Eerste monitoring convenant Wijkveiligheid Utrecht-Overvecht
Amsterdam , 1 december 1 99 9 Robert van O verbeeke
Georgia de Poorter
Inhoud
1 Inleiding
1 .1 Voorgeschiedenis
1 . 2 Achtergrond
2 Maatregelen
2 . 1 U itgevoerde maatregelen
2 . 2 Gewenste maatregelen
2 . 3 Conclusie
3 Resultaten
3 .1 Geboekte resultaten
3 . 2 Conclusie
4 Samenwerking 4.1 Partners 4 . 2 Organisatie 4 . 3 Commu nicatie
4 . 4 Conclusie
5 Aanbevelingen en suggesties 5 .1 Draagvlak
5 . 2 Kansen e n bedreigingen 5 . 3 Aan beve l i ngen e n suggesties
6 Advies 6.1 I nleiding
6 . 2 Structurele inbedding
6 . 3 Organisatie
6 . 4 Inhoud
Bijlagen
Namen van d e g eïnterviewde personen
2 De Decision Deter m i nants Questionnaire (DDQ) 3 Verslagen van d e discussiem id dagen
Pagina 2 Eerste monitoring convenant Wij k veiligheid Utrecht Overvecht
3 3 4
7 7 1 0 13
15 15 1 7
18 18 20 23 2 3
25 2 5 26 2 7
41 41 41 44 45
48 49 50
D S P -Amsterdam
1 Inleiding
1 . 1 Voorgeschiedenis
I n december 1 9 9 8 werd er een convenant gesl oten tussen vier partijen o m de wijkveil igheid i n Utrecht-O vervecht te bevordere n . De vier partijen waren het Wij k b u reau O vervecht (vooru itgeschoven post van de gemeentelijke d i enst Wij k beheer en Stads beheer), de Stichting Wel zijn Overvecht (hier n a : SWO), d e pol itie v a n d i strict Utrecht-Noord e n het Open baar M i n i sterie ( h ie r n a : O M) .
Aanleiding waren bewoners k l a chten, c r i m i n a l iteitscijfers van d e politie en p u b l i caties over jong erenoverlast. Het wijkbureau wilde iets doen aan de k l a chten, m aar kon dat form eel n i et omdat het geen u itvoerende taken heeft . Er werd daarom samenwerking gezocht met andere org a n i s aties, die wel u itvoerende taken hadden en die z i ch bovendien o p het terre i n van vei l i g heid e n jong eren richte n . H et convenant was daar bij vooral bedoeld a l s e e n v o r m van g arantie dat de u i tvoering daadwerkelijk p l aats zou vind en . Er bestaat i m m ers geen gezagsrelatie tussen de partners ; evenm i n heeft enige partner de bevoegdheid om de andere aan te stu re n .
U i t e e n a na lyse b l e e k dat er v i j f probleem l ocaties i n de wijk waren, waarop de conve n a ntpart ners zich m oesten r i chte n : de Camera O bscurad reef, w i n kelcentru m Over kapel, de K alym nosd reef, de omgeving van Bah a m a-, Den
ver- e n Bostond reef en de Berberhof .
Besloten werd op uitvoere n d n i veau een wer kwijze toe te passen, waarbij koppels bestaande uit een wijkagent e n een jongerenwerker reg e l m atig de wijk i n tre k ken om contact te leggen e n te o nderhouden met j o n gerengroe
pen. D it onder het motto " kennen en gekend word e n ", een beleids speer
p u n t dat bij de politie al langer bekend i s .
Daarnaast zou op t a l v a n terre i n e n extra i nspan n i ng gepleegd word e n :
• vrijetijdsbested i n g ;
• arbeid en sch o l i n g ;
• n o r m e n ste l l e n ;
• fysieke maatregelen;
• toez i cht;
• aa ns preekpunt;
• eventuele a a n p a k v a n con crete del i cte n naar behoefte .
I n middels is er een half jaar g e we r kt aan de u itvoering van het convenant en i s er behoefte o ntstaan aan een reflectie op de afgelopen periode. De convena ntpartners, vertegenwoordigd door afgevaard igden van het wijk
b u reau en SWO, hebben Van Dij k, Van Soomeren en Part ners ( D S P) ver
zocht een eerste ' monitori n g ' van de conven antafspraken i nteg rale wijk
veil igheid Overvecht te verzorg e n .
De doelstelling van de m o n itoring kan daarbij als volgt worden gefo r m u l eerd :
• i n z i cht te krijgen i n de werking van d e conve nantafs praken;
• i nz i cht te krijgen i n de samenwerking bi n nen iedere partij en tussen de partijen ond e r l i n g ;
• i n z i cht te geven i n het vervolg en de verd ere i n bedd i n g van de convenantafs praken i n het reg u l i ere werk;
• i nz i cht te geven i n de m a nier waarop i n d e toekomst p rog ram m atisch werken beter k a n worden vormgegev e n .
Met ruim dertig men sen (uitvoerenden, een vertegenwoordiger van het O M, beleidsmedewer kers, bewoners, winkel iers en jongeren) zijn i nterviews gehouden om een beeld te krijgen van de voortgang. I n de volgende hoofd stu kken wordt d at beeld gepresenteerd . Een lijst met n a men van de geïnter
viewde personen i s achteri n het rapport in de bijl age te vi nden.
Daarnaast is een d raagvlakmeting u itgevoerd met een speciaal daarvoor ontwi k keld i nstrument, de Decision Dete r m i nants Questionnaire ( D DQ) . De resultaten hiervan zijn gebru i kt om te bepalen in hoeverre cont i n uering van de convenantafspraken wenselij k is.
Als het om operationele zaken gaat, is het rap port vrij nadrukkelijk vanuit het perspectief v a n de uitvoerenden geschreven . Zij zijn immers degenen die het convenant in ' het vel d ' gestalte moeten geve n . H u n belevi ng, be
hoeften en ervari ngen lijken o n s daarom doorslaggevend.
1.2 Achtergrond
Vrijetijdsvoorzieningen voor jongeren
Overvecht is een typisch gro otstedel ij ke jaren zestig-wij k . Hoog bouw met veel groen ertussen wordt afgewisseld met m i d del hoog bouw en laagbouw.
Licht, l ucht, rui mte en groen waren d u i delij k de leidende idealen bij het ont
werp van de wij k .
Met de behoeften v a n jo ngeren lijkt wei nig rekening geho uden bij het ontwerpen van de wij k . De r u i mte tussen de bebouwi ng is veelal
bestemd voor het parkeren van auto ' s . Spelen op de grasveldjes tussen de bebouwing geeft al g a uw gel uidsoverlast wegens het weer kaatsen van het gel u id tussen de wanden, met name bij de hoogbouw.
Er zijn in de wij k we i n i g tot geen activiteiten voor jongeren van ongeveer 12-18 jaar, volgens veldwerkers, bewoners en jongere n . Wel zijn er enkele fysieke voorzieni ngen, zoals trapveldjes en voetbalkooien, maar daar wordt wei n i g gebrui k van gem aakt. Geschi kte ontmoet i ngsple k ken voor jongeren zij n er nauwelijks . Wel iswaar is er een aantal bu u rthuizen in de wijk, maar zoals overal in Nederland kwamen de buurthui sactiviteiten onder zware d r u k t e staan tijdens de bez u i n i g i ngen op het wel zijnswer k i n d e jaren tacht i g . I n Utrecht i s wel i swaar lange tijd gepoogd het jongerenwerk te vrijwaren van deze bezuinigi ngen, maar u i teindel ijk konden deze niet afgewend wo rden . De openstel l i n g van de buu rthu izen voor jongeren was ten tijde van de ondertekening van het convenant echter zeer geri ng . Het aanbod van de buu rthu izen was vooral op a ndere bevolki ngsg roepen gericht, zoals peuters en seni o re n .
Jongeren hangen zodoende veel o p straat rond, wat v o o r sommige andere bewoners overl ast geeft of bedreigend overkomt. Verveling lijkt het voor
naamste achterli ggende probleem van de jongerenoverlast.
Bevolkingsopbouw
Een andere a chter l i ggende factor zou de bevol kingssamenstel l i n g kunnen zij n . Deze is in O vervecht volgens de respondenten tamelijk onevenwicht i g . Er zouden relatief veel senioren ( 5 5-pl ussers) wo nen, veel al lochtone gez i n nen en veel al leenstaa nde autochto nen . Met name de senioren zouden overlast ondervi nden van de jongeren.
