UPDATE
FOODRETAIL
IN ZWITSERLAND
Foodretail in Zwitserland
Januari 2019 Konsulat von Belgien Wirtschaftsvertretung Flanderns
Gartenstrasse 36 CH - 8002 Zürich
Schweiz
zurich@fitagency.com
Inhoudstafel
1. Situering ... 3
2. Marktstructuur ... 8
2.1. De belangrijkste spelers ... 9
MIGROS ... 9
COOP ... 17
2.2. Kleinere spelers ... 23
VOLG ... 23
SPAR Schweiz ... 25
2.3. Discounters ... 28
ALDI ... 28
LIDL 30 DENNER ... 35
3. Tendenzen ... 38
3.1. Biovoeding ... 38
3.2. Regionale producten ... 41
3.3. Swissness ... 41
3.4. Private Label ... 42
4. Markttoegang ... 43
4.1. Contingenten ... 43
4.2. Invoerrechten en invoerformaliteiten ... 43
5. Bijkomende Informatie... 44
5.1 Vakbeurzen ... 44
Mefa ... 44
Igeho ... 44
FBK ... 44
Zagg ... 45
5.2 Nuttige websites ... 45
Disclaimer ... 46
1. Situering
Het aantal supermarkten en grootwarenhuizen in Zwitserland is, vergeleken met de andere Europese landen, eerder gemiddeld. Waar koplopers als Noorwegen en Denemarken een veelheid aan kleine supermarkten hebben, is de verhouding in Zwitserland eerder uitgebalanceerd: 10% van de supermarkten is groot (>2.500m²), 30% van de supermarkten is gemiddeld (1.000-2.500m²) en de overige 60% zijn kleinere supermarkten (400-1.000m²).
Terwijl de laatste jaren het aantal supermarkten en grootwarenhuizen in sommige landen fors afnam, zien we in Zwitserland een stabiele situatie. In 2015 waren er in Zwitserland 6.127 winkels die voornamelijk voeding en producten die de dagdagelijkse behoeften invullen, verkopen. De bruto- omzet gegenereerd door deze verkooppunten, schommelt al enkele jaren rond hetzelfde bedrag, 32,8 miljard CHF.
Wat het prijsniveau betreft, is Zwitserland wel een buitenbeentje. Het land scoorde in 2017 beduidend hoger dan het Europees gemiddelde met een prijsniveau index van 168 en nam hiermee de koppositie van Noorwegen over.
Bron: Statista 2018
De valuta die in Zwitserland gebruikt wordt, is de Zwitserse frank. De Zwitserse Centrale Bank (SNB) had lange tijd haar munt gekoppeld aan de euro, met een plafond van €/CHF 1,20. In januari 2015 besloot ze echter die koppeling los te laten. Deze ‘Franken-Schock’ had vrij verstrekkende gevolgen voor de retailers. Omwille van de goedkopere euro gingen veel Zwitsers inkopen doen in de buurlanden. Zo spendeerden ze in 2015 in totaal 10,7 miljard CHF (stationair en online) in het buitenland, een stijging van 6% ten opzichte van 2013.
Het aankooptoerisme in het buitenland is weliswaar nog steeds een vrij belangrijk fenomeen, maar sinds de euro terug sterker geworden is kopen de Zwitsers opnieuw meer in eigen land aan.
In tegenstelling tot de online aankopen hebben de fysieke aankopen zich intussen gestabiliseerd.
Om zoveel mogelijk klanten te behouden voerden Zwitserse retailers vrijwel onmiddellijk na de ‘Franken-Schock’ prijsdalingen door, in eerste instantie voor versproducten, maar enkele maanden later ook voor de rest van het assortiment.
Hierdoor ging de prijs een grotere rol spelen, waardoor de kwaliteitsgerichte consument ook prijsbewuster werd, een fenomeen dat voordien veel minder van tel was. Het waren in de eerste plaats de discounters die hiervan het meeste profiteerden. Ook nu het wisselkoersverschil terug kleiner geworden is, is de prijsfactor gebleven.
De onlinehandel nam de laatste jaren in Zwitserland in alle sectoren toe, maar voeding steeg langzamer vergeleken met bv. kleding en elektronica.
Onlinehandel voor voeding: uit onderstaande tabel blijkt dat de onlineverkoop van voedingswaren bij de twee grootste Zwitserse retailers (LeShop voor Migros en Coop@Home voor Coop) de laatste jaren traag, maar gestaag toegenomen is.
2. Marktstructuur
Zwitserland heeft een oligarchische retailmarkt, die wordt gedomineerd door twee grote Zwitserse spelers, Migros en Coop, samen goed voor bijna 70% marktaandeel. Discounters winnen aan marktaandeel, wat vooral ten koste gaat van de kleinere detailhandel. Buitenlandse ketens spelen een ondergeschikte rol in Zwitserland.
Migros is marktleider met een marktaandeel van 36,46% in 2017, op de voet gevolgd door Coop, met 32,72%.
2.1. De belangrijkste spelers
MIGROS
Migros-Genossenschafts-Bund Limmatstrasse 152
CH-8005 Zürich
Tel. +41 (0)44 277 21 11 Fax. +41 (0)44 277 25 25 Website: www.migros.ch Geschiedenis:
Gottlieb Duttweiler had het idee om een verkooporganisatie op te richten zonder tussenhandel en
Toen kon nog niemand vermoeden dat met deze winkels op wielen, waarvan het aantal al snel toenam, een belangrijk stuk Zwitserse geschiedenis zou geschreven worden. Vandaag is Migros de grootste detailhandelaar in Zwitserland.
Niet zonder reden is de brug die de verbinding tussen producent en consument verzinnebeeldt, het symbool van Migros. Sociaal kapitaal, cultuurprocent, vorming voor iedereen, afzien van verkoop van alcohol en tabak, diensten aan heel gunstige voorwaarden, dit zijn de waarden waarop Migros voortbouwt en die deze distributeur zo typeren. Migros richt zich ook vandaag nog naar de basiswaarden en ideeën van haar stichter, wat voor een groot stuk het geheim van haar succes is.
Migros wil een ethisch handelende onderneming zijn, waarvan het sociale en ecologische engagement een voorbeeld is. Zij zet zich ook elders direct in voor een ecologische productie en voor verantwoorde werkomstandigheden. Zo intervenieert zij bijvoorbeeld in bananenplantages, speelgoedfabrieken en bij textiel- en confectieproducenten. Ook economische herstructureringen moeten op een sociaal verantwoorde manier gebeuren.
Vandaag is het, sedert 1941 als coöperatie georganiseerde Migros-conglomeraat, marktleider in de Zwitserse detailhandel en één van de grootste gastronomiebedrijven in Zwitserland.
