democraten '66
= NlfWI.z
Agenda
Opinie van Nijpels en Rogier De prikstok in Voorburg Parlementair
Congresinformatie Brieven
l
2 3 4 5 6 7
Jaargang 17- nr. l-11 januari 1984 -
Democraten '66: Bezuidenhoutseweg 195, 2594 AJ Den Haag
1984:
spanning en onzekerheid
In vele opzichten zall984 een jaar vol spanningen worden.
De Amerikaanse presidentsverkiezingen zullen allerlei effecten hebben op de buitenlandse politiek van de Vere- nigde Staten. Voorlopig is nog volstrekt onduidelijk welke. Gaat Reagan voort op de weg van de conse- quente Oost-West confrontatie? Of zal de wens om de Amerikaanse kiezer met één of meer succesvolle wapen- feiten tegemoet te treden hem ertoe brengen een poli- tieke doorbraak te forceren in het Midden-Oosten, Mid- den-Amerika, of in een van de Amerikaans-Russische onderhandelingsfora (INF. Start. MBFR)?
Dezelfde onzekerheid en spanning geldt Europa. De uit- komst van de laatste Europese top in Athene heeft de charme van de duidelijkheid: geen beslissing en een complete patstelling op alle punten waarover beslissin- gen genomen hadden moeten worden. Zullen de natio- nale parlementen en het Europees Parlement de Euro- pese verkiezingen aangrijpen om hun respectievelijke regeringen c.q. de Europese Raad van Ministers en de Europese Commissie tot verdere confrontatie en polari- satie te dwingen? Of zullen de Europese verkiezingen half juni 1984 positieve impulsen doen uitgaan naar de verdere integratie van de Europese gemeenschappen?
In Nederland tenslotte staan er voor 1984- vooralsnog- geen nationale verkiezingen op de agenda. Maar poli- tiek bestaat gelukkig niet uitsluitend bij de gratie van verkiezingen en er is bovendien genoeg te doen: de herziening van het socialezekerheidsstelseL de beslis- singen met betrekking tot de kruisvluchtwapens op Nederlands grondgebied, het herstel van de nationale economie en de verdeling van het beschikbare werk. Het
Kabinet Lubbers heeft vooral waar het de sociaal-econo- mische koers betreft. ideologisch bepaalde keuzen gemaakt. Het gevolg daarvan is een polarisatie- en con- frontatiepolitiek, waarbij, zoals altijd als het op touw- trekken aankomt. de kwetsbaarste mensen in de samen- leving de dupe dreigen te worden.
De politieke agenda voor 1984 is met het bovenstaande al ruimschoots gevuld. Voor D'66 staat 1984 daarenboven in het teken van twee zaken:
lede confrontatie met de Nederlandse kiezers ter gele- genheid van de Europese verkiezingen en
2e de vernieuwing van ons partijprogramma.
De Europese verkiezingen zijn- of wij dat nu leuk vinden of niet- een belangrijke test case. In de opiniepeilingen scoort D'66 rond de 2%; de kiesdrempel voor het Europees Parlement is 4%. Er is geen rekenmachine voor nodig om in te zien dat van iedereen in departij-van alle leden, alle besturen en alle fracties- het uiterste gevraagd zal worden om onze aanhang voor 15 juni 1984 tenminste te verdubbelen. En ondertussen zal na het congres in janu- ari op drie momenten, in apriL in mei en in oktober, door ons allen gepraat en besloten moeten worden over drie voor onze samenleving wezensbelangrijke thema's, te weten arbeid, informatietechnologie en het basisin- komen.
Als onze agenda voor 1984 overeenkomstig mijn stoutste verwachtingen wordt afgewerkt. dan kan ik u nu alvast met een gerust hart een zeer voorspoedig 1985 toe- wensen.
Jacob Kohnstamm, partijvoorzitter
CDCHlN
De uitgave van de Democraat ge- schiedt onder verantwoordelijkheid van een door het Hoofdbestuur be- noemde redactieraad die als volgt is samengesteld:
Ellen Beek, Kees van den Brink, Ewout Cassee, Jan Goeijenbier, Roei Heskamp, Marie-Louise Tiesinga, Ed Veenstra, Stijn Verbeeck, Martin Voorn, Mieke van Wagenberg.
De redactieraad heeft uit zijn midden een kernredactie gekozen: Kees van den Brink, Jan Goeijenbier, Roei Hes- kamp, Stijn Verbeeck.
Eindredacteur is Roe! Heskamp.
Correspondentie, kopij e.d. richten aan het redactiesecretariaat van:
De Democraat,
Bezuidenhoutseweg 195, 2594 AJ Den Haag.
Verantwoordelijkheid
De redactieraad draagt de eindver- antwoordelijkheid voor inhoud en op- name van publikolies in de Demo- craat. Het moet duidelijk zijn dat de- ze verantwoordelijkheid zich niet uit- strekt tot bijdragen van het Hoofdbe- stuur, fracties in vertegenwoordigen- de lichamen, het SWB-bestuur, het PSVI-bestuur, de Adviesraad en an- dere officiële partijorganen. Al deze bijdragen zijn als zodanig herken- baar aan het rubriekshoofd.
Ook de inhoud van ingezonden brieven, die steeds de naam van de schrijver vermelden, valt buiten de verantwoordelijkheid van de redac- tieraad.
Voorzover er enig misverstand om- trent de redactionele verantwoorde- lijkheid mocht dreigen, worden de titels van bijdragen die buiten die verantwoordelijkheid vallen, voor- zien van een'.
De Democraat
De Democraat wordt gratis toegezon- den aan alle leden van D'66. Niet- leden kunnen zich abonneren voor
f 35,- per jaar. Losse nummers zijn verkrijgbaar bij het secretariaat à
f 2,50 per stuk.
De Democraat verschijnt 15 maal per jaar. De volgende Democraten (nr.
2-84 en 3-84) verschijnen respectieve- lijk l en 22 februari 1984.
