NAH. Ver van wat iemand ooit was, maar nog niet gaat worden. Geen belangenverstrengeling WAA JAARCONGRES 2021 WAA JAARCONGRES 2021

(1)

WAA JAARCONGRES 2021

NAH

Ver van wat iemand ooit was, maar nog niet gaat worden

Dr. Lisa Osei, neuroloog Flevoziekenhuis

1

Geen belangenverstrengeling

(2)

• Inleiding NAH

• Traumatisch hersenletsel:

• Incidentie

• Indeling

• Aanvullend onderzoek

• Klachten

• Behandeling

• Lange termijn gevolgen

• Take home messages Inhoud

3

Vraag 1.

Wat is het meest belangrijk voor uw praktijk t.a.v.

traumatisch hoofd/hersenletsel?

A. Of een bepaald ongeval de oorzaak is van het traumatisch hoofd/hersenletsel

B. Wat de prognose is van het traumatisch hoofd/hersenletsel

(3)

Definitie Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) Schade aan de hersenen, ontstaan in de loop van het leven

5

Indeling NAH

• Niet-traumatisch hersenletsel beroerte

infectie tumor intoxicatie zuurstofgebrek epilepsie dementie MS

(4)

WAA JAARCONGRES 2021 Indeling NAH

• Niet-traumatisch hersenletsel beroerte

infectie tumor intoxicatie zuurstofgebrek epilepsie dementie MSParkinson

• Traumatisch hersenletsel

7

Definitie traumatisch hoofd/hersenletsel Iedere vorm van letsel aan het hoofd, uitgezonderd oppervlakkig letsel in het aangezicht

(5)

WAA JAARCONGRES 2021 Incidentie

• Ongeveer 85.000 gevallen per jaar, waarschijnlijk onderschatting

• 90% licht traumatisch hoofd/hersenletsel

• 500.000 mensen leven met de gevolgen van traumatisch hoofd/hersenletsel

9

Vraag 2.

Wie van de 2 heeft een groter aandeel in de demografie van traumatisch

hoofd/hersenletsel?

(6)

WAA JAARCONGRES 2021 Vraag 2.

Wie van de 2 heeft een groter aandeel in de demografie van traumatisch

hoofd/hersenletsel?

A Val 39% B Verkeersongevallen 32%

11

(7)

WAA JAARCONGRES 2021 13

Definitie licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH)

1. Glasgow Coma Scale (GCS) / EMV score bij eerste onderzoek 13-15

2. Indien posttraumatisch bewustzijnsverlies:

maximaal 30 minuten

3. Indien posttraumatische anterograde amnesie:

maximaal 24 uur

(8)

Definitie matig traumatisch hoofd/hersenletsel GCS/EMV 9-12

Definitie ernstig traumatisch hoofd/hersenletsel GCS/EMV <9

15

Classificatie van belang voor:

Indicatie voor CT-hersenen

Indicatie opname ziekenhuis en wanneer ontslag Relatie met prognose

(9)

Traumatische afwijkingen hersenen

17

LTH:

Bij 5-15% afwijkingen op CT-hersenen Bij 20% afwijkingen op CT-hersenen bij initiële GCS/EMV score 13

(10)

WAA JAARCONGRES 2021 Biomarkers

Associatie met intracraniële traumatische afwijkingen:

• S100B eiwit

• Combinatie van GFAP (glial fibrillary acidic protein) en UCH-L1 (ubiquitin carboxy- terminal hydrolase L1)

19

Casus

Man, 30 jaar, ongeval (fiets vs auto), val op hoofd, paar minuten buiten bewustzijn Behoudens hoofdpijn geen andere klachten Neurologisch onderzoek niet afwijkend, EMV 15

CT-hersenen: normaal

(11)

Welk advies moet volgens de landelijke richtlijn met patiënt besproken worden?

A. Bedrust gedurende 24 uur

B. Mobiliseren binnen enkele dagen

21

Vraag 3.

Welk advies moet volgens de landelijke richtlijn met patiënt besproken worden?

A. Bedrust gedurende 24 uur

B. Mobiliseren binnen enkele dagen

(12)

80-90% heeft posttraumatische klachten 5 meest voorkomende klachten na 2 weken:

• Vermoeidheid

• Hoofdpijn

• Duizeligheid

• Toename slaapbehoefte

• Slechte concentratie

23

Vervolg casus

• Man, 30 jaar

• 6 maanden geleden SEH-bezoek i.v.m. ongeval:

fiets vs auto

• Sindsdien klachten: hoofdpijn, concentratieproblemen, snel moe

• Werk als ICT-er lukt niet meer

(13)

Welk percentage van patiënten met traumatisch hoofd/hersenletsel heeft nog klachten na 6 maanden?

A. 30-40%

B. 60-70%

25

Vraag 4.

Welk percentage van patiënten met traumatisch hoofd/hersenletsel heeft nog klachten na 6 maanden?

A. 30-40%

B. 60-70%

(14)

(15)

Welke factoren zijn het meest geassocieerd met een slechte prognose?

A. Posttraumatische klachten in de eerste 2 weken na trauma

B. Trauma mechanisme

30

Vraag 5.

Welke factoren zijn het meest geassocieerd met een slechte prognose?