De onderneming telt meer dan 2,19 miljoen leden.
Cijfers:
Migros is met meer dan 100.000 medewerkers de grootste werkgever in Zwitserland. Zij is de belangrijkste partner voor de Zwitserse landbouw en streeft ernaar deze waar mogelijk te ondersteunen. Zo wordt ervoor gezorgd dat steeds een aanzienlijk deel van het assortiment in Zwitserland wordt aangekocht.
Een overzicht van de Migros-Genossenschafts-Bund:
In de loop der jaren heeft Migros het aantal winkels verder uitgebreid: van 550 in 2009 tot 612 in 2017.
In 2017 kon Migros Groep een totaalomzet realiseren van 28,07 miljard CHF en een winst van 791 miljoen CHF. Hierbij een overzicht van de bijdrage van elk van de departementen:
In 2015 heeft Migros in haar kernactiviteit omwille van de toenemende concurrentie en prijsdalingen aan omzet moeten inboeten. Een andere manier om de stagnatie in de detailhandel te kunnen opvangen, is te kijken naar activiteiten in andere domeinen. Dankzij de historisch lage olieprijzen, waarvan vooral de oliemaatschappij Migrol profiteerde, kon toch een recordomzet gehaald worden.
De sterke omzettoename is deels ook te danken aan de M-industrie (meer hierover op pag.16).
Binnen de vijf strategische activiteitsdomeinen (zie grafiek hierboven) heeft Migros diverse bedrijven overgenomen. Naast voedingsproducenten wordt een breed palet bestreken met firma’s in sectoren zoals cosmetica, toerisme, maar evenzeer uitbaters van fitnesscentra en golfterreinen. Hiermee zet Migros dermate in op groei van de omzet en marktaandeel, waardoor het winstaspect wat uit het oog wordt verloren. Dit legde Migros in het buitenland geen windeieren: in 2017 werd maar liefst een groei van 14% genoteerd. Hiervoor heeft het bedrijf een succesformule ontwikkeld. Eerst worden de producten in het binnenland onderzocht, ontwikkeld en op de Zwitserse markt gebracht.
Blijken deze daar voldoende succesvol te zijn, worden ze geëxporteerd. Cosmetica, koffie en chocolade hebben deze toets met glans doorstaan.
Organisatie:
Migros is georganiseerd in verschillende segmenten.
1. Detailhandel
Het fundament van Migros zijn de tien autonome, regionale vennootschappen. Een overzicht, in volgorde van grootte op basis van de omzet:
Elk van deze tien ondernemingen wordt autonoom geleid en moet ook zelf een jaarrekening opmaken.
Ze staan zelf in voor de verkoop van waren, alsook de aankoop van het regionaal assortiment.
De Migros-Genossenschafts-Bund blijft verantwoordelijk voor de centrale aankoop, IT en logistiek.
Classificatie van de filialen:
Afhankelijk van de oppervlakte van de supermarkt classificeert Migros haar supermarkten in volgorde van grootte met een M, MM of MMM. Dit is ook voor de consument zichtbaar door de buitenreclame.
Een overzicht van de gemiddelde oppervlaktes:
• M-Migros: 790 m2
• MM-Migros: 2.270 m2
• MMM-Migros: 7.838 m2
Een overzicht van het netwerk van de Migros-detailhandel:
2. Handel
Migros heeft 13 dochterondernemingen in haar departement handel.
Hieronder gaat een opsplitsing van elk van hen en de bijhorende omzet in 2017 – 2016
3. M-industrie
Met M-industrie beschikt Migros over een eigen industriële productiebasis, meer nog, ze is de grootste producent van voedingsmiddelen in Zwitserland en ook de leidende producent in een aantal segmenten van dagdagelijkse consumptiegoederen.
De M-industrie ontstond doordat producenten van merkartikelen aanvankelijk niet aan hen wilden leveren vanwege hun lageprijspolitiek. Inmiddels stelt Migros zich meer en meer open voor externe producenten, maar tot op heden is ongeveer 90% van de aangeboden producten nog steeds van eigen merk.
Tot de M-industrie behoren 21 sterke bedrijven uit Zwitserland en 6 buitenlandse ondernemingen.
Samen produceren ze meer dan 20.000 hoogwaardige producten en hiermee zijn ze de grootste private label producent in de wereld. In de laatste jaren hebben de Migros-industriebedrijven groeimogelijkheden gezocht door ook voor derden, voornamelijk met het oog op export, te produceren en exporteren ze Zwitserse kwaliteitsproducten naar meer dan 50 landen.
De M-industrie stelt meer dan 13.000 werknemers tewerk in zowel het binnen- als buitenland.
Een overzicht van de M-industrie:
4. Dienstverlenende bedrijven
Hieronder bevinden zich Hotelplan Group en Migrosbank (bank en kredietinstelling), met meer dan 1.500 medewerkers en een balans van 42,2 miljard CHF zijn ze één van de tien grootste banken van Zwitserland.
Logistiek:
Afhankelijk van het type product wordt er geleverd vanuit drie distributiecentra:
• Suhr is het distributiecentrum voor food;
• Neuendorf voor near-food en non-food;
• Volketswil is het logistiek centrum voor textiel.
Onlineshop:
Leshop.ch is marktleider in de onlinedetailhandel.
M-Budget lijn:
Hieronder bevinden zich meer dan 490 discountproducten aan een permanent lage prijs. De lijn
‘M-Budget’ heeft in Zwitserland een cultstatus. Er worden zelfs ‘M-Budget-Partys’ georganiseerd waarbij enkel producten uit dit assortiment aan een ‘all-inclusive’ prijs worden aangeboden.
Sélection lijn:
Uitgelezen producten en specialiteiten die in Zwitserland en in Europa met grote zorg en vaak ook met de hand worden geproduceerd. Zij staan borg voor een buitengewone kwaliteit.
Cumulus-Bonusprogramm:
Migros heeft een klantengetrouwheidsprogramma genaamd ‘Cumulus’. Op dit ogenblik zijn er zo’n 2,8 miljoen klantenkaartbezitters. Met deze kaart wordt bij iedere aankoop, in alle bedrijven die tot de Migros-Genossenschafts-Bund behoren, punten verzameld. Een Cumulus-punt komt overeen met 1 CHF. Om de twee maand krijgen alle deelnemers een afrekening met, al naargelang de omzet die ze realiseerden, een aantal waardebonnen. Deze bonnen kunnen als betaalmiddel gebruikt worden.
Migros Kulturprozent Sponsoring:
Met ‘Migros Kulturprozent’ steunt Migros culturele en sociale activiteiten en ondersteunt zij jonge kunstenaars financieel. In 2010 werd er een budget uitgetrokken van maar liefst 115 miljoen CHF voor culturele, sociale en politiek-economische projecten.
