Consultatiedocument
NMa-Agenda 2006
Nederlandse Mededingingsautoriteit Postbus 16326
2500 BH Den Haag
Inhoudsopgave
... 3
1 ... 4
1.1 DOEL VAN HET CONSULTATIEDOCUMENT... 4
1.2 OPBOUW... 4
1.3 REACTIES EN VERDERE PROCEDURE... 4
2 ... 5
3 ... 6
3.1 HET WERKTERREIN VAN DE NMA... 6
3.2 DE INSTRUMENTEN... 7
WAT KAN DE NMA DOEN? ... 7
WAT KUNNEN ONDERNEMINGEN ZELF DOEN OM NALEVING VAN DE CONCURRENTIEREGELS TE BEVORDEREN?... 8
4 ... 9
4.1 SECTOREN EN MARKTEN IN TRANSITIE... 10
4.2 SECTOREN MET EEN GROTE POTENTIËLE WELVAARTSWINST... 13
3
De missie van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) is “markten laten werken”. Een van de manieren om haar missie te bewerkstelligen is de jaarlijkse publicatie van de NMa-Agenda. De NMa wil ook dit jaar haar plannen voor 2006 ter consultatie aan u voorleggen.
Graag nodigen wij u uit om uiterlijk 28 oktober 2005 te reageren aan de hand van de vragen in dit document. Aan uw reacties zal aandacht worden besteed bij het opstellen van de NMa-Agenda 2006.
Wij presenteren de NMa-Agenda in januari 2006.
Wij hopen dat dit consultatiedocument u inspireert om te reageren en wij wachten uw bevindingen met belangstelling af.
Namens de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, dank ik u bij voorbaat voor uw medewerking.
Pieter Kalbfleisch, Voorzitter
1
In de NMa-Agenda 2005 heeft de NMa haar plannen voor 2005 uiteengezet, nadat hierover een consultatie had plaatsgevonden. Ook voor 2006 stelt de NMa na consultatie haar agenda vast.
Met dit consultatiedocument informeert de NMa u over haar voorgenomen aandachtsvelden in 2006 en over de wijze waarop zij instrumenten wenst toe te passen.
U wordt verzocht aan de hand van gerichte vragen hierop uw visie te geven. Tijdens de
consultatieperiode zal de NMa tevens spreken met verschillende belangengroepen. De reacties neemt de NMa mee bij het opstellen van de definitieve agenda, die in januari 2006 verschijnt.
De agenda geldt voor de gehele NMa, inclusief de Directie Toezicht Energie (DTe) en de Vervoerkamer.
Dit consultatiedocument bevat niet de concrete handhavingsplannen in de verschillende sectoren.
In hoofdstuk 2 leest u meer over de missie en strategie van de NMa. Hoofdstuk 3 gaat in op de inzet van instrumenten door de NMa. In hoofdstuk 4 presenteert de NMa haar aandachtsvelden voor 2006.
De consultatievragen staan in de hoofdstukken 3 en 4.
De NMa nodigt u uit te reageren op de vragen in de hoofdstukken 3 en 4 en verzoekt u uw antwoorden zoveel mogelijk te motiveren. Reacties op dit consultatiedocument kunt u vóór 28 oktober 2005 aanleveren. U kunt uw bijdrage per post sturen naar:
De Nederlandse Mededingingsautoriteit t.a.v. mw. mr. A.C.M.P. Le Guellec Postbus 16326
2500 BH Den Haag
Of per e-mail naar: nma_consultatiedocument@nmanet.nl
De NMa publiceert alle schriftelijke reacties op haar website1 tenzij u zelf aangeeft daarop geen prijs te stellen.
1 NMa-website: www.nmanet.nl
5
2
Markten laten werken. Dat is de missie van de Nederlandse Mededingingsautoriteit. Een concurrerende omgeving bevordert innovatie en bevordert de concurrentiekracht van Nederland. Dat levert welvaart op waarvan onder andere de consument profiteert door een betere prijs/kwaliteit-verhouding voor zijn in te kopen producten en meer keuzemogelijkheden. De NMa stimuleert marktwerking en ziet toe op effectieve concurrentie.
