3 e r o n d e m a rk ta n a ly s e s S ta rt b ije e n k o m s t m e t m a rk tp a rt ije n j p j 1 4 o k to b e r 2 0 1 0

(1)

Verslag van startbijeenkomst met marktpartijen op 14 oktober 2010 1 Inleiding

In de inleiding geeft Remko Bos (afdelingshoofd Markten OPTA) aan dat OPTA haar eigen

werkprocessen voor de marktanalyses, mede naar aanleiding van de recente vernietigingen van enkele marktanalysebesluiten door het CBb, tegen het licht heeft gehouden. In het proces zal meer tijd en aandacht worden ingebouwd voor horizontale consistentie en kritische review (‘advocaat van de duivel’).

Ook is er extra bestuurlijke aandacht voor de effectiviteit van verplichtingen, waarbij centraal staat de afweging tussen versimpeling en proportionaliteit.

Joos Francke (programmacoördinator marktanalyses OPTA) geeft een toelichting op het

marktanalyseproces en de betrokkenheid van marktpartijen. Daarnaast geeft hij aan dat in deze ronde 6 thema’s bijzondere aandacht genieten.

2 Marktpartijen

Niels van Veen (BCPA) evalueert wat de 2^e ronde marktanalyses heeft opgeleverd en doet

aanbevelingen voor de benodigde regulering in de 3^e ronde: 1) effectievere waarborgen tegen marge- uitholling; 2) heroverweging EDC systematiek; 3) herinvoering retailregulering zakelijke telefonie; 4) passend niveau van toegangsverplichtingen. Daarnaast roept hij op om na te denken over het beroepsproces.

Vincent de Vaal (Eurofiber) identificeert 4 thema’s. De eerste is de strategische informatievoorziening door partijen. OPTA vraagt Eurofiber dit onderwerp op een later moment in het proces in een bilaterale sessie nader toe te lichten. Eurofiber vraagt zich af of in hoeverre OPTA infrastructuurconcurrentie nog als belangrijkste doel ziet. Eurofiber pleit daarnaast voor betere bescherming tegen roofprijzen middels ondergrensregulering. Ten slotte legt hij de vraag voor hoe we ervoor kunnen zorgen dat regulering minder snel onderuit gaat.

Arie Landsmeer (Ziggo) richt zich met name op het marktanalyseproces. Hij geeft aan dat zowel aan de kant van OPTA als marktpartijen een verbeterslag nodig is. De indruk is dat als er eenmaal een

ontwerpbesluit is er weinig meer wijzigt. Het is derhalve wenselijk als er meer tussentijds contact is over dilemma’s. Daarnaast is het belangrijk dat OPTA nauw contact heeft met andere toezichthouders. Ten slotte is Ziggo van oordeel dat de omroepmarkt al concurrerend is.

Roel Polmans (Tele2) schetst de resultaten van de 2^e ronde. Tele2 is afhankelijk van regulering. Feitelijk staat op dit moment alleen de MDF-regulering;de rest ligt nog voor bij het CBb. Gedragsregel 5 levert Tele2 weinig bescherming tegen marge-uitholling. Tele2 pleit voor een andere aanpak van het

marktanalyseproces. Voor partijen als Tele2 is het lastig om in de consultatie uitvoerig te reageren op de marktafbakening en dominantieanalyse. Het voorstel is derhalve om deelanalyses eerder voor te leggen.

Marktpartijen moeten daarnaast bij de NMa en de Europese Commissie aandringen op grotere betrokkenheid in de advisering.

(2)

Paul Knol (KPN) wijst op de onzekerheid in de markt als gevolg van vernietigde besluiten en uitblijvende CBb-uitspraken. Het proces in de 3^e ronde moet derhalve anders. Hij schets daarbij een tiental

marktontwikkelingen dat geanalyseerd dient te worden. Het gaat hier om marktoverstijgende

ontwikkelingen, welke ook een marktoverstijgende aanpak vragen. De gesegmenteerde projectindeling van OPTA wijst hier niet op. Hij pleit voor vroegtijdige betrokkenheid van marktpartijen. De vragenlijst voor bundeling was hier een goede aanzet voor. Dat had echter nog beter gekund als nog een

interactieve sessie was belegd. Een dergelijke aanpak wil niet zeggen dat partijen het dan sneller eens zijn met de besluiten, maar zorgt er wel voor dat al in de onderzoeksfase de juiste vragen worden gesteld.

In reactie op voorgaande geeft Johan Keetelaar (OPTA) aan dat de horizontale afstemming een groter gewicht krijgt in het proces. Er wordt daarnaast onderzoek gedaan naar bundeling en geografische differentiatie.