COOP
Thiersteinerallee 12 Postfach 2550 CH-4002 Basel T +41 (0)61 336 66 66 F +41 (0)61 336 60 40 Website: www.coop.ch Geschiedenis:
Door de opkomende industrialisering in het midden van 19de eeuw veranderde de maatschappij totaal en daardoor ook de manier van inkopen. De fabrieksarbeiders die afhankelijk waren van een loon waren niet meer in staat voor hun zelfvoorziening op te komen. Daardoor ontstonden in vele Europese landen coöperatieven. Zij organiseerden voor hun leden de mogelijkheid om goedkoper levensmiddelen aan te kopen.
Het specifieke van Coop is dat deze coöperatieve niet alleen vanuit de arbeidersbeweging is ontstaan, maar werd opgericht door een samenwerking met zelfstandigen uit de burgerlijke kringen (filantropen).
Cijfers:
2.500.036 Zwitserse huishoudens zijn lid van Coop waardoor het bedrijf de tweede plaats inneemt in de detailhandel, na Migros. In Europa is zij eveneens nummer twee als Cash+Carry en Foodservice onderneming/groothandel. Als "Genossenschaft"-vereniging is ze niet op maximale winst georiënteerd. Daardoor kan ze op lange termijn plannen andere doelstellingen, zoals ecologische overwegingen, voorop zetten.
Hierbij een overzicht van de diverse verkooppunten in de detailhandel:
Bron: https://report.coop.ch
In totaal komt dit neer op 1.995 verkooppunten en 215 distributiecentra en meer dan 86.000 medewerkers waarvan 54.001 in Zwitserland en daarvan 26.799 voor de detailhandel.
Structuur:
4 regio’s:
• Noordwest-, Centraal-Zwitserland en Zürich met 9.955 medewerkers.
• Romandië met 6.376 medewerkers.
• Oost-Zwitserland incl. Liechtenstein en Ticino met 5.386 medewerkers.
• Bern met 5.082 medewerkers.
Hieronder een overzicht van het aantal werknemers in de verschillende departementen.
In 2017 realiseerde Coop een totaalomzet van 29,207 miljard CHF en een nettowinst van 485 miljard CHF. De onlinesupermarkt Coop@home leverde hiertoe een belangrijke bijdrage (+10%).
Het gebruik van de digitalisering voor o.m. de uitbereiding van cross channel-handel, nieuwe onlineshops en nieuwe dienstverleningen door bijvoorbeeld meubels met de klant te ontwerpen via 3D-programma's, versterken de positie van Coop in de Zwitserse detailhandel. Met haar
Netto-opbrengst:
De netto-opbrengst van de Coop Group steeg in 2017 met 3,3% tot 28 152 Mio CHF waarvan 19.476 Mio CHF voor Zwitserland. De detailhandel neemt 17.405 Mio CHF voor zijn rekening tegenover 13.006 voor de groothandel en productie. De onlinehandel haalde 1.712 Mio. CHF (2016: 1.445 Mio CHF) en groeide met 18,5 %.
Contacten:
Directie – Algemene directie, Retail, Marketing/Aankoop, Boekhouding/Services Coop
Thiersteinerallee 12 Postfach 2550 4002 Basel
Tel. +41 (0)61 336 66 66 Fax +41 (0)61 336 60 40 Directie Trading Coop
Rupperswilerstrasse 5 5503 Schafisheim Tel. +41 (0)62 885 91 91 Directie Logistiek Coop
Industriestrasse 109 Postfach
9201 Gossau
Tel. +41 (0)71 388 44 11 Fax +41 (0)61 335 83 24
Aankoopproces:
Coop is lid van de Alliance Internationale de Distributeurs (ALIDIS). Samen met o.a. de Duitse detailhandelaar Edeka wordt Alidis daardoor de grootste internationale alliantie en bereikt, met 23.000 verkooppunten, een omzet van 140 miljard euro.
Kwaliteitslabels en merken:
Coop biedt eigen producten aan:
• een goedkoper assortiment onder het merk ‘Prix Garantie’;
• gezonde producten onder het merk ‘Natura’, ‘Delicorn’ of ‘Freeform’, al naargelang de samenstelling van het product (vetarm, zonder lactose of gluten);
• de luxueuze lijn ‘Fine Food’;
• en ‘Betty Bossi’, een gamma met bereide maaltijden.
Daarnaast heeft ze een groot assortiment merkproducten, waaronder ook Belgische producten.
Trends:
Het assortiment producten met het fair tradelabel breidt voortdurend uit.
Eveneens trendy is het weer op de markt brengen van ‘vergeten’ soorten groenten, fruit en gerechten onder het label ‘ProSpecieRara’.
Coop Genossenschaft won in 2016 de ‘Marketing-Trophy’ en de ‘Prijs van het publiek’ voor het project
‘Modovino’, de wijnclub van Coop.
Verder biedt Coop:
Elektronica:
• Fust: een belangrijke keten van elektronische huishoudapparaten. (www.fust.ch)
• Interdiscount: een belangrijke keten voor elektronische apparaten zonder de huishoudapparaten.
(www.interdiscount.ch)
• Microspot.ch: onlineshop voor elektronische apparaten (www.microspot.ch/msp/index.jsf)
• Nettoshop.ch: onlineshop voor huishoudapparaten (www.nettoshop.ch/)
Totale netto omzet in 2017: 2 Miljard CHF Coop Bau + Hobby:
Bouw- en tuinbouwmateriaal in 74 filialen met een netto-omzet van 633 miljoen CHF.
(www.bauundhobby.ch) Coop Mineraloel AG:
294 tankstations met een netto-omzet van 2,2 miljard CHF. (www.coop-mineraloel.ch)
Livique:
Coop vernieuwt haar meubelzaak onder de naam ‘Livique’. Daarmee sluit ze de oude, eerder goedkope meubelketen ‘TipTop’. (www.livique.ch)
Lumimart:
Verlichting en lampen in eigen winkels. (www.lumimart.ch) Klantenbinding:
Coop heeft zijn eigen gratis kredietkaart ‘Supercard Coop’ die men in vier stappen online kan bestellen.
De klant kan kiezen tussen een Master Card of een Visa Card. Met deze kredietkaart verzamelt de klant Cooppunten bij elke aankoop. Met deze punten kan de klant speciale producten kopen. Coop werkt hiervoor samen met andere bedrijven, zodat de klant bij de aankoop van een ruimer assortiment van goederen punten kan verzamelen zonder dat hij verplicht is ermee te betalen. De kaart is gratis, maar het beheer van de rekening is duur.