Met behu l p van de hierna volgende tabellen worden deze beweri ngen gecontroleerd . Achtereenvolgens presenteren we de leeftijdsopbouw, etniciteit en h u i s houdensamenstel ling .
Pagina 4 Eerste monitoring convenant Wijkveiligheid Utrecht Overvecht DSP -Amsterdam
Tabel 1
Tabel 2
Leeftijd sopbo u w Overvecht en ontw i k keling 1 994- 1 9 9 8 ( 1 994 = 1 00) ver- geleken met de hele stad ( i n %).
leeftijd in 0-17 18-29 30-44 45-54 55-64 65-79 80+ totaal
jaren
Overvecht 18 18 20 12 12 15 5 100
ontwikke- 105 97 99 94 95 96 86 97
ling
stad 18 26 25 11 8 9 3 100
ontwikke- 101 95 104 105 97 93 98 99
ling
Bron: Gemeente Utrecht, Bestuursinformatie. Peildatum: 1/1/1998
I n tabel 1 is te zien dat het aandeel 5 5 -plussers i n Overvecht g roter is dan het stedelijk gemiddelde. Bovendien i s het aandeel 18-44 jarigen er l ager dan het stedelijk gem iddelde. In d ie z i n is de bevolkingsopbo u w in Over
vecht i n derdaad afwijkend .
I n de rijen die ' o ntwi k kel i ng' heten, wordt aangegeven of er een stijging of d al i ng heeft pl aatsgehad ten opzichte van 1 99 4 . Het jaar 1 994 wordt op 1 00 gesteld; een stijg i n g wordt weergegeven met een getal boven de 1 00, een daling met een getal o n der de 1 00 . Tussen 1 994 e n 1 99 8 is het aandeel 0- 1 7 jarigen geg roeid, in vergelijking met de hele stad zelfs sterker.
De overige leeftijdscateg o rieë n , met name boven de 4 5 jaar, zijn in omvang gedaald; het a a ndeel 80-p l ussers is zelfs fors afgenomen - zeker i n
vergelijking met d e hele stad . De toename v a n d e leeftijd s klassen 30-54 jaar die zich in Utrecht heeft voorged aan, is in O vervecht achterwege gebleven . Het l ij kt er dus op d at het aandeel jongeren voorlopig zal blijven toenemen.
O m dit zeker te weten, worden de jongeren nader beke ken .
Leeftijdsopbouw jongeren i n O vervecht e n ontw i k kel i n g 1 994- 1 998 ( 1 994 = 1 00) vergeleken met de hele stad (in %).
leeftijd in 0-3 4-5 6-11 12-17 18-22 totaal
jaren
Overvecht 17 9 26 24 24 100
ontwikkeling 94 103 117 103 91 101
stad 18 8 23 20 31 100
ontwikkeling 97 99 109 98 86 96
Bron: Gemeente Utrecht, Bestuursinformatie . Peildatum: 1/1/1998
I n vergel ijking met de hele stad Utrecht wonen er i n O vervecht rel atief veel jon geren i n de leeftijd 6- 1 7 jaar. De groep 1 8- 2 2 jaar is daarentegen mi nder sterk vertegenwoordigd d a n in de stad als geheel .
Tussen 1 9 94 en 1 9 9 8 zijn er i n Overvecht meer 4- 1 7 jarigen bijgekomen dan in de stad als geheel e n is de klasse 1 8- 2 2 jarigen m i nder sterk afgenome n .
D e aan was van jo ngeren i n d e ' moei l i j ke leeftijd' is dus inderdaad voorlopig nog n iet voorbij .
Tabel 3
Tabel 4
Pagina 6
Etnische herko m st Overvecht e n ontw i k keling 1 994- 1 9 9 8 ( 1 9 9 4 == 1 00 ) vergeleken met de h e l e stad (in % ) .
etniciteit NL Ma- Tur Sur NA/ GISP vm. ove- totaal
rok Aru- Joego rig
ba
Overvecht 65 11 5 5 11 100
ontwikke- 88 148 151 97 90 99 178 106 97
ling
stad 70 8 5 3 11 100
ontwikke- 96 112 110 96 99 96 126 108 99
ling
Bron: Gemeente Utrecht, Bestuursinformatie. Peildatum: 1/1/1998
I n vergelij k i ng m et d e hele stad is het aandeel M arok kanen en S u ri n amers i n O vervecht bijna de helft g roter en het aand eel N ederlan ders bijna éénti ende klei ner.
Tussen 1 9 94 en 1 9 9 8 i s het a a ndeel M arok kanen, Turken en voormalig
Joegoslaven - ook i n vergel i j k i n g met d e hele stad - fors toegenomen ( n amelijk met d e helft; het aandeel ex-Joegoslaven zelfs met d r i e kwart) e n het aandeel Nederlanders en Anti l l i ane n/Arubanen afgenomen . D e bewerin
gen van de res pondenten ten aanzien v a n d i t aspect klop pen d u s wel .
H u i shoudensamenstel l i n g i n Overvecht vergele ken met d e hele stad (in % ) .
type huishou- paar zonder paar met eenouder- alleen- totaal
den kinderen kinderen gezin staand
Overvecht 27 19 8 46 100
stad 25 18 5 52 100
Bron: Gemeente Utrecht, Bestuursinformatie. Peildatum: 1/1/1998
Bij n a de helft van d e h u i shoudens i n Overvecht betreft alleenstaanden . Dat i s vee l , m aar te n o pz i chte van de hele stad is het niet u itzonder l ij k . Overi
gens vermoeden we dat in d e stad als geheel de studentenpop u l atie het aandeel al leenstaanden ster k beïnvloedt; de stad als g eheel vormt dan natu u r l ij k ni et echt goed vergelij k i ngsmateriaal . I n ieder geval kl o pt het idee van de res pondenten dat er veel alleenstaanden i n Overvecht wonen . Er zijn geen gegevens bekend over d e o ntwi kkeling v a n d e huishouden
sam enstel l i ng tussen 1 9 9 4- 1 9 9 8 .
Eerste monitoring convenant Wijkveiligheid Utrecht Overvecht DSP - Amsterdam
2 Maatregelen
2 . 1 Uitgevoerde maatregelen
Tussen de co nvena ntpartners zijn naar onze m e n i n g tamelij k vrijbl ijvende afspraken g e m a a kt omtrent d e uit te voeren m aatregel e n . De afspraak was dat o p de pro b leem locaties d e vo lgende maatregelen g e nomen zo uden wo rd e n :
• co ntact leggen m et jo ngerengroepen op straat ( ken n e n en g e kend wo rden) ;
• de buurthu izen ' s avo n d s v a ker/langer open stel len;
• meer vrijetijd svoorzieningen voo r jo ngeren aanbied e n ;
• een arbeid en scho l i ng- p roject o pzetten voor i ndividuele trajectbege
l e i d i n g van jo ngere n ;
• een aanspreekpu nt voor o m wonenden, w i n kel iers è n jo ngere n creëren in de vo rm v a n een zo genaamd wijkko p pel;
• de na levi n g van d e normen aanscherpen;
• d e l i cten o f p roblemen d i e specifiek zijn voor de betreffende locatie ad hoc aa n p a k k e n .
Co n crete aantallen of streefcijfers z i j n hierbij n i et gefo r m u l eerd .
Kennen en gekend worden
• Wij k koppels, bestaande uit een wijkagent e n een o p bouwwer ker gaan regelmat i g (o ngeveer eens per twee weken) de straat op om contact met jeugd g roepen te leggen en dat co ntact te o nderho u d e n . Er heerst g rote tevredenheid bij de u itvoerenden over deze m aatre g e l .
De geïnterviewde jo ngeren zeggen de wij k koppels n o g niet of slechts een enkele keer gezien te hebbe n .
H et i s m e t name voor de pol itie l astig a a n t e geven hoeveel t ijd er besteed wordt aan ' co nvenantta ke n ' . Die taken verschil len n a mel ij k n a u welijks v a n het reg u l iere wer k . " Kennen e n gekend wo rden" i s bijvoo r beeld teve n s een o n d erdeel v a n het ( l andel ij ke) politiebeleid . D e po l itie reg i streert wel namen e n and ere i nfo rm atie v a n jo ngeren waarmee co ntact bestaat .