Aan de missie wordt binnen de NMa bijgedragen door de synergie tussen toezicht op de naleving van de Mededingingswet en het uitoefenen van sectorspecifieke taken in de energie- en vervoermarkten. Op deze wijze wordt een samenhangende inzet van instrumenten gewaarborgd. Zo kunnen ook in de gereguleerde sectoren de voordelen van gezonde concurrentie zoveel mogelijk worden bereikt.
De NMa streeft een maximaal gunstig effect voor de concurrentie op de markt na. Gezonde concurrentie draagt bij aan de welvaart in Nederland, dat is de outcome van het werk van de NMa. NMa-optreden is erop gericht op de meest effectieve wijze concurrentiebelemmeringen weg te nemen. Om dat te bewerkstelligen maakt de NMa gebruik van haar wettelijke bevoegdheden en zet zij een brede instrumentenmix in. Ook in situaties waarin volledige vrije mededinging niet mogelijk of wenselijk is, wil de NMa voorzover mogelijk de voordelen van directe concurrentie tussen bedrijven bereiken en deze doorgeven aan de consument. De NMa doet dat door kunstmatige efficiëntieprikkels in te voeren en ervoor te zorgen dat eerlijke toegang bestaat tot netwerken zoals de railinfrastructuur en de elektriciteits- en gasnetten. Het bevorderen van transparantie en vertrouwen in de markt speelt hierbij een belangrijke rol.
Maximale naleving van de mededingingsregels vraagt ook om een inspanning van consumenten en
ondernemers. Een betere verankering van de mededingingsregels in de ondernemerscultuur in Nederland is daarvoor noodzakelijk. Het blijft daarnaast belangrijk dat de consument actief gebruikt maakt van zijn keuzevrijheid.
3
De NMa houdt toezicht op naleving van de Mededingingswet in alle sectoren van de economie. Specifieke wetgeving bestaat voor markten waar geen of slechts beperkte concurrentie mogelijk of gewenst is, zoals in (delen van) de energie- en vervoersmarkten. De mogelijkheden om in te grijpen volgen uit de wettelijke taken en bevoegdheden van de NMa. Hierna geven we eerst in het kort het werkterrein van de NMa weer, daarna besteden we aandacht aan de instrumenten waarover de NMa beschikt om haar taken zo effectief mogelijk uit te oefenen.
Het werkterrein van de NMa is breed. De NMa heeft uiteenlopende taken maar alle dienen een gezamenlijk doel: welvaartswinst door marktwerking. De NMa zal in 2006 de synergie tussen de verschillende
werkterreinen optimaliseren.
- Mededingingswet
De Mededingingswet omvat
- het verbod op prijs- en andere mededingingsbeperkende afspraken;
- het verbod op misbruik van economische machtsposities;
- concentratietoezicht.
- Energiewetten
De uitvoering van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet en het toezicht op de naleving van deze wetten zijn opgedragen aan de Directie Toezicht Energie (DTe).
Elektriciteitswet 1998
De Elektriciteitswet 1998 beoogt individuele vragers en aanbieders van elektriciteit meer marktwerking en keuzevrijheid te bieden binnen een raamwerk van regels die zijn gericht op het betrouwbaar, duurzaam en doelmatig functioneren van de elektriciteitsvoorziening.
Gaswet
De Gaswet beoogt individuele afnemers en aanbieders meer marktwerking en keuzevrijheid te bieden binnen een raamwerk van regels die zijn gericht op een betrouwbare, betaalbare en schone
gasvoorziening met optimale benutting van de Nederlandse aardgasreserves.
- Vervoerwetten
Het toezicht op de naleving van de Spoorwegwet en de Wet personenvervoer 2000 is opgedragen aan de Vervoerkamer. De taken van de Vervoerkamer worden de komende periode uitgebreid met het toezicht in de luchtvaartsector en het loodswezen.
