1
U ITVOERINGSPROGRAMMA
H AVENFRONT T ERSCHELLING
Release 8.0
Terschelling, 17 december 2019
2 Colofoon
Uitvoeringsprogramma Havenfront Terschelling Versie 8 - definitief
Terschelling, 17 december 2019 Auteurs:
Gemeente Terschelling Provincie Fryslân Frans Beune architectuur Talent in het Noorden BV Stig BV
Dhr. R. Buren Dhr. G. Schriemer Dhr. F. Beune Dhr. L. Thoma
Dhr. Drs. Ing. O.N. Roelofs
Project Team, advies en expertise:
Atelier X
Wetterskip Fryslân Provincie Fryslân Veiligheidsregio Rijkswaterstaat De Waddeneilanden
STIG delta WING BOSTEC LTA Frans Beune
Rijks Ontwerpatelier klimaatvraagstukken Advisering waterbeheer en hoogwatervraagstukken Coördinatie en afstemming op provinciaal beleid Fryslân Coördinatie- en adviesorgaan hoogwaterveiligheid Nautische, hydrologische en klimaattechnische advisering Samenwerkingsverband Waddengemeenten; intergemeentelijke coördinatie en afstemming
Adviesbureau voor havenontwikkeling
Adviesbureau o.g.v. draagvlakvorming bij gebiedsontwikkeling Adviesbureau op gebied van haven-, luchthaven- en stationslogistiek Civieltechnisch adviesbureau
Landschapsarchitect en stedenbouwkundige Goedkeuring:
College v. Burgemeester en Wethouder Gemeente Terschelling
Per overleg d.d. ntb
Vaststelling:
Gemeenteraad Gemeente Terschelling per overleg d.d. ntb
3
INHOUDSOPGAVE
EEN AANTREKKELIJK, OPGERUIMD EN EIGENTIJDS HAVENFRONT ... 4
I CONTEXT ... 5
II PROBLEEMSCHETS ... 6
III OPGAVE ... 8
IV VISIE OP HET GEBIED ... 9
STRATEGIE UITVOERING ... 13
V FINANCIËLE MOGELIJKHEDEN ... 14
VI PRIORITERING EN FASERING ... 18
VII PLANNING ... 19
VIII PROJECTORGANISATIE ... 20
UITVOERINGSPROGRAMMA – 3 FASEN ... 21
IX VEERHAVENTERREIN-HERINRICHTING (FASE I) ... 22
X PASSANTENHAVEN-UITBREIDING EN KWALITEITSVERHOGING (FASE I) ... 24
XI WERKHAVEN- MODERNISEREN PARKEREN (FASE I) ... 25
XII WILLEM BARENDSZKADE (FASE II)- OPENBARE RUIMTE EN NAUTISCH PROGRAMMA ... 26
XIII AANLEGVOORZIENINGEN DEKOM(FASE III) ... 29
XIV MOGELIJKE VERPLAATSING VAN DE VEERTERMINAL (FASE III) ... 30
4
M ASTERPLAN
E EN AANTREKKELIJK , OPGERUIMD EN EIGENTIJDS HAVENFRONT
5 I Context
In april 2018 heeft de gemeenteraad de startnotitie masterplan havengebied Terschelling vastgesteld. Dit breed gedragen masterplan beoogt een duurzame en toekomstbestendige
kwaliteitsverbetering van het havenfront op ruimtelijk, ecologisch, economisch en klimaat technisch gebied. In de startnotitie staat aangegeven, dat na vaststelling van het plan er een samenhangend uitvoeringsprogramma volgt.
In juli 2019 heeft de gemeenteraad ingestemd met de Randvoorwaarden en Uitgangspunten
Uitvoeringsprogramma Havenfront Terschelling. Daarmee kan binnen het plan onderscheid gemaakt worden tussen wat direct gerealiseerd kan worden en wat getemporiseerd wordt. Prioriteiten leveren randvoorwaarden en uitgangspunten ten behoeve van sturing bij verdere uitwerking.
Sindsdien is op diverse fronten gewerkt aan de uitwerking van het Masterplan naar voorliggend Uitvoeringsprogramma Havenfront Terschelling. Door experts op gebied van klimaatverandering, hoogwaterbescherming, havenexploitatie en ruimtelijke ontwikkeling zijn diverse componenten van het Masterplan nader getoetst en uitgewerkt tot dit voorliggende programma (UHT). Bij die
deeluitwerkingen is veel aandacht besteed aan de vorming van draagvlak bij betrokkenen en bewoners.
Dit plan bestaat uit:
- Het Masterplan zelf, met hierin de ambities voor het gebied
- De uitvoeringsstrategie, waarin wordt ingegaan op het waarmee we wanneer aan de slag gaan
- De informatie over de verschillende deelprojecten.
6 II Probleemschets
De problematiek van Terschelling is dat de Entree van het eiland ruimtelijk gezien rommelig is en aan onderhoud toe is. Een warmer welkom is voorstelbaar en kan waarde toevoegen aan het eiland.
Het havengebied wordt intensief gebruikt door langparkeerders, veelal eilanders. Hierdoor is een gebrek aan transfer-parkeerplaatsen voor bootpassagiers ontstaan. Delen van de kade en het Veerhaventerrein staan bij hoogwatersituaties gemiddeld 2x per jaar onder water. De frequentie en de ernst van deze overstromingen zal als gevolg van de klimaatverandering toenemen
De WB Kade krijgt een grote veelheid aan vervoersstromen te verwerken, waarbij er conflicten ontstaan tussen langzaam verkeer en (vracht)autoverkeer. Daarnaast is er sprake van
verkeersonveilige situaties op het plein zelf maar vooral de WB kade. Functioneel is het ook rommelig: het gebied houdt het midden tussen een verkeersader en een verblijfsgebied.
De nautische situatie in het havengebied is niet veel beter. In de loop der decennia is een
rommelige mix ontstaan van steigers en kades waarbij vrijwel alle gebruikersgroepen door elkaar heen liggen. In veel gevallen wordt de situatie gedoogd op basis van vermeende gewoonterechten.
De havengeul langs de WB kade is een vaarpad met een gelimiteerde breedte. In de havengeul ontstaan steeds vaker gevaarlijke confrontaties tussen beroepsschepen en vaarrecreanten. De havengeul kan niet zeewaarts worden verbreed, omdat deze direct grenst aan natura
2000/Werelderfgoedgebied. Verbreding landinwaarts is ook geen optie; dit gaat ten koste van kostbare ligplaatscapaciteit van de Bruine Vloot; een belangrijke toeristische inkomstenbron voor het eiland.
De kwaliteit van de openbare ruimte is slecht. Wat in potentie een (toeristisch) aantrekkelijk
havenfront zou kunnen zijn, bestaat nu uit een samenraapsel van ad hoc inrichtingsmaatregelen die in de afgelopen decennia als antwoord op praktische vragen zijn getroffen. Het Veerhaventerrein is hierbij de zwakste schakel; de eerste kennismaking met het eiland is geen beste; desoriëntatie bij
7 bootpassagiers op zoek naar vervolgvervoer, een veelheid aan roestig hekwerk, afgeschreven
bestratingen en verlichting en het ontbreken van toeristische of OV informatievoorziening.
Dit betekent voor het dorp West Terschelling een gemiste kans om meer te genieten van het gebied en de aankomsten en afvaarten van de veerboten. De verblijfsfunctie van de Veerhaven kan veel meer benadrukt worden.