Bart Heinink (Online) geeft aan dat “two is not enough” de cruciale boodschap is. Daarnaast acht hij op 4 punten aanscherping van regulering nodig: 1) kwaliteit van wholesale regulering; 2) efficiencyprikkels in tariefregulering; 3) effectievere glasregulering; 4) aanscherping gedragsregel 5. Ten slotte pleit hij voor verbetering van het marktanalyseproces, o.a. door tussentijdse consultaties.

Martijn Wolthoff (OPTA) geeft in reactie aan dat het marktanalysekader van OPTA vraagt om vast te stellen of er AMM-posities zijn. “Two is not enough” kan daarmee niet het analysekader vormen.

Bert Heesterbeek (Easynet) signaleert een aantal praktische knelpunten in de zakelijke markt. De uptake van VoIP moet vertaald worden in de tarieven, en daarnaast is een visie nodig over de toekomst van het kopernetwerk. Tevens is regulering op nationaal niveau wenselijk en dient gedragsregel 5 ook op dat niveau te worden toegepast. Ten slotte is belangrijk dat nieuwe vormen van WBT afneembaar worden.

3 Afsluiting

Remko Bos (OPTA) geeft een samenvatting van de belangrijkste bevindingen. Een gemeenschappelijk punt van marktpartijen betreft de vormgeving van het marktanalyseproces. Alle partijen verzoeken OPTA om marktpartijen actief te betrekken. OPTA zegt toe met een voorstel te zullen komen.

Daarnaast hebben diverse partijen gelijke inhoudelijke punten van zorg, waaronder met name de werking van gedragsregel 5. OPTA geeft aan dat dit vraagstuk onderdeel is van de werkzaamheden van het team tariefregulering en marge-uitholling.

(3)

3 e r o n d e m a rk ta n a ly s e s S ta rt b ije e n k o m s t m e t m a rk tp a rt ije n j p j 1 4 o k to b e r 2 0 1 0

(4)

D o e l • T o e lic h ti n g o p p ro c e s G l h id i b kt ti j • G e le g e n h e id v o o r in b re n g m a rkt p a rt ije n : – te o n d e rz o e k e n t h e m a ’s – m a rk ta n a ly se p ro c e s y p

(5)

A g e n d a O p e n in g 1 3 3 0 1 3 4 0 • O p e n in g 1 3 .3 0 - 1 3 .4 0 • T o e lic h ti n g O P T A 1 3 .4 0 - 1 4 .0 0 • T o e lic h ti n g d o o r m a rk tp a rt ije n • T o e lic h ti n g d o o r m a rk tp a rt ije n – B C P A 1 4 .0 0 - 1 4 .1 5 – E u ro fi b e r 1 4 .1 5 - 1 4 .3 0 – Z ig g o 1 4 .3 0 - 1 4 .4 5 – T e le 2 1 4 .4 5 - 1 5 .0 0 – K P N 1 5 0 0 - 1 5 1 5 K P N 1 5 .0 0 1 5 .1 5 – O n lin e 1 5 .1 5 - 1 5 .3 0 – E a s y n e t 1 5 .3 0 - 1 5 .4 5 • A fs lu it in g 1 5 .4 5 - 1 6 .0 0

(6)

3

e

ro n d e m a rk ta n a ly s e s M kt l M a rkt a n a ly s e s : • V a s te te le fo n ie • V a s te te le fo n ie • O n tb u n d e ld e t o e g a n g • W h o le s a le b re e d b a n d to e g a n g W h o le s a le b re e d b a n d to e g a n g • H u u rl ijn e n • O m ro e p O m ro e p

(7)

T ij d s li jn e n

OmroepAndere besluiten OOntwerpbesluitMaart 2011Mei2011 Definitief besluitAugustus 2011December2011

O n z e k e rh e d e n p la n n in g : • C B b -u it s p ra k e n • O n d e rz o e k s p ro c e s • R e s u lt a te n v a n h e t o n d e rz o e k

(8)

C o n ta c tp e rs o n e n

1. Vaste telefonie2. Ontbundelde toegang / WBT LK 3. Huurlijnen / WBT HK 4. Omroep5. Tariefregule- ringen marge- uitholling

6. Bouwwerk en kwaliteit Portefeuille-Johan KeetelaarMartijn MeijersMartijn MeijersJohan KeetelaarMartijn MeijersJohan Keetelaar houder ProjectleiderPaulien SneekesNiels MuselaersMartijn WolthoffIlse van der HaarFrank VergouwenJoos Francke Zaaknummer10.314.23 10.0315.23 10.0249.23 10.0317.23 10.0318.23 10.0319.23 MailboxVastetelefonie- MA@opta.nl

Breedband- MA@opta.nl Huurlijnen- MA@opta.nl Omroep- MA@opta.nl WPC@opta.nl; ND-5@opta.nl