Coop geeft het weekblad ‘Coopzeitung’ (www.coopzeitung.ch) uit. Dit weekblad bevat nuttige informatie over een ruim aantal onderwerpen, alsook een overzicht van kortingen en speciale acties.
Om klanten aan zich te binden heeft Coop een nieuw winkelconcept ontwikkeld dat inzet op emoties en beleving. Zo hebben de nieuwe en vernieuwde supermarkten een apart ‘Chäshuus’, zeg maar een kaashuis en een vleesafdeling waar men de klant toont hoe o.a. worst gemaakt wordt.
Via internet kan men online bestellen tot 17:00 en de daaropvolgende dag de waren afhalen bij het gekozen filiaal.
Sedert 2014 is de omzet via de online shops van COOP aanzienlijk toegenomen.
In 2015 werden de openingsuren van een aantal filialen uitgebreid van 7u tot 20u.
Sponsoring:
Coop steunt sportevenementen, cultuur, gezondheid (door o.a. samenwerking met Weight Watchers), ecologie en milieu. Deze laatste door een partnership bij ‘Umwelt Arena’, een parcours voor een bewuste omgang met levensmiddelen: “Kopen is beïnvloeden en door zich goed te informeren koopt men op termijn bewuster”.
Strategische partnerschappen:
Sinds 2010 werken Coop en Railcare (www.railcare.ch) intensief samen. Zodra de filialen verder verwijderd zijn dan 90 km van Schlafisheim (depot van diepvrieswaren), worden de waren afgehaald per vrachtwagen om ze vervolgens per spoor door Zwitserland te vervoeren om ze aan een ander station weer op te laden en per vrachtwagen af te leveren op de eindbestemming (End-2-End).
Het grootste voordeel voor Coop is het CO2-reducerend transport. Zij vermijdt daardoor jaarlijks 2 miljoen vrachtwagenkilometers en 2.000 ton aan CO2-uitstoot. In 2017 werd de eerste nieuwe elektrolocomotief ingezet die het energieverbruik duidelijk laat zakken. Door het gebruik van biodiesel bij de Coop-vrachtwagens kon Coop nog eens 8.300 ton aan CO2-uitstoot afbouwen.
Max Havelaar (www.maxhavelaar.ch) is een onderdeel van de vereniging ‘Fair Trade International’.
De omzet steeg in 2015 met 20%.
Sociaal engagement:
Coop doet aan armoedebestrijding door levensmiddelen aan hulpbehoevenden aan te bieden.
Hello Family Club is er voor families die in samenhang met de Supercard van kortingen genieten via digitale bons. Geen papier meer, de kaart volstaat. Er is nu ook een Hello Family App.
Jamada is een lijn voor gezonde kindervoeding. De producten worden geëvalueerd door een kinderjury.
Aanwezigheid in het buitenland:
Samen met de Duitse onderneming REWE Group richtte Coop de holding Transgourmet op die gespecialiseerd is in internationaal transport voor de gastronomie. Deze breidt zich nog steeds uit: in 2015 nam de groep Frische Paradies (Frankfurt a. M.), EGV Unna AG (grootconsumptie) en Sump Stammer (in Hamburg, gespecialiseerd in hotelketens en pleziervaarten) over en is ondertussen uitgegroeid tot de 2de grootste cash+carry en foodservice onderneming van Europa.
In 2017 nam de omzet van Transgourmet met 6% toe tot 9,1 mia CHF, waarbij maar liefst 83% van de opbrengsten in het buitenland gerealiseerd werden.
2.2. Kleinere spelers
VOLGKorte geschiedenis:
VOLG (Verband Ostschweizerischer Landwirtschaftlicher Genossenschaften) maakt samen met LANDI (Landwirtschaftlichen Genossenschaften, een soort warenhuisketen voor landbouwers) deel uit van
‘Fenaco Genossenschaft’, een federatie voor landbouwers met hoofdzetel in Bern. Het doel van Fenaco bestaat erin landbouwers te steunen door rechtstreeks bij hen in te kopen, hun producten te verwerken, te stockeren en tenslotte te vermarkten, zodat de kring binnen de sector sluit en de meerwaarde in deze sector blijft. De eerste LANDI werd in de jaren 1880 opgericht om landbouwers te beschermen tegen de invoer van graanproducten uit het buitenland ten gevolge van de betere transportmogelijkheden door de ontwikkeling van de spoorwegen.
Cijfers:
• 582 winkels (vooral in landelijke gebieden) met ongeveer 3.000 medewerkers.
• Sinds 2014 heeft de omzet van Volg zich quasi gestabiliseerd op 1,48 mia CHF
• 3 verdeelcentra: Winterthur (kanton Zürich), Oberbipp (kanton Bern) en Landquart (kanton Graubünden).
• 2.500 tot 5.000 producten, naargelang de grootte van de winkel.
• 2.500 ‘Feins vom Dorf’-producenten waar Volg rechtstreeks zijn producten inkoopt.
• 1/3 van de verkoopruimte is gevuld met verse streekproducten: vruchten, groenten, brood, melk en melkproducten, drank, wijn en vlees.
• De overig 2/3 bestaat uit merkproducten voor verwerkte producten, andere levensmiddelen en producten voor het huishouden en hygiëne.
• 70% van het assortiment komt uit Zwitserland.
• 120 verschillende producten zijn kwalitatief even goed als merkenproducten, maar omwille van de huisnaam ‘Volg’, minder duur. Daarvan worden 70 artikels als familieverpakking nog goedkoper aangeboden.
• De wijnkelders van Volg worden gevuld met wijn uit Duitstalig Zwitserland en bestaan al sinds 1899.
Daarnaast heeft Volg ook zelf wijngaarden met een totale oppervlakte van 50 ha.
Klantenbinding:
Volg heeft zijn winkels o.m. op de plaatsen waar geen andere inkoopmogelijkheden zijn.
Daarom hebben een aantal Volg-winkels ook een postagentschap. Samen met klantvriendelijke openingsuren creëren ze zo, met ver van de stad gelegen dorpen, een sterke band.
Omwille van de stagnatie van de omzet en om de toenemende concurrentie het hoofd te bieden, heeft Volg in 2017 een onlineshop gelanceerd i.s.m. de Zwitserse Post. Via www.volgshop.ch kunnen klanten de bestelde goederen door de Post thuis laten leveren of in de opgegeven winkel ophalen (Click &
Collect).
Volg biedt o.m. aan: Volg-apps, kookcursussen, een bezoek aan de verdeelcentrales van Volg01-, een gezondheidsbrochure en wekelijks nieuwe kortingen.