Alleen de passantenhaven kent een relatief duidelijk functioneel profiel. De opbrengsten uit liggelden blijven bij de meeste gebruikerscategorieën achter bij wat er normaliter bij een haven van deze omvang aan opbrengsten gegenereerd zou kunnen worden. De stichting passantenhaven wil toe naar een opwaardering van de toeristische ligplaatsen door van “stapelen” aan de vaste steigers over te gaan naar een individueel boxensysteem van drijvende steigers.
De ligplaatscapaciteit van het kleinschalige havengebiedje De Kom, nu vooral gebruikt door
gemengde beroepsvaart, is verre van optimaal. Hier zou een herschikking van afmeervoorzieningen tot een aanzienlijke verbetering kunnen leiden.
8 III Opgave
Het programma beoogt een concrete uitwerking van het masterplan uit 2018 aan te reiken. Met deze uitwerking moet het voor de gemeente duidelijk worden welke stappen gezet dienen te worden om de beoogde kwaliteitsverbetering te realiseren.
Het plan beoogt
- een integrale planschets te zijn waarin alle functies en belangen zijn afgewogen - een ambitie en prioritering te geven aan de verschillende projectonderdelen - de financieringsopzet en doorkijk naar de toekomst te geven.
Het legt vast met welke partijen overeenstemming dient te worden bereikt, welke middelen de gemeente direct ter beschikking staan, welke keuzes voorliggen om de mogelijkheden te vergroten en welke cofinanciering aangetrokken dient te worden om zoveel mogelijk van het plan te realiseren.
Daarnaast is fasering en planning cruciaal. Het is noch financieel noch organisatorisch beheersbaar om een programma van deze omvang in een kort tijdsbestek uit te voeren. Het temporiseren van uitgaven en het naar voren halen van inkomsten levert bestedingsruimte op. Ook ruimtelijk gezien is het belangrijk om de deelprojecten onder het programma op elkaar af te stemmen. Er moet ruimte beschikbaar blijven voor de dagelijkse personen en goederen stromen tijdens de uitvoering van werkzaamheden.
Het vastgestelde masterplan beoogt een meer klimaatbestendig, aantrekkelijker, veiliger, economisch gezonder en ecologisch aantrekkelijker havengebied tot stand te brengen. In het afgelopen jaar zijn diverse deelaspecten van het Masterplan getoetst en nader uitgewerkt tot het voorliggende programma. Hierbij waren naast ambtelijk adviseurs, raadsleden en bestuurders van de gemeente Terschelling ook een aantal externe specialisten betrokken;
9 IV Visie op het gebied
Onderstaande visie is een beknopte weergave van rapportages en eerdere besluiten.
Openbare Ruimte
De beeldkwaliteit van de openbare ruimte is gedateerd. De inrichting heeft een puur
verkeerstechnisch karakter. De betonstenen bestratingsmaterialen zijn goeddeels afgeschreven. Ook het straatmeubilair is aan vervanging toe. Opgave is om een nieuw concept voor de openbare ruimte te ontwikkelen, waarbij de WB kade als Waddenboulevard voor aanwonenden en toeristen een hoogwaardiger, aantrekkelijker uitstraling krijgt en waarbij de belangrijke verkeersfunctie van de kade gehandhaafd kan worden.
Het profiel van de WB kade en de aanpalende havengeul is fysiek begrensd. Dat betekent dat de huidige ruimte beter benut moet gaan worden door een efficiënter en veiliger organisatie van gebruiksfuncties en vervoersstromen. Het motto bij deze reorganisatie van havenfuncties is
“Vernuftig Vervlechten”. Door vervolgens ook betere faciliteiten aan te bieden aan havengebruikers, kunnen ook meer marktconforme inkomsten uit de haven worden gegenereerd. Hiermee is een duurzame en beheersbare toekomst voor het havengebied gewaarborgd.
Voor de herstructurering van de landzijde van de WB kade en de Dellewal vormt de
klimaatbestendige herinrichting de ruggengraat van alle inrichtingsmaatregelen.. Als overkoepelende motto’s voor deze maatregelen gelden: (verkeer)veiligheid, verblijfskwaliteit, leefbaarheid,
bereikbaarheid en het terugdringen van de parkeeroverlast.
Het overall-principe van de herstructurering aan de landzijde is een gebruikszonering die verloopt van relatief grootschalig en intensief gebruik in het westelijk havengebied naar meer kleinschalig en extensief gebruik in het oosten. In het meest oostelijke gelegen havengebied wordt ingezet op natuurherstel van de duinbeek en bijbehorende kwelder Dellewal. Hier zal een waardevol ecologisch systeem ontstaan waarbij de dynamiek van hoogwater/laagwater en wisselende zoet/zout
gradiënten de basis zullen vormen voor de ontwikkeling van een getijdengebied met een grote floristische en faunistische rijkdom.
Verkeersveiligheid
De Willem Barentszkade is en blijft de logistieke navelstreng tussen haven en achterland in de ruimste zin van het woord; niet alleen het aanliggende dorp West-Terschelling maar het hele eiland is via de Willem Barentszkade met de haven verbonden. Bij het ontschepen krijgt de WB kade een korte piek in de verkeersdrukte te verwerken.
Er hebben zich gedurende deze piekmomenten overigens nog nooit letselongevallen voorgedaan.
De drukte en de lichte wanorde bij het ontschepen leidt kennelijk tot een verhoogde oplettendheid van de verkeersdeelnemers. De meeste vrachtauto’s komen met de vrachtboot Noord Nederland. Dit betekent dat er op de rijbaan van de WB kade weinig confrontaties zijn tussen vrachtverkeer en fietsverkeer. Er wordt wel geklaagd over hoge rijsnelheden van het autoverkeer buiten de pieksituaties. Het snelheidsregime van de WB kade is op dit moment 50 km/uur.
10 Omgeving Tonnenloods en ‘Nautisch Kwartier’
Een bijzondere plek is de noordelijke beëindiging van de Willem Barentszkade. De Tonnenloods die hier staat, zal in de komende jaren worden herontwikkeld tot een bezoekers- en informatiecentrum.
Het entreegebied van de tonnenloods zal als een aantrekkelijk verblijfsplein worden ingericht, waarbij het beeld niet alleen door de karakteristieke loods, maar ook door het kleurrijke betonningsterrein, de oude reddingbootschuur en de duikvondsten van het duikteam Equator het beeld zullen gaan bepalen. Je zou dit gebied als nieuwe trekpleister het “nautisch kwartier” van Terschelling kunnen noemen.
Het Veerhaventerrein
De inrichtingskwaliteit van het veerhaventerrein zal moeten aansluiten bij de Willem Barentszkade;
de beide gebieden zullen naadloos in elkaar overvloeien. Op het moment dat er uitsluitsel is over het al- dan niet verplaatsen van het terminalgebouw, zal op basis van de logistieke plannen van bureau Bostec, het inrichtingsplan voor de openbare ruimte kunnen worden opgesteld. Hoogwaardige verharding, minder dominante hekwerken, modern robuust terreinmeubilair, goede verlichting en aantrekkelijke, toegankelijke informatievoorzieningen vormen de dragers van dit inrichtingsplan.
Nautische voorzieningen
In grote lijnen komt de herstructurering van de nautische voorzieningen neer op een duidelijker functionele zonering van ligplaatsen en het waarborgen van voldoende vaarbreedte in de havengeul.