De sluitingsdata voor ALLE kopij voor deze nummers zijn dinsdag 17 janua- ri, 12.00 uur, respectievelijk dinsdag 7 februari, 12.00 uur.
Advertentietarieven per 1-1-1984 ll l pagina: f 2000,-
l/ 2 pagina: f 1200,- l/ 4 pagina: f 750,- ll 8 pagina: f 450,- l/16 pagina: f 275,-
Steunkleuren zijn mogelijk: meerprijs op aanvraag verkrijgbaar.
Contractprijzen op aanvraag ver- krijgbaar.
Plaatsing van advertenties is mede onderworpen aan de goedkeuring van de redactie.
Oplage: 12.500 ex.
Druk en Lay-out:
Brouwer Offset BV/Utrecht
Partijsecretariaat Bureau SWB D'66 Bureau PSVI D'66 Bezuidenhoutseweg 195 2594 AJ Den Haag Telefoon: 070-858303 giro 1477777
Partijvoorlichter: 070-832468/858303
"De Groene Lijn": 070-850788
2
Op woensdag 18 januari organi- seert de afdeling ZOETERMEER een politiek café met als gast:
Louise Groenman. "De Graan- schuur", Dorpsstraat 74A; 20.00 uur.
Het Hoofdbestuur vergadert op 19 januari in UTRECHT, Jaarbeurs- congrescentrum, 19.30 uur.
D'66-radiouitzending op 20 janu- ari: 18.20-18.30 uur op Hilversum 2.
37ste Algemene Ledenvergade- ringvan D'66 op 21 januari in de
"Flevohof", BIDDINGHUIZEN;
lO.OOuur.
Eind Kerstreces: dinsdag 24 ja- nuari.
Vergadering van Regionale Campagnecoördinatoren (samen met de Campagnecommissie) op 24 januari in UTRECHT: café- rest. "Vredenburg"; 19. 30 uur.
D'66-TV-uitzendingop 25 januari:
19.12-19.22 uur op Nederland 2.
In het kader van de Euro-ver- kiezingen vertegenwoordigt Pau- line van Tets D'66 in een forum te DRIEBERG EN, op 26 januari, 20.00 uur.
Organisatie: plaatselijke Vrou- wenraad.
Erwin Nypels is op 28 januari gastspreker op de lustrumviering van de JOVD Gelderland: HAT- TUM, "IJsselstein", 14.00 uur.
Op 2 februari is Dick Tommei te gast op de Subregio-vergadering Zuid-Oost Brabant: EINDHOVEN, Trafalgar Pub, 20.00 uur.
Onderwerp: grensoverschrijden- de milieuproblemen.
D'66-radiouitzendingop 3 februa- ri: 18.20-18.30 uur op Hilversum 2.
ARV van Zuid-Holland op 4 febru- ari: zie elders in dit nummer.
In Memoriam Wim H. Olden
Na een kortstondige, maar fatale ziekte is ons Statenlid Wim Olden woensdag 30 november overleden.
Wim Olden was een kleurrijk man, ambitieus, soms een tikkeltje eigenwijs, maar een persoonlijkheid, die een onuitwisbaar stempel heeft gedrukt op het reilen en zeilen van de Drentse tak van D'66 in de afgelopen jaren.
Met name heeft hij een belangrijke rol gespeeld in de periode, waarin de partij uit een diep dal naar boven krabbelde, de periode '77-'81, waarin hij het voorzitter- schap van de regio Drenthe vervulde.
In samenwerking met een hechte groep mensen om hem heen, richtte hij de- toen nog- afdeling Drenthe op ten tijde van de beroemde en beruchte handtekeningenactie van Jan Terlouw. In de daarop volgende periode van sterke groei heeft hij een belangrijk aandeel gehad in de organisatorische vormgeving van D'66 in Drenthe en werd de afdeling omgebouwd tot regio, waarbinnen een toenemend aantal plaatselijke afdelingen tot grote bloei kwamen. De in het bedrijfsleven opgedane managers- kwaliteiten kwamen hem hierbij uitstekend van pas. De onder zijn leiding gevoerde congressen en vergaderin- gen deden vaak in volle omvang recht aan de voor D'66 zo kenmerkende eigenschappen: een hartverwarmende rumoerigheid en chaos, maar een goede besluitvorming.
Eén wapenfeit mag in dit verband niet onvermeld blij- ven, een gebeurtenis, waaraan de herinnering bij hem altijd een stralende lach op zijn gezicht toverde: het in november 1979 op zijn aandrang tot stand gekomen noordelijk congres, waarop de grondslag werd gelegd voor het (thans nog geldende) landelijk standpunt met betrekking tot de kernwapenproblematiek en het NAVO- dubbelbesluit. Als geen ander wist hij de mensen over belangrijke onderdelen van beleid te stimuleren en enthousiast te maken.
Zijn beeld is niet compleet, als de vermelding achter- wege zou blijven, dat zijn persoonlijk leven in deze pe- riode grote ups en downs gekend heeft, soms wel, soms niet samenvallend met de op- en neergang van de partij, maar juist vanuit dat kader is hem ondersteuning en opvang gegeven. Als ooit iemand goed heeft kunnen functioneren in de wisselwerking, die een maatschappe- lijke organisatie als een politieke partij, kan bieden, is dat op Wim van toepassing.
Na zijn talenten op organisatorisch gebied te hebben kunnen uitleven als regiovoorzitter, begon hij aan een nieuwe start en stelde zich kandidaat voor de Staten. Het in hem gestelde vertrouwen vond weerklank in een hoge plaats op de kandidatenlijst en samen met drie fractiege- noten deed hij in 1982 zijn intrede in dat politiek gezel- schap. Hij zette zich met verve aan zijn nieuwe taak. Van dit politieke werk heeft hij zich veel voorgesteld. Het is hem helaas niet gegeven dit werk tot volle wasdom te hebben kunnen brengen en nu is het veel te vroeg afge- broken.