Programma- MA@opta.nl ProgrammacoördinatorJoos Francke ProgrammabureauMarianvanDrutenProgrammabureauMarianvanDruten Zaaknummer programma10.0288.23 MailboxProgramma-MA@opta.nl

(9)

B e tr o k k e n h e id v a n m a rk tp a rt ij e n • M a rk ts e s s ie B il t l i /i t i ( t • B ila te ra le s e s s ie s /i n te rv ie w s (m e t g e s p re k s v e rs la g e n ) • V ra g e n lij s te n m e t fo c u s o p fe it e n Vra g e n lij st e n m e t fo c u s o p fe it e n • E x te rn o n d e rz o e k • A d h o c i n p u t v a n m a rk tp a rt ije n p p j • E v t. v o o rl e g g e n v a n d e e la n a ly s e s • C o n s u lt a ti e

(10)

E x te rn o n d e rz o e k • D ri e c a te g o ri e ë n : E in d g e b ru ik e rs o n d e rz o e k – E in d g e b ru ik e rs o n d e rz o e k – S c e n a ri o -o n d e rz o e k – A n d e r o n d e rz o e k • B e tr o k k e n h e id m a rk tp a rt ije n : A fh a n k e lij k v a n ty p e e n co m p le x it e it o n d e rz o e k – A fh a n k e lij k v a n ty p e e n c o m p le x it e it o n d e rz o e k – K a n v a ri ë re n v a n i n p u t o p v ra g e n lij s t to t v o o rl e g g e n c o n c e p t re s u lt a te n

(11)

O n d e rz o e k s th e m a ’s O P T A • S in g le s e rv ic e e n /o f s in g le a c c e s s m a rk te n ? • O n tw ik k e lin g e n o p k o p e r, k a b e l e n g la s e n g e v o lg e n v o o r p o s it ie s v a n m a rk tp a rt ije n • In v e s te ri n g e n v a n m a rk tp a rt ije n i n u it ro l v a n in fr a s tr u c tu u r/ b u s in e s s ca s e s v o o r v e rs c h ill e n d e in fr a s tr u c tu u r/ b u s in e s s c a s e s v o o r v e rs c h ill e n d e to e g a n g s d ie n s te n • E v a lu a ti e t a ri e fr e g u le ri n g (o .a . k o p e r v s . g la s ) e n g g ( p g ) re g u le ri n g m a rg e -u it h o lli n g • E v a lu a ti e r e g u le ri n g z a k e lij k e m a rk t • H a n d h a a fb a a rh e id r e g u le ri n g v s . p ro p o rt io n a lit e it

(12)

T o t s lo t • P re s e n ta ti e s e n v e rs la g v a n d e z e s e s s ie o p w e b s it e O P T A k t t l i b il t l • O P T A k o m t m e t p la n n in g v o o r b ila te ra le s e s s ie s /i n te rv ie w s m e t m a rk tp a rt ije n • U w e e t o n s te v in d e n U w e e t o n s te v in d e n

(13)

B C P A

Startbijeenkomst 3erondemarktanalyse3e ronde marktanalyse 14 oktober 2010 Niels van Veen

(14)

A g e n d a

•Kenmerken business providers •Terugblik 2e ronde Th’bli3d•Thema’s en aanbevelingen voor 3e ronde •RechtsgangCBbRechtsgang CBb

(15)

K e n m e rk e n b u s in e s s p ro v id e rs

•Uitsluitend gericht op (groot)zakelijke klanten •Diensten voor multi-site afnemers, landelijk en internationaalinternationaal •Eigen (glasvezel)netwerk niet voldoende, deels afhankelijk van gereguleerde toegang •OnvoldoendeeconomiesofscalevoorinvesteringeninOnvoldoende economies of scale voor investeringen in toegang tot lokale centrales: –Consumentenaanbieders sluiten vele klanten aan op een centrale; business providers slechts enkele –OPTA: ODF-access geen business case voor grootzakelijke aanbieders –ERG: alternatieve aanbieder zal eerst ULL verkiezen boven bitstream zodra zekerminimumaanklantenkanwordenaangeslotenzeker minimum aan klanten kan worden aangesloten

(16)

K e n m e rk e n b u s in e s s p ro v id e rs ( 2 )

•Beschikbaarheid van wholesale huurlijnen (ILL, ethernet) en hoge kwaliteit WBT is cruciaal: –Ethernet over koper en glasvezel –Gegarandeerde beschikbaarheid, betrouwbaarheid (SLA’s, g( boeteregelingen, hersteltijden)

(17)