Het merendeel van de vaste steigers wordt in de komende jaren omgebouwd naar drijvende steigers. Van west naar oost betekent dit voor het afmeren de volgende functiezonering:
Het programma streeft naar een optimale ruimtebenutting door onder meer een herverdeling van ligplaatsen op basis van activiteit en maatgevende scheepeigenschappen.
De Willem Barendszkade zal primair ruimte bieden aan bruine vloot zeilschepen en biedt op piekmomenten een overloopmogelijkheid voor de passantenhaven. In overleg met de gebruikers maakt een toekomstgerichte afmeervoorziening onderdeel uit van het plan. De kom zal primair afmeerruimte bieden aan vaartuigen met een bedrijfsmatige achtergrond. De bestaande steiger wordt. De inmiddels vergunde steiger voor de watertaxi kan doorgang vinden, en later worden ingepast in de nieuwe steiger.
De Willem Barendszkade zal primair ruimte bieden aan bruine vloot zeilschepen en biedt op piekmomenten een overloopmogelijkheid voor de passantenhaven. In overleg met de gebruikers maakt een toekomstgerichte afmeervoorziening onderdeel uit van het plan. De kom zal primair afmeerruimte bieden aan vaartuigen met een bedrijfsmatige achtergrond. De bestaande steiger wordt. De inmiddels vergunde steiger voor de watertaxi kan doorgang vinden, en later worden ingepast in de nieuwe steiger.
136 pp voor bufferparkeren
meeting point
verkoop etens- waren (vis e.d.) fietsenverhuur
fietsenstalling terminal
K+P busstation bufferruimte bus
taxi bagage drop-off
11 De Kom Diversiteit aan beroepsvaart uitgezonderd (bulk)vracht
Veerhaventerrein Veerboten, snelboten en reguliere vrachtboot Willem Barentszkade van
Veerhaven tot Werkhaven
Bruine Vloot en sloepen
Betonningskade Hydrografisch onderzoeksschip en betonningsschepen
Werkhaven Loskade bulkvracht, opleidingsschip MIWB en vrachtboten voor bijzonder transport in een nieuwe inkassing
Passantenhaven Toeristische passanten; aanleg van een nieuw havenbekken voor de eilander recreatievloot
Een programma van eisen beschrijft de prestatie die moet worden geleverd door een nieuw te ontwikkelen inrichting, of door een te herontwikkelen bestaande inrichting. Voor Terschelling geldt dat de bestaande vloot (eilanders, passanten en vaste lijndiensten) moet kunnen worden
geaccommodeerd. Indien en voor zover groei of krimp optreedt dient dit ook zoveel mogelijk naar voren te komen in een programma van eisen.
Vrachtvervoer en vrachtverkeer
Een 2e losbrug vormt, zoals eerder werd vermeld, niet langer onderdeel van de plannen. Gedurende de ontwikkeling van het uitvoeringprogramma is nader onderzoek verricht waaruit bleek dat geen van de drie eerder onderzochte locaties haalbaar of maatschappelijk verdedigbaar blijkt.
Als uitgangspunt voor verdere ontwikkeling is daarom gehanteerd dat vrachtschepen zoveel mogelijk via de losbrug op de Veerhaven geladen en gelost dienen te worden. Het programma gaat uit van medegebruik van de bestaande losbrug. Deze oplossing wordt gezocht in inpassing buiten de venstertijden voor personenvervoer conform de concessierandvoorwaarden. Met de komst van nieuwe schepen van Doeksen neemt het aantal afvaarten toe. Derhalve zijn de mogelijkheden beperkt en kan vrachtverkeer buiten de huidige werktijden niet worden uitgesloten. Een uitzondering wordt gevormd voor bijzondere transporten die vanwege technische eigenschappen (omvang, bovenbelasting) niet via de huidige losbrug gelost kunnen worden.
12 Klimaatbestendigheid Hoog water
Met betrekking tot de klimaatbestendigheid van het havengebied is vlak na de vaststelling van het Masterplan (2018) een tweetal workshops georganiseerd. In deze workshops is door
havengebruikers, aanwonenden, bestuurders en diverse ambtelijke en externe experts intensief gebrainstormd, getekend en gerekend aan flexibele, goed inpasbare oplossingen voor de hoogwaterbescherming van het havengebied. Deze workshops werden gecoördineerd door Rijkswaterstaat en de provincie Fryslân en stonden onder leiding van Atelier X, het ontwerpatelier van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De uitkomst van de beide
workshops was eenduidig; er kwam een uitgekiende mix van beschermingsmaatregelen naar voren, die zich goed in de karakteristieke havenomgeving laten inpassen. Het onderstaande kaartbeeld geeft een overzicht van deze maatregelen. Dit maatregelenpakket vormt de ruggengraat voor een klimaatbestendige herinrichting van het havengebied.
Een oplossing voor klimaatadaptatie (het voorkomen van overstroming) kan op een aantal verschillende manieren worden beschouwd.
- Doelmatigheid
- Maatschappelijke wenselijkheid - Kosten
13
S TRATEGIE U ITVOERING
14 V Financiële mogelijkheden
Het masterplan uit april 2018 beschrijft welke knelpunten en wensen voor verbetering er bestaan op Terschelling. In het masterplan is niet vastgesteld of voldoende dekking aanwezig zal zijn om het alle programmaonderdelen uit te voeren.
Bijdrage gemeente Terschelling:
De gemeente heeft een bedrag oplopende tot €300.000,-per jaar uit verhoging van de toeristenbelasting vastgesteld als bijdrage gedurende een looptijd van 20 jaar vanuit de
gemeentebegroting. Gekapitaliseerd over een looptijd van 25 jaar vertegenwoordigt dit een waarde van ongeveer €6,9 miljoen.
Voorts bestaat er een reservering voor levensduurverlengend onderhoud van bestaande
haveninfrastructuur. Deze reservering wordt op dit moment benut om het exploitatietekort van de haven af te dekken en zal niet beschikbaar zijn voor herontwikkeling.
De passantenhaven heeft een reservering van 1 mln. euro die ingezet kan worden.
Havenexploitatie:
Het is mogelijk om in de exploitatie van de haven slimme keuzes te maken om een plus te realiseren ten opzichte van de huidige situatie. Dit vraagt van de gemeente een aantal principiële keuzes en concessies. Ongefundeerde verhoging van tarieven is niet het uitgangspunt, dit kan immers tot een verslechtering van vestigingsklimaat leiden, of tot verminderde recreatieve aantrekkelijkheid. Beter benutten van beschikbare ruimte en infrastructuur kan echter leiden tot kostenverlaging of zelfs additionele opbrengsten. Het toevoegen van commerciële voorzieningen leidt direct tot extra inkomsten, maar wordt niet aangemoedigd omdat de gemeente op voorhand bezwaar vanuit de middenstand vreest.
Een verdere verfijning van het tariefbeleid, gericht op het bereiken van een specifiek doel wordt verwacht positief effect op de exploitatie te hebben. Daarmee wordt bijvoorbeeld bedoeld dat het totale tarief niet wordt verhoogd, maar dat het tarief voor een specifieke groep WEL wordt verhoogd,
maar gelijktijdig voor een andere groep evenveel wordt verlaagd. Over een looptijd van 25 jaar vertegenwoordigt dit een waarde van bijna €4,5 miljoen.