7 Wet personenvervoer 2000
De Wet personenvervoer 2000 introduceert marktwerking in het openbaar vervoer, verplicht tot openbare aanbesteding van openbaar vervoer en geeft regels ter verbetering van het openbaar vervoer met het oog op de groei van het gebruik van het openbaar vervoer en verhoging van de
kostendekkingsgraad.
Spoorwegwet
De Spoorwegwet bepaalt de rollen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de bij het spoor betrokken partijen (overheid, infrabeheerder, vervoerders en toezichthouders). Doel van de wet is om een efficiënt en economisch gezond vervoer per spoor tot stand te brengen, waarbij de publieke belangen zijn gewaarborgd.
De NMa heeft verschillende handhavings- en toezichtinstrumenten tot haar beschikking. Echter, de NMa kan de mededinging in Nederland niet alleen verbeteren. Ook is inspanning van het bedrijfsleven nodig om eigen gedrag voorzover nodig aan te passen. Daarnaast speelt de consument een centrale rol.
Wat kan de NMa doen?
Voor een e¤ectief optreden is de wijze van toezicht houden van groot belang. Om effectief te kunnen zijn in het wegnemen van concurrentiebelemmeringen hanteert de NMa verschillende toezichtstijlen. Per geval wordt bezien welke toezichtstijl het meest geëigend is. Deze keuze voor een bepaalde toezichtstijl heeft gevolgen voor de instrumenten die de NMa inzet.
De stijl is bijvoorbeeld meer directief en controlerend in situaties waarbij een bedrijf een ernstige overtreding heeft gepleegd die schadelijk is voor de mededinging. In dergelijke gevallen worden met name sancties opgelegd. Zowel voor overtredingen van de Mededingingswet als van de Elektriciteitswet 1998 heeft de NMa in 2005 een aantal sancties opgelegd. De NMa zal, daar waar nodig, ook in 2006 sancties opleggen teneinde preventie te bewerkstelligen, ook binnen het sectorspecifiek toezicht. Het is immers in het verleden gebleken dat stevig optreden van de NMa een keerpunt kan zijn voor de bewustwording en gedragsveranderingen van ondernemingen.
De toezichtstijl kan een meer communicatief en op overleg gericht karakter krijgen als er bijvoorbeeld duidelijk geen sprake is van een ernstige overtreding van de regels, er weinig economische impact is en het bedrijf constructief meewerkt met de NMa. Verschillende situaties vragen ook meestal om verschillende (combinaties van) toezichtstijlen.
De NMa heeft de laatste jaren marktgedrag en ontwikkelingen in verschillende sectoren nauwlettend in de gaten gehouden via marktonderzoeken. De NMa doet op deze manier economisch onderzoek naar de mate van concurrentie in verschillende deelmarkten, met het oog op het vroegtijdig identificeren van mogelijke risico’s op het gebied van de mededinging. Dit gebeurt al op structurele, geïnstitutionaliseerde wijze binnen de financiële sector (Monitor Financiële Sector). Ook is de benzinemarkt de afgelopen jaren onderwerp van constante aandacht via de jaarlijkse sector-scan. In 2006 wil de NMa verder gebruik maken van dit
instrument. DTe zal verder doorgaan met het volgen van de ontwikkelingen op de elektriciteits- en de
gasmarkt. De Vervoerkamer neemt de spoormarkt onder de loep. De toepassing van dit instrument past bij de ook door de Europese Commissie aangekondigde strategie om een aantal sectoronderzoeken uit te voeren.
Een van de andere instrumenten die tot de beschikking van de NMa staan is advocacy (of advisering). De NMa wordt geregeld verzocht om advies te geven in uiteenlopende beleidstrajecten. De kennis die de NMa over markten en marktwerking heeft vergaard, kan zij gebruiken in haar advisering aan departementen, met name wanneer van de departementen beleid wordt verwacht dat invloed heeft op de concurrentie in een sector. Deze advocacy-rol is nu versterkt door de mogelijkheid die artikel 5c, onder 2, van de
Mededingingswet biedt aan de Raad van Bestuur van de NMa om uit eigen beweging een rapportage uit te brengen aan ministers inzake de effecten voor de mededinging van voorgenomen of geldende regelgeving of van een voorgenomen of een geldend besluit.