T e ru g b li k 2 e r o n d e b e s lu it e n

•Typering: –Vergaande deregulering eindgebruikersmarktengggg –Aanscherping wholesale-verplichtingen –Extra aandacht voor zakelijk marktsegment •Huurlijnen en WBT besluiten op papier redelijk adequaat: –Beschikbaarheid ILL (alle bandbreedtes) en WEAS –WBTHKoverglasWBT HK over glas –Stevige SLA’s •Kritiekpunten:Kritiekpunten: –Deregulering gespreksdoorgifte, retail vaste telefonie –Voorwaardelijke intrekking regionale toegangsverplichting (WBT, huurlijnen)huurlijnen) –ND-5 toets geen adequaat instrument –EDC kostentoerekeningssystematiek niet van deze tijd

(18)

T e ru g b li k 2 e r o n d e b e s lu it e n ( 2 )

•Effectiviteit valt tegen: –Operationalisering vertraagd (RIA’s, WPC2 tarieven)pgg(,) –Regulering huurlijnenmarkt vervalt –CBb creëert onzekerheid over ULL, WBT, telefonie-en gespreksdoorgifte –Retailverplichtingenwelversoepeldhoewelvoorwaardendaarvoor–Retail verplichtingen wel versoepeld hoewel voorwaarden daarvoor niet volledig vervuld –ND-5 inderdaad niet toereikend ikiiklijklijk•Dynamiek en concurrentie in zakelijk segment lijkt afgenomen EdhOPTAlibdl•Extra aandacht OPTA levert niet beoogde resultaat op

(19)

T h e m a ’s e n a a n b e v e li n g e n 3 e r o n d e

•Algemeen: –Meer aandacht voor zakelijke marktj –Analyse van concurrentieverhoudingen, ook in zakelijke markt –Waarborg wholesale-aanbod: ILL, WEAS, WBT HK –Robuustere besluiten •Specifiek: –Effectieverewaarborgentegenmarge-uithollingEffectievere waarborgen tegen margeuitholling –Heroverweging EDC systematiek –Herinvoering retailregulering zakelijke telefonie –Passend niveau van toegangsverplichtingen

(20)

1 : O n d e rz o e k z a k e li jk e m a rk t

•Studie van trends en concurrentieverhoudingen in (groot)zakelijke markt nodig •Prospectieve analyse moet aansluiten bij onderzochte ontwikkeling •Aandacht voor specifieke kenmerken zakelijke aanbieders bevordert kwaliteit besluiten

(21)

2 : W a a rb o rg e n t e g e n m a rg e -u it h o ll in g

•ND-5 toets niet effectief: –Voortbrengingswijze KPN onbruikbaar uitgangspunt –Toets op basis van de kosten van de incumbent verkleint kansen voor nieuwkomers –Equally Efficient Operatortest > Reasonably Efficient Operatortest (REO) –REO bevordert toetreding nieuwe aanbieders > keuzevrijheidgj –Kansen voor aanbieders zonder schaalvoordelen, verschillende eenheidskosten –Europese Commissie spreekt zich duidelijk uit: REO is passender •Introductie REO ligt voor de hand

(22)

2 : W a a rb o rg e n t e g e n m a rg e -u it h o ll in g

•Procedurele bezwaren: –ND-5 stelt marktpartijen voor verrassingen –Partijen hebben geen greep op proces –ToetsingsmomentnietbekendToetsingsmoment niet bekend –Consequenties niet helder: retailtarieven omhoog of wholesale tarieven omlaag? KPN zit aan de knoppen –Informatie-achterstand alternatieve aanbieders blijvend probleemjp •Aanbeveling: –Pas ND-5 proces aan –Transparante toetsing door OPTA –Appellabele besluiten

(23)

3 : T a ri e fr e g u le ri n g e n E D C

•Bezwaren tegen EDC blijven bestaan: –Black box –Zeer lange ontwikkelingsfase –Onvoorspelbare uitkomsten RltitND5didlijk–Relatie met ND-5 onduidelijk: •Kostengeoriënteerd tariefplafond bevat kennelijk ruimte voor daling als gevolg van ND-5 •Heroverweeg systematiek: –Voorkom vertraagde introductie van tarieven –Bottom upmodel, ontwikkeld door OPTA –Start ontwikkeling nu

(24)

4 : T a ri e fr e g u le ri n g v a s te t e le fo n ie

•Verplichtingen zakelijke retailmarkt ingetrokken op basis van: –Verwachte daling marktaandeel KPN met 5-10% –Verwachting m.b.t autonome toename van alternatieve infrastructuur –Verzwaring wholesale verplichtingen •Verwachtingen niet uitgekomen •Onderzoek passendheid retailregulering opnieuw •Trek verplichtingen voortaan alleen in wanneer alle voorwaarden zijn vervuld