Cofinanciering
Voor zover de gemeente de investering niet zelf kan opbrengen is zij aangewezen op financiering door derden. Tijdens de tot stand koming van dit programma is vast komen te staan dat de
gemeente haar pijlen voornamelijk richt op de Provincie, het Rijk en Europa voor subsidiering. Het is daarom belangrijk om dit programma op de juiste manier te positioneren binnen de mogelijkheden voor subsidie. Subsidies zijn als regel bedoeld als tijdelijke steunmaatregel of dienen een
maatschappelijk doel, maar zijn er niet om duurzaam exploitatietekorten aan te vullen. Subsidiëring in zijn algemeenheid is evenwel niet uitgesloten, maar de maatschappelijk doelen waaraan
aanvragen dienen te voldoen zijn wel van tevoren bekend. Indien niet of onvoldoende aangetoond kan worden of een voorstel bijdraagt aan een subsidiedoel (passend binnen het subsidiekader) dan is de kans op een succesvolle aanvraag gering.
In het kader van dit uitvoeringprogramma is met subsidieverstrekkers overleg gevoerd en een inschatting gemaakt in hoeverre het programma binnen bestaande subsidiekaders past.
Voor subsidiering bestaan geen richtlijnen voor de hoogte van bedragen. Wel bestaan in de verschillende subsidiekaders toetsingscriteria voor thema’s waaraan projecten dienen te voldoen.
Door deskundigen op het gebieden van Europese subsidiëring binnen de Provincie Friesland wordt aangegeven dat naar verwachting voor het sluitend maken van projectexploitatie geen Europese steun geboden zal worden. Steun vanuit Europa bestaat dan hoofdzakelijk uit financiële steun voor kosten van planvorming (het onderzoek dat zich richt op bijv. het toepassen van een innovatie).
Onder meer is een second opinion uitgevoerd door bureau Hezelburcht waaruit zal blijken welke subsidiethema’s (gekoppeld aan programmaonderdelen) van toepassing zijn op Terschelling. Naar verwachting betreft dit uitsluitend programmaonderdelen gericht op klimaatbestendigheid en natuur.
Een Provinciale subsidie is zeker niet uitgesloten, maar er is nog geen formeel standpunt over
15 bijdrage of de hoogte van een subsidie. Wel is medewerking bij voorbereiding van een aanvraag
toegezegd.
Financiële scenario’s
Omdat het op voorhand niet bekend is of en hoe hoog cofinanciering zal zijn is een drietal scenario’s uitgewerkt.
- Scenario 1: 50% subsidie voor elke verrichte investering tot een maximum van 12 mln.
- Scenario 2: 25% subsidie voor elke verrichte investering tot een maximum van 6 mln.
- Scenario 3: geen subsidie
Vanzelfsprekend is de ambitie om zoveel mogelijk cofinanciering op te halen, maar deze scenario’s zijn bedoeld om een beeld te schetsen van de mogelijkheden en consequenties.
Uitgangspunten
- Exploitatieverbetering: totaal ca. 165.000 toenemend tot 222.000 per jaar. Netto contante waarde over een periode van 25 jaar: 4,7 mln. euro
o verbetering terreinopbrengsten & Haven- en kadegeld opbrengsten o Commerciële(re) bedrijfsvoering o.a. dynamisch tariefbeleid
o Inkomsten passantenhaven toerekenen aan de business case o Toestaan (geringe) commerciële activiteiten in de haven
- Structurele bijdrage gemeente Terschelling, toenemend tot 300.000 euro in 2023 over de totale exploitatieperiode.
- Kapitaalsbijdragen
o reservering stichting passantenhaven, ca. 1,2 mln.
16 SCENARIO I ((50% subsidie tot max 12 mln. netto contant)
In scenario I is de business case sluitend bij de voorgaande uitgangspunten aan de inkomstenkant en een totaal aan investeringen van: 24 mln. euro.
Voor de terminalverplaatsing is ca. 4 mln. (netto contant) beschikbaar. Een fietsenkelder wordt in de investeringen niet meegerekend omdat deze alleen uitgevoerd wordt indien volledig kostendekkend.
Voor klimaatbestendigheid is daarmee een bedrag van 2,47 mln. euro (netto contant) beschikbaar.
RAMINGEN subsidie: 50%
(1-1) Veerhaventerrein fase 1 € 5.040.000
(1-2) passantenhaven € 4.500.000
(1-3) werkhaven parkeren € 500.000
(2-1) WB kade € 6.300.000
(3-1) De Kom € 1.900.000
(3-2) Veerhaven fase 2 € 1.260.000
(3-3) Verplaatsing terminal € 4.000.000
(3-4) De werkhaven € 1.800.000
Fietsenkelder (indien kostendekkend)
Klimaatadaptatie € 645.000
INVESTERINGEN (netto contant) subsidie: 50%
€ 23.986.806
OPBRENGSTEN (netto contant)
totaal € 12.084.078
exploitatie € 4.289.696
gemeente € 6.794.383
kapitaal € 1.000.000
COFINANCIERING
€ 12.000.000
SALDO
€ 97.272
SCENARIO II (25% subsidie tot max 12 6 mln. netto contant)
In scenario II is de business case sluitend bij de volgende uitgangspunten. De verplaatsing van de terminal vindt geen doorgang en daarom is het deels opnieuw inrichten van de veerhaven
(Veerhaven fase 2) ook niet noodzakelijk. Voor klimaatbestendigheid is geen budget beschikbaar.
RAMINGEN subsidie: 25%
(1-1) Veerhaventerrein fase 1 € 5.040.000
(1-2) passantenhaven € 4.500.000
(1-3) werkhaven parkeren € 500.000
(2-1) WB kade € 6.300.000
(3-1) De Kom € 1.900.000
(3-2) Veerhaven fase 2 € 1.260.000
(3-3) Verplaatsing terminal € -
(3-4) De werkhaven € -
Fietsenkelder (indien kostendekkend)
Klimaatadaptatie
INVESTERINGEN (netto contant) subsidie: 25%
€ 18.111.742
OPBRENGSTEN (netto contant)
totaal € 12.084.078
exploitatie € 4.289.696
gemeente € 6.794.383
kapitaal € 1.000.000
COFINANCIERING
€ 6.000.000
SALDO
€ 27.664-
17 SCENARIO III
We gaan er van uit dat een minimale vorm van subsidiering mogelijk moet zijn. Desondanks is het goed om te demonstreren welke investering op basis van keuzes binnen eigen handbereik liggen indien in het geheel geen subsidie beschikbaar komt.
RAMINGEN subsidie: 0%
(1-1) Veerhaventerrein fase 1 € 5.040.000
(1-2) passantenhaven € 4.500.000
(1-3) werkhaven parkeren € -
(2-1) WB kade € 3.360.000
(3-1) De Kom € -
(3-2) Veerhaven fase 2 € -
(3-3) Verplaatsing terminal € -
(3-4) De werkhaven € -
Fietsenkelder (indien kostendekkend)
Klimaatadaptatie
INVESTERINGEN (netto contant) subsidie: 0%
€ 12.069.625
OPBRENGSTEN (netto contant)
totaal € 12.084.078
exploitatie € 4.289.696
gemeente € 6.794.383
kapitaal € 1.000.000
COFINANCIERING
€ -
SALDO
€ 14.453
In scenario III is er op basis van eigen middelen budget of financiering beschikbaar voor het herinrichten van het Veerhaventerrein, het uibreiden van de passantenhaven en er is een bedrag van nagenoeg 50% van de oorsproinkelijke raming beschikbaar voor het herinrichten van de WB kade. Een oplossing zal budgetgestuurd moeten worden ontwikkeld.