Hij had een persoonlijkheid, waarin gevoeligheid, emo- ties, zakelijk instinct, organisatorisch en improvisatieta- lent verenigd waren en het is daarom, dat wij met warmte en respect aan hem zullen terugdenken.
De Statenfractie/Het Dagelijks Regiobestuur.
MEDEDELINGEN
Studiedag Westeuropese wapenhandel en Derde Wereld
Op zaterdag 21 januari organiseren de Nederlandse Vereni- ging voor een Nieuwe Internationale Orde en de Werkgroep Polemologie van de Vrije Universiteit Amsterdam een stu- diedag over het Westeuropese wapenexportbeleid en de Derde Wereld. Doel van de dag is om, in verband met de Europese verkiezingen, de mogelijkheden te onderzoeken van een (Europees) beleid t.a.v. wapenexport naar de Derde Wereld. Daarbij zal tevens aandacht worden geschonken aan het probleem van militaire interventies in Derde-Wereld- landen.
Men kan zich opgeven voor de studiedag door f 5,50 over te maken op gironummer 2903898 ten name van Penningmeester Excursiefonds Vakgroep Internationale Betrekkingen, VU- Amsterdam. Een brochure met enige achtergrondinformaties wordt dan van tevoren toegezonden. De prijs is inclusief koffie en thee. Als men gebruik wil maken van de lunch kan dit alleen door f 3,50 extra over te maken. Toezending van de brochure (zonder deelname) kost f 4,-.
Nadere inlichtingen kunnen worden verkregen bij de Werk- groep Polemologie VU, Koningslaan 31, 1075 AB Amsterdam, tel. 020-718543. De studiedag wordt gehouden in het VU-hoofd- gebouw, De Boelelaan 1105, Amsterdam.
Nieuwe uitgaven Amnesty International
Bij Amnesty International verschenen twee nieuwe informa- tiekranten. Het Politieke Moorden Bulletin bevat nieuws over de wereldwijde campagne, die Amnesty dit jaar tegen illegale executies voert. Aan de orde komen o.m. Argentinië, El Salva- dor, Suriname en Syrië. De krant (12 p., f l,-) geeft achter- grondinformatie en actiesuggesties.
Verder verscheen het eerste "echte" nummer Verdrukt, een nieuw Amnesty-kwartaalblad voor de Nederlandse vakbewe- ging. Verdrukt geeft informatie over vakbondsleden in de knel in Chili, Polen, Suriname en Zuid-Afrika; een interview met CNV-voorzitter Harm van der Meulen, een dubbel-interview met twee vakbondsleden die zich inzetten voor de mensen- rechten en een aantal schrijfacties. Een experimenteel nul- nummer eerder dit jaar deed Amnesty besluiten om Verdrukt voortaan als kwartaalblad uit te geven. Jaarabonnement:
f 17,50.
Inlichtingen en bestellingen voor beide publicaties: bel Amnesty, 020-847905.
Maak werk van plaatselijk energiebeleid
De Werkgroep Energie Diskussie (WED) zoekt vrijwilligers die in de komende tijd werk willen maken van de verbetering van het plaatselijk energiebeleid (energieopwekking, woning- bouw, afval en hergebruik).
In brede lagen van de bevolking bestaat steun voor een beter beleid op deze terreinen: beter voor het milieu (en dus ook voor de mensen), beter voor het zuinig gebruik van grondstoffen en energiebronnen, voor de werkgelegenheid en de kwaliteit van de samenleving.
"Het moet er nu maar eens van komen" vindt de WED. Daarom staat voor de komende twee jaar een projekt op stapel dat moet helpen het plaatselijke beleid geleidelijk in de goede richting te duwen!
Omdat het beleid op plaatselijk niveau nog het best te over- zien is, het daar ook nog vaak aan gericht beleid ontbreekt en dáár juist veranderingen mogelijk zijn, heeft de WED gekozen voor het beïnvloeden van het plaatselijke energiebeleid. Voor mensen, die als vrijwilliger of beroepshalve actief zijn, biedt dat ook de meest concrete mogelijkheden om iets aan te pakken, waarvan na verloop van tijd resultaten kunnen wor- den verwacht.
AANMELDEN:
De training "beïnvloeding plaatselijk energiebeleid" start in februari 1984. Nu al kunnen belangstellenden zich aanmelden bij het projektburo van de WED. Daar kunt u ook terecht voor antwoord op mogelijke vragen over het projekt.
Adres: Projektburo WED, Damrak 28-30, 1012 LJ Amsterdam.
Telefoon: 020-270328/271368.
4 FEBRUARI AS.
een speciale
ARV van de REGIO ZUID-HOLLAND (ook niet- Zuidhollanders zijn van harte welkom)
gewijd aan
BASISINKOMEN
Trefcentrum, Westersingel 18-20, Rotterdam.
Aanvang 10 uur.
Zie ook onder "Uit Stad en Land".
~ DEIVIIBN
Stralend nieuw, vernieuwd in opzet, presentatie en vormgeving. Toon- beeld van de vernieuwing en vin- dingrijkheid die onze partij kenmer- ken. Ziedaar het eerste nummer van de Democraat in 1984.
Over 3 weken komtnummer 2. Op- nieuw vol actuele politieke informa- tie, achtergronden en opinies. Bron van informatie en inspiratie voor alle leden van de partij.
Een 3-wekelijks terugkerende impuls om met frisheid en nieuw enthousi- asme overal in het land aan de slag te gaan. Maar zeker ook om overal in het land daarmee naar buiten te treden.
Voor D'66 zall984 in het teken staan van een nieuw elan.
De vernieuwde Democraat is het eer- ste teken van een nieuwe aanpak van de publiciteit binnen de partij, maar ook daarbuiten. Ook op TV, in onze uitzendingen in het kader van de zendtijd voor politieke partijen, in folders, acties en activiteiten zal die nieuwe aanpak terug te vinden zijn.