Voor SWO is het d u id e l ij ker aan wijsbaar : er wordt door opbo u wwerkers i n principe netto 1 350 uur per jaar voor co nvenantt a ken u itgetrokken (o p bo u wwerk e n sportwerk) . Daarn aast zijn er nog d e reg u l iere i nloopuren ( p l m . 1 000 uur per jaar, exc l . M el kertiers) en vrijetijds
activiteite n . Uit gesprekken met de SWO-medewerkers blijkt men de gereserveerde u ren oo k werkelijk i n de praktijk te bestede n , w aarbij opgemerkt dient te wo rden dat u reni nzet niet hetzelfde i s als resultaat .
H e l aas ko n men d e i nzet n i et met registrati egegeve n s onderbouwen .
S chema 2. 1
Pagina 8
O pe n i ngstijden van de b u u rth u i z e n , seizoen 1 9 9 9/2000
dag buurthuis tijden
maandag Transit 1 8.30-2 1.30
dinsdag De Kastor idem
woensdag De Boog idem
donderdag De Bram idem
vrijdag Einstein idem
Vrijetijdsbesteding
• De buurth u izen zijn ( i ets) v a ker en langer opengeste l d voor jo ngeren. Zo i s De Boog van n u l naar één avond per week gegaan en is De Bram eveneens één avo n d per week open (zie oo k schem a 2 . 1 ) . Fo r meel heet het dat jo ngeren nu el ke avo n d van de week wel erg e n s terecht kunnen,
behalve i n het weekend . In d e prakt ij k bl ijkt dat echter niet zo te we r ke n : d e jo ngeren zijn sterk a a n h u n eigen b u u rt gebonden e n g a a n niet naar b u u rthu i zen i n een a ndere b u u rt. De jo ngeren zelf geven aan d at ze de andere b u u rthu i ze n te ver weg vinden .
• Er worden vrijetijds activiteiten opgezet voor ti eners e n g roepen jongeren . Het gaat voo ral o m sportactiviteiten ( (zaallvoetbal , vechtsporten) . Door de assi stent-sportwerker wordt oo k capoeira georg a n i seerd , een kru ising tussen vechtspo rt e n d a n s . Dit b l ij kt goed aan te sla a n b ij de jongere n . De spo rtactiviteiten worden niet al leen i n d e buurth u izen geo rg an iseerd , maar oo k gewoo n o p een " veldje om de hoe k " (het zogenaamde 'o utrea
chend w e r ke n ') . Op d ie m a n ier wo rdt verwacht dat m e n meer jo ngeren berei kt. De meeste jo ngeren zeggen nog n iets van d e ze activiteiten gemerkt , m aar er so m s wel van gehoo rd te hebben . In één b u u rthuis werd tijdens ons bezoek a a n capoeira gedaan (één v a n de n i e u w georga
niseerde s po rtactiviteiten) ; dit werd i nderdaad entho u s i ast o ntvang e n . Voo r de tie ners i s er e e n tie nercl u b , gericht o p 1 0- 1 5 jarige n .
• Er is een budget v a n f 1 5 0.000 beschi kbaar gesteld o m snel rel atief kleine m aatreg elen te k u n n e n realiseren. H i e r is nog geen beroep op gedaa n . Dit heeft te maken m et de werkwijze van SWO .
Door de jo ngeren o p de Theemsd reef is al verzocht o m een hang plek te realiseren m et geld u i t dat potj e . SWO was hiertoe bereid, m a ar huldigt het standpunt dat d e jo ngeren zelf oo k actie moeten o n dernemen om te zo rgen dat hun plan wordt u itgevoe rd . Aangezien d e jo ngeren geen verdere activiteit o ndern a m e n , i s er nog ni ets gebeurd .
A rbeid en scholing
I n mei 1 9 9 9 i s een arbeid- e n scho l i n g p roject gestart (Transactie) , gericht op allochto ne jo ngere n . In een maand tijd zijn er vo lgens de res po ndenten vijf jo ngere n geho l p e n , wat doo r hen als veel wo rdt bescho u wd .
Normen s tellen
• Er is gedu rende d r i e maanden extra po litie-i nzet gepleegd i n de vorm van het zog enaamde F l e xtea m : dit was een team van tien mensen ( afko m stig
uit alle d istricten van de reg io) die repressief optrad e n op de v ijf probleem locati es met een l i k-op-st u k aanpa k . Dit heeft volgens de veld
werkers heel goed gewerkt; de jo ngeren hadden er echt ' l ast van ' . Vo lgens het relaas v a n e n kele jongeren klo pt dit, m a a r met een kant
teke n i n g , die oo k door so m m ige SWO-ers wo rdt ondersteu n d: het optreden van de po l itie k w a m op hen nog a l agressief en so m s ro nduit p rovocerend over (er schijnt oo it een politiebusje o p d e jo ngeren i ngereden te zijn) .
Eerste monitoring convenant Wijkveiligheid Utrecht Overvecht DSP -Amsterdam
Voor hen wekte de plotseling veranderde bejegening door de pol itie vooral verwarri n g . De wij kagenten behandelden hun altijd vriendelij k , m a a r d e bejegeni ng d o o r d e agenten van de nood h u l p (su rvei l l a nce) en het Flexteam staat daar d i ametraal tegenover . Zij zouden zonder uitleg gel ijk bekeu ri ngen hebben u itgedeeld.
Het lijkt erop dat de jongeren van het optreden van nood h u l p en Flex
team vooral geleerd hebben dat ze moeten oppassen voor alle pol itie
fu ncti onarissen d ie geen wijkagent zij n . Wat ze eventueel ver keerd deden , l ijken ze n iet beg repen te hebben . Het leereffect op het gebied van normen is vermoedel i j k dus gering geweest.
• Het Zuilense Asteri xteam komt ook af en toe i n O vervecht (schuift in principe mee met de probleemjongeren . )
• Wi n kelcentrum O verkapel is tot ' arti kel 9 en 10-gebied ' verklaard , wat i n houdt dat n iemand daar mag rondhangen . Bij overtred ing van deze arti kelen kan iemand meteen aangehouden en beboet (f 80) wo rden.
Uit de reacties van de jongeren maakten we op dat zij niet op de hoogte waren van dit ' samenscholi ng sverbod' . Ze begrepen althans niet wat ze verkeerd deden en waarom ze i neens beboet werden .
• Er zijn afspra ken gemaakt met jongereng roepen op de probleemlocaties, zoals " na 22 u u r geen m uziek meer" .
Fysieke maatregelen
• Er zijn e n kele fysieke m aatregelen u itgevoerd , bijvoorbeeld :
• op de Kalymnosd reef is een onderdoorgang d ichtgemaakt; dit maakte een eind a a n de problemen d a a r . Wel lijken nu de Theemsd reef en Kretadreef probleemlocaties te zijn geworden . Voor een deel gaat het hier om dezelfde jongeren als voorheen op de Kalym nosdreef . Er is d u s ten dele sprake van verplaatsi n g .
• er is (d iverse malen o p nieuw) een paal geplaatst bij de Bahamadreef om te voorkomen dat jongeren er met h u n auto ' s , voorzien van l awaaiige gel u idsinstall atie, langs zouden kunnen rijden. De paal werd een paar keer met s o k kel en al verwijderd , vermoedelijk door de betreffende jongeren . De aanhouder (in dit geval de professionals) won echter; de overlast is n u beheers baar.
Toezicht
De wijkagenten oefenen h u n gebr u i kelijke toezicht u i t . Daarnaast helpen nood h u l p en toezichthouders hen toezicht te ho uden op de jongeren en op de locaties waar ze rondhangen . Regelmatig worden hun bev i n d i ngen aan de betreffende wij kagent doorgegeven . Dit werkt naar tevreden heid .
Wijkkoppel als aanspreekpunt voor omwonenden
• De politie was altijd al aanspreekpunt voor omwonenden en i s dat onver m i nderd gebleven. Eén van de wijkagenten merkt op dat bewoners onder l i n g en bij de koppels wijkagent-opbo uwwer ker weliswaar veel klagen, maar wein i g officieel melden bij de politie . Zodoende komt een klacht vaak niet in de reg istratie terecht. De betreffende wijkagent tracht de bewoners zoveel mogelijk te stimuleren om h u n kl acht offi cieel te melden .
• Het wij kbureau is ook aanspreekpunt voor bewo ners i n de wij k . Er komen dan o o k regelmatig klachten van bewoners b i n ne n . Het wij k
bureau heeft geen u itvoerende taak en verwijst bewoners daarom door naar andere i n stanties d ie wel een uitvoerende taak hebben . O verigens betekent dit dat de bewoners in zo'n geval dus twee keer moeten bel len, wat o n zes in ziens niet zo'n klantvr iendel ijke oplossing i s .