RESUME
De verschillen de subsidiescenario’s zijn hieronder uiteengezet. Vanzelfsprekend kan de werkelijkheid tussen de scenario’s in komen te liggen.
subsidie
Projecten 50% 25% 0%
(1-1) Veerhaventerrein fase 1
(1-2) passantenhaven
(1-3) werkhaven parkeren
(2-1) WB kade
(3-1) De Kom
(3-2) Veerhaven fase 2
(3-3) Verplaatsing terminal
(3-4) De werkhaven
Fietsenkelder (indien
kostendekkend)
Klimaatadaptatie
Er zal een subsidiestrategie worden ontwikkeld om maximale cofinanciering te verkrijgen. De
verwachting is op dit moment dat het 25% scenario het meest realistisch is. De toekomst zal moeten uitwijzen welke projecten mogelijk blijken.
Het is mogelijk om te groeien van het ene scenario naar het andere indien pas op termijn cofinanciering gevonden wordt of indien uit eigen middelen meer geld beschikbaar gesteld kan worden.
18 VI Prioritering en fasering
De gemeente Terschelling heeft aangegeven dat verbetering van de Veerhaven, vooral met het oog op parkeerlogistiek en beeldkwaliteit prioriteit heeft. Naast wat maatschappelijk gewenst is speelt een nog aantal factoren een voorname rol bij het vaststellen van een wenselijke planning:
- doorlooptijd van publieke procedures: voor bepaalde onderdelen is wellicht geen of een lichtere procedure mogelijk en voor andere een zwaardere
- aanhaken bij lopende initiatieven en werk-met-werk maken waar mogelijk
- Het verkrijgen en de beschikbaarheid van financiering en subsidiering: niet alleen de vraag OF er financiering beschikbaar is, maar ook de vraag hoeveel per jaar en in welk jaar heeft invloed op de planning
- het vertragen van kosten en het vervroegen van opbrengsten: zaken die economische
meerwaarde hebben worden bij voorkeur naar voren gehaald en zaken die alleen geld kosten naar achteren geschoven
- Het beperken van overlast en operationele hinder: operationele hinder kan zich uiten als extra kosten (claims, noodoplossingen) of het deren van inkomsten (bijv. uitvoering in het
hoogseizoen)
Er speelt ten aanzien van de fasering nog een complicerende factor rond het Veerhaventerrein. Er is nog geen besluit genomen in hoeverre de verplaatsing van de terminal onderdeel uitmaakt van het programma. Uitgangspunt is dat de terminal voor de korte termijn blijft staan en dat er bij de consessieverlening duidelijk wordt of de terminal verplaatst gaat worden.
Voorts is het niet duidelijk of het programma subsidiewaardig is en indien dat zo zou zijn, van hoeveel subsidie uitgegaan kan worden. Leidt een geslaagde subsidieaanvraag tot een sluitende begroting of is een lager bedrag ook welkom en wordt op dat moment het programma aangepast?
Figuur 1: ruimtelijk planningsoverzicht
Fase I
Fase II
Fase III
Fase III
De Kom
passanten -haven werkhaven
parkeren
WB kade droog Veerhaven-
terrein
Terminal Veerhaven
Inrichting werkhaven WB kade nat
WB Nautisch Kwartier
19 VII Planning
Figuur 2: planning
Activiteiten toelichting
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
2024 2029
d. realisatie e. ingebruikname d. realisatie
a. beschikbaar stellen krediet / cofinanciering b. projectvoorbereiding (ontwerp/bestek) c. aanbesteding
e. ingebruikname J. (3-5) Veerhaven fase 2
b. projectvoorbereiding (ontwerp/bestek) c. aanbesteding
d. realisatie
I. (3-4) Verplaatsing terminal
a. beschikbaar stellen krediet / cofinanciering e. ingebruikname
a. beschikbaar stellen krediet / cofinanciering
jan
subsidieprocedures
C.
A.
B.
b. projectvoorbereiding (ontwerp/bestek) projectvoorbereiding (ontwerp/bestek)
c. aanbesteding b.
Planvorming en besluit
(1-2) passantenhaven a.
b.
d.
(1-1) Veerhaventerrein
beschikbaar stellen krediet / cofinanciering
ingebruikname
apr
feb mar nov dec
b. projectvoorbereiding (ontwerp/bestek) d. realisatie
e. ingebruikname
a. beschikbaar stellen krediet / cofinanciering E. (2-1) WB kade
c. aanbesteding
D. (1-3) werkhaven parkeren
b. projectvoorbereiding (ontwerp/bestek) c. aanbesteding
beschikbaar stellen krediet / cofinanciering H. (3-3) De werkhaven fase 2
d. realisatie
2021 2022 2023 2024 2028
2020
a. beschikbaar stellen krediet / cofinanciering c. aanbesteding
a. vaststelling uitvoeringsprogramma
e. marktbenaderingsstrategie
d. inrichten gemeentelijke projectorganisatie c. publieke procedures
d. realisatie
e. ingebruikname d. realisatie c. aanbesteding
b. projectvoorbereiding (ontwerp/bestek) a.
F. (3-1) De Kom c. aanbesteding
b. projectvoorbereiding (ontwerp/bestek) a. beschikbaar stellen krediet / cofinanciering
e. ingebruikname d. realisatie
beschikbaar stellen krediet / cofinanciering G. (3-2) WB kade nat
okt mei jun jul aug sep
e. ingebruikname d. realisatie c. aanbesteding
b. projectvoorbereiding (ontwerp/bestek) a.
20 VIII Projectorganisatie
De uitvoering van de projecten is kort gezegd complex. Niet zozeer omdat het de schaal van de gemeente te boven gaat, maar omdat het werken zijn die in een beperkte ruimte, in een bepekt venster en in de bebouwde omgeving uitgevoerd meten worden. Het gaat bovendien om substantiële investeringen. Dat maakt dat de projecten op een professionele en planmatige manier uitgewerkt en begeleid zullen moeten worden.
De provincie Fryslan is bereid gevonden de gemeente hierbij te helpen; de eerste gedachten over de projectorganisatie worden op dit moment gevormd. Het zal gaan over:
1. Resultaatgericht en beheerst werken: focus hebben en effectief werken
2. Financieel bewust, scopevast en risicogestuurd. we zijn zuinig met het geld van ons en van de ander: we kennen de risico’s en beheersen deze waar dat kan
3. Samen werken en samen op: we leggen actief verantwoordelijkheid af aan elkaar en aan onze moederorganisaties.
Om tot uitvoering te komen zwemmen we nu de fuik in. Terugkomen op besluiten en keuzes is kost tijd en kost geld. In dit kader zijn daarom ook afspraken nodig zijn tussen College en Raad. En tussen omwonenden en gemeente.
De aanpak zal nog worden uitgewerkt.
Te overwegen projectaspecten
Het totale programma omvat een negental potentiele projecten met een totaal investeringsniveau variërend tussen 17 miljoen euro en 39 miljoen euro, in grote mate afhankelijk van de
beschikbaarheid van cofinanciering.
Bouwprojecten zijn complexe ingrepen met een vaak hoog investeringsniveau. Het is niet eenvoudig om grootschalige projecten binnen de kaders (ambitie, geld, tijd, kwaliteit, risico etc.) te realiseren.