Aanwezigheid in het buitenland:
Geen
SPAR Schweiz Schlachthofstrasse 12 CH – 9015 St. Gallen Tel: +41 (0)71 313 77 11 Website: www.spar.ch Cijfers:
Korte geschiedenis:
De voorlopers van SPAR Schweiz gaan terug tot in 1761, toen achter de St. Laurenstoren in St. Gallen een aantal handelaars een soort specerijenzaak oprichtten waar ze koffie, thee, chocolade, kruiden en andere buitenlandse waren aanboden.
Zestien kruideniers, met op kop de grossier in levensmiddelen Van Well, uit het Nederlandse Zoetermeer-Zegveld begonnen in de zomer van 1932, ten gevolge van de jaren ’30-crisis, met hun leverancier een samenwerking/franchising op basis van gemeenschappelijke belangen.
De aangesloten winkelier is eigenaar van de zaak en werkt nauw samen met groothandelaars en collega-winkeliers. De organisatie biedt hulp aan op het vlak van inrichting en administratie.
Na de tweede wereldoorlog vond het model wereldwijd navolging. Er zijn nu Spar-organisaties in 42 landen, met 12.100 supermarkten en meer dan 250.000 werknemers. Samen hebben ze een omzet van 32 miljard euro en bedienen elke dag 13 miljoen klanten. Het bedrijf met hoofdzetel in Amsterdam heeft het logo van een spar in de naam, die staat voor ‘Door Eendrachtig Samenwerken Profiteren Allen Regelmatig’. Sinds 1950 heet het bedrijf kortweg Spar.
In Zwitserland is SPAR Schweiz sinds 1989 aanwezig, maar heeft de laatste jaren te kampen gehad met grote concurrentie uit het buitenland, omwille van de opheffing van de minimumkoers CHF-EUR.
Vooral in de voedingssector zijn de prijsverschillen enorm. De hogere kosten in de landbouwsector (40% hoger dan in de EU) en de macht van internationale merkenleveranciers die weigeren om de aankoopprijs voor Zwitserse afnemers te laten dalen en prijzen verlangen die tot 80% hoger zijn dan in de buurlanden, zijn de belangrijkste redenen.
Aankoopproces:
Een productbeschrijving kan aan mevrouw Duric gemaild worden, tatjana.duric@spar.ch. Zij zendt ze vervolgens met de aanvraag door naar de desbetreffende aankoopverantwoordelijke.
Structuur:
De Spar Gruppe Schweiz is sinds 2016 een dochteronderneming van The SPAR Group Ltd. Zij is in Zwitserland opgedeeld in filialen, express convenience stores en cash & carry voor de gastronomie.
(bron:www.topcc.ch)
• SPAR Schweiz: telt 185 filialen waarvan 48 eigen winkels en 19 Spar express convenience stores (met na 18u00 een beperkt assortiment). De overige filialen zijn buurtwinkels. Samen boekten ze in 2015 een omzet van 596 miljoen CHF.
• TopCC cash & carry: levert in heel Zwitserland aan de gastronomische sector. Heeft 11 shops.
SPAR RESULTS PRESENTATION 2017
SPAR RESULTS PRESENTATION 2017
De SPAR Gruppe Schweiz stelt 2.140 personeelsleden tewerk (omgerekend op voltijdse contracten).
De SPAR Gruppe realiseerde een omzet in 2017 van 515,04 mio euro terwijl The SPAR Group Ltd. een totale omzet van 6,7 mia euro haalde.
Kwaliteitslabels:
Naast een assortiment merkartikelen biedt SPAR Schweiz ook artikelen onder haar eigen naam aan,
Klantenbinding:
• Promoties met een puntensysteem om welbepaalde producten aanzienlijk goedkoper aan te kopen.
• Wekelijkse folder en nieuwsbrief met kortingen.
• Op de website vindt men recepten, wijnkaarten, voedingsinformatie en de speciale regionale producten onder de naam ‘Schellen-Ursli’.
2.3. Discounters
Onder de discounters in Zwitserland is Denner onafgebroken de speler met het grootste aantal filialen.
ALDI Suisse en LIDL hebben evenwel een belangrijke rol gespeeld in de prijszetting.
ALDI
Korte geschiedenis:
ALDI Suisse is een Zwitserse onderneming met hoofdzetel in Schwarzenbach (SG). Zij werd opgericht in 2005 en maakt deel uit van de ALDI SÜD-Groep samen met Australië, België, Denemarken, (een deel van) Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Hongarije, Ierland, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië, Spanje en de VS. Aldi (afkorting van Albrecht Diskont) zelf bestaat uit ALDI - SÜD en ALDI – NORD.
In 2005 startte ALDI SUISSE in Zwitserland met vier filialen. Intussen is het aantal tot 189 uitgebreid.
Het bedrijf bestaat uit drie onafhankelijke organisaties:
1. ALDI SUISSE AG Hoofdzetel
Niederstettenstrasse 23 9536 Schwarzenberg SG Service Hotline: 0800 900 180
Website: https://unternehmen.aldi-suisse.ch/de/start 2. Distributiecentrum in Domdidier
Route de l’Industrie 93 CH 1564 Domdidier FR 3. Distributiecenter in Perlen
Aldi-Suisse Strasse 2 CH 6035 Perlen LU Aankoopproces:
ALDI garandeert steeds directe betaling aan hun partners en leveranciers.
De ALDI SÜD-Groep gaat er prat op met zijn leveranciers een samenwerking en partnerschap op lange termijn op te zetten. Bepaalde leveranciers werken sinds hun oprichting met hen samen.
Deze samenwerking is een bijkomende garantie voor een goede planning waardoor hun partners o.m.
verse waren steeds op tijd leveren. Voor ALDI SUISSE AG is dit een garantie voor een ontwikkeling naar hoogste kwaliteit van het assortiment van producten, wat vervolgens de klanten tevreden stelt. Wat prijszetting betreft, heeft onderzoek van het Zwitserse consumentenportal K-Tipp (in 2016 en 2017) uitgewezen dat ALDI SUISSE dezelfde producten (m.u.v. basisproducten) als in Duitsland tot twee en een half keer zo duur aanbiedt in Zwitserland. Overigens, ook voor discounter LIDL kwam K-Tipp tot dezelfde conclusie. Voor wat betreft basisproducten, zoals bv. brood, boter, melk, suiker, e.d. heeft de druk van de discounters wel degelijk een effect op de klassieke retailers, zoals Migros en Coop. Daar zijn de prijsverschillen miniem.
Als leverancier heeft men toegang tot het internationale netwerk van de ALDI/Hofer-Holding. Dat biedt het voordeel dat men zijn producten op de globale markt kan aanbieden.
Structuur:
De filialen hebben een maximum oppervlakte van ‘maar’ 1.000 m2 en presenteren een assortiment van 1.300 artikels voor courant verbruik. Wekelijks veranderen de speciale aanbiedingen.