Eventuele aanpak concreet delict
• Het Flexteam heeft een actie u itgevoer d , geri cht op de technische staat van brommers.
• Er is een onderzoek i ngesteld naar de jongerenoverlast op de Theems
dreef . Hieruit kwamen r u i m vijftig (!) zaken naar vore n . Na enige aarzel i ng (het betrof jongeren van o ngeveer 1 0- 1 1 jaar) heeft de recher che daar uiteindelijk i ngegrepe n .
2.2 Gewenste maatregelen
Vnjetljdsbesteding
Het totale voorzieni ngen n iveau voor jongeren i s ondanks de ontplooide activiteiten nog steeds mager .
• Gegeven de constateri n g dat jongeren niet naar b u u rthu izen buiten h u n eigen buurt gaan, is de openstel ling van d e buurthuizen nog
onvoldoende.
• I n het algemeen zeggen de jongeren zelf met plezier i n Overvecht te wo nen, maar vi nden ze dat er wei n i g te doen is. O ver de activiteiten die i n de buurthu izen georg aniseerd worden of beoefend ku nnen worden , zij n de jongeren tevreden . Activiteiten organiseren hoeft voor de meesten n iet echt. Waar het om gaat , is d at ze niet thuis hoeven te zitten bij h u n ouders, maar een plek voor zichzelf hebben , zowel b i n nen als buite n . In de praktijk doen de jongere bezoekers van buurthuizen vooral spel letjes . De oudere bezoe kers zitten doorgaans rustig met vrienden te kletsen met een h alf oog op de TV . Wel zouden sommige bezoekers willen voetballen en een enkeling zou computerspel letjes zonder gokelement willen doen . Veel meer jongens zouden graag af en toe (eens per maand of eens per twee maanden) een d isco of feest willen hebben i n de b u u rthuizen of één à twee keer jaar met z ' n allen willen gaan stappen.
Disco's vormen trouwens een verhaal apart: de Marokkaanse en Turkse jongens schij nen overal in de b i n nenstad geweigerd te worden bij de d i s cotheke n . Ze zijn aangewezen op ver weg gelegen disco's zoals i n 8eesd e n N ijmegen, maar daar kleven vervoersproblemen a a n . Wel l i cht zou op stedel ijk n i veau een s met de horecawereld overlegd moeten worden over het toelati ngsbelei d .
I n één buurthuis werd door d e jongeren naar voren gebracht dat ze naar het voorbeeld van Zu i len een halfopen container zouden wil len met l icht en een paar bankjes , d ie op een plek wordt gezet waar andere bewoners geen last van hebbe n .
• Voor jongeren die niet naar buurthuizen willen, is de outreachende aanpak van het sportwerk veelbelovend . N a a r onze men ing zou de outreachende aanpak uitgebreid moeten worden en wel licht n iet al leen op sport betre kking moeten hebben, maar o o k op a ndere acti viteite n . O o k z o u v o o r deze g roep gedacht k unnen worden a a n het opzetten van een jeugdtoezichthoudersproject naar het model van het wijkteam M arco Pololaan ( pol itie) of de JTT ' s (jeugdtoezichtteams) v a n de politie Amster
dam-Amstel land .
• Voor jongeren die niet voor buurthuizen te porren zijn en ook niet voor sport ( zeg maar de hard-co re straat jongeren) is geen voorziening; toch behoort een groot aantal jongeren tot deze g roep . Sommigen willen al leen maar een beetje s l a p met elkaar ouwehoeren o nder het genot van een biertje en eventueel een blowtje, maar absoluut geen activiteiten o ndernemen. De ple k waar ze dat doen is niet altijd even gelu kkig gekoze n .
Door diverse wij kkoppels is a l met d e jongeren overlegd over altern atieve rond hanglocaties . Daar kwamen geen haal bare alternatieven u i t .
Pagina 10 Eerste monitoring convenant Wijkveiligheid Utrecht Overvecht DSP -Amsterdam
N a ar onze m e n i n g zou toch nog eens naar alternati eve locaties gezocht m oeten worden, u iteraard in overleg met de jonger e n . H ier bij zou het wijkb ureau het i n i ti atief moeten nemen . De m ethodiek ' k ids en space' ( o ntwi k keld door D S P) , waarmee d e wensen van jongeren o p het gebied van i nr i chti n g van d e open bare r u i mte k u n nen worden geïnventariseer d , zou hier bij beh u l pzaam k u n nen zij n .
Verder zou wat d i e per o p d e wensen van d e jongeren doorgevraagd k u n ne n worden. Wat is aa ntre k kelijk voor j o ngere n ? Waarom w i l l e n ze zo graag o p locatie X rond hangen? Wat voor eigenschappen heeft die plek? ( E n k ele respond enten noemen a l een deel van het antwoord: rond
hangen gebeurt altijd bij een snack bar en ergens w a ar de jongeren besch u t k u nnen staa n . Maar waarom i s een snackbar aantr e k kelijk?
O m d at j e er eten e n dr i n ken k u nt halen, o m d at er veel bekenden
l a n g s k o m e n , . . . ?) Waarom w i l l e n ze per sé niet naar het par k, terwijl dat ong eveer d e enige plek is waar geen over l ast van hen zou worden ondervonden ?
Een respondent wijst erop dat een J O P (jongereno ntmoeti ngsplek) helemaal niet zo l u xe hoeft te zij n . Een afd a k van " wat ouwe planken op een hoop z a n d " zou veel beter voldoen dan een g e l i kt fabr i e kspro d u kt . E n kele j o n g eren geven d a t z e l f ook al aan door h u n vraag o m een
"halfopen contai ner met l i cht en een paar b a n kjes " .
• Volgens b u urth u i smedewerkers is er i n O vervecht een vrij grote groep spij bel a ar s . Zij hangen overdag op straat rond en vervelen zich door
gaans stier l ij k . Zij zouden vermoedelijk best meer struct u ur ( school , werk) i n h u n leven w i l l e n , maar z u l l e n dat n i et g a u w u i t z i chzelf naar voren bre n ge n .
Elders i n Nederland bestaan projecten voor d it soort jongeren, zoals bijvoorbeeld J O PS in Rotterdam . Dit project is ger i cht o p school uitvallers die dreigen af te g l ijden naar de cri m i n a l iteit wegens vervel i n g . Het biedt de jongeren de ge legenheid pra kt ij kervar i ng o p te doen in de bouw, aangev u l d m et theorielessen (onder meer Neder l a n d s , rekenen , techn i s ch te kenen) . I n de tweede fase van het project k u n n e n j o ngeren zich
speci a l i seren i n twee vakrichti ngen en i n een d erde fase wordt het geleerde i n pr a ktij k gebracht in een pand in de wij k .
N a e e n nader o nderzoek v a n d i t sig naal en een i nventarisatie naar d e omvang v a n deze groe p , zou overwogen k u n nen w orden i n O vervecht ook z o ' n project te starten .
• Er is volgens SWO versch i l i n jongerenwensen tussen de vijf locaties.
Daar zou nog beter op i ngespeeld k u n n e n word e n .
• Er is altijd rival iteit tussen de verschi llende jongere n groepe n . Als de ene groep i n b u urth u i s X komt, z u l je de andere groe pen daar niet zien. Toch w i l je a l l e groepen graag bediene n . Het outreachende sportwer k lijkt een g oed antwoord o p dit fenomee n . Wel l i cht zouden ook andere activiteiten o p outreachende basis ' n aar de jongeren toegebracht' moeten word e n .
• I n het a l g emeen zouden de jongens die d e bu urth uizen bezoe ken het best leu k vinden als er ook m ei sjes zouden kome n . Voor a l lo chtone m eisjes l i g t dat echter tamelij k i ngew i k keld . Door d e week zijn ze ver p l i cht tot laat o p de dag het huishouden te doe n ; alleen de zondag
m i ddag zou d a arom i n aanmer k i n g komen. Voorts geldt dat ze als groep zouden m oeten komen. Bovendien i s sport beoefe n i ng o n mogelij k zolang er allee n m a n nelijke sportmedewerkers zij n .