Daartoe moeten de juiste keuzes gemaakt worden ten aanzien van de benodigde
beheersorganisatie. Indien de gemeente de primair belanghebbende is en ook zelf over de financiële
middelen beschikt, dan is het de gemeente die de grootste risico’s loopt en zichzelf passend bij de opgave dient te organiseren. Hoe meer de projecten verspreid liggen, hoe kleiner de
capaciteitsvraag bij de opdrachtgever. Indien de wens echter bestaat om projecten kort achter elkaar op te volgen dan wordt de druk op de opdrachtgeversorganisatie groot en moet er een goede
beheersstructuur bestaan om binnen de gestelde kaders te blijven. De ambitie is om het gehele programma van ruim 40 miljoen aan investeringen binnen een periode van 7 jaar uit te voeren.
Opdrachtgeverschap bij bouwprojecten vanuit de publieke sector vraagt om capaciteit en expertise op onder meer de volgende vlakken:
1. Voorbereiden, doorlopen van en begeleiding bij publieke procedures
2. Projectorganisatie en -beheersing (plan van aanpak, risicomanagement, overleg- en besluitvorming, kostenbewaking & projectadministratie)
3. Uitbesteden en aanbesteden van onder meer de bouw van civiele werken (tender- en contractmanagement, toepasselijke wetgeving)
4. Omgevingsmanagement (communicatie)
5. Ontwerp- en bouwmanagement, directievoering
Belangrijker is de wijze waarop besluitvorming binnen de gemeente tot stand komt. Het
onderbrengen van deze grote opgave in de lijn is niet verstandig. Gezien de omvang wordt in een relatief korte periode de gebruikelijke opgave van de betrokkenen aanzienlijk verzwaard. De organisatie is hiervoor niet geëquipeerd. Beter is om de beslissingen aan te passen aan het
kennisniveau en een separate projectorganisatie in het leven te roepen met voldoende mandaat om de gevraagde besluiten voor te bereiden
Een ervaren project- of contractmanager kan adviseren over deze zaken en de te kiezen organisatievormen adviseren aan een interne stuurgroep. Deze stuurgroep kan in theorie op verschillende niveaus in de gemeentelijke organisatie bestaan (hieronder a, b, c of d). Gezien de omvang van het programma is het verstandig om de communicatie kort te houden tussen de projectorganisatie en het bestuur. Een directe lijn naar de portefeuillehouder of zelfs college is verstandig.
21
U ITVOERINGSPROGRAMMA – 3 FASEN
22 IX VEERHAVENTERREIN - Herinrichting (Fase I)
Logistiek
Door expertisebureau Bostec zijn diverse studies uitgevoerd naar een optimale logistieke indeling van het Veerhaventerrein. Tevens is een oordeel gevraagd in hoeverre het verplaatsen van de terminal in de richting van de snelboot significant voordeel oplevert. Het oordeel over dit laatste punt luidt dat het voordeel oplevert, maar dat het niet significant is. De logistieke voordelen zijn gering, de investeringen groot en een terminalontwerp op palen voor het verder ontvlechten van stromen zou werkelijk optimaal zijn maar wordt als niet realistisch gezien. Desondanks bestaat er veel steun voor een terminal nabij de snelboot. Door betrokkenen wordt de afstand tussen het terminalgebouw en de snelboot als groot ervaren. In vergelijking met doorlooptijden op Schiphol (10-15 minuten) is deze afstand echter verwaarloosbaar. Het gaat dan eerder om comfort en beeldkwaliteit en niet zozeer om logistiek voordeel.
Er is aanvullend een ontwerp gemaakt op basis van een terminal IN het concessiegebied. Dat betekent dat met alle concessiepartijen overeenstemming moet worden bereikt over financiële, juridische en operationele voorwaarden.
De verwachting is dat aanpassingen of verplaatsing van het concessiegebied door concessiehouder en -verlener niet als wenselijk zal worden gezien voordat vernieuwing van de concessie (2029) in beeld komt.
Daarom is er nu voor gekozen om met de herinrichting van het Veerhaventerrein een aantrekkelijke situatie te creëren waarbij in elk geval geanticipeerd wordt op een mogelijke verplaatsing van de terminal op later moment. In verband met de logistiek zal het terrein bij verplaatsing rond 2029 wel deels opnieuw ingedeeld moeten worden, maar met hergebruik van materialen worden de kosten van die exercitie beperkt gehouden.
Het ontwerp geeft weer hoe op het veerhaventerrein de meest optimale verkeersafwikkeling kan worden bereikt door herinrichting van infrastructuur. Het advies geeft logistieke uitgangspunten aan
voor de herinrichting maar houdt zich niet bezig met stedenbouwkundige kwaliteitsverhoging. Bostec heeft haar advies gebaseerd op het huidig verkeersaanbod en het beginsel dat ontvlechting van stromen (het minimaliseren van het aantal kruisingen) optimale benutting van capaciteit. Bostec gaat uit van de feitelijke getalsmatige informatie die haar zijn aangereikt en houdt geen rekening met persoonlijke voorkeuren.
Voor het realiseren van een parkeeroplossing is een herontwerp alleen niet voldoende. Er zal een parkeerregime moeten worden ontwikkeld om het parkeren te reguleren. Betaald parkeren kan een overweging zijn, maar ook zonder betaald parkeren (maximale parkeerduur) zal regulering effect
voorbeeld
voorbeeld
Figuur 3: sutdiemodellen met en zonder verplaatsig terminal
23 hebben op de omgeving. De binnenstand, WB kade en lang parkeerterrein maken onderdeel uit van
dit parkeerregime.
Ruimtelijk
De inrichtingskwaliteit van het veerhaventerrein zal moeten aansluiten bij de Willem Barentszkade;
de beide gebieden zullen naadloos in elkaar overvloeien. Hoogwaardige verharding, minder dominante hekwerken, modern robuust terreinmeubilair, goede verlichting en aantrekkelijke, toegankelijke informatievoorzieningen vormen de dragers van dit inrichtingsplan.
Fietsen
De organisatie van uitgifte van huurfietsen laat te wensen over. Het gaat – vooral in het hoogseizoen – om een groot aantal fietsen. De opstelling en uitgifte veroorzaakt een rommelige situatie. Het aan het zicht onttrekken schept ruimte in de openbaarheid en creëert een vriendelijker ontvangst voor bezoekers van het eiland. Het is mogelijk om uitgifte van fietsen op de Veerhaven onder te brengen in een kelder. Het gaat hierbij om een uitgiftepunt en niet om opslag van de gehele voorraad van de verhuurders. Er zal buiten piekmomenten logistiek mogelijk moeten zijn tussen het uitgiftepunt en de vaste locaties van de verhuurders. Voorwaarde is dat opslag en uitgifte in openbaar gebied (op maaiveld) niet meer wordt toegestaan. Daarop zal moeten worden gehandhaafd. De verhuurders dragen de kosten over een lange exploitatietermijn en zullen die naar verwachting verhalen op de toerist. Er zijn voor de exploitatie twee hoofscenario’s denkbaar:
- De ruimte wordt ieder jaar/iedere X jaar in concessie uitgegeven. De verhuurder die het beste voorstel neerlegt wint de concessie en verhaalt de kosten op de toerist in de verhuurprijs van fietsen. Het is aan de ondernemer om in te schatten wat een exclusief uitgiftepunt op de haven hem waard is.
De ruimte is beschikbaar voor alle drie de verhuurders, gezamenlijk betalen zij jaarlijks een kostendekkende vergoeding aan de gemeente. Er zullen afspraken gemaakt moeten worden over voorkeurslocatie binnen de kelder (die zal per periode moeten
Veerinrichtingen RWS
Rijkswaterstaat heef voor het seizoen 2020/2021 vergaande werkzaamheden gepland voor de aanlandingsinstallaties en het kadewerk.