ALDI kiest voor een duidelijke structuur in de organisatie, waardoor zij zich op het essentiële kunnen
90% van de producten worden verkocht onder het eigen merk ‘ALDI’.
Een aantal premium merken worden aangeboden om een zo breed mogelijk assortiment te garanderen.
Klantenbinding:
Regelmatige puntenacties, nieuwsbrief (tweemaal per week), onlineklanteninformatieregister ALDI SUISSE A-Z. ALDISUISSE Tours, ALDI SUISSE Vinoteca (www.vinoteca.aldi.ch)
Aanwezigheid in het buitenland:
Wereldwijd.
LIDL
Dunantstrasse 1 CH- 8570 Weinfelden Tel: +41 (0)71 627 80 00 Website: www.lidl.ch
E-mail voor nieuwe leveranciers: hotline@lidl.ch
2016 2017
Aantal filialen 109 117
Tewerkgestelden 3120 3320
Omzet in miljoen CHF 960 mio 1,06 mia
Bron: Medienmitteilung Lidl Schweiz 27 december 2017
Tabel met cijfers tot 2017
Korte geschiedenis:
Voor het ontstaan van Lidl moeten we teruggaan tot de jaren 30, toen de onderneming opgericht werd in het Duitse Schwaben. In de jaren 70 openden de eerste Lidl-filialen hun deuren. Een expansie in Duitsland volgde tot de late jaren 80 en begin de jaren 90 begaf Lidl zich op de internationale markt.
Pas in maart 2009 werd Zwitserland toegevoegd aan dit lijstje, met de opening van de eerste filialen van Lidl Schweiz. Eind 2017 bestond het netwerk uit 117 supermarkten en stelden ze 3.000 mensen tewerk. Op continue basis wordt er gewerkt aan de vergroting en versterking van hun aanwezigheid op de Zwitserse markt.
Sinds november 2014 is Lidl Schweiz lid geworden van de Swiss Retail Federation. Eind 2015 werden ze door deze federatie verkozen tot retailer van het jaar in de categorie levensmiddelen.
Aankoopproces:
Lidl Schweiz biedt een 1800-tal producten aan, waarmee ze in de meeste dagelijkse behoeften van hun klanten willen voorzien. Kwaliteit, versheid en Swissness zijn drie belangrijke aspecten waarmee rekening wordt gehouden bij het samenstellen van hun assortiment.
Eenvoud is een belangrijk principe voor zowel het aankoop- als verkoopproces. In de eerste plaats komen klanten naar Lidl omdat ze bij de ‘smarte’ discounter voor een lage prijs, goede kwaliteit kopen.
Opmerking:
Lidl Schweiz is relatief jong. Door haar aankoop- en verkooppolitiek liggen ondertussen wel al Zwitserse producten in Lidl winkels over de ganse wereld.
Structuur:
Lidl Schweiz beschikt over 2 distributiecentra, van waaruit al hun filialen bediend worden:
1. Weinfelden (kanton Thurgau) Dunantstrasse 14
8570 Weinfelden 2. Sévaz (kanton Fribourg)
La Condémine 1 1541 Sévaz
Kwaliteitslabels en merken:
Fairtradeproducten, merkproducten en Swissness zijn de belangrijkste.
Elektronica:
Praktische informatie: de gebruiksaanwijzing voor elektronicaproducten is aan de hand van een video op de website gemakkelijker te begrijpen.
Klantenbinding:
Klanten kunnen zich online aanmelden voor een nieuwsbrief, waardoor ze wekelijks een update krijgen van de acties en promoties. Het digitale alternatief voor deze nieuwsbrief is de Lidl App. Deze app is voor discounters dé manier om aan klantenbinding te doen zonder te moeten investeren in duurdere klantenkaarten.
Sponsoring:
Lidl focust voor sponsoring vooral op sportevenementen. Gezonde voeding en voldoende beweging zijn voor hen een belangrijk aandachtspunt.
Sociaal engagement:
Lidl Schweiz engageert zich op verschillende vlakken, zowel in het binnen- als in het buitenland.
Belangrijke pijlers binnen hun engagementsprogramma:
• Ontwikkelingshulp:
o Ontwikkelingshulp in derdewereldlanden: eindejaarsactie ter ondersteuning van een SOS- kinderdorp in Zuid-Afrika.
o Samenwerking met beschutte werkplaatsen voor het verpakken van o.a. kerstpakketten.
• Milieu:
Lidl Schweiz is zeer begaan met het milieu. De maatregelen die ze treffen, zorgen niet alleen voor een beter milieu, maar zorgen op lange termijn ook voor besparingen, die een gunstig effect op de prijs kunnen hebben.
Hieronder enkele aspecten van hun milieubeleid:
o Efficiënte logistiek, ‘Auf dem Weg nach Morgen’.
▪ Vliegverbod voor fruit en groenten: er wordt geen fruit en groenten per vliegtuig geïmporteerd om zo de CO2-uitstoot te beperken.
▪ Twee e-vrachtwagens zijn in omloop voor de belevering van Lidlwinkels in kanton Zürich.
o CO2 voetafdruk in 2016 waarbij de CO2-uitstoot met 20% verlaagd werd t.o.v. 2013.
▪ Continue investeringen in de infrastructuur: elektrowarmtepompen, koeling op basis van warmterecuperatie, enz.
▪ Door 100% alternatieve stroom uit waterkracht te benutten.
▪ Lidl Schweiz is de eerste Zwitserse retailer waar alle filialen CO2-neutraal werken.
o Voedselverspilling: een systeem met verschillende stappen moet ervoor zorgen dat zo weinig
- Mensen in nood, via organisaties als Schweizertafel, Caritas - Biogascentrale voor de omzetting van organisch afval naar biogas Aanwezigheid in het buitenland:
Hoewel ze in Zwitserland slechts een kleiner deel van de markt uitmaken, heeft Lidl, verspreid over 25 landen in Europa, ongeveer 10.000 filialen. Lidl beschikt hiermee over het grootste discountvoedingswinkels-netwerk in Europa aan dewelke Lidl Schweiz steeds meer Zwitserse producten verkoopt, zoals blijkt uit onderstaande tabel. Daarvan konden 14 Zwitserse producenten profiteren.
DENNER
Grubenstrasse 10 CH – 8045 Zürich Tel: +41 (0)44 455 11 11 Website: www.denner.ch
Uit onderstaande cijfers blijkt dat Denner over de laatste vijf jaren een vrij gelijkaardige omzet realiseerde:
In 2017 telde Denner AG in totaal 4.810 medewerkers.
De productiviteit daalde van 13.610 CHF/m² CHF in 2008 tot 12.235 CHF/m² CHF in 2016 om opnieuw te stijgen naar 12.384 CHF/m² waarbij de gemiddelde grootte van de verkoopoppervlakte bij Denner in vergelijking met de concurrenten eerder klein is.