• Voor meiden is er weinig aanbod . Di verse veld wer kers dri ngen aan op het aanstel l e n van een meiden wer ker . Volgens SWO is die er al; de andere p art ner s zij n h iervan ken nelij k n i et o p de hoogte . SWO meldt bove n d i e n d at meiden doorgaans geen m aatschappelijke overlast bezor g e n als ze problemen hebbe n ; ze worden m eestal zelfdestructief.
Pagina 1 2
Arbeid e n scholing
Men vindt het jam m er dat de d oe l groep van project Transactie beper kt i s tot a l l ochto ne jongeren . Voor autochtone jongeren is er volgens de respon denten net zoveel behoefte aan een ar beid- en schol i ng s project . Overigens blijkt er voor autochtone jongeren wel degel i j k i ntensieve tr ajectbegeleidin g te b estaa n, n am elijk Baan op M aat .
Normen stellen
De repressieve politie- i nzet was s lechts i ncidenteel . O m een bl ijvend effect te hebben, zou deze i n zet per i o d i e k herhaald moeten worden of zo mogelijk zelfs perma nent dienen p l aats te v i n d e n. El k j aar een Fl exteam l aten
o pereren voor drie m a a n d e n is well icht haal baar . Een andere optie is missch i e n versch u i v i n g of u it bre i d i n g van het werkterrein van het Aster i x
team .
Voorts is het van belang d at a l l e agenten éé n lijn trekken i n de w ijze
waarop ze de jongeren beh a n d e l e n . De geha nteerde aanpak s choot zijn doel voorbij omdat de wijze van bejeg ening bij de jongeren vooral ver warr i ng wekte. De wijze van bejeg e n i ng k a n i n de toe komst daarom beter iets gewijzigd worden. Het ver d ient de voor keur eerst uit te leggen aan de jo n geren wat ze ver keerd doen, alvorens boetes uit te delen of a n derszi ns repress ief i n te grijpen . Dat verhoogt het leereffect op het gebied van n orm e n .
A anspreekpunt
O m te zorgen d at de k l achten m eteen bij de goede org a ni satie terecht komen, zou een speci a l e telefoonlijn geopend k u n nen w orden v o or wijk
ve i l i gheid . Dat betekent wel d a t er iemand moet zijn d i e de k l a chten
aan neemt en doorspeelt aan d e j u iste i n stantie of aan het j u iste w ij kkoppel . I n het kader van het project J O S (Jongeren op Straat) schijnt al zo' n loket
functie te bestaan; hier k a n g e br u i k van gemaakt worde n .
Wat het doorverwijzen v a n bewo ner s betreft : het zou k l a ntvr i e ndelij ker zijn a l s het wijk b ureau zelf de k l a cht doorspeelt naar de j u iste i n stantie en dan aan de bewo ner d e naam e n het tel efoo nnum mer terug meldt van degene die de klacht gaat behandelen . De bewo ner kan dan zelf naar d e voortgang van de kl achtbehande l i ng i nfor m eren.
Een a ndere mogel ijkheid is dat d e partnerorgani saties v i a het i nternet aan e l kaar doorgeven wel ke k l a chten er zijn bi nnengekomen. Er zou bijvoor beeld een speciaal (gratis) e-mail adres geopend kunnen worden, waar a l l e
betro k kenen i n k u n nen k ij ke n . L e t d a n w e l op dat er g e e n pri vacy-gevoelige i n formatie ( n amen en adressen van klagers) wordt verstuur d .
Samenleven bevolkingsgroepen
• De jo ngeren weten dat d e a n d ere bewoners het bedreigend vi nden a l s ze i n groepen op straat r o n dh a n g e n . Ze weten ook dat ze soms overl ast veroorz a ken . Sommigen v i nd e n het vervel end dat dat het geval i s, m a ar zeggen niet te weten w a a r ze anders heen zouden moete n . Ze zouden graag ergens rondh a n g e n w a ar andere mensen er geen last v a n hebben, maar het moet niet m eteen kilometers ver weg zij n .
I n het algemeen hebben z e volgens eigen zeggen o p straat geen kwaad in de zin en doen ze ook ni ks ver keerd, ze wil len a l l een e l kaar ergens ontmoete n . Dat het so m s toch m isg aat, komt volgens de jongeren door
dat de oudere bewo ner s h u n vaak ' v u i l ' aankijke n . H ierdoor voelen d e j o ngeren zich m i nderwaar d i g of - concreter - " a ls honden of z ware cri m i nelen gezi en " . Soms krijgen ze dan z i n zich dien overeen komstig te gedragen.
Als de bewo ners gewoon g e d ag zouden zeggen of vriendelijk zouden vragen ergens a n d ers te gaan staan of m i nder lawaai te m a ke n, zou er volgens de jongeren geen e n kel pro bl eem zij n .
Eerste monitoring convenant Wijkveiligheid Utrecht Overvecht DSP -Amsterdam
Een en kele jongere merkt nog op dat er gewoon m eer contact moet komen tu ssen oudere bewoners en jo ngere n . We s l u iten ons daar b ij aan (zie verder onderstaand .)
• O o k al was jongerenoverlast d e meest i n het oog lopende klacht, naar onze mening i s d e zwarte piet wel heel eenzijdig bij de jongeren geleg d . O ngetwijfeld zijn de betreffende jongeren geen lieverdjes . Bij
o n veilig hei dsgevoelens zijn altijd twee partijen betro k ke n . De s u bjecti eve beleving van degene die zich onveilig voelt, speelt altijd mee. I n dit geval zou dat k u nnen bete kenen dat degenen die zich onveilig voelen i n O ver
vecht ( waarschijnlijk vooral de senioren) m i sschien meer ' onvei l ig gedrag ' aan de jo ngeren toeschrijven dan reëel i s . Een deel van de i n s p a n n i n g e n i n het kader van het conve n a nt zou daarom geri cht m oeten zijn o p degenen die zich onveilig voelen .
• De g rote g roep senioren zou op één of andere m a n i er bijgebracht m oeten worden, dat ze n iet bang hoeven te zijn voor g roepen jongeren .
Voo r l i chti n g is een geij kt m iddel i n d i t soort situat i e s . Het probleem hierbij is dat het g ros van de bewoners m eestal niet naar een voorl ichtingsavond komt2•
Een ander idee i s om - zoals enkele jo ngeren aang aven - de senioren op één of andere m a n i e r i n contact te brengen met d i e jongeren, vanuit de ' kennen en gekend worde n ' -gedachte. Als men el kaar eenmaal kent, vindt men el kaar doorgaans een stu k mi nder eng of vervelend en wordt de d rempel meestal hoger om el kaar overlast te bezorg e n .
Waar h e t o m d raait is d a t de menselijke m aat wordt gezocht, zeg m aar het schaal n i veau v a n een dorp . O o k a l zit j e in een g rote stad met veel hoogbo u w , toch k u n je d e gebied s i n d eling zo klein kiezen dat je allem aal d o rpjes in d i e stad hebt. ( De wijkpol itie doet dat feitel ijk a l .) Bi n nen d ie dorpjes k a n de anoni miteit voor een g root deel worden opgeheven . Als je el kaar kent v a n naam en o p de hoogte bent van el kaars achterg rond , is er een g rotere kans op begrip over en weer.
Vanuit deze gedachte kunnen en kele senioren wel l i cht bereid gevonden worden o m te assisteren bij het organ iseren van vrijetijdsacti viteiten voor jongeren .
• Hoewel zij naar o nze i ndru k niet degenen zijn die k l agen over overlast van jongere n , zou vanuit preventief oog p u n t ook aan de al lochtone g ez i n nen aand acht geschonken moeten worden .
Een concreet aangrijpingspu nt vormt het aanbod van enkele
M a rokkaanse vad ers om vrij w i l l ig te assisteren bij de sportactiviteiten.
Van d i t a a n bod zou zeker gebru i k gemaakt moeten worden; o nze ervaring is dat z o ' n aanbod zich zelden voo rdoet
Wel wordt er door een res pondent - door schade en schande wijs geworden - o p gewezen dat hieraan de nodige h a ken en ogen zitte n . Kort gezegd komen die erop neer dat er rekening gehouden moet worden m et de verho u d i ngen in d e M a rokkaanse gemeenschap . Professionele ond ersteu n i ng bij het omgaan m et d eze belangen i s raadza a m .
2 . 3 Con clusie
De afspraken tu ssen de convenantpartners over de m aatregelen blijken tamelijk v rij b l ijvend e n zonder streefg eta l len te zijn geformu leerd . Naar o nze m e n i n g is d at logisch in een opstartfase.