Ik hoop dot daarvan een vonk zal overspringen naar de regio's en afde- lingen van de partij, naar de mensen in en rond de staten- en raadsfrac- ties. Teveel blijft dat deel van de partij onzichtbaar. De uitstekende initiatieven, de goede plannen en be- haalde successen worden te vaak niet bekend buiten de kring van di- rect betrokkenen.
Maar dat kan snel veranderen.
In de Democraat is alle ruim te om de hele partij snel te informeren over D'66 activiteiten in afdelingen en re- gio's, in staten- en raadsfracties. Eén telefoontje naar het redactiesecreta- riaat is voldoende.
Als we op die manier elkaar stimule- ren binnen de partij, is de stap naar buiten maar klein. Maar die stap moet wel gezet gaan worden.
D'66 heeft immers iets te bieden, een reëel optimisme, een nieuwe werke- lijkheid.
En 1984 geeft ons de kans, 366 dagen lang.
Kees van den Brink
3
d'66 links en liberaal:
een bewuste keuze
door Erwin Nypels
"Kiest u voor D'66links èn liberaal.
Een bewuste keuze."
Deze aanbeveling bevat de verkiezings- tolder van september 1982, zij het op een onopvallende plaats. Als mede-oprich- ter van D'66 wil ik aangeven dat het verstandig is het links-liberale karakter van D'66 in het vervolg opvallend en duidelijk aan te geven. Sterker, het is een onafwendbaar gevolg van de sinds de oprichting door D'66 ingeslagen weg.
D'66 is opgericht tegen de verstarrende werking van verouderde politieke ideo- logieën en beginselen, die geen oplos- sing gaven voor allerlei nieuwe proble- men zoals democratisering en milieuver- vuiling. Het is echter nooit de bedoeling geweest dat D'66 een stuurloze of oppor- tunistische stroming zou worden. Een ondogmatische en praktische instelling, , , pragmatisme", kan alleen tot zijn recht komen wanneer het politieke doel be- hoorlijk is omschreven. Pragmatisme zegt zelf namelijk niets over het politieke doel; het is een methode van politiek bedrijven. Het oprichtingsprogramma gaf als doel van D'66 aan: bij te dragen aan de individuele ontplooiing van alle mensen. Daartoe zou de partij streven naar een radicale democratisering van de samenleving.
In 1979 werd naar aanleiding van de gevoerde discussie over de grondslagen van de partij de politieke filosofie vast- gelegd in het eerste deel van het Beleidsprogramma: , , Uitgangspunten voor denken en handelen van D'66".
Hierin wordt als doel van het politiek handelen aangegeven: , , handhaving en verbetering van de individuele ontplooi- ingsmogelijkheden. Deze persoonlijke ontplooiing moet geschieden in vrijheid en verantwoordelijkheid, naar eigen in- zicht en overtuiging, in solidariteit met
de medemens en zonder discriminatie van anderen. Het aanvaarden en ver- sterken van de verscheidenheid van mensen vergroot de creativiteit en dyna- miek in onze samenleving."
In verband hiermede werd in de ver- schillende politieke programma's van D'66 een sterke nadruk gelegd op: per- soonlijke beslissingsrechten, het schep- pen van keuzemogelijkheden, persoon-
foto: Nico Naeff
lijke vrijheidsrechten, onderwijsrechten, rechten culturele minderheden, indivi- duele rechten op werk en inkomen (ook voor vrouwen), individualisering sociale verzekeringen, rechten tweeverdieners, decentralisatie, bestrijding bureaucra- tie, zelfwerkzaamheid, consumenten- rechten, vrijheid van vakvereniging (in- clusief het recht om je anders te organi- seren dan de meerderheid en het recht om je niet te organiseren), e.d.
D'66 is daarom feitelijk een individuele emancipatiebeweging, die er van uit- gaat dat een ieder het recht heeft zoveel mogelijk zijn of haar levenswijze in vrij-
heid naar eigen inzicht zelf te bepalen.
Daarbij wordt een grote waarde toege- kend aan de verscheidenheid van men- sen. Politieke stromingen met een derge- lijk karakter worden in Europees ver- band meestal aangeduid als liberaal.
Hierbij komt, dat liberale groeperingen in het algemeen geen vastliggende blauwdrukken van een ideale samenle- ving kennen die zij onveranderd nastre- ven. Het wekt dan ook geen verwonde- ring dat b.v. in het geschiedenisboek:
"De lage landen bij de zee" van Jan en Annie Romein D'66 tot de liberale partij- en wordt gerekend.
Uit de aangegeven doelomschrijving en programmapunten blijkt dat D'66 het be- grip democratie heeft uitgewerkt in libe- rale richting.
Daarnaast is D'66 een sociale partij, waarin de menselijke solidariteit een centrale plaats inneemt. Een belangrijk deel van de eerder genoemde program- mapunten geeft dat al aan. Maar dit blijkt verder uit het feit dat D'66 de over- heid beschouwt als bondgenoot om de ontplooiingsmogelijkheden van zwak- ken in de samenleving veilig te stellen.
Dit leidt o.m. tot programmapunten op het gebied van: inkomenspolitiek, be- scherming sociale zekerheid, verdeling van werk, volksverzekering, gezond- heidszorg, onderwijs kinderen in achter- standsituaties, gehancicapten- en oude- renbeleid (o.a. pensioenen), huurbe- scherming, buitenlandse werknemers, milieubeleid (solidariteit tussen huidige en toekomstige generaties), ontwikke- lingssamenwerking.
Terwille van de individuele ontplooiing, in het bijzonder van de zwakken in de samenleving, bevatten de D'66-program- ma's vele voorstellen voor hervorming der samenleving. Bovendien zullen vol- gens de "D'66-Uitgangspunten" de doel- stellingen en de programma's regelma- tig herzien worden, zodat geen verstar- ring ontstaat en voor nieuwe vraagstuk- ken (zoals door nieuwe informatietech- nieken) een oplossing kan worden ge- zocht. Dit getuigt van politieke progres- siviteit.