De NMa is in het kader van haar instrumentenbeleid voorstander van een verdere wettelijke uitbreiding van haar interventiemogelijkheden, de mogelijkheid om "toezeggingen" van ondernemingen te aanvaarden. Dit is een bevoegdheid die ook in het Europese mededingingsrecht bestaat. Een toezegging is een bindende afspraak omtrent gedragsaanpassing voordat de NMa een sanctiebesluit neemt. Verankering van een dergelijke mogelijkheid in de Nederlandse wetgeving komt de effectiviteit van de handhaving ten goede en biedt meer flexibiliteit aan ondernemingen. Het leidt tevens tot uniformiteit met de Europese regelgeving.
De NMa heeft in 2005 veel aandacht geschonken aan het bevorderen van transparantie voor consumenten.
Dit was bijvoorbeeld het geval in de elektriciteits- en gassector. In de komende tijd gaat de NMa—en in het bijzonder DTe—in deze richting verder. Op energiegebied zet de NMa zich verder in voor transparantie op het gebied van klachtbehandeling en administratieve processen. Daarnaast wordt gewerkt aan een
informatieloket voor consumenten, een samenwerkingsverband van de NMa, OPTA en de nieuwe consumententoezichthouder.
Consultatievraag
1. In welk sectoren is naar uw mening monitoring/marktonderzoek nodig? En zo ja waarom?
Naast de genoemde instrumenten zijn er ook instrumenten waarbij een inspanning van het bedrijfsleven en consumenten wordt verwacht.
Wat kunnen ondernemingen zelf doen om naleving van de concurrentieregels te bevorderen?
Het naleven van de wet is uiteraard de verantwoordelijkheid van ondernemingen zelf. De mededingingsregels bestaan sinds enkele jaren. De beschikkings- en adviespraktijk van de NMa heeft al veel duidelijkheid
geschapen over wat wel en niet is toegestaan. In dit kader benadrukt de NMa de rol van brancheorganisaties om hun leden over mededinging en sectorspecifieke regels hierover voor te lichten en te adviseren.
Deze naleving kan worden vergemakkelijkt door de implementatie van ‘compliance’- of nalevingsregelingen binnen een bedrijf of zelfs binnen een sector. De NMa juicht dergelijke preventieve maatregelen toe, aangezien dergelijke initiatieven het bewustzijn van bedrijven en de kans op spontane naleving vergroten.
9
Aan ondernemingen die mededingingsregels hebben overtreden, biedt de NMa een clementieregeling. Deze regeling is gericht op karteldeelnemers die door vrijwillig melding te maken van het kartel boetevrijstelling of boetevermindering kunnen krijgen. Op deze manier kunnen ondernemingen zelf beslissen om afstand te nemen van hun illegale gedragingen en een bijdrage leveren aan een gezondere concurrentie in hun sector.
De naleving van wetgeving is ook afhankelijk van de mate waarin een bedrijf of een consument naleving afdwingt. De concurrentie op een markt is gebaat bij kritische consumenten en afnemers. Als een bedrijf of consument slachtoffer is van een overtreding van concurrentiewetgeving, bestaat de mogelijkheid om zelf een civiele procedure te beginnen. In dergelijke procedures kan worden gesteld dat de concurrentieregels zijn overtreden en dat hierdoor schade is geleden. In Nederland starten benadeelde partijen in toenemende mate een civiele procedure om bepaald gedrag van ondernemers te verbieden of juist af te dwingen. Uitkomst van het geding kan bijvoorbeeld zijn de plicht tot levering of tot vergoeding van schade. De NMa ziet het belang van civiele handhaving en werkt samen met de Europese Commissie en haar collega-
mededingingsautoriteiten aan Europees beleid dat, onder andere, schadevergoedingacties op basis van mededingingsrecht vergemakkelijkt. In Nederland heeft het ministerie van Economische Zaken hier het voortouw.