O p alle afgesproken terreinen zijn m aatregelen u itgevoerd , i n u i tvoeri ng of i n een o pstartfas e . M eestal verloopt de u itvoering naar tevredenheid . O p een aantal terreinen is nog meer i nzet nodi g .
Noot 2 Overigens is er in WJP-kader zo'n soort project geweest. Er is gepoogd de senioren voor een weerbaarheidstraining, maar daar voelden zij weinig voor. Het blijkt in het algemeen erg lastig
Pagina 1 4
Het betreft: vrijetijd sbested i n g (aanbod u itbreiden e n di fferenti ëren per type jongeren) , arbeid en scholing (aa nbod u i tbreiden) , normen stellen (periodiek her halen) en samen leven van bevol kingsgroepen (nieuw aandachtspunt : aanbod creëre n ) .
O p detail n i veau zijn tal v a n verbeteri ngsmogelijkheden en nader te bestuderen verschij nselen aangegeve n .
H oewel de meeste professionals erg t e spreken zijn over d e repressieve acties van de politie, is het de vraag in hoeverre de jongeren er iets van geleerd hebbe n . Vooral de pl otse koerswijziging ten opzi chte van het ged rag van de wij kagenten heeft verwarring gewekt. I n het vervolg kan er beter eerst com m u n i catie p laatsvinden, voordat er repressief wordt opgetreden .
Eerste m o n itoring conve nant Wijkveiligheid Utrecht Overvecht DSP -Amsterdam
3 Resultaten
3_1 Geboekte resultaten
Vooraf zijn de afsp raken o v e r d e beoogde res u l taten i m p l i c iet ge bleven : e e n a f n a m e van de problemen; i n welke m ate ze moesten afn emen, w e r d niet vermel d . Voor een startfase v a n een samenwerki ngsverband i s d at wel l i cht ook de beste aanpa k . Het starten v a n een samenwerking is al i n g e w i k keld g e noeg . E r moet voldoende gelegenheid zijn om ' aan el kaar te s n uffel e n ' en zich een beeld te vormen van welke resu ltaten haal baar zij n . Als er m eteen streefcijfers waren geform u l eerd, was de samenwerking wel licht o n der te g rote d r u k komen te sta a n . O nd erstaand de res ultaten van het eerste half jaar.
Beter contact tussen partners
• De betro k ken organisaties z ij n enthousi ast over de samenwe r k i n g en de werkwijze . De contacten ( m et n a m e tussen politie e n SWO) zijn
verbeterd . Er zijn kortere l i j n en, er wordt m i nder langs el kaar heen gewerkt en meer bij voor baat afg este m d . Een probleem wordt een gezamenlijk probleem . M e n k a n een beroep doen op el kaars ke n n i s, k u nde en ervar i n g . Verder i s het over en weer verwijzen m a k kelijker geworde n : men weet beter waarvoor j e bij wie terecht kunt.
• D e betreffende respondenten vertellen dat ze veel v a n elkaar leren . M e n leert h o e de andere organi saties m et jong eren omgaan, hoe h u n ziens
wijzen zij n, wat hun ( o n) mogelij k heden z ij n . De beeldvorm i n g over e n weer ( m et n a m e tussen p o l i tie e n SWO) is d a n ook veranderd .
• Iedere organisati e kent voor een deel andere jongere n ; dit vult el kaar d u s u itste kend a a n . M e n heeft m e e r i n formatie en wordt beter o p d e hoogte gehou d e n .
• Doordat er nu i ets zwart o p wit staat, is het volgens de res p o n d e nten m a k kelijker een claim o p g e l d e n a n dere middelen te legge n . Ook i s er i ets om o p terug te v a l l e n voor het geval iemand zich niet coöperatief opstelt. Door het conve n a nt i s alles nu officieel geregeld, naar het gevoel van de betro kken en .
(Beter) contact met jongeren
• De wijkkoppels hebben tot h u n tevredenheid (weer) co ntact gelegd m et de jongerengroepe n . Ze beweren de d i verse jo ngereng roepen n u te kennen en h u n vertro u w e n te hebben gewonnen. M et de meeste
g roepen zijn afspra ken g e m a a kt over wat wel en niet mag . D e situatie op de probleem plek ken i s n u beheersbaar geworde n .
De geïnterviewde jo ngeren u i t d e b u u rt h u i zen ( d i e v a a k ook r o n d h a n g e n o p straat) zeggen weinig gemer k t te h e b b e n van d e wij k koppel s . De wij kagent kennen ze vrijwel altijd, m aar ze hebben zelden gezien dat deze weleens met i e m a n d anders d e wijk in trekt. Dat is nat u u r l i j k best mogel ij k, als bed acht wordt dat het wijk koppel gem iddeld eens per twee weken d e wijk in gaat. De u i tspraken van jongeren e n professi o n a l s zijn dus niet noodza kel ij k m et el kaar i n tege nspraak.
• De ku nst is vol g e n s de wijk koppels om m et de jongeren i n gespre k te blijven, nadat het co ntact ge legd i s . Dat i s niet zo eenvoudig als het lij kt, zeker niet als de alternatieve rond h a n g p l e kken die de jo ngere n noemen, telkens afge keu rd word e n . Tot nu toe brengen de jongeren wel begrip op voor de arg umente n . E r moet o nzes i nziens wel reke n i ng mee gehouden worden dat ze er o p een gegeven mo ment geen beg r i p meer voor ku nnen op breng e n .
Het is niet vol te houden om jongeren steeds weg te jagen, alternatieve plekken te laten verzi n nen, a a n het l ij ntje te houden en nooit met een plek te komen waar wèl rondgehangen mag worden .
Meer voorzieningen voor jongeren
• De openingstijden van de buurthuizen zijn met een half u u r verlengd (van 2 1 .00 u u r naar 21.30 u u r ) en De Boog is nu ook één avond per week open voor jongeren . Volgens de respondenten is het echter nog n iet vol
doende; met name voor O vervecht-Noord wordt één avond per week wel erg wei nig gevonden .
De jongeren zelf bevestigen dit: de verruiming van de openingstijden is een ver betering, maar de meesten zo uden graag meerdere avonden per week in ' h u n ' buurth uis terecht k u n nen. Het hoeft niet elke avond te zij n .
• Er worden diverse sportactiviteiten i n de wijk georg aniseerd . Dit is nog in een beg instad i u m . Effecten hiervan ku nnen nog niet verwacht worde n .
D o o r enkele uitvoerenden wordt erop gewezen d a t d e sportactiviteiten op een degel ijke manier 'op de rails gezet' worden, namel ij k gericht op de langere termijn en niet als een incidenteel project je.
Minder overlast van jongeren
• Bij winkelcentrum O verkapel i s de overl ast van j ongeren d uidelijk afgenomen, op de Kalym nosd reef eveneens . O p de overige locaties uit het convenant is spr ake van een beheersbare situatie. Wel is er sprake van een verplaatsing van de overl ast naar nieuwe locaties, met name de Theemsd reef en K retad reef . Een deel van de jongeren die eerst op de
Kalymnosdreef rond hingen, is l ater bijvoorbeeld op de Theemsd reef gesignaleerd .
• Sommige bewoners en w i n keliers sig naleren de afgenomen overlast op de genoemde plaatsen wel, maar aarzelen nog om dat toe te schrijven aan het convenant. Andere omwonenden vi nden het nog te vroeg om het over effecten te hebbe n . Een en keling vi ndt d at er nog wei n ig uit de samenwerking is gekome n . Gezien het feit dat de uitvoering van het convenant pas een half jaar geleden gestart is, is dat niet verwo nder l ij k . D e meeste inspanningen i n z o ' n beg i nfase vi nden vanuit de bewoners gezien gewoon l ij k 'achter de s c hermen' plaats : voorbereiden, over
leggen, contacten leggen, opzetten van nieuwe activiteiten en dergelij ke . Er kon onzes inziens nog niet veel verwa cht worden d at merkbaar is voor bewoners .
Betere interne contacten
• Bij SWO had de nieuwe werkwijze intern gevo lgen voor het contact tu ssen versch i l lende sectoren . Het sportbu u rtwerk valt namelijk onder een andere sector dan het opbo uwwer k. Voorheen hadden deze sectoren weinig contact met el kaar . Door het convenant vinden de contacten tu ssen deze sectoren gerichter plaats .