Progressief -sociale politieke stromingen worden in het internationale spraakge-
Vervolg op pagina 8
Referendum over kruisraketten
door Frans Rogier
In het Appèl aan iedere Nederlander, die ongerust is over de ernstige devaluatie van onze democratie, dat op 15 septem- ber 1966 door het Initiatiefcomité D'66 werd gepubliceerd, stond ondermeer:
"Daarnaast moeten de mogelijkheden worden bestudeerd tot invoering van een met waarborgen omgeven vorm van referendum."
Tijdens de 36ste Algemene Ledenverga- dering van D'66 op 26 november 1983 komt motie 1242 aan de orde, waarin de Algemene Afdelingsvergadering Den Haag voorstelt, dat de ALV besluit: "de Tweede en Eerste-Kamerfractie van D'66 te verzoeken om te bevorderen dat. alvo- rens het Parlement over plaatsing van kruisraketten besluit, de mening van de Nederlandse inwoners door middel van een consultatief referendum wordt ge- peild."
Wat gebeurt er vervolgens? Het congres, vermoeid na de intensieve discussie over de kernwapens en zichtbaar ver- heugd dat de besluitvorming hierover nog zo goed is afgesloten, luistert nau- welijks naar de verdediging van de in- dieners en naar het summier gemoti-
veerde afwijzende advies van het Hoofd- bestuur. Het reeds in het congresboek gepubliceerde HE-standpunt "ontraden"
dringt kennelijk wel door tot het congres, dat de motie vervolgens in grote meer- derheid afwijst.
Reeds jaren wordt er in D'66 intensief gediscussieerd over democratische be- sluitvorming, zowel binnen als buiten de partij. Mijn eerste vraag is of deze be- sluitvorming op de ALV verantwoord heeft plaatsgevonden. Natuurlijk zijn er allerlei redenen aan te voeren, dat het op dat moment vlak voor het einde van het congres, niet anders kon. Er was te weinig informatie over voor en tegen van een referendum en er was noch tijd noch animo om er dieper op in te gaan.
Toch is dit betreurenswaardig, want niet alleen het referendum als zodanig, maar vooral een referendum over een derge- lijk omstreden onderwerp als plaatsing van kruisraketten in Nederland, behoort meer aandacht te krijgen. Zeker in een democratische partij, die over de nood- zaak en wenselijkheid van deze plaat- sing genuanceerd denkt en naar mijn mening niet eensgezind is. Dat geldt bo-
vendien voor meerdere politieke partijen en ook voor hun kamerfracties. Zelfs de VVD kent een geringe minderheid, die tegen plaatsing is. Maar vooral het CDA is verdeeld. Het is daarom ook niet ver- wonderlijk dat in de opinie-rubriek van het weekblad ,,CDACTUEEL" van 17 de- cember j.l. het CDA-kamerlid Sijtze Fa- berook een pleidooi voor een consulta- tief referendum voor de plaatsing van kruisraketten houdt.
Natuurlijk kun je twisten over voor- en nadelen, voor voldoende informatie over de vraag of een consultatief referendum past in ons staatsbestel en zelfs over de kosten, maar niemand zal toch ontken- nen, dat dit probleem, waarvoor op 29 oktober 1983 meer dan een half miljoen Nederlanders naar Den Haag kwam, het waard is om een zo verantwoord moge- lijke besluitvorming tot stand te bren- gen. In zo'n proces kan een consultatief referendum een rol spelen.
DAAROM DOE IK NOGMAALS EEN DRINGEND BEROEP OP HET HOOFDBE- STUUR EN KAMERFRACTIE TOCH NOG EENS TE OVERWEGEN OF EEN CON- SULTATIEF REFERENDUM NIET WENSE- LIJK IS.
DENIIBI\T
4
DEMOCRAATJES
door
Marie-Louise Tiesinga
In vrijwel alle democraatjes deze keer verslagen van het afgelo- pen congres, in hoofdzaak posi- tief. Het plaatselijke politieke nieuws bestaat voornamelijk uit de algemene beschouwingen, die gebruikelijk in november en december worden gehouden.
Boeiende en stimulerende lec- tuur!
In Friesland is op uitbundige en ontroerende wijze afscheid geno- men van het Statenlid Leen Scho- tel en zijn vrouw Annet, die met hun twee kinderen voor drie jaar naar Zimbabwe vertrekken. Ook vanaf deze plaats wensen wij hen veel succes toe!
Uit de resterende stapel een keu- ze uit de artikelen:
D'OLIPHANT, AMSTERDAM Onder de titel , , Vieze stad" ver-
Democraat in gesprek met Irma van Scheyndel in Voorburg door Mieke van Wagenberg en Stijn Verbeeck
,,Plaatselijk leden terugwinnen, stuk voor stuk. Waar zouden ze anders heen moeten? Appeleren aan hun en ons gezond verstand.
Dat moeten we doen. Ik kan me zo goed voorstellen dat er veel mensen zijn die in 1982 aanvan- kelijk gedacht hebben .,dat wordt niets meer met die partij"
en die nu ontdekken dat zij zich bij geen enkele andere politieke partij thuis voelen en politiek dakloos zijn. Die mensen moeten betrekkelijk eenvoudig terug te winnen zijn voor D'66. Niet met verhalen, wél door te laten zien dat je hun soort politiek bedrijft.
Dat is een extra stimulans om véél werk te verzetten."
Dat werk verzet Irma van Scheyndel. die hier aan het woord is, sinds 1976 in de partij, sinds 1978 in de raad van Voor- burg en sinds kort als voorzitter van een D'66 gemeenteraadsfrac- tie die uit twee vrouwen bestaat.