A. Posttraumatische klachten in de eerste 2 weken na trauma

B. Trauma mechanisme

(16)

(17)

WAA JAARCONGRES 2021 Whiplash

• Acceleratie-deceleratiemechanisme

• Beschadiging van de weke delen van de halswervelkolom (tijdelijk)

• Graad I of II: geen objectiveerbare afwijkingen, wel klachten: pijn, stijfheid en gevoeligheid van de nek

• Minder vaak: slecht zien, doofheid, oorsuizen, duizeligheid en misselijkheid

34

Vraag 6.

Hoe kan het oorzakelijk verband van klachten met een bepaald ongeval definitief aangetoond

worden?

A. MRI-hersenen

B. Neuropsychologisch onderzoek

(18)

Hoe kan het oorzakelijk verband van klachten met een bepaald ongeval definitief aangetoond

worden?

A. MRI-hersenen

B. Neuropsychologisch onderzoek

36

MRI-hersenen

• Bij 25% van de patiënten met normale CT- hersenen, afwijkingen op MRI-hersenen

• Microbloedingen, vnl temporaal, geassocieerd met slechtere uitkomst

• Aantal microbloedingen geen relatie met uitkomst

• 45-67% van de patiënten met afwijkingen op MRI-hersenen hebben ongunstig herstel

(19)

Neuropsychologisch onderzoek

Na 3 maanden vaak geen relevante cognitieve stoornissen

Wel:

Stemmingsstoornissen (angst, depressie) Gedrag, copingstijl, andere

persoonlijkheidskenmerken

38

Behandelmogelijkheden

• Multidisciplinaire aanpak:

• Neuroloog

• Revalidatie-arts

• (Neuro)psycholoog

• Ergotherapeut

• Fysiotherapeut

• Werk- of studiecoach

• Psycho-educatie

(20)

WAA JAARCONGRES 2021 Cognitive FX

• Opgericht in 2014

• 1.500 patiënten behandeld, ruim 200 Nederlanders (cijfers van de kliniek uit 2019)

• functional NeuroCognitive Imaging (fNCI):

inschatting van de activatie van hersengebieden door de oxygenatie van hersenregio’s te vergelijken

• Duurt 1 week: herhalende cyclus van fysieke

activiteiten en complexe taken, waarvan de inhoud is afgestemd op de uitslag van de scan

40

Nederlandse revalidatie vs CFX

(21)

Wat kunnen de lange termijn gevolgen zijn van herhaaldelijk hoofdletsel?

A. ALS B. Dementie

42

Vraag 7.

Wat kunnen de lange termijn gevolgen zijn van herhaaldelijk hoofdletsel?

A. ALS B. Dementie

(22)

Lange termijn gevolgen van herhaaldelijke traumatische hoofdletsels

• Groter risico op:

• Dementie

• Ziekte van Parkinson

• Amyotrofische laterale sclerose (ALS)

44

Relatie met sporters

Professionele contactsporters groter risico om te overlijden aan een neurodegeneratieve aandoening dan de normale bevolking.

Verband met herhaaldelijke ‘impacts’ tegen het hoofd^.

(23)

Chronische traumatische encefalopathie (CTE)

Neurodegeneratieve aandoening geassocieerd met langdurig, repetitief hoofdletsel

46

CTE

Diagnose alleen post-mortem

Onderscheid met andere aandoeningen moeilijk Beginfase van CTE kan overlappen met klachten van traumatisch hoofd/hersenletsel, psychische klachten (depressie, burn-out), dementie

(24)

Take home messages

Merendeel van de patiënten na LTH heeft langdurige posttraumatische klachten

• Meest voorkomende klachten zijn onder andere

concentratieproblemen, geheugenproblemen, vermoeidheid

• Belangrijkste factoren die uitkomst beïnvloeden zijn vroege posttraumatische klachten, posttraumatische stress (angst, depressie), coping

• Huidige behandelmogelijkheden zijn multidisciplinair en gericht op acceptatie en adaptatie

(25)

- Van der Naalt J et al. Early predictors of outcome after mild traumatic brain injury (UPFRONT): an observational cohort study.

Lancet neurol. 2017;16(7):532-540

- de Koning ME et al. Outpatient follow-up after mild traumatic brain injury: Results of the UPFRONT-study, Brain Injury. 2017;31:(8),1102- 1108

- Cnossen MC et al. Prediction of Persistent Post-Concussion Symptoms after Mild Traumatic Brain Injury. J neurotrauma. 2018:

15;35(22):2691-2698

- Scheenen ME et al. Patients "At Risk" of Suffering from Persistent Complaints after Mild Traumatic Brain Injury: The Role of Coping, Mood Disorders, and Post-Traumatic Stress, J Neurotrauma. 2017 Jan 1;34(1):31-37

- Landelijke richtlijn ‘Licht traumatisch hoofd/hersenletsel’

- Van Amerongen S et al. Neurodegeneratie na recidiverend hoofd- hersenletsel: diagnostiek naar chronische traumatische

encefalopathie; TNN 2021;122(6):281-9

- Jacobs B et al. Licht traumatisch hoofd/hersenletsel. Nervus. 2019;

(2) 4-13

50

Discussie