Consultatievragen (vervolg):
2. In welk sectoren kunnen of moeten compliance- (nalevings-)programma’s worden opgesteld en waarom?
3. In hoeverre vindt u de clementieregeling van de NMa aantrekkelijk voor bedrijven? Op welke punten zou u aanpassingen willen zien?
4
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de aandachtsvelden binnen respectievelijk de Mededingingswet, de energiewetten en de vervoerswetten. Aandachtsvelden zijn sectoren of thema’s waarvoor de NMa in het komende jaar specifiek belangstelling toont en waaraan zij prioriteit geeft. Keuzes zijn nodig omdat capaciteit en middelen van de NMa beperkt zijn.
In het algemeen, binnen de aandachtsvelden, stelt de NMa prioriteiten vast aan de hand van een viertal criteria. De NMa bepaalt zo welke vermoedelijke overtredingen worden aangepakt en welke klachten worden behandeld. Ook deze prioriteitstelling is nodig omdat capaciteit en middelen van de NMa beperkt zijn. De criteria zijn:
1. Wat is het economische belang?
2. Wat is het consumentenbelang?
3. Wat is de ernst van de overtreding?
4. Is optreden van de NMa doelmatig en doeltreffend?
Deze werkwijze beoogt het effect van het optreden van de NMa in een markt te optimaliseren. De Rechtbank Rotterdam heeft de bevoegdheid van de NMa om te prioriteren in verschillende uitspraken onderkend.
De selectie van aandachtsvelden gebeurt op basis van de criteria marktstructuur en -gedrag én
maatschappelijk belang. Een sector verdient specifieke aandacht van de NMa als de marktstructuur al bij voorbaat concurrentieverstorend gedrag dreigt te bevorderen. De oorzaak daarvan kan liggen in
omstandigheden als een beperkt aantal marktspelers, hoge toetredingsdrempels, een gebrek aan
transparantie, asymmetrische informatie (de ene marktpartij beschikt over meer relevante informatie dan de andere) en verticale en horizontale relaties tussen marktpartijen. Daarnaast kunnen wettelijke bepalingen en zelfregulering de concurrentie beperken. Ook signalen over het feitelijke gedrag van marktpartijen zijn in dit verband relevant.
Bij de selectie van haar aandachtsvelden houdt de NMa tevens rekening met haar Europese en internationale omgeving. De al in de afgelopen jaren gestarte samenwerking met de Europese Commissie en de nationale mededingingsautoriteiten wordt in 2006 verder geïntensiveerd. Ook is de NMa ervan bewust dat een
gezamenlijke aanpak, bijvoorbeeld op Europese niveau, meer effect op de marktwerking kan bewerkstelligen.
Voor sectoren die de NMa selecteert, geldt niet dat er a priori verdenkingen zijn van overtredingen van wetten, maar wel dat de belangen van goede marktwerking groot zijn voor de gehele economie of dat het gebrek aan dynamiek in de markt extra aandacht rechtvaardigt.
In 2006 kiest de NMa de volgende aandachtsvelden, verdeeld in twee categorieën.
In een sector of markt in transitie vindt fundamentele verandering plaats, bijvoorbeeld naar meer marktwerking. Transitie kan haar oorsprong vinden in een nieuwe, door de overheid geïnitieerde,
marktordening of in dynamiek en innovatie in de markt zelf, bijvoorbeeld door technische ontwikkelingen. Bij sectoren in transitie is het van groot belang om de marktwerking op een goede manier te begeleiden en te voorkomen dat gedrag van marktpartijen dat proces belemmert. Daarom is extra aandacht in deze sectoren dan ook gewenst. De wetgever heeft aan de NMa specifieke taken gegeven voor de vervoer- en energiesector;
deze twee sectoren in transitie zijn derhalve altijd bijzondere aandachtsvelden voor de NMa.
De markten in transitie die in 2006 tot de aandachtsvelden van de NMa behoren, zijn:
1. Energiesector 2. Vervoermarkten 3. Zorgsector
4. Media- en communicatiemarkten
Energiesector
De NMa hanteert in 2006 een geïntegreerde aanpak van de energiesector; zij past zowel de algemene mededingingswetgeving als de specifieke wetgeving toe. Binnen de NMa is een speciale kamer, de Directie Toezicht Energie (DTe) belast met het toezicht op de naleving van de elektriciteits- en gaswetgeving.