.. Neen, we zitten niet in het colle- ge. We hadden hier, net als el- ders, de frustratie van de invloed van de landelijke politiek op de raadsverkiezingen. Vier jaar kei- hard werken, met drie zetels in de raad, met een zeer actieve af- deling, klaar om een zetel of vier/
vijf te halen, om deel te nemen in het college en dan terug moeten naar AF. Maar daar zijn we al lang overheen hoor. We moeten ons gewoon opnieuw bewijzen als Democraat in de raad en in Voorburg en dat doen we.
Geen directe beleidsverantwoor- delijkheid brengt mee dat je je standpunt wat radicaler kunt verkondigen. Dat moet je niet na- laten. We hebben prima contact met de PvdA en met Links Voor- burg, een combinatie van PSP, CPN en PPR. Eens per twee maanden houden we een offici- eel beraad, waar we onze stand- punten over zaken die aan de orde zijn onderling toelichten.
We werken niet met een steun- fractie in de strikte zin, maar we
haalt het hoofdartikel over de vervuiling van onze hoofdstad.
D'66 is actief geweest bij de be- strijding daarvan. In januari 1981 werd door de wethouder voor de gemeentebedrijven, Gerrit Jan Wolffensperger, de werkgroep Schone Stad ingesteld. Deze werkgroep heeft in december 1981 het eerste en in maart 1983 het tweede deel van haar eind- rapport uitgebracht. Mede geba- seerd op het eindrapport kwam de nieuwe directeur Stadsreini- ging enkele weken geleden met een Aktieplan Stadsreiniging 1984. Naast doelmatigheid en verbetering van het materieel.
oplossingen voor personeelspro- blemen als ziekteverzuim, alco- hol verbruik, .,toeren" enz. is een wijkgerichte aanpak een in het oog springend facet van het plan. Duidelijk wordt geprobeerd door organisatorische verbete- ringen veel problemen op te los- sen. Hopelijk wordt Amsterdam straks weer een schone stad!
DE VIOOLKIST, DEN HAAG In de vorige Vioolkist stond een oproep aan de leden om aan te geven op welke punten D'66 zich in de Haagse gemeenteraad zou moeten profileren. Het is aardig om te zien welke thema's door de fractie en de steungroepen van de fractie zijn ingebracht. Ze vol- gen hieronder. Op de eerstvol- gende afdelingsvergadering wordt hier verder over gespro- ken. Het verdient wellicht aanbe- veling voor andere fracties om de prioriteiten eens te .. heroverwe- gen", zoals dat in de wandeling is gaan heten.
De thema's zijn:
- Tegengaan van overregule- ring, maar strikter de hand hou- den aan de nodig geachte regu- lering door het toepassen van sancties.
- Regelmatige effectrapportage op de diverse beleidsterreinen.
- In het ambtelijk apparaat mo- gelijkheden voor concurrentie in- bouwen, flexibiliteit en mobili-
Niet schamen voor gezond verstand
hebben heel actieve werkgroe- pen waar je op terug kunt vallen.
In ons veertiendaags fractiebe- raad zijn altijd bestuursleden en werkgroepleden aanwezig en die praten ook mee.
Ik heb overigens de ervaring- en dat zal wel niet alleen in Voor- burg zo zijn- dat mensen die erg actief zijn in de partij, dat meest- al ook zijn op tal van andere ter- reinen. Je kunt juist die mensen niet altijd vastpinnen op een be- paalde vergadering. Maar ze zijn wel altijd bereikbaar voor infor- matie of advies over dingen
waarin zij, door beroep of werk- sfeer, beter thuis zijn dan wij. Je moet daar gebruik van maken en zelf het initiatief nemen door ze er bij te betrekken. Ik ben blij dat ik niet alles in mijn eentje hoef te bedenken, dat zou afschuwelijk zijn.
Terugkoppelen
Dat laatste is trouwens een uit- stekende methode om contact te houden met een gevarieerde achterban. Dat viel kort na de beraadsverkiezingen ook wat te- rug, maar nu we intussen weer een aantal goede ledenvergade- ringen gehad hebben, zie je weer meer mensen verschijnen. Alles staat of valt met een actief afde- lingsbestuur. Een effectieve be- grotingsbehandeling bijvoor- beeld kan alleen maar in nauw contact met de afdeling. In de organisatie daarvan speelt het bestuur een hoofdrol. Nou was mijn voorganger als fractievoor- zitter, Ladewijk van Vliet, zelf
ook een uitstekend organisator.
Wat hij heeft opgebouwd zal ik in stand moeten houden.
Mijn nieuwe collega in de raad, Marianne de Leur, was al bijna zes jaar plaatsvervangend com- missielid. Dat fenomeen bestaat op meer plaatsen, dat niet- raadsleden als plaatsvervan- gend commissielid kunnen op- treden en dan in feite enkele raadscommissies voor hun reke- ning nemen. In de raadsvergade- ring kunnen zij niet het woord voeren, maar ze zijn zó ingevoerd in de materie, ze maken alles mee, ze bereiden de stukken voor, ze kennen iedereen. Het is een perfecte aanloop tot het raadslidmaatschap.
Bellen bij buren
Er ligt een goed initiatief voor intensivering van het contact met de leden van de afdeling. Er is een Voorburgse Democraat.
een blad dat de laatste tijd niet meer zo frequent verschijnt. Daar schijnen meer afdelingen mee te kampen. Hier groeit nu een sa- menwerking met de buurafde- ling Leidschendam om te kunnen komen tot een gezamenlijke uit- gave voor de beide afdelingen.
Misschien is dat een initiatief dat elders en wellicht op andere terreinen succes kan hebben. Bel eens bij de buren. Wellicht is er samen iets te bakken dat je al- leen niet rond krijgt.
Buiten de leden is er natuurlijk de rest van Voorburg. Wij werken hier veel met de wijkverenigin- gen. Die zijn goed georgani- seerd, weten wat er om gaat.
hebben eigen krantjes waar je wel eens wat in kwijt kunt. Dat is eigenlijk het beste contact met directe respons. Die mensen zit- ten heel dicht aan de basis. Het leuke is dat wij niet alleen hen opzoeken, zij komen ook naar ons toe. Je merkt dat het leeft.