Licht toegenomen bewonersvertrouwen
• Bij het merendeel van de bewoners i s begrip voor het feit d at de jongerenproblem atiek in hun wij k weer barstig en moei l ij k oplos baar i s .
Diverse respondenten melden d a t z e i n d e contacten met bewo ners merken dat het bewo nersvertro uwen licht is toegenomen . Met name de repressieve acties van het Flexteam hebben goodwill ge kwee kt.
Pagina 1 6 Eerste monitoring convenant Wij kveiligheid Utrecht Overvecht D S P -Amsterdam
Effecten in cijfers
Een cijfermatige eval u atie van de resu ltaten i s nog niet goed mogelij k . Bij de start van d e u i tvoering van het convenant zijn nog geen afspraken gemaakt over te realiseren streefgetallen. Het zou d a n ook vreemd zijn de partners daar nu op af te rekenen .
I n principe zou het mogelij k zijn om cijfermateriaal u it de bestaande politie
registratie te halen. Als effectmeti ng is d it o nzes i nziens wei nig zinvol, daar de u itvoer i n g nog maar een half jaar geleden g estart i s . Naar onze ervar i n g g a a t er meer tijd overheen voordat effecten i n cri m i nal iteitscijfers zichtbaar word e n . Bovendien zie je door de extra i n s p a n n i ngen vaak een toename van het aantal meldingen en pro cessen-verbaal .
3.2 Conclusie
Vanuit de bewoners geredeneerd heeft een g root deel van de resultaten ' achter de schermen' van d e samenwer kende organisaties pl aatsgevond e n . D i t i s kenmerkend voor een startfas e . Tussen wijkagenten e n op bouw
werkers is een vruchtbare samenwerking ontstaan. Er zijn betere contacten gekomen tussen de samenwerkingspartners en soms ook bij de partners i ntern . O o k met de jongeren g roepen is een beter contact ontstaan of is het contact voor het eerst geleg d .
Lastig i s wel dat er geen alternatieve rondhanglocaties te vi nden zij n ; wel i s
waar hebben de jongeren begrip voor de bezwaren, maar op langere termijn zal er toch iets moeten gebeu ren .
Tastbaarder resu ltaten zijn h et iets g rotere vrijetijdsaanbod voor jongeren en de vermindering van jongerenoverl ast op e n kele plaatsen . De
sportactiviteiten zijn i n de afgelopen periode voorbereid, maar nog niet gestart.
De bewoners en wi n keliers geven b l ij k van iets meer vertrouwen i n 'de i nstanties' d i e voor hun veil igheid moete n zorgen. I n het al gemeen tonen ze beg r i p voor d e weerbarstigheid van de problematiek. Sommigen ervaren daadwerkelij k minder jongerenoverlast, maar twijfelen of ze dat kunnen toeschrijven aan het convenant. E n kelen hebben nog wei n ig gemerkt van de samenwerk i n g .
Het l aatste g e l d t o o k voor d e jongeren zelf . Wel hebben z e over d e nieuwe s portactiviteiten gehoord. I n één b u u rthuis waar net zo' n activiteit werd u itgevoerd tijdens ons i nterview, werd enthousiast gereageerd .
Cijfermatige afspraken over de te berei ken resu ltaten waren niet gemaa kt en k u n ne n op deze plaats dus niet 'gemo nitord ' worden . In een
beg i n stad i u m is dat wel licht ook niet opportu u n . Het samenwerken met andere i n stanties is al een i ngrijpende veranderi ng, die d r u k op de betrokken organisaties legt. Als er dan ook nog allerlei streefcijfers zouden l iggen, wordt de d r u k g roter dan werkbaar i s . N u heeft men i n relatieve rust a a n el kaar k u n ne n wennen e n z i c h e e n beeld ku n n e n vormen v a n wel ke resultaten haal baar zij n .
Voor de toe komst is het wenselijk con crete afspraken t e maken over d e te berei ken resultaten; dat moet op basis van de beg i nervaringen nu ook mogelij k zij n . Het i s d aarbij van belang om d e doelstel l i ngen zo meetbaar mogelij k te formulere n . Bij voorkeur zou er een aantal indicatoren
ontwi k keld moeten worden. Hiermee is het v r ij eenvou d i g de voortgang te bewa ken e n regelmatig te evaluere n .
Voorts i s het v a n bel ang du idelijk op schrift t e stellen wel ke activiteiten ondernomen z u l l e n word e n , welke m iddelen ingezet zullen worden en hoe de taken over de partnerorganisaties verdeeld zullen worden om de doelstellingen te bereiken . Eén en ander zou in een vervolgdocument vast
gelegd k u n ne n worden.
4 Samenwerking
4.1 Partners
• De keuze van de conve n a ntpartners i s volgens de betrokkenen i n het algemeen goed .
Door sommige responde nten wordt geopperd om andere partners structureel bij het convenant te betrekken, namelijk:
• jeugd h u l pverlening ( aanpakken i ndividuele probleemjongere n ) ;
• wo ni ngcorporaties ( a a n p a k ken woo noverlast ) ;
• basisscholen, omdat de leeftijd waarop jongeren i n aanraking komen met de pol itie komen steeds lager ligt. Er zijn veel basisscholen in de wijk .
• De verdeling van taken en bevoegd heden wordt door de uitvoerenden goed gevonden . Iedere organisatie blijft im mers de eigen ta ken en bevoeg dheden houden .
• De bereidheid en i nzet v a n alle betro kkenen is groot, op alle n i vea u s .
• Een aandachtspunt is d at de wijkagenten volgens een d ienstrooster werken . Daarn aast moeten zij bes c h i k baar zijn voor nood h u l p . Het m a
ken van een afspraak m et SWO-ers kan daardoor onhandig zij n . O o k heeft het tot gevolg dat de wij kagenten niet altijd i n dienst z i j n op d e momenten d a t jongeren o p straat rond hangen .
Onderstaand lopen we de convenantpartners één voor één l a n g s .
Politie
• Men is heel positief over de opstel l i ng van de (wij k) politie als partner van jongeren (in pl aats van strafuitdeler) .
• Bij de wij kzorg (de wij k a genten) heerst groot enthousiasme over de werkwijze .
• De capaciteit is m aar net voldoende. Er zijn veel vacat u res, waardoor er geen speling i s . Het zou wenselij k zijn om bijvoorbeel d meer wijkagenten te hebben.
• Er zijn vrij veel personele wisselingen, waardoor waardevolle contacten, vertrouwen en ken n i s (tijdelijk) verl oren g a a n .
• Het Asterixteam zou oo k i n O vervecht moeten operere n .
• De repressieve i nzet van het Flexteam heeft wonderen ve rricht. Het na drie maanden weer verdwijnen van het Flexteam wordt daarom alom betreurd . Van d i verse k anten ( SWO , bewo ners) wordt erop
aangedro ngen het Flexteam regel m atig te laten terug keren (l iefst permanent, maar dat is waarschij n l ij k financieel en qua capaciteit niet haalbaar ) . Het heeft enorm goed werk ged aan en het vertrouwen van de bewo ners op een hoger peil gebracht.
• De recherche stelde z i c h wei ni g coöperatief op bij de aanpak van de problematiek rond de Theemsd reef (zie ook hoofd stu k 2 ) . O nd a n ks v ijftig zaken wilde ze pas rea geren toen er een h u i s in brand werd gestoken . Het lijkt erop dat daders van 10-1 1 jaar niet interessant genoeg zij n voor de recherche. Er schijnt überhaupt wat onbegrip te bestaan tussen recherche en wijkzorg . D i t is een factor die belemmerend kan werken bij de verdere uitvoering v a n het convenant.
swo
• O ver de outreachende wer kwijze van de spo rtwerkers zijn de respondenten vol lof .
• Ook over de werkwijze met wij kkoppels zijn de respo ndenten zeer te spreken; de betreffende o p bouwwerkers zelf trouwen s o o k .
Pagina 1 8 Eerste monitoring convenant Wij kveiligheid Utrecht Overvecht D S P - Amsterdam
• SWO meent d at haar i m ago is ver beterd , mede doo r de nieuwe werkwijze.
• De co ntin uïteit wo rdt door andere partners als punt v a n zorg gezien, o m d at de m eeste med ewerkers van SWO o p basis v a n een j a ar co ntract
wer ken. Goede medewerkers vertre k ken of worden ' weggekocht' ; SWO zorgt er overigens wel voor dat opgebouwde goo d w i l l , contacten en kennis zoveel mogelijk overgedragen wor d e n .