De transitie in deze sectoren is nog niet afgerond; het kabinet staat een splitsing van energiebedrijven en verdergaande liberalisering van de gasmarkt voor. De NMa bewaakt de belangen van de consument in de transitiefase, onder ander door toe te zien op de afhandeling van administratieve processen door
energiebedrijven. Het doel van de NMa is de positie van de consument op de energiemarkten te versterken.
11
Voorts is de NMa voornemens om voor 2006 de volgende prioriteiten te definiëren:
- Het vergroten van de transparantie op zowel de groothandels- als de consumentenmarkt.
- Het versterken van de werking van de gasmarkt door onder ander marktplaatsen te creëren en flexibiliteit te bevorderen.
- Het versterken van de liquiditeit van de elektriciteitsmarkt door te streven naar onder andere een Noordwest Europese markt en het verder onderzoeken van maatregelen zoals virtual powerplants.
- Het ontwikkelen van een brede visie op de relevante markt in geografische zin, waartoe onderzoek naar de ontwikkeling van energiemarkten in internationaal perspectief wordt gedaan.
Ook mag niet onvermeld blijven dat in 2006 de evaluatie van de Elektriciteits- en Gaswet zal plaatsvinden.
Hierover zal de NMa in 2006 een nadere consultatie starten.
Het doel de energiemarkten zo goed mogelijk te laten werken, met een scherp oog voor de positie van de consument, wordt nagestreefd met de inzet van de volgende instrumenten: monitor, advisering aan de Minister van Economische Zaken en handhaving van transparantierichtlijnen.
Vervoermarkten
Binnen de NMa is de Vervoerkamer belast met het toezicht op de naleving van de vervoerswetgeving. Scherp toezicht op de mededinging in vervoermarkten is noodzakelijk zolang ondernemingen een (tijdelijk)
monopolie krijgen via een onderhands gegunde concessie voor vervoer, zoals gemeentelijke
vervoerbedrijven, of het beheer van de infrastructuur, zoals ProRail, respectievelijk via een vergunning voor onbepaalde tijd, te weten de luchthaven Schiphol. De nadere regels die in de vervoerwetten zijn vastgelegd zijn erop gericht te voorkomen dat deze ondernemingen misbruik maken van hun positie op de
vervoermarkt.
Het toezicht op de luchtvaart verandert met het in werking treden van de Wet Luchtvaart in 2006. Vanaf 1 januari 2006 zijn de regels waaraan de tarieven en de totstandkoming van de tarieven moeten voldoen scherper en transparanter. De Vervoerkamer ziet er op toe dat de tarieven die Schiphol in rekening brengt bij luchtvaartmaatschappijen aan die eisen voldoen.
De ingebruikname van de HSL-Zuid en de Betuweroute in 2007 betekent dat in 2006 de tarieven voor de gebruiksvergoeding voor deze lijnen en de jaardienstregeling 2007 voor het gehele spoornet moeten worden vastgesteld via nieuwe regels voor de gebruiksvergoeding en de capaciteitsverdeling. In de spoorsector richt de Vervoerkamer haar aandacht in 2006 vooral op deze gebruiksvergoeding en de totstandkoming van de jaardienstregeling 2007.
In 2006 wordt verder een groot aantal concessies voor regionaal openbaar vervoer aanbesteed. Met advocacy naar aanbestedende instanties (overheden) wordt beoogd de marktwerking in het regionaal openbaar vervoer te bevorderen. Het doel is de drempel voor toetreding waar mogelijk te verlagen en een beter besef van het effect van de wijze van aanbesteden op de mededinging bij aanbesteders in de vervoersector te
bewerkstelligen.