En dan heb je de pers natuurlijk.
Dat contact moet je op peil hou- den. Daar heeft iedereen zo zijn eigen wegen en methoden voor.
Maar je mag het nooit vergeten.
Wij kwamen hier in het nieuws met een plaatselijke emancipa- tienota. Daar was in de raad om gevraagd, maar van de gemeen-
teit van de personele inzet bevor.
deren.
- Vormgeving stad en openbare ruimten: voorstellen voor meer karakteristieke architectuur.
- Economische zaken: uitwerken van de voorstellen inzake de pro- motie van Den Haag, te begin- nen met Den Haag informatie stad.
- Milieu: ontwikkelen van plan- nen voor glasboer en schillen- boer. vuilverbranding, tegen- gaan van verontreiniging (hon- denpoep, grafiti, papier).
- Erfpacht: overeenkomstig de ideeën, uitgewerkt in een lande- lijke D'66 nota.
- Welzijn: zoveel mogelijk gede- centraliseerd naar wijken, geïn- tegreerd beleid (niet verkokerd) voorkeur voor extra-murale voor- zieningen boven intra-murale, aandacht voor de kwaliteit van het werk.
te kwam er niets. Het blijkt een goede procedure om op zó'n mo- ment zoiets zelf te doen. De nota is toegespitst op emancipatie in de gemeentepolitiek. Volkshuis- vesting, personeelsbeleid, on- derwijs, kinderopvang. Het staat er allemaal in en is beschikbaar voor wie het lezen wil. Om te bevorderen dat het niet bij die nota blijft, dat er iets mee ge- beurt, starten we nu een beraad van vrouwelijke raadsleden en vrouwelijke ambtenaren. Dat is weer een hele nieuwe club die tijd en aandacht vraagt.
Prikstok
Dat brengt me op het probleem van de tijd en de mogelijkheden.
Het zal overal wel het zelfde zijn:
moeilijk om met weinig mensen alles te behandelen wat op je afkomt. Je zou speerpunten wil- len kiezen en daar heel intensief mee bezig zijn en andere dingen wat globaal of helemaal niet doen. Maar zelfs op gemeentelijk vlak valt dat niet altijd mee. Je vraagt je ook wel eens af: dien ik nu de zaak zelf of alleen de pu- bliciteit eromheen, terwijl je denk ik moet proberen beide te doen. Ik ben ervan overtuigd dat werken zonder plan geen zin heeft. Je moet het er met alle be- trokkenen over eens zijn waar je mee bezig bent. Uitgangspunt daarbij blijft je programma dat je voor vier jaar hebt vastgesteld en waarop je gekozen bent. Maar je kunt samen afspreken daaruit een aantal realistische speer- punten te kiezen waar je voortdu- rend speciale aandacht voor vraagt. Ook belangrijk is dat je als een leeuwentemmer de prik- stok hanteert om elk beestje dat er bij dreigt te gaan liggen weer op te porren tot nieuwe activiteit.
En elkaar maar blijven uitleggen waarom je handelt zoals je doet.
waarom je stemt zoals je stemt.
Dat we met ons gezonde ver- stand terecht hebben gekozen voor die partij, waarvan de voor- zitter op het laatste congres zei:
.. pragmatisch en ongebonden, met een licht anarchistisch aan- doende partijstruktuur". Ik vind het enig om daarvoor in de raad te zitten."
5
De kortingen gaan door
door Bert Bakker
Zó veel was er al te doen geweest rond de 3%-korting op de inkomens van amb- tenaren, trendvolgers en uitkeringsge- rechtigden, dat het debat waarin de ei- genlijke wetsvoorstellen werden behan- deld nauwelijks nog iets nieuws kon op- leveren: de standpunten van de verschil- lende fracties waren in eerdere debatten tot drie keer toe ingenomen en herhaald en de uitkomst stond dus bij voorbaat vast.
Voor Louise Groenman enErwin Nypels was het daarom een haast onmogelijke opgave om uit het drie dagen durende debat toch nog iets in de wacht te slepen.
Louise Groenman herhaalde in haar in- breng de bezwaren van de fractie tegen de ongelijke behandeling van de ver- schillende bevolkingsgroepen en ver- weet de regering dat zij zich niet welwil- lender tegenover de verschillende alter- natieven voor 1984 heeft opgesteld. Ook in de inkomensnotitie van het kabinet wordt voor de komende jaren geen ga- rantie gegeven voor een gelijke behan- deling, alle mooie woorden ten spijt.
.. Door zelfs het aanbod van de vakbewe- ging om volgend jaar de premiedaling iets te verminderen in ruil voor het niet doorgaan van de 3%-korting van tafel te vegen, heeft de regering het aan zichzelf te wijten dat de maatschappelijke be- reidheid om bij te dragen aan het econo- misch herstel tot nul wordt geredu- ceerd," aldus Louise Groenman.
, , Takt en psychologisch inzicht hebben het bij de regering afgelegd tegen een grote mate van starheid." Zo luidde de conclusie van Erwin Nypels over het ver- loop van de onderhandelingen over de ambtenarensalarissen in 1984. Nypels had uitgevonden dat de lagere salaris- ontwikkeling van ambtenaren miljarden scheelde in de pensioensfeer. Pas na een uitvoerige schriftelijke gedachten- wisseling met de regering bleek. dat ABP en PGGM, de pensioenfondsen van ambtenaren trendvolgers, inderdaad ve- le miljarden overhielden. Erwin Nypels trok daaruit de conclusie dat dat geld-
wat gewoon in de kluizen van het ABP en PGGM aanwezigis-betrokken had moeten worden bij het overleg over de ambtelijke inkomens. Hij diende een mo- tie in om dat in ieder geval de komende jaren vroegtijdig daarbij te betrekken.