S W O meent d at h e t vooral om natu u rl ijk personeelsverloop g aat. Dat vi ndt deze sti chti n g niet on wenselij k , temeer daar de perso nele kosten al zwaar op d e begroti n g d r u k ke n . Overigens i s het een l a ndelij k probleem om aan goed e w e r knem ers te ko men .
Naar onze m e n i n g heeft het verloo p oo k te maken met de tijdelijke co ntracte n . D i e zo rgen ervoor dat mensen ruim voo r hun co ntract afloopt een goed hee n komen zoeken . Meer gebru i k m a ken van vaste aanstel l i n gen of v roegtij d i g bekend maken of een jaarco ntract verlengd wo rdt zou o nzes i nziens een deel van het verloo p k u n n en voo r komen .
• Oo k voor de co ntin uïteit op meer beleids matig niveau wordt door de a ndere partners gevreesd : er wordt heel veel kortd u rend , p rojectmatig werk opgezet e n weinig voor d e langere termij n . Dit heeft waa rsch ij nlijk alles te m a k e n m et d e wijze van f i n anciering van SWO , d i e jaarlij ks op co ntractbasis pl aatsv i n d t . N iette m i n zou vo lgens ande re partners gerust een iets m i n d er voo rzichtige koers gevare n k u n nen word e n .
• SWO zit met het d i l e m m a dat er enerzijds een plicht o p haar r u st om de b u u rthu i zen open te stellen en er anderzijds een roe p (en wens) i s om meer outreachend te werke n .
• D e capaciteit i s volgens SWO erg krap . Er i s bijvoorbeeld één spo rtwerker m et één assistent (er wordt d i t jaar nog een assistent aangesteld ) , de m eeste b u u rth u izen zijn niet echt vaak open voo r jo ngeren en er i s o nvol doe nde capaciteit voor meer o utreachend we r k . D i t schijnt deels m et keuzes i n het verled en t e m a k e n t e hebben . Per buurthu i s zou SWO twee krachten w i l l e n hebbe n . Verder is er behoefte aan meer u ren voor i nterne coach i n g .
• Er is een tekort aan facil iteiten, m et name co m p uters ( zowel hard ware als software ) .
• De bovengenoemde k nelpunten hebben mede te m a k e n m et d e roe rige periode waari n SWO z i ch bevi ndt. Dit is terug te voeren op een i nterne reorgani satie e n een verandering van werkwijze.
Wijkbureau
• O p u itvoerend n i veau heeft men weinig co ntact m et d eze i n stantie; men ziet het wijkb u reau vooral als d e f i n a n cier van het co nvenant en als u itvoerder v a n fysi eke m aatregelen ( n aast het reg u l i ere ond erho ud en behee r ) . Het w i j k bu reau heeft i n d erdaad geen u itvoerende ta ken .
• De weinigen d i e wel met het w i j k bureau te m a ken hebben gehad, erva
ren d at co ntact so m s a l s wat formeel . Ze d ri ngen ero p aan e l k aar vooral als collega te zie n , oo k al zit men bij verschillende organisaties .
• I n d at verband wo rdt door en kele u i tvoerenden gesugg ereerd d at oo k de a m btenaren af en toe eens d e wijk in zou d e n moeten g a a n . Nu blijken ze d at a l te doe n , maar niet i n het kader van het co nvena nt. U i t strateg isch oog p u nt lijkt het versta ndig om af en toe oo k bij de u i tvoere n d e n van d e co nvena ntpartners l a n g s t e g a a n . Oo k v a n u i t de n i e u we taak van het wij k b u reau als regisseur van het co nvenant (zie aan beveling 4) i s het bel angrijk reg e l m at i g co ntact met d e ' werkvloer' te ho uden en goo d w i l l op t e bo u w e n .
• Het wordt door een e n kele u i tvoerende a l s weinig moti vere nd ervaren d at d e and ere partners bij de d i enst M aatschappelij ke O ntwi k keling te l ke n s projectvoo rstellen moeten i n d ienen als ze een i d ee hebben voor een m aatreg el .
Er b l ij ken bove n d i e n s u b s i d i evoorwaarden op papier te sta a n , d i e niet altijd worden verstre kt. U i t o o g p u n t van klantvrie ndelijkheid zou ver
stre k k i ng van deze voorwaarden structureel moeten gebeu re n .
OM
Door de respondenten wordt o pvallend wei n i g gerept over het O penbaar M i n i sterie. I n d e stu kken wordt d eze i nstantie wel genoemd als één der verantwoo rdelijken voor de u itvoer i n g v a n het conven a n t .
E r zijn i n i e d e r g e v a l g e e n k n e l p u nten i n de samenwer k i n g met het O M . E e n e n k e l i n g merkt op d at deze o r g a n isatie wel e r g op afstand blijft.
Het OM heeft zich op stedelijk n i veau gecomm itteerd aan de i nteg rale a a n p a k en b u u rtaa n p a k ke n . Daar hoort het Convenant O vervecht ook bij . Bove n d i e n heeft J u stitie in het kader van het G rote Stedenbeleid (G SB) een apart budget ge kregen voor preventieve taken.
Formeel i s het O M verantwoo rdelij k voor d e nazorg . De i n stantie kan pas in actie komen a l s andere partners (met name d e politie) een zaak aanlevere n . Het i s i m mers geen eerstelijns u itvoeri ngsorgani satie. Het woord ' nazo r g ' z e g t h e t a l .
A l s e r e e n zaak aangeleverd wordt, d a n i s d e rol van het O M : het garan
deren van een snelle afhan d e l i ng . H iervoor is extra mens kracht ( 1 full-ti m e par ketsecretaris v o o r d e h e l e stad) e n zittingsrui mte vrijgemaakt. De n i e u we werk wijze staat i n de ki nderschoe n e n , d u s er kan nog niet hard gemaakt worden hoeveel u re n of geld e r nu p recies aan Overvecht zijn besteed . I n algemene z i n heeft het O M n i et d e i n d r u k d at e r meer o f m i nder jongeren uit O vervecht voorgeleid zijn het afgelopen half jaar.
E e n m eerwaarde v a n het convenant i n O vervecht heeft het OM nog niet echt ervare n , i n Zui len wel; d e aanpak i n O vervecht zou een vergelijkbare vorm a l s i n Zuilen moeten krij g e n .
N et als i n Z u i l e n z o u het co n ve n ant O vervecht o o k structu reel ( p rog ra m m a
tisc h) moeten worden opgen o m e n i n het gemeentel ijk belei d .
D e i ntegrale aanpak kan nog beter , namelijk door d e woningcorporaties, jeu g d h u l pverl e n i n g , recl asser i n g e n Raad voor d e K i nderbescher m i n g er bij te betre k k e n .
V o o r d e toe komst d e n kt het O M nodig te hebben :
• o n d erste u n i n g v a n de wijkvierhoek m et een beleids m edewer ker;
• m et de j u stitiële partners o p één l i j n komen ( i n het kader van G S B wordt daar a l aan gewer kt) ;
• met gemeente en/of wij k m a nager f i n ancieel op één l ij n komen ; n u is e r e e n veelheid a a n potjes;
• beleid scyc l u s van gemeente e n rij k synchroon laten lopen wat betreft J e u g d belei d .
O p d e lange termijn moet zeker g estreefd worden naar een pro-actieve werkwijze. De jeugd i s daarvoor een d a n k bare g roep : zij zijn nog te veran
deren, er is nog geen verhard i n g opgetreden .
4 . 2 O rganisatie
Pagina 20
Uitvoering
• I n het algemeen loopt de u itvoe ring g oed volgens de betro k kenen . I n het beg i n was er wel wat o n d u i delijkheid over doelste l l i ngen, ge bieden en capaciteit. I n middels i s d at a l l emaal wel d u idelij k geworde n . Wel vindt een enkeling d at er teveel ' h ap-s n a p ' wordt gewerkt. Een a n d er vindt d at er teveel nad r u k op repressie e n te weinig op preve ntie l i gt. O o k wordt gezegd d at er te snel tot u i tvoering is overgeg aan .
I n schema 4 . 1 wordt een g l o baal overzicht gegeven van de stand v a n z a k e n m et betre k k i n g tot belan g rij kste organisato rische aspecte n . Daarna wordt elk aspect genuanceerd in te kst.
Eerste monitoring convenant Wijkveiligheid Utrecht Overvecht DSP - Amsterdam
