :;:-eods in 1902 in;;evoer i3L1.). Dit is te bctrcur c~gt;

hierdia praktyk j_n die "Tr~sv.::~,.:-.1 . rrecr ui tgest erf het en dat

die ~-:idderJo.re Skoolscrtifi~D.,c-.teks:tnen t:ms nog grotsric~eels

t".eur eksterne lig~~~,ne en pcrsone af.:;enec".l ·~"'lore ..

c'l.ie stMc1ae..rd nie al~e:.,ccn byval ;ovind het nie, ·r;ent so:.r1lge 1 De~aey, J. : Denocra.cy anc. Education, 'bl. 105.

2 Curti, ~~erle: Tl:e Social Ideas of American Educllt ors, bl •. 402.

3 Ibid.~ bl. 411.

4 ^Kandel, I. L.: Exe.~:lin[l.tions ·and tcoir 9ubsti tutee in tt.e United States, t1. 36.

5) Tl-_e Star, 16 Okt. -1903, ~ct<Js and Cor.:::1~nts.

62.

ledc va..11. cUe R::1-:d V9..n c.'tic Te6niosc Instituut :':":.et, op ¹ n vcr- c;nderint; vnn :~ie ₁₁ Transvae,l Pt~ilosop~-.ic~il Soci8ty ¹¹ 'Jes":'iaar daarteen ~eopper 1 egtor sander enigo gevolg.

II In t;;.e disCUS's ion whic~:-: follo~redl r~is (Ware ¹ s) ic189.l of oor..:.-:1encing wi tl: t~e hichest type of o~~ucat ion w2.s cri t icieed as being ¹ .)Cyon( tl:o roach of t:t.c averaGo :-.1a.n wt.o c~nnot·

afford to keep his son ~t sc2ool or cqllegQ t i l l he is aL:ost out of his t ... ;o:Js, 1.1nd then s.::nc.", 1::.1;-i to a t.:Jcl:nicn,l

sc~ool for a further pcrio~ bf years."

P.:ierc:ie procfno:.~il1£~ l:ct 0!3;tor Voort;:;ecluur tot VXOG:! in 1909 toe nu;;a regulas i os ui t;sDV'lnrc~i~.~ is 1 ) 'irat cUe kursus weer r:.1et een j a,ar a£m c.i8 bopunt ingcJ.:ort hot. Na 'n. C'.eeglike

proefne:-:Jing is di c ondoel treff on:1ho:i. ~- v~~.n ¹ n eJ:::strn. j aar ·in cUe hoers1::ool o.uo besef, o:·K:at nn.-:u':'.trH.:ulasicn-:erk, vol::;ens . AdarJspn, in ¹ n kollo::;e tui B::;ci"..o::Jrt :t.Gt.

Die Re~~ulasies r.et ^{C 1} .e.n die toe1r:ttinGSOUC~.crc'io:'c tot 'n nidde1bare skoal op ,instens 9 j~~r sestol, en oinstans st.

III :-.1oe8 voltooi ··~o~C;s. Die klasse en die nor:1o.lc ouc1ei"c.o~:t

vir elke l:18..s sou n,s. vo1F-C; weco:

Klas. }Tor:::,;:-.le Ou c'l.c r clo:·l.

Vor::1 I 10 j a,c,.r (ongovcar st. IV)

'Voru II 11 ^II

Vorr::~ III 12 . ^{II .}

Vorn Laer IV 13 ⁿ

Vor:::.1 Hoer IV 14 ⁿ

Vor~:1 Laar v 15 ^II

.. _{v 16 II}

Vor~:l Hoer

1.ror::1 VI 17 ^II

A11e 1e-erlinge in Vor::J Laer V •.:1o..;s c~ie Laerscrt ifiltaat- eksanen skryf en aL1n1 in Vor-::1 VI cUe Skoo1einc:.sertifikaa.t- eksa::1en· (Lcavinp; Cortifica,tc :C::xa::.lin3.tion).

Hierclie ti'r~e c ¹ :~sa:::.ens sou bcpcr~.: \'."ecs t.ot chc vnkke van CLie goedgolceurC'.o pxo~~ra~1 vir e lice klas en sou .. Ceur· die onder-- vrysers ·rrat vir clio vn ¹ .:::e verantvroorde1ik was, af7;enee:: wor·d onder die toesi· vcn 1n pel'soon of persone v;at dour cUe direk- t cur daa.rvoor a2ngest o 1 v:g,s.

1) Kyk t.1. 97 infra.