Zorgsector
De marktspelers in de sector zorg hebben altijd veel vragen gehad met betrekking tot hetgeen al dan niet mededingingsrechtelijk is toegestaan. In 2005 heeft de NMa extra aandacht besteed aan voorlichting in deze sector. Er zijn vele gesprekken gevoerd met de markt. Daarnaast heeft de NMa een zienswijze kenbaar
gemaakt over een gezamenlijk preferentiebeleid van zorgverzekeraars voor geneesmiddelen. Dit
preferentiebeleid zou moeten leiden tot (meer) prijsconcurrentie en daardoor tot lagere prijzen. Wat betreft concrete zaken heeft de NMa tientallen klachten van zorgaanbieders inzake inkoopmacht van
zorgverzekeraars beoordeeld conform de lijn zoals neergelegd in het Visiedocument Inkoopmacht. Ook heeft de NMa een aantal concentratiezaken in de zorgsector behandeld, met name tussen ziekenhuizen en AWBZ instellingen.
In de zorgsector schrijdt de (gereguleerde) marktwerking voort met het in werking treden van de nieuwe Zorgverzekeringswet. Om de marktwerking in deze sector goed te laten verlopen, is het cruciaal dat concurrentieprikkels niet worden verminderd door bijvoorbeeld partijen met een machtspositie.
Het concentratietoezicht in deze sector blijft in 2006 dan ook van groot belang. Het is aannemelijk dat de NMa in 2006 te maken zal hebben met een voortzetting van de trend van concentratie van zorgaanbieders en zorgverzekeraars.
De NMa houdt toezicht op het gedrag van zowel zorgaanbieders als zorgverzekeraars, vanuit het perspectief om de markt goed op gang te laten komen. Zoals in de voorafgaande jaren bleek, is in veel regionale zorgmarkten sprake van gevestigde posities. Dit kan aanleiding zijn voor diepgaand onderzoek en indien nodig grijpt de NMa hier in. Volgend jaar gaat de NMa voort met de afbakening van markten, het bepalen van passende beoordelingskaders en andere onderzoeksmethoden. Daarnaast ontwikkelt de NMa het antwoord op vragen rond eventuele inkoopmacht van zorgkantoren en verzekeraars.
De NMa houdt de taak om de Mededingingswet toe te passen, ook nu de Zorgautoriteit wordt opgericht. Een verdergaande samenwerking met de Zorgautoriteit i.o. komt de effectiviteit ten goede. Daar waar
marktwerking in de zorg mogelijk is, is het doel een goed werkende markt te bewerkstelligen waarin mededingingsregels worden nageleefd en het belang van de patiënt voorop staat.
Media- en communicatiemarkten
In media en communicatiemarkten vindt in hoog tempo innovatie en integratie plaats. Nieuwe technieken doen nieuwe markten ontstaan die dikwijls concurreren met ‘oude’ markten. Door de veranderingen op deze markten wijzigen ook de marktposities van de op deze markt actief zijnde ondernemingen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de integratietendens van kabelmaatschappijen met televisieomroepen en
productiemaatschappijen, het gebundeld aanbieden van internet, telefonie en (digitale) televisie en de mededingingsaspecten die samenhangen met het innen van auteursrechten. Daar waar de wet op de vaste boekenprijs de mededinging tussen uitgevers toestaat, mag deze niet worden belemmerd.
Deze ontwikkelingen maken het cruciaal voor een mededingingsautoriteit om op basis van hoogwaardige en actuele marktkennis effectief op te treden waar nodig. Dat is nodig om concentraties in deze markten adequaat te kunnen toetsen in het licht van de voortschrijdende ontwikkelingen én om eventueel misbruik van machtsposities effectief te bestrijden. De NMa overweegt aan deze markten bijzondere aandacht te besteden in 2006. De dynamiek en innovatie in deze markten mag niet door mededingingsbeperkingen worden belemmerd.
Ook in deze markten geldt dat advisering van overheidsinstellingen een effectief instrument kan blijken, zowel bij aanbestedingen als bij de v0orbereding van beleid. Het doel van de handhaving is de innovatie in deze sectoren ruim baan te verlenen en de consument daarvan maximaal te laten profiteren. Uiteraard werkt
13
de NMa hierbij nauw samen met de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (OPTA).