In 2017 telde Denner 811 filialen.
Korte geschiedenis:
In 1860 richtte Heinrich Reiff, ‘Reiff-Schwarz & Co, Mercerie und Spezereihandel engros’ op in de buurt van Zürich. Door de economische crisis was de volgende generatie, schoonzoon Cäsar Denner, verplicht de onderneming in 1935 om te vormen in een NV en werd ze omgedoopt tot
‘Consumgesellschaft Denner und Co AG’.
De eerste supermarkt werd geopend in 1962 en had een oppervlakte van 570 m² en meer dan 5.000 producten in de aanbieding. Na moeilijke prijsonderhandelingen met leveranciers opende de eerste discount zijn deuren in 1967.
In 1973 verliest Denner het Tabakproces. Denner verkocht volgens de kartelvoorschriften voor tabak, zijn sigaren te goedkoop. Denner bleef sigaretten goedkoper verkopen tot in 1987. In 1992 wordt het tabakkartel opgeheven met als gevolg dat Denner zijn sigaren opnieuw goedkoper kon aanbieden.
Dergelijke publiciteit heeft Denner in de kijker gesteld.
In 2009 verwerft Migros 100% van de aandelen.
Van de 1.900 producten die Denner AG dagelijks aanbiedt zijn er ongeveer 550 producten met het eigen label Denner, te herkennen aan de rode streep op de verpakking.
Kwaliteitslabels:
• Het Suisse Garantie label staat voor Zwitserse grondstoffen en/of in Zwitserland geproduceerd.
• Swissness: het belangrijkste deel van de productie vindt in Zwitserland plaats en het grootste deel van de productiekosten worden in Zwitserland verrekend.
• FSC label: Forest Stewardship Council
• EU-Bio-Logo: strenge regels voor het milieu en de dierenbescherming.
• MSC label: duurzame visvangst.
• UTZ Certified: voor koffie, cacao en thee: uit duurzame teelt en met respect voor de rechten van de landbouwers.
Denner heeft nog steeds een groot sigarenaanbod aan discountprijzen afkomstig uit Cuba, de Dominicaanse Republiek, Honduras en Nicaragua. Een aantal filialen beschikken over een humidor.
De website licht het assortiment toe, alsook de geschiedenis en de teelt van tabak en wat men moet weten over een humidor.
Wijn- en bierafdeling: meer dan 250 wijnsoorten en de mogelijkheid tot thuislevering (app of onlineshop www.denner-wineshop.ch). Nog geen Belgische bieren.
Klantenbinding:
Tijdschrift Denner Woche. Om het tijdschrift te ontvangen, meldt u zich aan op de website.
Sponsoring:
Denner AG steunt elk jaar één Zwitserse liefdadigheidsinstelling met een substantieel bedrag.
3. Tendenzen
3.1. Biovoeding
De populariteit van biovoeding neemt gestaag toe. Zo koopt de helft van de Zwitserse consumenten dagelijks of meerdere malen per week biologische producten. In Europa is Zwitserland duidelijk koploper.
Tabel: Statista Pro Kopf Verbrauch
Zoals blijkt uit onderstaande grafiek zit de omzet van bioproducten dan ook overduidelijk in de lift.
Bron: Statista 2018
Uit onderstaande tabel blijkt dat vers brood, groenten en eieren resp. 21,1%, 23,1% en 26,6%
marktaandeel hebben.
Bron: Statista 2018
Coop, dat zijn biogamma onder de naam ‘Naturaplan’ lanceerde in 1993, scoort hier opvallend beter dan Migros, dat pas in 1995 het label ‘Migros Bio’ introduceerde.
De omzet van de bio-vakhandel daalt. Dit is natuurlijk niet vreemd als men weet dat het aanbod van bioproducten in supermarkten steeds gevarieerder wordt.
3.2. Regionale producten
Regionale producten zijn aan een niet te onderschatten opmars bezig, in die mate dat ze de populariteit van bioproducten stilaan overstijgen. In een enquête uitgevoerd door Goldbach Interactive gaf bijvoorbeeld 67% van de ondervraagden aan meer te willen betalen voor regionale producten (t.o.v. 37% bij bioproducten). Argumenten als versheid, kwaliteit, duurzaamheid en ondersteuning van lokale producenten zijn de belangrijkste redenen waarom consumenten voor lokale producten kiezen. Retailers spelen hier handig op in met een productlijn als ‘Feins vom Dorf’ (Volg lanceerde als eerste een regionaal assortiment in 2005), ‘Aus der Region, für die Region’ (het Migros- gamma van 8.000 regionale producten gelanceerd in 2009) of ‘Miini Region’ (het Coop-gamma van 2.500 regionale producten, gelanceerd in 2014).
Belangrijke aspecten om het succes van deze trend ook op lange termijn te garanderen, zijn onder andere de diversiteit van het aanbod aan regionale producten en meer transparantie wat betreft de term ‘regionaliteit’. Dit is namelijk een relatief begrip dat voor interpretatie vatbaar is.
3.3. Swissness
Zwitserse producten staan zowel in het binnen- als buitenland hoog aangeschreven. In die mate dat een consument in bepaalde gevallen bereid is meer te betalen voor een Zwitsers product dan voor een vergelijkbaar product uit een ander land. Om de herkomstbenaming, alsook het gebruik van het Zwitsers kruis te beschermen, is sedert 1 januari 2017 de nieuwe Swissness-wetgeving in voege getreden. Deze regelgeving schrijft voor dat 80% van de ingrediënten van een product uit Zwitserland
3.4. Private Label
In 2014 werd in Zwitserland 44,5% van de omzet in de levensmiddelenhandel gegenereerd door private label producten. Hiermee zijn de Zwitsers koploper in Europa. Dit hoge cijfer is mede te danken aan Migros, dat een productassortiment aanbiedt dat voor meer dan 90% uit private label producten bestaat. Hiervoor beschikt Migros over de M-industrie, een industriegroep van 25 Zwitserse en 8 buitenlandse ondernemingen, die samen meer dan 20.000 food en near-food producten produceren en hiermee wereldwijd de grootste producent van private label is. Naast de bevoorrading van het Migros-concern, exporteert deze groep ook Zwitserse kwaliteitsproducten naar 50 landen.