De inrichting van het gemeentelijke veerhavenplein sluit aan bij deze vormgeving en deze planning.
24 X PASSANTENHAVEN- Uitbreiding en kwaliteitsverhoging (Fase I)
De passantenhaven wordt beheerd door een separate entiteit, een stichting die is opgericht in overleg tussen de watersportvereniging en de gemeente. Omdat de beheersovereenkomst die de stichting het recht van gebruik over de gronden geeft in 2018 is verlopen komen alle opstallen in principe aan de gemeente toe in haar hoedanigheid als grondeigenaar. Parallel aan dit programma wordt de vraag behandeld of en op welke wijze integratie van de twee havens voordelen wordt verwacht op te leveren. De bevinden die daaruit naar voren komen worden niet in dit programma besproken.
Wel geldt dat de Passantenhaven plannen voor ruimtelijke wijzigingen ontwikkelt die in de context van dit programma relevant kunnen zijn.
De plannen voor herinrichting die de passantenhaven eerder zelf realiseerde houden onder meer in om het systeem van ‘stapelen’ voor passanten te veranderen in een boxensysteem (waarbij schepen loodrecht op de steiger afmeren met behulp van twee trospalen). De stichting passantenhaven heeft hiertoe zelfstandig plannen ontwikkeld, waarbij de ruimte die door het boxensysteem verloren gaat, gecompenseerd wordt door de ontwikkeling van de golfbreker tot doorlopende kademuur. Deze kademuur (totale lengte ca. …. ) is voornamelijk bestemd voor grotere schepen.
Het aanleggen van een kademuur is een relatief kostbare constructie (stalen damwand, betonnen dek). Inclusief het nieuwe steigerplan voor het boxensysteem komt de totale investering op ca. 6 mln. euro. De nieuwe kademuur alleen al vertegenwoordigt ca. 5 mln. De totale uitbreiding is qua wateroppervlak nagenoeg gelijk aan het oppervlak tussen steigers 1 tm 3, de ligplaatsen voor eilanders.
Een ander nadeel is de grote afstand die de bezoekers zullen moeten afleggen om van het uiterste einde van de golfbreker om tot de sanitaire ruimte te komen, laat staan tot aan de stad.
Op het terrein van de passantenhaven tegen de werkhaven aan is dusdanig veel ruimte dat daar een insteekhaven gerealiseerd kan worden met een omvang van .. bij .. m, in totaal met … m² voldoende capaciteit om het benodigde programma te realiseren.
Dit alternatief is met buurtbewoners en de passantenhaven zelf besproken en kan rekenen op draagvlak. De oplossing is compacter, logistiek gezien aantrekkelijker en voordeliger dan het eerste plan.
Figuur 4: uitbreiding passantenhaven
25 XI WERKHAVEN - moderniseren parkeren (Fase I)
De werkhaven doet in de huidige situatie dienst als lang parkeerterrein. Daarmee vervult het een overloopfunctie naast de parkeergelegenheid. Herinrichting houdt in dat een efficiëntere en aantrekkelijkere situatie wordt gerealiseerd.
Efficiënter omdat het terrein wordt ingericht als lang parkeerterrein. Omdat dit een functionaliteit is in aanvulling het hoofdparkeerterrein op de Veerhaven werk het parkeerregime ook alleen optimaal als er kan worden gehandhaafd. Het is belangrijk te voorkomen dat het terrein zoals in de huidige situatie dienst doet als lange termijn opslag van boottrailers, bouwmateriaal en overige zaken.
Het terrein is daarom bij voorkeur afsluitbaar. In hoeverre een betaald parkeersysteem wordt ingevoerd is afhankelijk van een overkoepelend parkeerbeleid voor de Veerhaven, WB kade en de werkhaven.
Een aantrekkelijke werkhaven voor de omwonenden wordt bereikt door enerzijds te handhaven op het gebruik (boottrailers en bouwmaterialen maken een onrustige en rommelige indruk) en
anderzijds door het gebruik van aantrekkelijke materialen voor de inrichting zoals onder meer groenvoorziening (laag) rondom.
Figuur 5: werkhaven en parkeren
26 XII Willem Barendszkade (Fase II) - openbare ruimte en nautisch programma
Planvorming voor de openbare ruimte
Wanneer de eerder genoemde vraagstukken zijn beantwoord, kan worden gestart met een herinrichtingsplan voor de WB kade. In onze optiek is dit een sfeervol geheel waarbij Hollandse straatbaksteen beeldbepalend wordt. Het totaalbeeld gaat in de richting van shared space; de rijbaan is een loper die niet meer zwaar fysiek wordt begeleid met trottoirbanden, waarbij de fietser op de rijbaan blijft. Het verdient aanbeveling om de nieuwe inrichting te laten samengaan met het instellen van een 30 km/u regime.
Bruine Vloot - Aanlegvoorziening
De Willem Barendszkade wordt op dit moment hoofdzakelijk gebruikt door de bruine vloot en in mindere mate door eilander beroepsvaart. In de gemeentelijke havenbegroting vormt de bruine vloot de voornaamste bron van inkomsten (haven- en kadegelden). Er is formeel gezien geen
afzonderlijke havenbegroting, maar deze is wel benaderd door diverse kosten en opbrengsten aan de activiteiten in de haven toe te rekenen. Daarnaast is diverse malen op basis van onderzoek vastgesteld dat de economische toegevoegde waarde in indirecte zin (middenstand en horeca) significant is. Eerder al is door de gemeente Terschelling een besluit genomen dat alle eilander beroepsvaart geconcentreerd zal worden in de kom. Dat maakt het mogelijk om een efficiënter gebruik van de ruimte langs de WB kade tot stand te laten komen. De bruine vloot wordt over de langere termijn niet zo zeer gezien als een groeimarkt, maar wel als een stabiel marktsegment en gezien het economisch belang is het vanwege capaciteit moeten weigeren van deze schepen onwenselijk.
Een homogener gebruik van de WB kade door de bruine vloot is daarom niet onverstandig. Het huidig afmeerontwerp is voor een groot deel ontstaan op basis van historische ontwikkeling.
Varianten voor een oeverfront
Een kademuur is niet alleen een grondkering, maar kan als regel ook een forse bovenbelasting dragen. Een zware bovenbelasting in verband met laad- en losactiviteiten is echter voor het huidige gebruik geen harde vereiste. Dat schept de flexibiliteit om naar alternatieven toe zoeken voor de thans nog wel resterende functionaliteiten:
- Afmeren van bruine vloot schepen
- In- en ontschepen van personen en voorraden - Stedenbouwkundige kwaliteitsverhoging
Voor de nadere uitwerking van de openbare ruimte van de WB kade zal eerst inzicht moeten komen in de haalbaarheid van de verschillende types waterkering. Tevens zal een verkenning moeten plaatsvinden van de mogelijkheid om de functies van hoofdrijbaan en parallelweg samen te voegen.
Een derde zeer relevant aspect is de wijze waarop de waterlijn van de WB kade wordt vormgegeven; hiervoor bestaan in hoofdlijnen 2 oplossingen;
27 In het verleden lag ter plaatse van de Willem Barendszkade een glooiing met een steigerdek. Ten
opzichte van die invulling is de huidige kademuur een kostbare variant. Voor 300m kademuur bij een waterdiepte van ca. 4m moet rekening worden gehouden met een investering in de orde van 5 miljoen.
Een kademuur wordt doorgaans gedimensioneerd op een technische levensduur van 50 jaar. Na die periode zal een vervangingsinvestering gedaan moeten worden. Dat betekent dat de huidige
kademuur een ton per jaar moet opbrengen, die verhaald moet worden op de gebruikers.