Rietkerk zegde echter toe dit te zullen doen, zodat Nypels zijn motie kon in- trekken.
Louise Groenman probeerde om de CDA-fractie in beweging te brengen door een motie in te dienen, die verzocht om uitvoering van de motie-Oomen (CDA). Deze was in juni ingediend bij gelegenheid van de 10%-korting op de minimumjeugdlonen per l juli 1983 en verzocht de regering om aan de 10%- verlaging van het jeugdloon gelijktijdig een verkorting van de arbeidstijd met 10% te koppelen. Destijds had minister De Koning van Sociale Zaken gezegd deze motie .. mee te zullen nemen in het overleg met de sociale partners". Om die reden was toen daarover niet gestemd, alhoewel de motie zeker op een meerder- heid had kunnen rekenen.
Inmiddels had minister De Koning in no- vember meegedeeld, dat hij de motie niet wilde uitvoeren, ook al wil de rege-
Maarten Engwirda:
ring de arbeidstijdverkorting stimu- leren.
Louise Groenman wilde een vrijwel identieke motie alsnog in stemming brengen. Dat gebeurde en het CDA stemde ... tegen, alhoewel men achter de groene gordijnen verklaarde dat .. ei- genlijk" de hele fractie vóór was.
Een tweede motie van Louise Groen- man's hand over de situatie van gehan- dicapten, redde het wel.
Zowel in 1983 als voor 1984 zijn talloze maatregelen getroffen die- hoewel som- mige daarvan op zichzelf best verdedig- baar zijn- tezamen een onaanvaardbaar groot inkomensoffer van gehandicapten vragen. Niet alleen ondervinden zij de gevolgen van de algemene inkomens- achteruitgang, daarbovenop krijgen zij te maken met specifieke kortingen op de uitkeringen en met de bezuinigingen op allerlei voorzieningen ten behoeve van gehandicapten of met eigen bijdragen in velerlei vorm voor tot nog toe kosteloze voorzieningen. Dat die cumulatie zeer nadelig kan uitpakken wist ook de Eer- ste Kamer, waar in december 1982 ka- merbreed een CDA-motie werd aange- nomen, waar verzocht werd om inzicht in die cumulatie en om zo nodig bijstel- lingen.
Het inzicht over 1983 kwam er en is op verzoek van D'66 aangevuld met de ge- gevens over 1984. Van bijstellingen is echter niets te merken. Onder verwijzing naar de genoemde CDA-motie van een jaar geleden vroeg Louise Groenman daarom de regering om ruim voor l juli 1984, voor wanneer nieuwe kortingen op de WAO op stapel staan, voorstellen te ontwikkelen om iets aan de opeenstape- ling van bezuinigingen op de inkomens van gehandicapten te doen.
Deze motie werd aangenomen, waarbij alleen de VVD tegenstemde.
"Kabinetsstandpunt Taiwan is verstandig"
door Jan Goeijenbier
Het gebeurt niet zo vaak dat een D'66- kamerlid zegt:, ,De fractie van D'66 stemt graag in met de opvatting van het kabi- net (. . . )". Maarten Engwirda deed dat wel in het debat over de levering van onderzeeboten aan de , ,opstandige Chi- nese provincie Taiwan". In zijn bijdrage aan het debat stelde Engwirda dat an- ders dan drie jaar geleden lange-ter- mijnbelangen nu kennelijk wel een rol voor de Nederlandse regering hebben gespeeld.
Drie jaar terug bracht de toenmalige bui- tenlandwoordvoerder van de D'66-frac- tie, Laurens Jan Brinkhorst de discussie over de eerste twee onderzeeërs op gang, door er schriftelijke vragen over te stellen.
Brinkhorst was destijds niet door voor- malig RSV-topman Stikker ingelicht over de op handen zijnde transactie.
In het debat (afgelopen maand decem-
ber in een speciaal ervoor teruggeroe- pen Tweede Kamer) hield de D'66-woord- voerder het kabinet voor dat minister Van Aardenne (VVD, Economische Za- ken) verwachtingen bij het bedrijfsleven had gewekt. Het had er immers de schijn van dat. als aan bepaalde voorwaarden voldaan zou zijn, exportvergunning zou zijn verleend. In dat kader confronteerde Engwirda het kabinet (vertegenwoor- digd door minister-president Lubbers en de ministers Van den Broek CDA, Buiten- landse Zaken, en de al genoemde Van Aardenne) met het standpunt van RSV- bewindvoerder mr. Van Wessem, die vindt dat Wilton-Fijenoord- bij wie de Taiwanese order is binnengekomen- sinds februari door het kabinet aan het lijntje is gehouden.
De D'66-fractieleider stelde dat zijn partij alsnog in het gelijk wordt gesteld voor de lijn, die de fractie in de winter '80-'81 aanhield. Het kabinet-Lubbers beargu- menteerde de afwijzing van de export-
vergunning in 1983 met het belang van een evenwichtige internationale rechts- orde.
Het volkenrecht vormde drie jaar terug namelijk de basis van Brinkhorst's be- toog. Niet omdat Brinkhorst zo'n voor- keur voor het volkenrecht heeft. maar vanwege het feit. dat Nederland in 1972 met de Chinese Volksrepubliek (CVR) af- gesproken had Taiwan niet als land te erkennen, maar als deel van de CVR.
Anno 1983 vond de D'66-fractie dat het kabinet de positieve gevolgen van het Nederlandse standpunt (geen duikboten voor Taiwan) moest uitbuiten. De nega- tieve reactie uit Peking vormde voor D'66 het bewijs, dat bij respectering van de overeenkomst uit 1972 de volksrepu- bliek dan ook .. over de brug dient te komen". Engwirda pleitte daarom ook voor een verregaande intensivering van handelscontacten met Peking. Een eer- ste stap zou bijvoorbeeld een zware han- delsdelegatie naar de Chinese hoofd- stad zijn.