De NMa wil bijzondere aandacht besteden aan sectoren waar de marktverstoring leidt tot grote welvaartsverliezen. Hierbij kan het gaan om grote sectoren of om sectoren die belangrijk zijn als
toeleverancier of afnemer, dan wel om sectoren die producten leveren waaraan de consument een groot deel van zijn budget besteedt. Tevens is vanuit economisch gezichtspunt van belang dat sommige typen
inbreuken op de concurrentie een groter effect hebben op prijzen, hoeveelheden en kwaliteit.
De aandacht voor sectoren met een grote potentiële welvaartswinst zorgt niet voor een grote verandering in de aandachtsvelden in 2006. Dat is verklaarbaar omdat het veranderen van gedragingen en het verankeren van de regels veel tijd vraagt. Ook de Europese Commissie heeft deze sectoren als prioritair aangewezen. De aandachtsvelden vloeien voort uit de Agenda 2005. De aandachtsvelden zijn de volgende:
1. Bouwsector 2. Financiële sector 3. Vrije beroepen
Bouwsector
Alle lopende onderzoeken naar de bouwsector worden in 2005 afgerond (waaronder de kartelstructuur in de grote deelsector burgerlijke en utiliteitsbouw, het leggen van kabels en leidingen en de productie van
verschillende betonproducten). De (versnelde) sanctieprocedures en reguliere sanctieprocedures zijn van een zodanige omvang en complexiteit dat zij ook in 2006 doorlopen. Ook in het komende jaar blijft de bouw derhalve een belangrijke sector in het werk van de NMa.
Monitoring wordt na het genoemde traject een belangrijk instrument voor de NMa. Het doel is te
constateren of de markt in beweging is gebracht. Uiteindelijk doel is deze markten te laten werken, met een efficiëntere bedrijfsvoering en innovatie, die leidt tot welvaartswinst. Daarnaast blijft in deze sector sprake van een verhoogde alertheid. De NMa zal indien nodig nieuwe onderzoeken starten.
Financiële sector
Ook de financiële sector blijft een aandachtsveld van de NMa in 2006. De belangrijke ontwikkelingen in de betaalmarkten, de kapitaalmarkten en de verzekeringsmarkten vormen aanleiding voor vervolgonderzoek op deze terreinen. Dit sluit overigens aan bij de activiteiten van de Europese Commissie, die heeft aangekondigd aan deze sector verhoogde aandacht te besteden in de vorm van een sectoraal onderzoek. De verwachting is dan ook dat de internationale samenwerking tussen de Europese mededingingsautoriteiten en de Commissie intensiever wordt. In 2005 heeft de NMa de markt op een structurele wijze gemonitord. De nadruk lag hierbij op gedragingen en de outcome daarvan.
Het toezicht moet leiden tot meer transparantie en tot een betere verankering van de mededingingsregels in de sector en daardoor toegenomen concurrentie in de verschillende deelmarkten.
Vrije beroepen
De NMa heeft in 2004 de mededingingsrechtelijke effecten van de beroepsregels van advocaten, notarissen, accountants en architecten onderzocht. De resultaten van dit onderzoek zijn uitgangspunt geweest voor gesprekken met de verschillende beroepsorganisaties. In de komende periode publiceert de NMa de
resultaten en zet zij haar onderzoek voort. Dit betekent dat de NMa discussies voert over de noodzaak en de proportionaliteit van bepaalde beroepsregels. De NMa ziet ook scherp toe op overtredingen, in het belang van de consument.
Consultatievragen(vervolg)
4. Wat is uw mening over de gekozen sectoren als aandachtsveld? Welke mist u en welke kan de NMa volgens u weglaten gegeven de beperkte capaciteit?
5. Zijn er binnen de genoemde sectoren onderwerpen waaraan de NMa volgens u met name aandacht moet geven?
6. Wat zijn volgens u in het algemeen, dus ook buiten de genoemde aandachtsvelden, de belangrijkste problemen en risico's waarmee de NMa te maken zal hebben? Hoe vindt u dat de NMa daar het beste mee kan omgaan?