Het tweede alternatief is voordeliger qua aanleg- en onderhoudskosten en heeft geen consequenties voor het verkeer tijdens de aanleg. Dit alternatief impliceert dat de voetgangerspromenade als een vlonder boven het steentalud wordt uitgevoerd. Dit versterkt in onze optiek het nautische “look and feel” voor de wandelaars.
Dit alternatief is een glooiing met een steenzetting die een nagenoeg oneindige levensduur kent.
De totale investeringskosten bedragen niet veel meer dan een half miljoen voor de glooiing en een half miljoen voor een dek ten behoeve van in- en ontschepen.
Uit gebruikersoverleg is gebleken dat personen uiteenlopende belevingen hebben bij een steigerdek.
De gekozen constructie hoeft qua veiligheid, comfort en beeldkwaliteit niet onder te doen voor een kademuur. Veiligheid en comfort zijn daarbij overigens functionele vereisten waaraan het dek dient te voldoen.
Het is nog niet bekend welke technische en financiële consequenties de verschillende opties zullen hebben. Dit heeft te maken met de wijze van verankering van de nieuwe damwand.
Knelpunt hierbij is dat het vrijwel onmogelijk is om de WB kade te stremmen bij een traditionele wijze van verankeren. Wat wel bekend is dat een damwand relatief duur in aanleg en onderhoud is.
Niet alleen wordt met deze keuze de mogelijkheid geboden om tot enkele miljoenen over de
levensduur te besparen, het dek schept ook de mogelijkheid om de beeldkwaliteit van het waterfront te verhogen en het nautische karakter meer naar voren de laten komen in de wandelpromenade.
Hernieuwen van de huidige oplossing is kostbaar. Indien niet voldoende middelen uit cofinanciering aangetrokken kunnen worden drukte deze oplossing in de komende en in volgende
exploitatieperioden zwaar op de mogelijkheden om andere projecten uit te voeren. Het is voorts reeel om deze lasten aan de gebruiker op het water toe te rekenen hetgeen het wegwerken van het exploitatietekort op de haven bemoeilijkt.
Figuur 6: Variant 1; vervanging bestaande damwand
28 Beeldkwaliteit
Over beeldkwaliteit lopen meningen uiteen, maar zover gaat het conceptueel voorstel nog niet. De doelstelling van deze exercitie is primair om kosten te besparen door een andere kerings- en draagconstructie te overwegen. De bovenzijde van het dek kan uitgevoerd worden met dezelfde uitstraling als de huidige situatie of beter.
Klimaatadaptatie
Er is een uitgekiende mix van beschermingsmaatregelen mogelijk die zich goed in de karakteristieke havenomgeving laten inpassen. Het onderstaande kaartbeeld geeft een overzicht van deze
maatregelen. Dit maatregelenpakket vormt de ruggengraat voor een klimaatbestendige herinrichting van het havengebied.
Een oplossing voor klimaatadaptatie (het voorkomen van overstroming) kan op een aantal verschillende manieren worden beschouwd.
- Doelmatigheid
- Maatschappelijke wenselijkheid - Kosten
Een oplossing kan voordelig worden gerealiseerd (het muurtje verhogen) maar is daarmee niet altijd even wenselijk. Er is ook een mechanische oplossing mogelijk, maar dat is kostbaar.
Het streven is de mogelijkheden voor klimaatadaptie te integreren in het ontwerp voor de WB kade.
29 XIII Aanlegvoorzieningen DE KOM (Fase III)
DE KOM - uitbreiding en modernisering
De gemeenteraad heeft eerder besloten dat alle eilander beroepsvaart voor zover mogelijk in de kom gehuisvest dient te worden (daar wordt mogelijk een uitzondering op gemaakt voor wat betreft . De bestaande nautische infrastructuur in de kom is aan vervanging toe, de realisatie van een nieuwe drijvende ambulance steiger is in voorbereiding. De kom biedt qua ruimte op het water de
mogelijkheid voor verdere intensivering.
Na uitvoerig overleg met gebruikers en omwonenden is geconcludeerd dat het gezien overheersende windrichting, stroompatroon en golfrichting het beste is om de toekomstige situatie te realiseren in de vorm van drie steigers die nagenoeg dezelfde oriëntatie hebben als de bestaande hoofdsteiger.
Met betrokkenen (gebruikers en omwonenden) zijn diverse varianten onderzocht. Uit deze gesprekken bleek voldoende draagvlak om een verdere intensivering van het ruimtegebruik in de kom te rechtvaardigen. Daarbij passeerden rechte of geknikte hoofdsteigers de revue, maar ook dwarssteigers op de middelste hoofdsteiger in plaats van een 3e hoofdsteiger.
Besloten is om pas tot verdere detailuitwerking over te gaan op het moment dat het proces zich verder afwikkelt van programmaniveau tot concrete projecten. Op dat moment zal met uitsluitend
gebruikers op basis van hun programma’s van eisen de meest optimale variant verder worden uitgewerkt.
Figuur 7: studiemodellen de Kom
30 XIV mogelijke Verplaatsing van de Veerterminal (Fase III)
Voor de alternatieve locatie van de terminal is de huidige afmeting van de terminal overgenomen.
Indien daadwerkelijk de terminal zal worden verplaatst is een herziening van het ontwerp van de Terminal noodzakelijk. Hierbij zal een goede locatie voor de bagage en fietskarren een eis zijn. Het is denkbaar dat het mogelijk is de opstellocatie te integreren in de terminal. Hiermee kunnen de passagiers beschut van regen en wind de bagage en fietsen te plaatsen of wegnemen. Tevens is de ruimte beter af te schermen voor onbevoegden wat de beveiliging van de bagage en fietsen ten goede komt.
De paarse vlek biedt ruimte voor 2 verkoop vis en dergelijke. Voor zover bekend maken vooral de eilanders gebruik van de fietsenstalling, om vervolgens voornamelijk de snelboot naar Harlingen te
nemen. Vandaar dat is gekozen voor deze locatie. Alternatieve locaties zijn natuurlijk mogelijk en kunnen in een definitief ontwerp worden opgenomen. In variant 2 is de stalling bij de fietsverhuur gepositioneerd.
Bij dit ontwerp is rekening gehouden met de wens van de gemeente voor extra ruimte voor 6 bus opstelplaatsen in plaats van 2. (4 permanente plaatsen met 2 uit te breiden voor de drukke
perioden). Dit is als uitgangspunt vastgelegd na overleg met wethouder en vertegenwoordiger Arriva.
Een voorziening voor verkoop van vis e.d. wordt optioneel opgenomen in nieuw terminal gebouw.
Bij besluitvorming voor het basisontwerp moet met de volgende zaken rekening worden gehouden.
Voordelen
- Een terminal nader bij de snelle boot (en de langzame boot) heeft een logistiek voordeel (zij het zeer gering) ten opzichte van de huidige situatie.
- Een terminal nader bij de snelle boot (en de langzame boot) heeft een hogere
belevingswaarde voor de reiziger omdat bij het overbruggen van de afstand tot aan de terminal minder overlast wordt ondervonden als gevolg van wind en regen.
Nadelen
- Investeringen & Bouwkosten. De realisatie van de terminal op basis van de huidige functionaliteit en omvang wordt geschat op ca. 4 mln. Euro, plus 0,5 mln. voor de herinrichting van de logistiek..
Figuur 8: verplaatste terminal