Marktaandeel van merkproducten in de levensmiddelensector per Europees land:
4. Markttoegang
4.1. Contingenten
Hoewel de liberaliseringstrend zich voortzet, blijft Zwitserland een afgeschermde markt voor levensmiddelen. Als niet-EU-lidstaat is het land niet gehouden aan de geldende Europese regelgeving en kan het probleemloos barrières opleggen. Zo dient er bij export van groenten, fruit en vlees(waren) rekening gehouden te worden met contingenten. Indien aan specifieke voorwaarden voldaan is, worden per specifieke categorie van voedingsmiddelen in bepaalde periodes van het jaar tarifaire contingenten ingesteld. Hierdoor kunnen buitenlandse producenten aan gelijkwaardige voorwaarden als hun Zwitserse concurrenten hun producten aanbieden. Deze tarifaire contingenten worden geregeld via het elektronisch systeem van zgn. ‘e-quota’.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen individuele toewijzingen via het Zwitserse federale landbouwministerie, het Office Fédéral de l’Agriculture (OFAG, www.blw.admin.ch) en de collectieve contingenten (preferentiële tarifaire contingenten en globale contingenten) van de federale douaneadministratie, de Administration Fédérale des Douanes (AFD, www.ezv.admin.ch).
4.2. Invoerrechten en invoerformaliteiten
In Zwitserland is het in- en uitvoeren van waren in het algemeen vrij. In een paar gevallen, onder meer landbouwproducten, voedingswaren en alcohol bestaan er invoerbeperkingen en wordt de invoer via contingenten gecontroleerd of is een invoervergunning verplicht.
Vooral in de agrarische sector bestaan er invoerbeperkingen om de eigen landbouw en levensmiddelenindustrie te beschermen en is de invoer slechts mogelijk mits betaling van soms hoge douanetarieven.
De grootdistributie ziet in vele gevallen graag af van de rompslomp die daarmee gepaard gaat en doet voor levensmiddelen veelal beroep op importeurs.
Via www.tares.admin.ch kan men het tariefnummer vinden voor het product dat men wil invoeren alsook de van toepassing zijnde invoerrechten en btw-tarieven.
Een ander nuttig instrument om na te kijken of er specifieke invoertarieven en/of invoerformaliteiten gelden voor het product dat men wenst uit te voeren naar Zwitserland is de Market Access Database (http://madb.europa.eu).
In het onderdeel Export from the EU zijn hierbij twee rubrieken in het bijzonder van belang:
• De rubriek Tariffs geeft de invoerrechten aan die op de aangegeven producten verschuldigd zijn
De werkwijze voor de beide soorten van opzoekingen is hetzelfde: men selecteert Switzerland in de sectie Country en in het vak Product code wordt de van toepassing zijnde douanecode ingebracht (ook wel HS-code genoemd) die bestaat uit vier of zes cijfers. Na instemming met de consultatievoorwaarden kan men doorklikken naar de desbetreffende pagina’s.
5. Bijkomende Informatie
5.1 Vakbeurzen
Mefa
Fachmesse für die Fleischwirtschaft und Lebensmittelproduktion
Ze vindt om de twee jaar plaats in Basel en loopt bijna parallel met de beurs Igeho. Mefa is vooral gericht op de toeleveringsindustrie en op de productie. Daardoor is ze interessant voor producenten en handelaars van grondstoffen, halfbereide gerechten en specialiteiten alsook voor de dienstverleners in de voedingssector.
Aantal stands: 80 Aantal bezoekers: 6.000
Volgende editie: 20 – 24 november 2021 Website: www.mefa.ch
Igeho
Internationale Fachmesse für Hotelerie, Gastronomie, Take-away und Care
Igeho is de belangrijkste nationale beurs voor de horecasector in Zwitserland. Om de twee jaar wordt ze in Basel georganiseerd door MCH Messe Schweiz (Basel) AG. Igeho is zeer professioneel en representatief.
Aantal stands: 700 Aantal bezoekers: 6.000
Volgende editie: 16 – 20 november 2019 Website: www.igeho.ch
FBK
Schweizer Fachmesse für Bäckerei-, Konditorei- und Confiseriebedarf
Deze tweejaarlijkse beurs vindt plaats in Bern. Ze is de enige beurs van deze omvang voor zoetwaren.
Met 210 stands en ongeveer 27.000 bezoekers ontmoet men er de beslissingnemers en maakt men kennis met de trends in deze sector.
Volgende editie: 17 – 20 maart 2019 Website: www.fbk-messe.ch
Zagg
Die Schweizer Fachmesse für Gastgewerbe, Hotellerie & Gemeinschaftsgastronomie
De beurs vindt plaats in Luzern. Met 250 standen is ze de kleinste beurs in zijn genre in Zwitserland.
Ze is niet alleen voor de voedingswaren interessant, maar biedt ook plaats voor bedrijven die de inrichting verzorgen of in deze sector actief zijn op technisch vlak.
Volgende editie: 18 – 21 oktober 2020 Website: www.zagg.ch
5.2 Nuttige websites
• http://handel-heute.ch: vaktijdschrift voor de retail
• www.swiss-retail.ch: Swiss Retail Federatie
• www.igdhs.ch: federaties en organisaties in de detailhandel
• www.vsv-versandhandel.ch: federatie voor e-commerce-ondernemingen
• www.logistik-online.ch: vaktijdschrift voor logistiek, transport en depot
• www.spedlogswiss.com: federatie van expediteurs en logistiek in Zwitserland
• www.svktl.ch: federatie voor de distributie van de koel- en diepvriesnijverheid
• www.logistikcluster-regionbasel.ch: logistieke cluster voor de regio Basel
• www.salz-pfeffer.ch: vaktijdschrift voor de gastronomie
• www.migrosmagazin.ch: wekelijks tijdschrift Migros
• www.coopzeitung.ch: wekelijks tijdschrift Coop
• Website met de douanetarieven
• http://madb.europa.eu: Market Access Database - voorwaarden en tarieven
Disclaimer
De informatie die u in deze publicatie vindt is bedoeld als achtergrondinformatie die u moet in staat stellen een beeld te vormen met betrekking tot de hierin behandelde materie. Zij is met de grootste zorg verzameld op basis van de beschikbare data en documentatie op het ogenblik van de publicatie.
Deze publicatie heeft bijgevolg niet de ambitie van volledigheid of geldigheid voor uw specifieke situatie. Zij kan bijgevolg nooit beschouwd worden als een juridisch, financieel of ander gespecialiseerd advies. Flanders Investment & Trade (FIT) kan in die zin nooit verantwoordelijk gesteld worden voor gebeurlijke foutieve vermeldingen, weglatingen of onvolledigheden in deze publicatie. FIT kan evenmin verantwoordelijk worden gesteld voor het gebruik of de interpretatie van de informatie in deze publicatie. De verwijzingen in deze publicatie naar bepaalde entiteiten, bedrijven en/of personen houden geen bijzondere aanbevelingen in die voor Flanders Investment & Trade enige verantwoordelijkheid zou kunnen teweegbrengen.
Datum van publicatie: januari 2019
